Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego
zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej
25 marca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 25 marca 2025 roku o wydanie
interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie skutków
podatkowych wywłaszczenia za odszkodowaniem działki nr 1. Uzupełnili go Państwo
pismem z 15 maja 2025 r. (wpływ 15 maja 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie.
Treść wniosku wspólnego jest następująca:
Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem
1. Zainteresowany będący stroną postępowania:
2. Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawca wraz z małżonką jest właścicielem działki oznaczonej numerem 1. Działka
ta, zgodnie z wypisem z rejestru gruntów, oznaczona jest jako Łąki (symbol ŁIV oraz ŁV).
Nieruchomość nabyta została przez Wnioskodawcę w 2011 r., tj. przed uzyskaniem
statusu podatnika podatku od towarów i usług, w związku z czym, od zakupu ww. działki
nie był odliczany VAT (podatek od towarów i usług).
Wnioskodawca prowadzi działalność rolniczą, Wnioskodawca nie prowadzi działalności
gospodarczej, w szczególności w zakresie obrotu nieruchomościami. Wnioskodawca jest
polskim rezydentem podatkowym. Wnioskodawca z tytułu prowadzonej działalności
rolniczej od lutego 2012 r. jest czynnym podatnikiem podatku VAT. W tym miejscu należy
zaznaczyć, iż czynności opodatkowane podatkiem VAT, wykonywane są przez Podatnika
kilka razy w roku, dotyczą w głównej mierze sprzedaży siana, z tym że są to w głównej
mierze zbiory prowadzone na innych działkach, dzierżawionych przez Wnioskodawcę.
Zgodnie z decyzją Wojewody o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: „(...)”,
wyżej opisana działka ma być przedmiotem wywłaszczenia na realizację inwestycji
drogowej. W tym kontekście, Wnioskodawca składa rozpatrywany wniosek, celem
ustalenia skutków podatkowych, wymuszonej w ramach przymusu Państwowego
transakcji, na gruncie podatku od towarów i usług.
Podkreślenia wymaga fakt, iż Wnioskodawca nie podejmował żadnych czynności mających
na celu sprzedaż działek gruntowych oraz że decyzja o wywłaszczeniu tych działek
zostanie podjęta niezależnie od jego woli, a On sam w żadnym stopniu nie zabiegał o
sprzedaż działek w postępowaniu wywłaszczeniowym.
Wskazać należy także, iż przed postępowaniem wywłaszczeniowym nie dokonywał
podziału działek, ani innych czynności zmierzających do zwiększenia wartości gruntów
rolnych, a wydzielenie nastąpi z mocy prawa i niezależnie od woli właściciela, na skutek
wydania przez organ administracyjny decyzji o realizacji inwestycji drogowej w trybie
ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg
publicznych.
Wnioskodawca nie wnioskował także o przekształcenie tych działek na cele nierolnicze, w
szczególności drogowe, i nie występował o zmianę planu zagospodarowania
przestrzennego dla tych działek. Wnioskodawca przed prowadzonym postępowaniem
wywłaszczeniowym nie dokonywał zawodowo sprzedaży innych nieruchomości, na
powyższych gruntach nie dokonywał także inwestycji, które uprawniałby do zwrotu
podatku VAT, a także jak wskazano powyżej, w związku z nabyciem nieruchomości przed
uzyskaniem statusu czynnego podatnika VAT z tytułu wykonywanej działalności rolniczej,
nie odliczył VAT od nabycia nieruchomości.
Na działkach objętych wywłaszczeniem, nie znajdują się także budynki, które
wykorzystywane byłyby w działalności opodatkowanej.
Uzupełnili Państwo opis sprawy odpowiadając na poniższe pytania:
1. Czy nabycie przez Pana i Pana żonę działki nr 1 nastąpiło w ramach transakcji
opodatkowanych, zwolnionych czy niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i
czy transakcja ta została udokumentowana fakturą z wykazaną kwotą podatku VAT?
Odp.: Transakcja nabycia działki przez Wnioskodawcę wraz z żoną nie była objęta
podatkiem VAT.
2. Czy przysługiwało Panu lub Pana żonie prawo do odliczenia podatku naliczonego przy
nabyciu ww. działki?
Odp.: W konsekwencji odpowiedzi na pytanie nr 1 − nie przysługiwało prawo do
odliczenia − podatek VAT nie wystąpił.
3. Czy działka nr 1 jest i do czasu wywłaszczenia będzie działką niezabudowaną?
Odp.: Działka jest i pozostanie działką niezabudowaną.
4. Czy była/jest Pana żona czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i
usług? Jeśli tak, to od kiedy i z tytułu prowadzenia jakiej dokładnie działalności
gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku
od towarów i usług, (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm., zwanej dalej „ustawą”)?
Odp.: Żona Wnioskodawcy nie jest czynnym podatnikiem podatku VAT.
5. Czy Pana żona wykorzystywała/wykorzystuje/będzie wykorzystywała działkę nr 1 w
działalności gospodarczej? Jeżeli tak, to należy szczegółowo opisać, do jakiej
działalności gospodarczej wykorzystywana jest/była/będzie działka nr 1.
Odp.: Nie, żona nie wykorzystuje w żadnym stopniu działki w działalności gospodarczej.
6. W jaki sposób wykorzystywał i wykorzystuje Pan i Pana żona przedmiotową działkę? W
szczególności:
a) Czy korzystał Pan lub korzysta Pan lub Pana żona z niej dla celów prowadzenia
działalności rolniczej, z tytułu prowadzenia której jest Pan czynnym,
zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT? Jeśli tak, w jakim okresie lub
okresach i w jaki sposób Pan lub Pana żona z niej korzystał/korzystała lub
korzysta?
b) Czy korzystał lub korzysta Pan lub Pana żona z niej wyłącznie dla swoich celów
osobistych (w jaki sposób?)?
Odp.: Grunty stanowią trwałe użytki zielone, Wnioskodawcy nie pobierają z nich płodów
rolnych i nie sprzedają w ramach prowadzonej działalności rolniczej.
7. Czy działka nr 1 wykorzystywana była przez Pana lub Pana żonę wyłącznie na cele
działalności zwolnionej od podatku od towarów i usług? Jeżeli tak, to jaką działalność
zwolnioną z opodatkowania podatkiem VAT, do której wykorzystywana była ww.
działka, wykonywał Pan lub Pana żona – należy podać podstawę prawną zwolnienia?
Odp.: Nie.
8. Czy kiedykolwiek udostępniał Pan lub Pana żona działkę nr 1 na podstawie umowy
najmu, dzierżawy itp. Jeśli tak, to w jakim okresie i czy umowa ta miała/ma charakter
odpłatny, czy nieodpłatny?
Odp.: Nie, działka nie była udostępniana osobom trzecim.
9. Czy wykorzystywał lub wykorzystuje Pan lub Pana żona ww. działkę do działalności
rolniczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług? Jeśli tak – czy
sprzedawał Pan lub Pana żona, płody rolne z działki, które pochodziły z Pana lub Pana
żony, własnej działalności rolniczej (Jeśli tak, proszę wskazać: jakie to były płody rolne,
kiedy je Pan lub Pana żona sprzedawał/sprzedawała, czy sprzedaż była opodatkowana
podatkiem VAT)?
Odp.: Nie.
10. Czy dla działki nr 1 na dzień wywłaszczenia, będzie obowiązywał miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego? Jeśli tak, jakie jest przeznaczenie ww. działki
według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego? Czy wynika z niego
możliwość zabudowy przedmiotowej działki?
Odp.: Nie.
11. Kto i z czyjej inicjatywy wystąpił/wystąpi o uchwalanie ww. miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla działki nr 1?
Odp.: Nie.
12. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu,
na którym jest położona działka nr 1 należy wskazać, czy dla ww. działki, do momentu
jej wywłaszczenia, została/zostanie wydana decyzja o warunkach zabudowy bądź
decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 1 lub pkt 2
ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j.
Dz. U. z 2024 r. poz. 1130 ze zm.) [2]? Jeśli tak, kto i w jakim celu wystąpił albo wystąpi
o tę decyzję?
Odp.: Nie występowano o decyzję o warunkach zabudowy.
13. Czy poczynił lub poczyni Pan lub Pana żona, do momentu wywłaszczenia jakiekolwiek
działania dotyczące zwiększenia wartości nieruchomości, uatrakcyjnienia działki nr 1?
Jeśli tak, to jakie i kiedy – wskazać datę/daty (np. wydzielenie, ogrodzenie, budowa
drogi, doprowadzenie sieci wodociągowej, energetycznej itp.)?
Odp.: Nie, Wnioskodawca jak i żona nie czynili żadnych starań i nie dokonywali czynności
zmierzających do zwiększania wartości nieruchomości, w szczególności działań takich jak
wydzielenie, ogrodzenie, budowa drogi, doprowadzenie sieci wodociągowej,
energetycznej itp.
14. Czy posiada Pan lub Pana żona inne działki, które zamierza Pan lub Pana żona w
przyszłości sprzedawać? Jeśli tak, to ile i jakie?
Odp.: Wnioskodawca nie zamierza sprzedawać innych działek, jedyne transakcje, które są
planowane, wynikają z ew. postępowania wywłaszczeniowego, opisanego w złożonym
wniosku oraz wniosku złożonym w stosunku do działek stanowiących majątek osobisty
Wnioskodawcy.
15. Czy dokonywał Pan lub Pana żona już wcześniej sprzedaży działek? Jeśli tak, to proszę
podać informacje odrębnie dla każdej sprzedanej działki:
· kiedy i w jaki sposób wszedł Pan lub Pana żona w ich posiadanie?
· w jakim celu działki te zostały przez Pana lub Pana żonę nabyte?
· w jaki sposób działki te były wykorzystywane przez Pana lub Pana żonę od momentu
wejścia w ich posiadanie do chwili sprzedaży?
· kiedy dokonał Pan lub Pana żona ich sprzedaży i co było przyczyną ich sprzedaży?
· ile działek zostało przez Pana lub Pana żonę sprzedanych i jakich (niezabudowanych, czy
zabudowanych, a jeśli zabudowanych – to czy były to nieruchomości mieszkalne, czy
użytkowe)?
· czy z tytułu sprzedaży którejkolwiek działki (należy wskazać której) był Pan lub Pana
żona zobowiązany zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i wykazać należny
podatek VAT od tej sprzedaży?
Odp.: Jedyna transakcja sprzedaży jaka miała miejsce, była na przełomie lat 90/2000,
sprzedaż ok. (...) gruntów rolnych, wynikająca z potrzeby ustanowienia dla sąsiada drogi
dojazdowej.
Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu)
1. Czy Wnioskodawca, z tytułu przejęcia pod drogę, na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 1
ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji
inwestycji w zakresie dróg publicznych przez Skarb Państwa, działki opisanej w stanie
faktycznym, w zamian za odszkodowanie, jest podatnikiem podatku od towarów i
usług?
2. Czy otrzymane odszkodowanie z powyższego tytułu będzie opodatkowane podatkiem
od towarów i usług?
3. Czy Zainteresowana, jako współwłaścicielka działki, na mocy wspólności ustawowej
małżeńskiej, z tytułu przejęcia jej pod drogę na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy z
dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji
w zakresie dróg publicznych przez Skarb Państwa, działki opisanej w stanie
faktycznym, w zamian za odszkodowanie jest podatnikiem podatku od towarów i
usług?
4. Czy otrzymane odszkodowanie z powyższego tytułu będzie opodatkowane podatkiem
od towarów i usług?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest On podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu
przejęcia pod drogę na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o
szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych
przez Skarb Państwa, opisanej w zdarzeniu przyszłym działki, w zamian za
odszkodowanie, zatem wypłata na Jego rzecz odszkodowania nie podlega opodatkowaniu
podatkiem od towarów i usług. Kluczowy w niniejszej sprawie jest fakt, iż Wnioskodawca
nie podejmował żadnych czynności mających na celu sprzedaż działki, a wręcz dojdzie do
działań niezależnych od jego woli (wywłaszczenie), w związku z czym nastąpi ono zupełnie
bez związku z Jego działalnością rolniczą, a On sam nie występuje w roli podatnika
podatku od towarów i usług i nie prowadzi działalności gospodarczej polegającej na
obrocie nieruchomościami. Podkreślenie wymaga także fakt, iż podstawą nabycia gruntów
była umowa sprzedaży zawarta w 2011 r., tj. przed rejestracją jako podatnik VAT z tytułu
działalności rolniczej, w związku z czym w niniejszej sprawie nie było mowy o odliczeniu
podatku VAT naliczonego, a w konsekwencji uszczupleniu należności podatkowych na
rzecz Skarbu Państwa. Zwrócić uwagę należy także, że warunkiem koniecznym do
opodatkowania podatkiem VAT danej transakcji nie jest sam fakt bycia podatnikiem VAT,
ale występowanie w roli podatnika VAT w odniesieniu do konkretnej transakcji wchodzącej
w zakres działalności gospodarczej danego podmiotu. W tym miejscu należy przytoczyć m.
in. wyrok NSA z 29 października 2007 r., sygn. akt I FPS 3/07, zgodnie z którym: „ani
formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, ani okoliczność, że
dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem
częstotliwości, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego
ustalenia, że w odniesieniu do tej konkretnej czynności podmiot ten występował w
charakterze podatnika podatku od towarów i usług”.
W orzecznictwie sądów administracyjnych, na tle stanów faktycznych, w których
dochodziło do wywłaszczenia nieruchomości, trafnie akcentuje się, że w sytuacjach, gdy
właściciel nieruchomości wykorzystuje ją zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem (nie
podejmując działań w celu zmiany przeznaczenia gruntu), a zmiana przeznaczenia − z
działki rolnej na działkę pod budowę drogi − nie następuje z inicjatywy właściciela
nieruchomości, ale wyłącznie w wyniku wydania przez właściwego wojewodę decyzji
zezwalającej na realizację inwestycji drogowej, nie znajduje zastosowania art. 15 ust. 1 i 2
ustawy o VAT (por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 25 stycznia 2017 r., I SA/Wr 600/16;
wyroki WSA w Poznaniu: z dnia 5 kwietnia 2018 r., I SA/Po 21/18 i I SA/Po 22/18 z dnia 5
maja 2016 r., I SA/Po 2445/15 i z dnia 23 lipca 2014 r., I SA/Po 60/14).
W opisanym zdarzeniu przyszłym więc, mając na względzie całokształt okoliczności
prawnych i faktycznych, nie sposób przypisać Wnioskodawcy działania przy wymuszonej
sprzedaży gruntu w postępowaniu wywłaszczeniowym jako podatnika podatku od
towarów i usług. Niezależnie od posiadanej działalności rolniczej, nieruchomości stanowią
majątek prywatny Wnioskodawcy, którego zbycie nie podlega pod zakres ustawy o
podatku od towarów i usług. Należy wskazać, iż prowadzona działalność rolnicza,
prowadzona jest także w dużej mierze, na innych gruntach dzierżawionych, stricte pod
działalność rolniczą. Jednakże opisane w zdarzeniu przyszłym nieruchomości, będące
przedmiotem złożonego wniosku, stanowiły majątek prywatny Wnioskodawcy, nabyty
przed rozpoczęciem czynności objętych opodatkowaniem podatkiem VAT. Dlatego też,
niezależnie od statusu czynnego podatnika podatku VAT, wymuszoną sprzedaż
nieruchomości rolnej w drodze postępowania wywłaszczeniowego, należy traktować jako
sprzedaż, będącą realizacją zarządu majątkiem prywatnym i jako taka nie powinna ona
podlegać, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Zainteresowana stoi na stanowisku, iż nie jest Ona podatnikiem podatku od towarów i
usług z tytułu przejęcia pod drogę na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 10
kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie
dróg publicznych przez Skarb Państwa, opisanej w zdarzeniu przyszłym działki, w zamian
za odszkodowanie, zatem wypłata na Jej rzecz odszkodowania nie podlega opodatkowaniu
podatkiem od towarów i usług.
Zainteresowana nie jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, w związku z
powyższym, ewentualne przejęcie nieruchomości w trybie postępowania
wywłaszczeniowego, zdaniem Zainteresowanej, nie będzie rodziło jakichkolwiek skutków
podatkowych na gruncie podatku od towarów i usług.
Dodatkowo wskazać należy, iż Zainteresowana nie podejmowała żadnych czynności
mających na celu sprzedaż działki oraz że decyzja o wywłaszczeniu tych działek zostanie
podjęta niezależnie od Jej woli, a Ona sama w żadnym stopniu nie zabiegała o sprzedaż
działek w postępowaniu wywłaszczeniowym.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od
towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”,
podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium
kraju.
Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną
dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport
towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach − rozumie się przez to rzeczy
oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się
przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również
przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w
imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian
za odszkodowanie.
Towarem jest także udział w prawie własności. Jest to zgodne z normami unijnymi,
bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w
sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11
grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.):
Państwa członkowskie mogą uznać za rzeczy:
a) określone udziały w nieruchomości;
b) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;
c) udziały i inne równoważne udziałom tytuły prawne dające ich posiadaczowi
prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części.
Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy, również zbycie udziału w towarze
(np. współwłasności nieruchomości gruntowej) stanowi odpłatną dostawę towarów.
Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w uchwale 7 sędziów z
24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 2/11.
Należy więc przyjąć, że w oparciu o definicję zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy, zbycie zarówno
gruntu jak też udziału w prawie własności gruntu, traktowane jest jako czynność odpłatnej
dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.
Z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika natomiast, że czynność przeniesienia z nakazu organu
władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z
mocy prawa prawa własności towarów (np. nieruchomości), w zamian za odszkodowanie,
stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de
facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z
mocy samego prawa.
Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności
towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną (dostawa towarów w zamian
za odszkodowanie). Tym samym, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub
podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa
własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na
podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i
usług.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz
stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności towarów w zamian za
wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.
Dostawę natomiast można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje
bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Dlatego
też, przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru
dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.
Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy
podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była
opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej
wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.
Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług,
zostały określone w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy.
Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości
prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o
której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 ustawy:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców
lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz
rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność
gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu
towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów
zarobkowych.
Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że
do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby
czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności
będzie działał jako podatnik.
Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny,
pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą
określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto,
działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów
zarobkowych.
Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie
opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana
będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim
charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu
do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie,
że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.
Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy
dokonują sprzedaży, przekazania bądź darowizny towarów stanowiących część majątku
osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź
wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.
W kontekście powyższych rozważań nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten,
kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które
nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy
zarejestrowanej działalności gospodarczej, a tylko np. wyzbywa się majątku osobistego.
Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności
gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie
tych czynności.
W tym miejscu podkreślić należy, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na
gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2
ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291
/92 (Finanzamt Uelzen V. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania
sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku
niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów
prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która
nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności
gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie
posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części
nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania
nieruchomości mogłoby być, np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb
mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r.,
sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek
prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.
Problem odnoszący się do rozstrzygnięcia, czy sprzedaż nieruchomości jest sprzedażą
majątku osobistego, czy też stanowi sprzedaż realizowaną przez podatnika prowadzącego
w tym zakresie działalność gospodarczą, była przedmiotem orzeczenia Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych Jarosław
Słaby przeciwko Ministrowi Finansów (C-180/10) oraz Emilian Kuć i Halina Jeziorska-Kuć
przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie (C-181/10).
Z ww. orzeczenia wynika m.in., że osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na
gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym
wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w
grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości
dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 dyrektywy 112, zmienionej dyrektywą
2006/138/WE, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeśli sprzedaż ta następuje w
ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby.
Ponadto, Trybunał orzekł, że liczba i zakres transakcji sprzedaży nie ma charakteru
decydującego i nie może stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami
dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a
czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Trybunał stwierdził, że dużych
transakcji sprzedaży można dokonywać również jako czynności osobistych.
Podobnie okoliczność, iż przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na
działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej sama z siebie, nie jest decydująca. Nie ma
takiego charakteru również długość okresu, w jakim te transakcje następowały, ani
wysokość osiągniętych z nich przychodów. Całość powyższych elementów może bowiem
odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.
Trybunał wyjaśnił, że inaczej jest w przypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne
działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do
wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9
ust. 1 akapit drugi dyrektywy. Przykładowo podane zostały działania polegające na
uzbrojeniu terenu albo na działaniach marketingowych. Działania takie nie należą do
zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.
Przyjęcie więc, że dany podmiot sprzedając grunt działa w charakterze podatnika
prowadzącego handlową działalność gospodarczą (jako handlowiec) wymaga ustalenia,
czy jego działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną).
Przejawem zaś takiej aktywności określonej osoby w zakresie obrotu nieruchomościami,
która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną może być np.:
nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg
wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działki, wykraczające
poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy terenu, czy
wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego
obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub
innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze. Przy czym, na tego rodzaju aktywność
„handlową” wskazywać musi ciąg powyżej przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie
jedynie faktu wystąpienia pojedynczych z nich.
Za podatnika należy uznać osobę, która w celu dokonania odpłatnej dostawy gruntów
angażuje podobne środki wykazując aktywność w przedmiocie zbycia nieruchomości
porównywalną do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju
obrotem, tj. działania wykraczające poza zakres zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.
Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik
podatku od towarów i usług, wymaga jednak oceny każdorazowo odnoszącej się do
okoliczności faktycznych danej sprawy.
Zasady nabywania nieruchomości pod inwestycje w zakresie dróg publicznych, a także
organy właściwe w tych sprawach, reguluje ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o
szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.
j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311), zwanej dalej „ustawą o szczególnych zasadach przygotowania i
realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych”.
Według regulacji art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji
inwestycji w zakresie dróg publicznych:
Nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy
prawa:
1) własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
2) własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do
dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych
– z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się
ostateczna.
W myśl art. 12 ust. 4a ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji
w zakresie dróg publicznych:
Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w
ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji
drogowej.
Stosownie do treści art. 12 ust. 4f ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i
realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:
Odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje
dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym
nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone
prawo rzeczowe.
W oparciu o art. 12 ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji
inwestycji w zakresie dróg publicznych:
Do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania, o którym mowa w ust. 4a,
stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem
art. 18.
W myśl art. 18 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji
w zakresie dróg publicznych:
Wysokość odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 4a, ustala się według stanu
nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji
drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje
ustalenie wysokości odszkodowania.
Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 ze zm.):
Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze
decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa
rzeczowego na nieruchomości.
W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami:
Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa
rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej
odpowiadającym wartości tych praw.
Istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności
nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby
(podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji.
Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa
lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania
wydaje organ administracji publicznej, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację
inwestycji. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem
podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się
tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.
Z opisu sprawy wynika, że Państwo, w 2011 roku nabyli działkę nr 1. Transakcja nabycia
działki nr 1 nie była objęta podatkiem VAT. Działka jest i pozostanie działką
niezabudowaną.
Zgodnie z decyzją Wojewody o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: „(...)”,
działka nr 1 ma być przedmiotem wywłaszczenia na realizację inwestycji drogowej.
Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy z tytułu wywłaszczenia Państwa z prawa
własności działki nr 1 przez Skarb Państwa stali się Państwo podatnikami podatku VAT
oraz czy otrzymane odszkodowanie z powyższego tytułu będzie stanowiło wynagrodzenie
za czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.
Aby więc ustalić, czy spełniają Państwo przesłanki do uznania Państwa za podatników
podatku od towarów i usług w odniesieniu do opisanej dostawy nieruchomości, należy
przeanalizować całokształt działań, jakie podjęli Państwo w odniesieniu do ww. działki.
Z opisu sprawy wynika, że nabyli Państwo działkę nr 1 w 2011 r. Transakcja nabycia ww.
działki nie była objęta podatkiem VAT. Nie podejmowali Państwo żadnych czynności
mających na celu sprzedaż działki. Nie czynili Państwo żadnych starań i nie dokonywali
czynności zmierzających do zwiększania wartości nieruchomości, w szczególności działań
takich jak wydzielenie, ogrodzenie, budowa drogi, doprowadzenie sieci wodociągowej,
energetycznej itp. Wydzielenie nastąpi z mocy prawa i niezależnie od Państwa woli, na
skutek wydania przez organ administracyjny decyzji o realizacji inwestycji drogowej w
trybie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie
dróg publicznych. Nie wnioskowali Państwo także o przekształcenie działki na cele
nierolnicze, w szczególności drogowe, i nie występowali Państwo o zmianę planu
zagospodarowania przestrzennego dla tej działki. Na działce nr 1 nie prowadzili Państwo
żadnej działalności. Grunty stanowią trwałe użytki zielone, nie pobierają Państwo z nich
płodów rolnych i nie sprzedają w ramach prowadzonej działalności rolniczej, z tytułu
prowadzenia której jest Pan czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Pan i
Pana żona nie wykorzystywali i nie wykorzystują ww. działki do działalności rolniczej w
rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Przedmiotowa działka nie była
udostępniana osobom trzecim na podstawie umowy najmu, dzierżawy itp.
W przedstawionych okolicznościach sprawy, skala Państwa zaangażowania w odniesieniu
do przygotowania omawianej dostawy, nie wykracza poza ramy czynności związanych ze
zwykłym wykonywaniem prawa własności. Brak jest w tym zdarzeniu przesłanek
świadczących o takiej Państwa aktywności w przedmiocie zbycia działki, która byłaby
porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju
obrotem. Nie wystąpił bowiem ciąg zdarzeń, który jednoznacznie przesądzałby, że zbycie
działki nr 1 wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. Mając na uwadze powołane
przepisy oraz opis sprawy należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku nie podjęli
Państwo aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o
angażowaniu środków w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców.
Tym samym, w analizowanym zdarzeniu nie wystąpiły przesłanki pozwalające uznać, że
dokonując dostawy ww. działki wystąpią Państwo w charakterze podatników w
rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzących działalność gospodarczą, o której mowa w
15 ust. 2 ustawy. Aby uznać określoną sprzedaż za opodatkowaną podatkiem VAT nie
wystarczy stwierdzić jedynie dostawy towarów, lecz wymagane jest określenie podmiotu
dokonującego dostawy za występującego w związku ze zbyciem jako podatnika podatku
od towarów i usług, co nie ma miejsca w tym przypadku.
Zatem, opisane we wniosku wywłaszczenie działki nr 1 w zamian za odszkodowanie, nie
będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1
pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy. Tym samym, nie będą Państwo zobowiązani do
zapłaty podatku VAT z tytułu odpłatnej dostawy ww. działki.
Państwa stanowisko uznaję za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego,
który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem sprawy. Ponoszą Państwo
ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem.
Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile
rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem
zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. Zatem, należy
zaznaczyć, że wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści
wniosku opisie sprawy, w tym na informacji, że nie dokonywali Państwo czynności
zmierzających do zwiększania wartości nieruchomości, w szczególności działań takich jak
wydzielenie, ogrodzenie, budowa drogi, doprowadzenie sieci wodociągowej,
energetycznej itp., że na działce nr 11 nie prowadzili Państwo żadnej działalności oraz że
Pan i Pana żona nie wykorzystywali i nie wykorzystują ww. działki do działalności rolniczej
w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji w przypadku, gdy w
toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie
określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków
prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we
wniosku w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.).
Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie
zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli
skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub
zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem
czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w
decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej
praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
przez Zainteresowanego, który
jest stroną postępowania
Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej ma
prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z
dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.
U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę
należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej
(art. 53 § 1 PPSA):
· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa
Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres
Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP
(art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia
przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do
zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz
powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r
Ordynacji podatkowej.