0114-KDIP4-3.4012.220.2025.1.DG

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo, stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 kwietnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Treść wniosku jest następująca: Opis stanu faktycznego Klient spółki płaci spółce wynagrodzenie za usługi z zakresu pośrednictwa finansowego, czyli przedmiotowo zwolnione z podatku VAT (podatek od towarów i usług). Podstawa zwolnienia z VAT: art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 40 (w zależności od usługi). Spółka na własny koszt wynajmuje adwokata dla klienta i klient spółki wygrywa sprawę w sądzie za pośrednictwem wynajętego przez spółkę adwokata, za którego usługi płaci spółka zgodnie z fakturą VAT usługi prawnicze, zastępstwo procesowe, czyli kwota netto powiększona o podatek VAT 23%. Przegrana strona zgodnie z wyrokiem sądu musi zwrócić koszty zastępstwa procesowego. Spółka wynajęła adwokata i zapłaciła za usługę adwokatowi cenę + VAT, więc zwrot kosztów zastępstwa procesowego wpływa na konto spółki i ma charakter odszkodowawczy w postaci częściowego odzyskania kosztów poniesionych wcześniej w związku z wynagrodzeniem pełnomocnika.

Pytanie

Czy otrzymany przez Spółkę od przegranej strony, która jest pozywającym klienta spółki, a zasądzony przez sąd zwrot kosztów zastępstwa procesowego za wynajętego i opłaconego wcześniej przez spółkę pełnomocnika dla klienta tej spółki, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej VAT) zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług? Państwa stanowisko w sprawie Na bardzo podobne pytanie odpowiedział już Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, dnia 22 maja 2018 r. nr 0112-KDIL1-2.4012.174.2018.1.PG. W tym przypadku również wynika, że zwrot kosztów zastępstwa prawnego nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, które byłyby opodatkowane podatkiem VAT. Spółkę oraz podmiot zobowiązany do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (podmiot przegrany poprzez oddalenie powództwa) nie łączy żaden stosunek prawny, który można uznać za odpłatne świadczenie usług. Spółka dodatkowo opłaciła już zastępstwo procesowe za swojego klienta do wynajętego adwokata i opłata ta była zgodnie z usługą zastępstwa procesowego opodatkowana podatkiem VAT. Zwrot kosztów zastępstwa procesowego ma w takim przypadku charakter jedynie odszkodowawczy.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy: Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy: Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; 2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; 3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi - co do zasady - usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki: w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia; świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie). Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym (zapłatą), w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. A zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że otrzymują Państwo od klienta wynagrodzenie za świadczenie usług z zakresu pośrednictwa finansowego, przedmiotowo zwolnionych od podatku VAT. Wynajęli Państwo i opłacili na własny koszt adwokata, który wygrał w sądzie sprawę Państwa klienta. Przegrana strona zgodnie z wyrokiem sądu musi zwrócić koszty zastępstwa procesowego. Wynajęli Państwo adwokata i zapłacili mu za usługę cenę + VAT, więc zwrot kosztów zastępstwa procesowego wpłynął na Państwa konto i ma charakter odszkodowawczy w postaci częściowego odzyskania wcześniej poniesionych kosztów w związku z wynagrodzeniem pełnomocnika. Państwa wątpliwości dotyczą tego, czy otrzymany przez Państwa od strony przegrywającej, a zasądzony przez sąd, zwrot kosztów zastępstwa procesowego, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 98 § 1, 2, 3 i 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.), Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy. Powołany przepis art. 98 statuuje dwie podstawowe zasady rozstrzygania o kosztach procesu: a. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca (merytorycznie albo formalnie i niezależnie od tego, czy ponosi winę w prowadzeniu procesu), zobowiązana jest zwrócić swemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu oraz b. zasadę kosztów niezbędnych i celowych zobowiązującą stronę przegrywającą do zwrotu przeciwnikowi procesowemu tylko tych poniesionych faktycznie kosztów procesu, jakie były niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (uznaniowa ocena sądu w tym względzie uzależniona jest od okoliczności sprawy, a zarazem ograniczona dyspozycjami art. 98 § 2 i § 3) – (Bodio Joanna, Demendecki Tomasz, Jakubecki Andrzej, Marcewicz Olimpia, Telenga Przemysław, Wójcik Mariusz P., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna 2008, wyd. III, komentarz do art. 98, publikacja elektroniczna LEX). Jak wynika z powyższego obydwie obowiązujące w postępowaniu cywilnym zasady zwrotu kosztów procesu przesądzają o konieczności zwrotu kosztów przez stronę przegrywającą. Istotą różnicy w przedstawionych zasadach jest sposób ustalenia poszczególnych składników takich kosztów. Niemniej, opłaty za czynności adwokatów, określone zostały w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.). Biorąc pod uwagę powołane przepisy w kontekście przedstawionego stanu sprawy należy stwierdzić, że nie świadczą Państwo żadnej usługi na rzecz strony przegranej, związanej z zasądzonym zwrotem kosztów zastępstwa procesowego, gdyż w tym zakresie pomiędzy Państwem a stroną przegraną nie istnieje żaden (nawet dorozumiany) stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne. A zatem kwota zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądzona wyrokiem sądu nie jest w żaden sposób związana z uzyskaniem świadczenia wzajemnego przez stronę wypłacającą tę kwotę. Tym samym należy uznać, że w tym konkretnym przypadku, Państwo otrzymując od strony przegranej kwotę zwrotu kosztów zastępstwa procesowego nie świadczą na rzecz strony przegranej usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, tak więc czynność ta nie podlega opodatkowaniu. Podsumowując należy uznać, że otrzymany przez Państwa od strony przegranej, a zasądzony przez sąd zwrot kosztów zastępstwa procesowego za wynajętego i opłaconego wcześniej przez Państwa pełnomocnika dla Państwa klienta, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia. Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym albo opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. W związku z tym, że należna wpłata od niniejszego wniosku wynosi 40,00 zł, kwota 120,00 zł jest wpłatą nienależną, zatem stanowi nadpłatę w rozumieniu art. 14f § 2b pkt 3 Ordynacji podatkowej i zostanie zwrócona, zgodnie z Państwa dyspozycją, na rachunek, z którego dokonano opłaty za wniosek. Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji. Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści. Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS /SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.