W dniu 31 stycznia 2025 r. wpłynął wniosek podatnika, dotyczący oceny skutków podatkowych nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego w kontekście opodatkowania VAT. Podatnik prowadzi Kancelarię Adwokacką i świadczy usługi prawnicze, w tym nieodpłatną pomoc prawną na rzecz powiatu oraz nieodpłatne poradnictwo obywatelskie na podstawie umów z fundacjami i stowarzyszeniami. Organ podatkowy uznał, że świadczone usługi nie stanowią działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, co oznacza, że nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. W związku z tym, organ pozytywnie rozstrzygnął zapytanie podatnika, potwierdzając jego stanowisko.
Dołącz do doradców podatkowych korzystających z Fiscalex
Uzyskaj dostęp do największej bazy interpretacji podatkowych w Polsce. Zaawansowane wyszukiwanie, analiza AI i podsumowania interpretacji w jednym miejscu.
Rozpocznij bezpłatny okres próbnySzanowny Panie, stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
31 stycznia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 24 stycznia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy nieuznania za świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej i w konsekwencji niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) usług udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 8 kwietnia 2025 r. (data wpływu 11 kwietnia 2025 r.). Treść wniosku jest następująca: Opis stanu faktycznego Prowadzi Pan Kancelarię Adwokacką w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, w ramach której świadczy Pan usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz jednostek organizacyjnych, w tym osób prawnych), dalej jako: Klienci, w zakresie, w jakim działalność adwokata została uregulowana w odrębnych przepisach prawa m.in. ustawie z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (t. j. Dz. U. 2022 r. poz. 1184 ze zm.). Działalność obejmuje m.in. udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz reprezentowanie Klientów przed sądami. Z uwagi na brzmienie przepisów ustawy o VAT, jest pan czynnym podatnikiem tego podatku i niezależnie od osiągniętego w ciągu roku dochodu, odprowadza Pan podatek od każdej czynności. W ramach praktyki adwokackiej, Wnioskodawca świadczy nieodpłatną pomoc prawną oraz udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t. j. Dz. U. 2021 r. poz. 945 ze zm.), dalej jako: Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z art. 8 ustęp 1 tej Ustawy, zapewnienie osobom uprawnionym nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego należą do zadań zleconych powiatu realizowanych przez Powiat samodzielnie albo w porozumieniu z gminami. Powiaty wykonują zadania związane z zapewnieniem nieodpłatnej pomocy prawnej poprzez utworzenie i organizację Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Powiaty mogą wykonywać te zadania przy pomocy stowarzyszeń lub fundacji, które Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest jednostką organizacyjną, w ramach której osoby uprawnione do nieodpłatnej pomocy prawnej, mają możliwość konsultacji istotnych dla nich kwestii prawnych z prawnikiem, co do zasady adwokatem albo radcą prawnym. Do obowiązków powiatu należy prowadzenie Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, w tym m.in. zapewnienie lokalu, w którym odbywają się konsultacje, oraz jego wyposażenie i udostępnienie bazy aktów prawniczych, jak również dokonanie wyboru prawników, zlecenie im wykonywania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zawarcie odpowiednich umów. Zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej m.in. liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, zasady wynagradzania oraz zasady wykorzystywania urządzeń technicznych są ustalane w umowie pomiędzy adwokatem a stowarzyszeniem lub fundacją. Wynagrodzenie determinowane jest przez tzw. kwotę bazową, określoną przez właściwe ministerstwo, którą otrzymuje stowarzyszenie lub fundacja i ok. 75-90% tej kwoty stanowi zazwyczaj wynagrodzenie adwokata, przy czym jest stałe w ciągu roku i nie zależy od liczby przepracowanych na dyżurach godzin. Nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbyły się w tracie miesiąca.
Poza praktyką w ramach Kancelarii Adwokackiej oraz świadczeniem nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy z Powiatem Adwokat udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w Ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Jest zadaniem zleconym Powiatu. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie nie jest tożsame z działalnością prawniczą, a do jego świadczenia nie jest wymagane posiadanie tytułu adwokata albo radcy prawnego. Niezbędne jest ukończenie szkolenia na zasadach określonych w Ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zawiera Pan umowy o udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego („Umowa o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie”) z organizacjami pozarządowymi, z którymi w celu realizacji zadań zleconych współpracuje Powiat. Obecnie udziela Pan nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie Umowy zawartej ze Stowarzyszeniem. Zobowiązał się Pan lub zobowiążę do świadczenia poradnictwa obywatelskiego osobom uprawnionym w ramach wyznaczonych dyżurów w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz w miejscu i czasie wyznaczonym w Umowie. Zasady świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego są tożsame z zasadami udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, które określa Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Wynagrodzenie za udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego Panu należne, jest określone w Umowie o świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego jako ryczałtowe miesięczne wynagrodzenie. Jego wysokość wynika z zasad określonych w Ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej i jest uzależnione od ilości dni przepracowanych przez Pana w danym miesiącu, a nie od ilości porad albo innych zadań należących do zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w danym miesiącu. Podobnie jak w przypadku nieodpłatnej pomocy prawnej, udziela Pan nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osobiście, osobom uprawnionym, które dokonały odpowiedniego zgłoszenia, w miejscu i czasie określonym w Umowie o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie oraz za wynagrodzeniem ustalonym na zasadach określonych w Ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Wnioskodawca zaznacza, że w momencie złożenia rozpatrywanego wniosku o interpretację indywidualną dokumentuje ww. świadczenia poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz Powiatu/organizacji pozarządowej. Wnioskodawca uwzględnia VAT należny na ww. fakturach oraz rozlicza w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wykonywanie umowy następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych oraz poradnictwa obywatelskiego w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacjach wskazanych w zawartych umowach. Nie jest wykonywane z innymi osobami lub współpracownikami. Wynagrodzenie jest wypłacane przez Powiat oraz Stowarzyszenie za osobiste świadczenie usług nieodpłatnych porad prawnych oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wynagrodzenie określone w przedmiotowych umowach jest ustalone przez Powiat i Stowarzyszenie na podstawie przepisów Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (zwanej dalej: „Ustawą”) oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które wskazuje stawkę bazową na dany rok kalendarzowy. Nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu/Stowarzyszenia ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbyto w trakcie miesiąca. Łączne wynagrodzenie odpowiada rzeczywistej liczbie odbytych dyżurów nieodpłatnych porad prawnych lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w danym miesiącu. Podstawą wypłaty wynagrodzenia jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy. W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem nie otrzymuję dodatkowych świadczeń. Charakter porad odbiega od tych wykonywanych w ramach Pana pracy prawnika. Nie reprezentuje Pan klientów przed sądami, nie sporządza Pan pism w toku spraw, nie stawia Pan pieczątek, nie ma Pan własnego szyldu. Co więcej nie wolno Panu w ramach porad reklamować swoich usług w ramach Kancelarii. W myśl art. 3 ww. ustawy nieodpłatna pomoc prawna obejmuje: poinformowanie osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowo-administracyjnym; wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego; sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym; nieodpłatną mediację; sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową. Pan, w ramach umowy zarówno z Powiatem jak i Stowarzyszeniem, wykonuje wszystkie powyższe świadczenia z wyjątkiem nieodpłatnej mediacji, ponieważ nie ma Pan odpowiednich uprawnień. Każdorazowo świadczenia dobrane są do szczególnej sytuacji osoby uprawnionej. W ramach umowy zawartej ze Stowarzyszeniem, jest Pan zobowiązany do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, którego zakres świadczeń wynika z art. 3a ww. ustawy i obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. W uzupełnieniu wniosku, na pytania Organu o treści: 1. Na podstawie jakiej umowy (np. umowa zlecenie, umowa o dzieło, inna - jaka) świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz Powiatu? 2. Czy świadcząc usługi nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej umowy z Powiatem wyraża Pan oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Powiatu? 3. Czy usługi nieodpłatnej pomocy pranej świadczone na podstawie umowy zawartej z Powiatem są wykonywane przez Pana przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu? 4. Czy ponosi Pan ryzyko gospodarcze, ekonomiczne w związku z usługami nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonymi na podstawie umowy zawartej z Powiatem? Jeśli nie, to kto ponosi to ryzyko? 5. Czy ponosi Pan odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat usług nieodpłatnej pomocy prawnej wykonywanych przez Pana na podstawie umowy zawartej z Powiatem ? 6. Czy w umowie są zawarte postanowienia, w ramach których Powiat bierze jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na rzecz Powiatu? 7. Czy umowa zawarta z Powiatem przewiduje stałe wynagrodzenie za świadczone usługi nieodpłatnej pomocy prawnej? Czy występuje również jakaś część wynagrodzenia zmiennego? Jeśli tak, to jaka i od czego jest ono zależne? 8. Czy wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi nieodpłatnej pomocy prawnej, stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024., poz. 226 ze zm.)? Należy wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 9. Czy wynagrodzenie, które otrzymuje Pan od Powiatu za wykonywane usługi nieodpłatnej pomocy prawnej stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 10. Na podstawie jakiej umowy (np. umowa zlecenie, umowa o dzieło, inna - jaka) świadczy Pan usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na rzecz Stowarzyszenia? 11. Czy świadcząc usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w ramach zawartej umowy ze Stowarzyszeniem wyraża Pan oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Stowarzyszenia? 12. Czy usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego świadczone na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem są wykonywane przez Pana przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej Stowarzyszenia? 13. Czy ponosi Pan ryzyko gospodarcze, ekonomiczne w związku z usługami nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego świadczonymi na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem? Jeśli nie, to kto ponosi to ryzyko? 14. Czy ponosi Pan odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat usług nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego wykonywanych przez Pana na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem? 15. Czy w umowie są zawarte postanowienia, w ramach których Stowarzyszenie bierze jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na rzecz Stowarzyszenia? 16. Czy umowa zawarta ze Stowarzyszeniem przewiduje stałe wynagrodzenie za świadczone usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego? Czy występuje również jakaś część wynagrodzenia zmiennego? Jeśli tak, to jaka i od czego jest ono zależne? 17. Czy wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Stowarzyszenia za wykonywane usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024., poz. 226 ze zm.)? Należy wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 18. Czy wynagrodzenie, które otrzymuje Pan od Stowarzyszenia za wykonywane usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. wskazał Pan: 1. Świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz powiatu na podstawie umowy zlecenia/ o świadczenie usług (sama umowa posiada tytuł „O wykonanie świadczeń”). Przy czym umowa jest zawierana pomiędzy powiatem a fundacją, a następnie pomiędzy Panem a fundacją/stowarzyszeniem. Fundacja/stowarzyszenie pełni rolę pośrednika przy zawieraniu umowy i za to należy jej się część wynagrodzenia, o czym mowa w dalszej części uzupełnienia. Nie jest to w żadnym wypadku klasyczna umowa B2B. 2. Świadcząc usługi pomocy prawnej w ramach umowy zawartej z Powiatem, nie składa Pan oświadczenia woli we własnym imieniu. To nie Pan decyduje, czy w danym przypadku odmówić pomocy prawnej czy też nie, albo jej udzielić i nie Pan decyduje, jaki będzie zakres udzielanej pomocy, czy należy sporządzić wzór pisma czy też odmówić tej czynności. Każdego petenta należy przyjąć, przy czym odmowa udzielenia porady możliwa jest tylko w przypadkach przewidzianych przez prawo. Jest to sytuacja o 180 stopni różna od tej, jaka istnieje w prowadzeniu prywatnej kancelarii adwokackiej. 3. Tak, to powiat wskazuje miejsce w jakim nieodpłatne porady prawne będą świadczone (zazwyczaj jest to budynek gminy, starostwa lub szkoła publiczna), organizuje podstawową infrastrukturę, tj. drukarkę, papier, przybory biurowe, łącze do Internetu. 4. Nie, Pan nie ponosi ryzyka gospodarczego, ekonomicznego w związku ze świadczoną nieodpłatną pomocą prawną, świadczoną na podstawie umowy zawartej z powiatem /fundacją. Wynagrodzenie jest płatne w formie ryczałtu i jest niezależne od liczby godzin dyżuru w miesiącu i od liczby przyjętych interesantów. Nie jest też uzależnione od długości trwania porady ani jej skutku dla interesanta. W zakresie punktów nieodpłatnej pomocy obywatelskiej nie można pobierać żadnego dodatkowego wynagrodzenia od interesantów. Ponadto nie ma Pan swobody wyboru tego kto będzie Pana interesantem, ani też nie może Pan odmówić udzielenia porady, chyba że odmowę taką uzasadniają przepisy prawa. Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z dnia 21 grudnia 2018 r. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu i Zlecającego powoduje, że jako zleceniobiorca Wnioskodawca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. 5. Nie, nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat usług nieodpłatnej pomocy prawnej wykonywanej na podstawie umowy zawartej z powiatem. Nawet jeżeli udzieliłby Pan błędnej porady, to nie ponosi Pan odpowiedzialności za rezultat tego błędu. Osoba, której w jej ocenie udzielono błędnej porady, może jedynie napisać skargę do powiatu lub okręgowej rady adwokackiej, jednak jest to sytuacja zupełnie inna, niż w przypadku prowadzenia spraw w ramach Kancelarii Adwokackiej. Za ewentualny błąd odpowiedzialność ponosi powiat. 6. Nie, nie ma takich postanowień. 7. Wynagrodzenie jest wyłącznie stałe. Jest ono niezależne od liczby przyjętych interesantów i od liczby godzin dyżurów. Odpowiada liczbie dyżurów w tygodniu, które odbywają się co tydzień z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy. Wynagrodzenie przysługuje za liczbę dyżurów w tygodniu np. jeden dyżur w poniedziałki - wynagrodzenie ok. 900 zł brutto, dwa dyżury w poniedziałki i wtorki to dwukrotność czyli 1800 zł, przy czym nie ma znaczenia czy liczba dni jest większa lub mniejsza, tj. czy w danym miesiącu jest 3 czy 5 poniedziałków z dyżurami. Dotacja na NPP jest dwunastokrotnością iloczynu kwoty bazowej. Kwota bazowa jest podstawą ustalenia wysokości dotacji. Inaczej mówiąc: Wynagrodzenie zależne jest od Rozporządzenia właściwego Ministra, który ustala tzw. kwotę bazową, czyli sumę pieniędzy, jaką Ministerstwo przeznacza dla powiatu na utrzymanie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. Ta suma jest stała dla każdego punktu w skali kraju. Tę sumę powiat przekazuje stowarzyszeniu/fundacji, z czego zazwyczaj około 90% to wynagrodzenie prawnika, a około 10% to wynagrodzenie stowarzyszenia/fundacji, przy czym ta część „ostatnia”, zależy od umowy pomiędzy adwokatem a stowarzyszeniem/fundacją, jednak nie ma wpływu na kwotę bazową. Jest to jedynie forma negocjacji pomiędzy prawnikiem a fundacją, jaki procent wynagrodzenia, komu się należy. Po tym ustaleniu, co musi nastąpić przed rozpoczęciem roku kalendarzowego, wynagrodzenie jest stałe, zapisane w rocznej umowie, płatne co miesiąc, na podstawie faktury wystawionej przez adwokata stowarzyszeniu/fundacji. 8. Nie, wynagrodzenie w żadnym wypadku nie stanowi przychodu z tzw. stosunku pracy i stosunków zrównanych. 9. Wynagrodzenie to w Pana ocenie stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 10. Świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz powiatu na podstawie umowy zlecenia/ o świadczenie usług (sama umowa posiada tytuł „O wykonanie świadczeń”). Przy czym umowa jest zawierana pomiędzy powiatem a fundacją, a następnie pomiędzy Panem a fundacją/stowarzyszeniem. Fundacja/stowarzyszenie pełni rolę pośrednika przy zawieraniu umowy i za to należy jej się część wynagrodzenia, o czym mowa w dalszej części uzupełnienia. Nie jest to w żadnym wypadku klasyczna umowa B2B. 11. Świadcząc usługi pomocy prawnej w ramach umowy zawartej z Powiatem, nie składa Pan oświadczenia woli we własnym imieniu. To nie Pan decyduje, czy w danym przypadku odmówić pomocy prawnej czy też nie, albo jej udzielić i nie Pan decyduje, jaki będzie zakres udzielanej pomocy, czy należy sporządzić wzór pisma czy też odmówić tej czynności. Każdego petenta należy przyjąć, przy czym odmowa udzielenia porady możliwa jest tylko w przypadkach przewidzianych przez prawo. Jest to sytuacja o 180 stopni różna od tej, jaka istnieje w prowadzeniu prywatnej kancelarii adwokackiej. 12. Tak, to powiat wskazuje miejsce w jakim nieodpłatne porady obywatelskie będą świadczone (zazwyczaj jest to budynek gminy, starostwa lub szkoła publiczna), organizuje podstawową infrastrukturę, tj. drukarkę, papier, przybory biurowe, łącze do Internetu. 13. Nie, Pan nie ponosi ryzyka gospodarczego, ekonomicznego w związku ze świadczoną nieodpłatną pomocą obywatelską. Wynagrodzenie jest płatne w formie ryczałtu i jest niezależne od liczby godzin dyżuru w miesiącu i od liczby przyjętych interesantów. Nie jest też uzależnione od długości trwania porady ani jej skutku dla interesanta. W zakresie punktów nieodpłatnej pomocy obywatelskiej nie można pobierać żadnego dodatkowego wynagrodzenia od interesantów. Zasady są tu analogiczne, jak w przypadku punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. 14. Nie, nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat usług nieodpłatnej pomocy obywatelskiej wykonywanej na podstawie umowy zawartej z powiatem. Zasadą jest, że nie można pisać pism w toku sprawy, jak też prowadzić doradztwa w zakresie w jakim w sprawie występuje obrońca lub pełnomocnik z wyboru lub z urzędu, ponadto nawet jeżeli udzieliłby Pan błędnej porady, to nie ponosi Pan odpowiedzialności za rezultat tego błędu. Osoba, której w jej ocenie udzielono błędnej porady, może jedynie napisać skargę do powiatu lub okręgowej rady adwokackiej, jednak jest to sytuacja zupełnie inna, niż w przypadku prowadzenia spraw w ramach Kancelarii Adwokackiej. 15. Nie, nie ma takich postanowień. 16. Wynagrodzenie jest wyłącznie stałe. Jest ono niezależne od liczby przyjętych interesantów i od liczby godzin dyżurów. Dotacja na NPP jest dwunastokrotnością iloczynu kwoty bazowej. Kwota bazowa jest podstawą ustalenia wysokości dotacji. Inaczej mówiąc: Wynagrodzenie zależne jest od Rozporządzenia właściwego Ministra, który ustala tzw. kwotę bazową, czyli sumę pieniędzy, jaką Ministerstwo przeznacza dla powiatu na utrzymanie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. Ta suma jest stała dla każdego punktu w skali kraju. Tę sumę powiat przekazuje stowarzyszeniu/fundacji, z czego zazwyczaj około 90% to wynagrodzenie prawnika, a około 10% to wynagrodzenie stowarzyszenia/fundacji, przy czym ta część „ostatnia”, zależy od umowy pomiędzy adwokatem a stowarzyszeniem/fundacją, jednak nie ma wpływu na kwotę bazową. Jest to jedynie forma negocjacji pomiędzy prawnikiem a fundacją, jaki procent wynagrodzenia, komu się należy. Po tym ustaleniu, co musi nastąpić przed rozpoczęciem roku kalendarzowego, wynagrodzenie jest stałe, zapisane w rocznej umowie, płatne co miesiąc, na podstawie faktury wystawionej przez adwokata stowarzyszeniu/fundacji. 17. Nie, wynagrodzenie w żadnym wypadku nie stanowi przychodu z tzw. stosunku pracy i stosunków zrównanych. 18. Wynagrodzenie to stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pytanie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku) Czy udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną, stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT? Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku) Odnośnie zadanego pytania to zostało ono przeformułowane. Na marginesie należy wskazać, że pytanie o takim samym brzmieniu zostało już zadane we wniosku o interpretację indywidualną: 0112-KDIL3.4012.6.2025.1.MBN, gdzie organ podzielił stanowisko radcy prawnej, która wskazała, że w jej ocenie Powyższy wniosek był potwierdzony w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez Dyrektora KIS, m.in.: - interpretacji indywidualnej z 20 kwietnia 2023 r., o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.111.2023.2. IO, - interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.80.2024.2. HW. Należy wskazać, że wcześniej Wnioskodawca uwzględniał jedynie możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego, natomiast w zmodyfikowanym pytaniu uwzględniono możliwość, iż w przedstawionym stanie faktycznym czynności w ogóle nie podlegają pod przepisy ustawy o VAT. W świetle wyroków TSUE, akceptowanych przez orzecznictwo sądów administracyjnych, za samodzielną działalność gospodarczą nie może być uznana działalność prowadzona przy wykorzystaniu zasobów innego podmiotu, która nie powoduje ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, nie jest związana z powstaniem odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością oraz jest związana z podporządkowaniem osoby wykonującej taką działalność (wyrok TS z 15 grudnia 1987 r., C-235/85, Komisja Wspólnot Europejskich v Królestwo Niderlandów, EU:C: 1987:161, dalej wyrok C-235/85, Komisja, oraz wyrok TS z 25 lipca 1991 r., C-202/90, Ayuntamiento de Sevilla v. Recaudadores de Tributos de las Zonas primera y segunda, EU: C:1991:332, dalej wyrok C-202/90, Ayuntamiento). Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Jest zadaniem zleconym Powiatu. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie nie jest tożsame z działalnością prawniczą, a do jego świadczenia nie jest wymagane posiadanie tytułu adwokata albo radcy prawnego. Niezbędne jest ukończenie szkolenia na zasadach określonych w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Na podstawie Umowy o świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego Wnioskodawca zobowiązał się do świadczenia poradnictwa obywatelskiego osobom uprawnionym w ramach wyznaczonych dyżurów w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz w miejscu i czasie wyznaczonym w Umowie. Zasady świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego są tożsame z zasadami udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, które określa ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy: Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy: Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: 1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; 2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; 3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług. W myśl art. 15 ust. 1 ustawy: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy: Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Stosownie do art. 15 ust. 3 ustawy: Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: 1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1 -6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; 2) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać winno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy. Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą - Panią a zleceniodawcą - Stowarzyszeniem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, to nie można uznać Pani za podatnika podatku od towarów i usług. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że występuje Pani w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Warunek pierwszy - warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna - świadczona przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego - w niniejszej sprawie Stowarzyszenia oraz Starostwa. W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie - warunek drugi). Warunek drugi - wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony, w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę. Warunek trzeci - odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy - zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Zatem, mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku, świadczenie przez Pana usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy ze Stowarzyszeniem, w Pana ocenie, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest prawidłowe.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy: Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...). Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Aby dana czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy: Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Według art. 15 ust. 3 ustawy: Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: 1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; 2) (uchylony) 3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Na mocy art. 13 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163): Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się: 1) (uchylony) 2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych; 3) przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę; 4) przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi; 5) przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7; 6) przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9; 7) przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych; 7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych; 8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od: a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, c) przedsiębiorstwa w spadku - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9; 9) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków: - wykonywania tych czynności, - wynagrodzenia, oraz - odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia. Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania, poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy. Znacząca jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Pana oraz fundację/stowarzyszenie z którymi podpisał Pan umowy. Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu: „Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. „Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu. Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą. W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE: Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady. Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że: Poza osobami, o których mowa w ust. 1, za podatnika uznawana jest każda osoba, która okazjonalnie dokonuje dostawy nowego środka transportu wysyłanego lub transportowanego do nabywcy przez sprzedawcę, przez nabywcę albo na rzecz sprzedawcy lub nabywcy, do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium państwa członkowskiego, ale na terytorium Wspólnoty. Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady: Państwa członkowskie mogą uznać za podatnika każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanej z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit drugi (...). Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług. To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112 /WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług. Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością. Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6). Zauważenia wymaga, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich. O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy. Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą - Panem a zleceniodawcą - powiatem, fundacją lub stowarzyszeniem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT w odniesieniu do czynności będących przedmiotem umów. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT. Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna oraz poradnictwo obywatelskie świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego. W tym kontekście zauważenia wymaga, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym, jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi). Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę. Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Z wniosku wynika, że prowadzi Pan Kancelarię Adwokacką w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Świadczy Pan nieodpłatną pomoc prawną oraz udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Zawiera Pan umowy o udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego („Umowa o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie”) z organizacjami pozarządowymi, z którymi w celu realizacji zadań zleconych współpracuje Powiat. Obecnie udziela Pan nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie Umowy zawartej ze Stowarzyszeniem. Świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz powiatu na podstawie umowy zlecenia/o świadczenie usług (sama umowa posiada tytuł „O wykonanie świadczeń”). Przy czym umowa jest zawierana pomiędzy powiatem a fundacją, a następnie pomiędzy Panem a fundacją/stowarzyszeniem. Świadcząc usługi pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w ramach umów zawartych z fundacją/ stowarzyszeniem, nie składa Pan oświadczenia woli we własnym imieniu. Powiat wskazuje miejsce w jakim nieodpłatne porady prawne oraz nieodpłatne porady obywatelskie będą świadczone (zazwyczaj jest to budynek gminy, starostwa lub szkoła publiczna), organizuje podstawową infrastrukturę, tj. drukarkę, papier, przybory biurowe, łącze do Internetu. Nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego, ekonomicznego w związku ze świadczoną nieodpłatną pomocą prawną oraz nieodpłatną pomocą obywatelską. Nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnej pomocy obywatelskiej. Wynagrodzenie jest wyłącznie stałe. Nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbyły się w tracie miesiąca. Wynagrodzenie za świadczoną nieodpłatną pomoc prawną oraz nieodpłatną pomoc obywatelską stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Pana usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy z fundacją/stowarzyszeniem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług. Realizując czynności na podstawie ww. umów o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z wykonywanymi ww. czynnościami. Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanych umów o świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pan jako Zleceniobiorca związany jest ze Zleceniodawcą (fundacją/stowarzyszeniem) więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten jest także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Wobec powyższego, w odniesieniu do świadczonych przez Pana usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zaistniały przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, co oznacza, że są spełnione kryteria wyłączające świadczenie ww. usług, objętych zawartymi umowami zlecenia z fundacją /stowarzyszeniem, z czynności podlegających ustawie. Zatem świadczenie przez Pana, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, opisanych usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej i w efekcie nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług, a wykonywane czynności nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Tym samym, Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia. Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. W interpretacji tej, jako element stanu faktycznego przyjęto Pana wskazanie, że wynagrodzenie, które otrzymuje Pan za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej
oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji · Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji. · Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści. · Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): · w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo · w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
Fiscalex • Automatyczne wyszukiwanie interpretacji • Anuluj w każdej chwili