W dniu 10 lutego 2025 r. podatnik, adwokat prowadzący Kancelarię Adwokacką, złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej skutków podatkowych świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dokumentowania tych czynności. W odpowiedzi na wniosek, organ podatkowy stwierdził, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy z Powiatem nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT. W związku z tym, podatnik nie jest zobowiązany do wystawiania faktur VAT, a wynagrodzenie za te usługi może być dokumentowane na podstawie not księgowych. Organ pozytywnie rozstrzygnął zapytanie podatnika, uznając jego stanowisko za prawidłowe.
Dołącz do doradców podatkowych korzystających z Fiscalex
Uzyskaj dostęp do największej bazy interpretacji podatkowych w Polsce. Zaawansowane wyszukiwanie, analiza AI i podsumowania interpretacji w jednym miejscu.
Rozpocznij bezpłatny okres próbnydłowe Szanowni Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
10 lutego 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 10 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy: - niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, - dokumentowania ww. czynności. Uzupełnił go Pan w odpowiedzi na wezwanie pismem z 8 kwietnia 2025 r. (data wpływu 8 kwietnia 2025 r.). Treść wniosku jest następująca: Opis stanu faktycznego Jest Pan adwokatem, wpisanym na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Izbę Adwokacką w .... Prowadzi Pan Kancelarię Adwokacką w ..., w ramach której świadczy Pan usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców, dalej jako: Klienci, w zakresie, w jakim działalność adwokata została uregulowana w odrębnych przepisach prawa, m. in. w ustawie z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1564). Pana działalność obejmuje udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz reprezentowanie Klientów przed sądami. W związku ze świadczeniem usług prawnych w ramach prowadzonej Kancelarii Adwokackiej zarejestrował Pan działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej) jako działalność prawniczą. Jest Pan czynnym podatnikiem VAT, w konsekwencji usługi świadczone na rzecz Klientów dokonuje Pan, w zależności od ich statusu, poprzez wystawienie faktury VAT albo paragonu fiskalnego. W ramach praktyki adwokackiej świadczy Pan nieodpłatną pomoc prawną na zasadach określonych w ustawie z dnia 05 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1534), dalej jako: Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, zapewnienie osobom uprawnionym nieodpłatnej pomocy prawnej należy do zadań zleconych powiatu realizowanych przez Powiat samodzielnie albo w porozumieniu z gminami. Powiaty wykonują zadania związane z zapewnieniem nieodpłatnej pomocy prawnej poprzez utworzenie i organizację Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest jednostką organizacyjną, w ramach której osoby uprawnione do nieodpłatnej pomocy prawnej mają możliwość konsultacji istotnych dla nich kwestii prawnych z prawnikiem, co do zasady adwokatem albo radcą prawnym. Do obowiązków powiatu należy zapewnienie mi w trakcie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w wyznaczonym lokalu, stanowisko biurowe spełniające wymagania określone w przepisach wykonawczych do ustawy. W dniu 09 grudnia 2024 r. zawarł Pan z Powiatem umowę nr ... na świadczenie pomocy prawnej, udzielanej na podstawie Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z ww. umową zobowiązał się Pan do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach organizowanych przez Powiat punktów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w określonym miejscu, czasie, za określone w umowie wynagrodzenie.
W trakcie dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej udziela Pan porad prawnych osobom fizycznym (w tym osobom fizycznym prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku), które wykazały, że spełniają warunki do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz według kolejności zgłoszeń. Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną jest ustalone przez Powiat na podstawie przepisów Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Wynagrodzenie jest wypłacane przez Powiat. Nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbywa Pan w trakcie miesiąca. Łączne wynagrodzenie odpowiada rzeczywistej liczbie odbytych dyżurów nieodpłatnych porad prawnych w danym miesiącu. W momencie złożenia wniosku o interpretację indywidualną dokumentuje Pan ww. świadczenie poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz Powiatu. Przy wystawianiu faktury uwzględnia Pan VAT należny na ww. fakturze oraz rozlicza go Pan w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Niemniej, w związku ze specyficznymi zasadami świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności jej osobistym charakterem powziął Pan wątpliwości, czy świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej następuje w ramach prowadzonej przez Pana działalności. Wykonywanie umowy zawartej z Powiatem następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacji wskazanej w zawartej Umowie. Nie wykonuje Pan przedmiotowej umowy z innymi osobami, w szczególności współpracownikami. Umowa z Powiatem zawiera zapis, że w przypadku czasowej niemożności osobistego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, zobowiązany jest Pan zapewnić zastępstwo innego adwokata, w celu realizacji obowiązków wynikających z przedmiotowej Umowy, adekwatnie do ustalonych przez Okręgową Radę Adwokacką w Radomiu uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Ponadto, wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nadto, wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan: Nie wyraża Pan i nie będzie wyrażał oświadczeń woli w imieniu i na rzecz Powiatu. Świadcząc usługi objęte przedmiotową umową nie działa Pan jako pełnomocnik prowadzący swoją działalność gospodarczą, nie podpisuje sporządzonych w punkcie pism. Nie używa Pan w punkcie swoich pieczątek, szyldu, nie reprezentuje osób korzystających z darmowych porad prawnych przed sądem, nie ma Pan również żadnego wpływu na dobór klientów. W umowie zawartej przez Pana nie zostały zawarte postanowienia odnośnie co do odpowiedzialności wobec osób trzecich w zakresie świadczonych osobiście przez Pana usług objętych przedmiotową umową. Wprawdzie umowa zlecenia zawiera zapis, że: „Przyjmujący Zlecenie oświadcza, iż posiada polisę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej na okres trwania Umowy, a w przypadku, gdyby ważność polisy kończyła się wcześniej, Przyjmujący Zlecenie zobowiązuje się do zawarcia nowej polisy,” jednakże z racji wykonywanego zawodu i tak obowiązkowo podlega Pan takiemu ubezpieczeniu, a przedmiotowy zapis nie wskazuje, iż ponosi Pan odpowiedzialność wobec osób trzecich w zakresie świadczonych osobiście przez Pana usług objętych przedmiotową umową. W związku z powyższym odpowiedzialność wobec osób trzecich w zakresie świadczonych osobiście przez Pana usług objętych przedmiotową umową ponosi podmiot, z którym zawarł Pan umowę, tj. Powiat. Nie ponosi Pan gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy zawartej z Powiatem. Obsługując osoby zainteresowane pomocą prawną tworzy Pan dla nich m.in. projekty pism, których nie podpisuje Pan własnym imieniem i nazwiskiem. W zawartej przez Pana umowie zlecenia wyraźnie jest wskazane, iż punkt jest prowadzony przez Powiat. Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystuje Pan lokal i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat. Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z dnia 21 grudnia 2018 r. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że jako Zleceniobiorca nie ponosi Pan również w tym zakresie ryzyka gospodarczego. Istotną okolicznością jest także fakt, że nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Powiat. Umowa zlecenia przewiduje bowiem stałe, zryczałtowane wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz efektu świadczonych usług. Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami. W rezultacie, skoro umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie można mówić o ponoszeniu przez Pana ryzyka ekonomicznego. Pytania 1) Czy udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT? 2) Czy w odniesieniu do czynności opisanych w pkt 1 z tytułu wykonywania działalności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winny jest Pan wystawić fakturę VAT, czy też powinna być wystawiona nota księgowa? Pana stanowisko w sprawie Ad. 1 W Pana ocenie, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Pana działalność gospodarczą, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Ad. 2 (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku) W Pana ocenie, w odniesieniu do wykonywanych przez Pana usług, które nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług brak jest podstaw do wystawiania przez Pana faktury VAT. Powyższe wynagrodzenie z Umowy zawartej z Powiatem w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, powinno być udokumentowane na podstawie noty księgowej.
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest prawidłowe.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy: Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). W świetle art. 8 ust. 1 ustawy: Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...). Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Należy wskazać, że aby dana czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy: Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Według art. 15 ust. 3 ustawy:
Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: 1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; 2) (uchylony) 3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.): Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się: 1) (uchylony) 2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych; 3) przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę; 4) przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi; 5) przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7; 6) przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9; 7) przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych; 7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych; 8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od: a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, c) przedsiębiorstwa w spadku - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9; 9) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków: - wykonywania tych czynności, - wynagrodzenia, oraz - odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia. Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania, poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy. Znacząca jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Pana oraz Powiat. Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu: „Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. „Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu. Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą. W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE: Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady. Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że: Poza osobami, o których mowa w ust. 1, za podatnika uznawana jest każda osoba, która okazjonalnie dokonuje dostawy nowego środka transportu wysyłanego lub transportowanego do nabywcy przez sprzedawcę, przez nabywcę albo na rzecz sprzedawcy lub nabywcy, do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium państwa członkowskiego, ale na terytorium Wspólnoty. Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady: Państwa członkowskie mogą uznać za podatnika każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanej z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit drugi (...). Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług. To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112 /WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług. Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością. Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6). Zauważenia wymaga, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich. O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy. Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panem a zleceniodawcą – Powiatem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT. Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna świadczona przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Powiatu. W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi). Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę. Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Z opisu sprawy wynika, że Jest Pan adwokatem, wpisanym na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Izbę Adwokacką w .... W ramach praktyki adwokackiej świadczy Pan nieodpłatną pomoc prawną na zasadach określonych w ustawie z dnia 05 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji. W dniu 09 grudnia 2024 r. zawarł Pan z Powiatem ... umowę nr ... na świadczenie pomocy prawnej, udzielanej na podstawie Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z ww. umową zobowiązał się Pan do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach organizowanych przez Powiat punktów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w określonym miejscu, czasie, za określone w umowie wynagrodzenie. Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną jest ustalone przez Powiat na podstawie przepisów Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Wynagrodzenie jest wypłacane przez Powiat. Nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji. Ponadto, wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nadto, wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie wyraża Pan i nie będzie wyrażał oświadczeń woli w imieniu i na rzecz Powiatu. W umowie zawartej przez Pana nie zostały zawarte postanowienia odnośnie co do odpowiedzialności wobec osób trzecich w zakresie świadczonych osobiście przez Pana usług objętych przedmiotową umową. Nie ponosi Pan gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy zawartej z Powiatem. Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Pana usługi z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej umowy zlecenia, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług. Realizując czynności na podstawie umowy zlecenia nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z wykonywanymi ww. czynnościami. Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanej umowy zlecenia powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pan jako Zleceniobiorca związany jest ze Zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym, Pana stanowisko w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe. W dalszej kolejności Pana wątpliwości dotyczą kwestii dokumentowania ww. usług, w sytuacji, gdy nie są one opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 – Faktury. W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy: Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Elementy jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy. Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy: Podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Według art. 106b ust. 3 ustawy: Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą: 1) czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem: a) czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, b) czynności, o których mowa w art. 106a pkt 3 i 4, 1a) otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem: a) przypadku, gdy zapłata dotyczy czynności, o których mowa w art. 19a ust. 1b i ust. 5 pkt 4 oraz art. 106a pkt 3 i 4, b) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, 2) sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. - jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy: Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że faktura dokumentuje dokonanie sprzedaży, przez którą rozumie się odpłatne wydanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, czyli czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Podatnik wykonujący czynności w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, wystawia fakturę w przypadku sprzedaży towaru lub usługi. Fakturę wystawia się tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Zatem podatnik nie może z tytułu wykonania czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wystawić faktury. Natomiast zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111): Jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi. Zatem obowiązek wystawienia rachunku ma zastosowanie do podatników, jednakże w ograniczonym zakresie, tj. w przypadkach, gdy z ustawy nie wynika obowiązek wystawienia faktury. Jak wyżej rozstrzygnąłem, świadczenie przez Pana usług z zakresu pomocy prawnej na podstawie zawartej umowy z Powiatem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku. Usługi z zakresu pomocy prawnej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji brak jest podstaw do wystawienia faktur w celu udokumentowania ww. czynności, bowiem faktury są dowodem dokumentującym wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Brak jest również podstaw do wystawienia rachunku, o którym mowa w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, z tytułu świadczenia pomocy prawnej, ponieważ w ww. zakresie nie prowadzi Pan działalności gospodarczej. Podsumowując, skoro ww. usługi nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, brak jest podstaw do wystawiania przez Pana faktur lub rachunków. Powyższe wynagrodzenie z umowy zawartej z Powiatem w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu pomocy prawnej, może być udokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym not księgowych. Zaznaczenia jednak wymaga, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta ich regulacją. Brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie ww. przepisów dla takiego sposobu udokumentowania ww. usług. Tym samym, Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2 należało uznać za prawidłowe.
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia. Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniami, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. W interpretacji tej, jako element zdarzenia przyszłego przyjęto Pana wskazanie, że „(...) wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nadto, wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (...)” Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji · Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji. · Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): · w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo · w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
Fiscalex • Automatyczne wyszukiwanie interpretacji • Anuluj w każdej chwili