W dniu 31 stycznia 2025 r. Wnioskodawczyni, adwokat prowadzący Kancelarię Adwokacką, złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej skutków podatkowych świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w kontekście podatku VAT. Wnioskodawczyni wyraziła wątpliwość, czy świadczenie to podlega opodatkowaniu VAT oraz czy powinna wystawiać faktury lub noty księgowe. Organ podatkowy potwierdził, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej nie stanowi działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT. W związku z tym, Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do wystawiania faktur, a wynagrodzenie za te usługi może być udokumentowane innymi dokumentami księgowymi, takimi jak noty księgowe. Interpretacja jest pozytywna, potwierdzająca stanowisko Wnioskodawczyni.
Dołącz do doradców podatkowych korzystających z Fiscalex
Uzyskaj dostęp do największej bazy interpretacji podatkowych w Polsce. Zaawansowane wyszukiwanie, analiza AI i podsumowania interpretacji w jednym miejscu.
Rozpocznij bezpłatny okres próbnySzanowna Pani, stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
31 stycznia 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 31 stycznia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) świadczenia usług udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz udokumentowania tych czynności.
Wnioskodawczyni jest adwokatem, wpisanym na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Izbę Adwokacką w (...). Wnioskodawczyni prowadzi Kancelarię Adwokacką w (...) w ramach której świadczy usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz jednostek organizacyjnych, w tym osób prawnych), dalej jako: Klienci, w zakresie, w jakim działalność adwokata została uregulowana w odrębnych przepisach prawa m.in. w ustawie prawo o adwokaturze. Działalność Wnioskodawczyni obejmuje udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, sporządzanie pism procesowych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz reprezentowanie Klientów przed sądami. W związku ze świadczeniem usług prawniczych w ramach prowadzonej Kancelarii Adwokackiej, Wnioskodawczyni zarejestrowała działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej) jako działalność prawniczą. Wnioskodawczyni jest czynnym podatnikiem VAT, w konsekwencji usługi świadczone na rzecz Klientów dokumentuje, w zależności od ich statusu, poprzez wystawienie faktury albo rachunku (paragonu). W ramach praktyki adwokackiej, Wnioskodawczyni świadczy nieodpłatną pomoc prawną oraz udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 945 ze zm.), dalej jako: Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, zapewnienie osobom uprawnionym nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego należą do zadań zleconych powiatu realizowanych przez Powiat samodzielnie albo w porozumieniu z gminami. Powiaty wykonują zadania związane z zapewnieniem nieodpłatnej pomocy prawnej poprzez utworzenie i organizację Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest jednostką organizacyjną, w ramach której osoby uprawnione do nieodpłatnej pomocy prawnej mają możliwość konsultacji istotnych dla nich kwestii prawnych z prawnikiem, co do zasady adwokatem albo radcą prawnym. Do obowiązków powiatu należy prowadzenie Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, w tym m.in. zapewnienie lokalu, w którym odbywają się konsultacje oraz jego wyposażenie i udostępnienie bazy aktów prawniczych, jak również dokonanie wyboru prawników, zlecenie im wykonywania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zawarcie odpowiednich umów. Zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, m.in. liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, zasady wynagradzania oraz zasady wykorzystywania urządzeń technicznych w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej Powiat ma obowiązek ustalić z okręgową izbą adwokacką oraz okręgową izbą radców prawnych. Wnioskodawczyni zawarła z Gminą (...) umowę o świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej (dalej: Umowa o nieodpłatną pomoc prawną). Zgodnie z Umową o nieodpłatną pomoc prawną zawartą przez Wnioskodawczynię, Wnioskodawczyni działając w charakterze adwokata zobowiązała się do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem należnym od Gminy nieodpłatnej pomocy prawnej osobom uprawnionym w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej prowadzonym przez Gminę w jednym z punktów położonym (...). Dodatkowo, w Umowie zostały określone miejsce i czas udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej (tj. adres Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej i czas dyżurów Wnioskodawczyni), miesięczne wynagrodzenie za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a także zasady wyznaczania zastępstwa w odniesieniu do dyżurów wyznaczonych przez Gminę. Nie jest wykluczone, że w przyszłości umowa na tych samych zasadach będzie kontynuowana albo Wnioskodawczyni zawrze umowę z inną organizacją pozarządową, której Gmina zleci prowadzenie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej.
Aktualna umowa jest drugą umową, jaką Wnioskodawczyni posiada z ww. Gminą. W trakcie dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej Wnioskodawczyni udziela porad prawnych osobom fizycznym, które wykazały, że spełniają warunki do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dokonały zgłoszenia w sposób określony przez Gminę, według kolejności zgłoszeń. Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną jest ustalone przez Gminę, na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Wnioskodawczyni nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Gminy ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie. Wnioskodawczyni zaznacza, że w momencie złożenia ww. wniosku o interpretację indywidualną dokumentuje ww. świadczenia poprzez wystawienie faktury na rzecz Gminy. Wnioskodawczyni uwzględnia VAT należny na ww. fakturach oraz rozlicza w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Niemniej, w związku ze specyficznymi zasadami świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności jej osobistym charakterem Wnioskodawczyni powzięła wątpliwość, czy świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej następuje w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności. Wykonywanie umowy zawartej z Gminą (...) (zwanym dalej: „Gminą”) następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacji wskazanej w zawartej Umowie. Wnioskodawczyni nie będzie ich wykonywała z innymi osobami, w szczególności współpracownikami. Umowa z Gminą zawiera zapis, że w przypadku braku możliwości osobistego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej Zleceniobiorca powierzy świadczenie pomocy prawnej swojemu Zastępcy - w pierwszej kolejności adwokatowi wskazanemu przez Okręgową Radę Adwokacką w (...), a w drugiej kolejności radcy prawnemu wskazanemu przez Okręgową Izbę Radców Prawnych, posiadającemu umowę ze Zleceniodawcą. Takie zgłoszenie należy wskazać Gminie z wyprzedzeniem wraz ze wskazaniem osoby, która zastąpi Wnioskodawczynię oraz dzień zastępstwa. Wnioskodawczyni nie ma wpływu na wysokość przyznanego jej wynagrodzenia, wynagrodzenie jest wypłacone przez Gminę za osobiste świadczenie usług nieodpłatnych porad prawnych. Wynagrodzenie nie podlega negocjacji, jest ustalone przez Gminę na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (zwanej dalej „Ustawą”) oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które wskazuje stawkę bazową na dany rok kalendarzowy. Wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które Wnioskodawczyni odbyła w tracie miesiąca. Łączne wynagrodzenie odpowiada rzeczywistej liczbie odbytych dyżurów nieodpłatnych porad prawnych w danym miesiącu. Podstawą wypłaty wynagrodzenia jest przedłożenie faktury wraz z harmonogramem świadczenia usług, ilością kart zarejestrowanych w systemie (oświadczeniami Beneficjentów). W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem, Wnioskodawczyni nie otrzymuje dodatkowych świadczeń. Wynagrodzenie za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nie jest przychodem o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenie to jest przychodem o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni jest zobowiązana (na podstawie zawartej umowy) do świadczenia usług w lokalu mieszczącym się w (...) w budynku Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej przy ulicy (...). Wnioskodawczyni nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego ryzyka w związku z zawartą umową. Wnioskodawczyni nie wyraża/nie składa oświadczeń woli w imieniu Gminy. Wnioskodawczyni nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez nią przedmiotowych czynności wykonywanych w ramach umów zawartych z Gminą. W myśl art. 3 ww. ustawy nieodpłatna pomoc prawna obejmuje: 1) poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym lub 2) wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub 3) sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub 3a) nieodpłatną mediację, lub 4) sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową. Wnioskodawczyni, w ramach umowy z Gminą wykonuje wszystkie powyższe świadczenia z wyjątkiem nieodpłatnej mediacji, ponieważ nie ma odpowiednich uprawnień. Każdorazowo świadczenia dobrane są do szczególnej sytuacji osoby uprawnionej. Pytania 1. Czy udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT? 2. Czy w odniesieniu do czynności opisanych w pkt 1 Wnioskodawczyni, z tytułu wykonania czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winna wystawić faktury, czy też powinna wystawić notę księgową? Pani stanowisko w sprawie W ocenie Wnioskodawczyni, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Uzasadnienie. Zgodnie z art. 5 ust. 1 VATU, opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Jak stanowi art. 8 ust. 1 VATU, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Mając na względzie powyższe, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług wykonywane przez podatnika VAT. W świetle art. 15 ust. 1 VATU, status podatnika posiadają osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W konsekwencji, opodatkowaniu VAT podlegają czynności wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jak stanowi natomiast art. 15 ust. 3 VATU, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: 1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; 2) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zgodnie natomiast z art. 13 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się m.in. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji, przychody z działalności wykonywanej osobiście to przychody ze świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia, jeżeli nie są uzyskiwane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Mając na względzie powyższe, zdaniem Wnioskodawczyni, przychody z nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej w ramach umowy o nieodpłatną pomoc prawną powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, a nie prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej przez Wnioskodawczynię nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Należy bowiem podkreślić, że nie każda forma aktywności zawodowej osoby fizycznej wykonującej tzw. wolny zawód jest związana z wykonywaną działalnością gospodarczą, ale jedynie taka, która spełnia przesłanki do uznania za działalność gospodarczą w świetle regulacji VAT. Jak podkreśla się w doktrynie prawa, wykonywanie zawodu adwokata albo radcy prawnego cechują różnice w stosunku do prowadzenia działalności gospodarczej obejmujące m.in. odmienne relacje łączące z klientami oraz osobiste wykonywanie wolnego zawodu o charakterze intelektualnym (Por. J. Jacyszyn, Przedsiębiorca a wolny zawód, „Rejent” 2003, nr 10, s. 72-75). W konsekwencji, w celu ustalenia, czy osoba fizyczna wykonująca czynności związane z wykonywanym przez nią wolnym zawodem prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu VATU, należy każdorazowo zbadać, jaki jest kształt wzajemnych relacji, praw i obowiązków podmiotu w stosunku do podmiotu zlecającego te czynności. W szczególności, nie jest możliwe przypisanie wszystkich czynności osób fizycznych do prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Możliwość uznania udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przez adwokata albo radcę prawnej za świadczenie usług w ramach działalności gospodarczej w istocie wyklucza sam charakter tej instytucji oraz przepisy ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej pomocy prawnej udziela osobiście adwokat lub radca prawny, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach z ich upoważnienia aplikant adwokacki lub aplikant radcowski. Powyższe wskazuje, że udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej stanowi przejaw osobistej działalności profesjonalnej adwokata albo radcy prawnego, a nie jego działalności gospodarczej. W tym kontekście należy stwierdzić, że adwokat udzielając nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz osób uprawnionych w ramach Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej działa jako osoba fizyczna posiadająca uprawnienia i kwalifikacje, a nie jako przedsiębiorca prowadzący Kancelarię Adwokacką. Wnioskodawczyni nie reprezentuje bowiem swojej Kancelarii, nie może również działać na rzecz swojej Kancelarii (przyjmować pełnomocnictwa, podpisywania pism). Ponadto, stosunek prawny i faktyczny pomiędzy Wnioskodawczynią a Gminą znacząco odbiega od stosunku łączącego Wnioskodawczynię z Klientami. W odniesieniu do definicji działalności wykonywanej osobiście, w tym przez przedstawicieli tzw. wolnych zawodów, oraz rozróżnienia pomiędzy działalnością wykonywaną osobiście, a działalnością gospodarczą, należy zauważyć, że kwestia ta była przedmiotem licznych wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz krajowych sądów administracyjnych. W świetle wyroków TSUE, akceptowanych przez orzecznictwo sądów administracyjnych, za samodzielną działalność gospodarczą nie może być uznana działalność prowadzona przy wykorzystaniu zasobów innego podmiotu, która nie powoduje ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, nie jest związana z powstaniem odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością oraz jest związana z podporządkowaniem osoby wykonującej taką działalność (wyrok TS z 15 grudnia 1987 r., C-235/85, Komisja Wspólnot Europejskich v. Królestwo Niderlandów, EU:C: 1987:161, dalej wyrok C-235/85, Komisja, oraz wyrok TS z 25 lipca 1991 r., C-202/90, Ayuntamiento de Sevilla v. Recaudadores de Tributos de las Zonas primera y segunda, EU: C:1991:332, dalej wyrok C-202/90, Ayuntamiento). Mając na względzie wskazane powyżej orzecznictwo TSUE oraz przesłanki prowadzonej działalności gospodarczej określone w VATU, należy uznać, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Gminą nie spełnia przesłanek działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni wykonuje czynności nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Nie ma swobody miejsca i czasu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, a zasady określa Umowa o nieodpłatną pomoc prawną zawarta z Gminą. Jeżeli z różnych przyczyn nie może wykonać zadań w trakcie dyżuru, musi zapewnić zastępstwo, nie może w szczególności zmienić dnia albo godzin dyżuru, lub wyznaczyć dyżur w miejscu przez niego wyznaczonym (np.: w siedzibie prowadzonej Kancelarii). Wnioskodawczyni (w przeciwieństwie do usług świadczonych na rzecz Klientów) nie ma swobody wyboru osób, na rzecz których świadczy pomoc prawną. Nieodpłatna pomoc prawna jest bowiem świadczona na rzecz osób uprawnionych, które zgłosiły się do Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. W wyjątkowych sytuacjach wynikających m.in. z konfliktu interesów Wnioskodawczyni może odmówić nieodpłatnej pomocy prawnej, ale jest zobowiązana do wskazania osobie uprawnionej innego Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej na terytorium Miasta. Wnioskodawczyni nie wykorzystuje zasobów należących do Kancelarii do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej. Co do zasady, wszystkie niezbędne zasoby powinna dostarczyć Wnioskodawczyni Gmina, a Wnioskodawczyni wykorzystuje zasoby Gminy zgromadzone w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Wnioskodawczyni wykorzystuje własne zasoby jedynie w takim zakresie, w jakim wykorzystują własne zasoby pracownicy i zleceniobiorcy (np.: samochód prywatny w celu dojazdu do Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej). Mając powyższe na względzie, Wnioskodawczyni nie ponosi ryzyka ekonomicznego ani gospodarczego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach umowy zawartej z Gminą. Wynagrodzenie Wnioskodawczyni jest z góry określone. Wnioskodawczyni nie ma możliwości negocjowania wynagrodzenia, a wynagrodzenie nie jest rezultatem ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów. W odniesieniu do relacji pomiędzy Gminą a Wnioskodawczynią należy wskazać, że nie ma ona charakteru współpracy opartej na woli wyrażonej przez strony oraz równorzędności pomiędzy Wnioskodawczynią a Gminą. Wnioskodawczyni nie ma możliwości kształtowania zasad współpracy z Gminą na takich zasadach, na jakich kształtuje zasady świadczenia usług na rzecz Klientów. Z drugiej strony, Gmina zawierając Umowę również nie ma swobody ustalania warunków współpracy, ale jest związana przepisami ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Wobec powyższego, czynności nieodpłatnej pomocy prawnej wykonywane przez Wnioskodawczynię nie są wykonywane w ramach Jej działalności gospodarczej, ale działalności wykonywanej osobiście, a tym samym nie podlegają opodatkowaniu VAT. Wnioskodawczyni wskazuje, że ww. stanowisko było potwierdzane przez Dyrektora KIS w licznych interpretacjach indywidualnych, przykładowo: w interpretacji indywidualnej z 5 maja 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1-3.4012.66.2023.2. AKS, w interpretacji indywidualnej z 10 sierpnia 2024 r. o sygn. 0114-KDIP4- 2.4012.401.2023.1.MC, w interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1- 1.4012.80.2024.2.HW. Biorąc pod uwagę stanowisko zawarte we wniosku, tj. przyjęcie, że świadczenie przez Wnioskodawczynię, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, usług nieodpłatnych porad prawnych na podstawie zawartej z Gminą umowy, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej i w efekcie nie podlega podatkiem VAT, zdaniem Wnioskodawczyni, nie jest ona zobowiązana do dokumentowania tych czynności fakturami (faktura nie jest dowodem właściwym dla udokumentowania otrzymanego z tego tytułu wynagrodzenia). Jednocześnie, w ocenie Wnioskodawczyni, na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, brak jest przeciwskazań dla udokumentowania wykonywanych czynności poprzez wystawienie innego dokumentu księgowego, np. noty księgowej.
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”: opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl z art. 7 ust. 1 ustawy: przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy: Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: 1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; 3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług. W myśl art. 15 ust. 1 ustawy: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy: Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W świetle art. 15 ust. 3 ustawy: Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: 1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; 2) (uchylony); 3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Według art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163), dalej jako „ustawa o PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)”: Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się: 1) (uchylony), 2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych; 3) przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę; 4) przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi; 5) przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7; 6) przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9; 7) przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych; 7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych; 8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od: a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, c) przedsiębiorstwa w spadku - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9; 9) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. W opisie sprawy wskazała Pani, że wynagrodzenie które otrzyma Pani od Gminy za wykonywane czynności będzie stanowić przychody o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przywołanego wyżej przepisu art. 15 ust. 3 ustawy wynika, że warunkiem dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, jest uznanie przychodów osiąganych z tytułu wykonywanych czynności za przychody wymienione w art. 12 ust. 1-6 (przychody z wykonywanej pracy) lub w art. 13 pkt 2-9 (przychody z działalności wykonywanej osobiście) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazać należy, że z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków: wykonywania tych czynności, wynagrodzenia, oraz odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o PIT, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia. Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy. Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią z Gminą. Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu: „Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. „Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu. Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą. W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE: Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością. Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6). Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich. O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne, jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy. Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy Zleceniobiorcą - Panią a Zleceniodawcą - Gminą wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT. Warunek pierwszy - warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego. W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie - warunek drugi). Warunek drugi - wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez doradcę. Warunek trzeci - odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy - zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pani Kancelarię Adwokacką w ramach której świadczy usługi prawnicze. Jest Pani czynnym podatnikiem VAT. Zawarła pani z Gminą (...) umowę o świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z Umową o nieodpłatną pomoc prawną zawartą przez Panią, działając w charakterze adwokata zobowiązała się Pani do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem należnym od Gminy nieodpłatnej pomocy prawnej osobom uprawnionym w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej prowadzonym przez Gminę. W trakcie dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej udziela Pani porad prawnych osobom fizycznym, które wykazały, że spełniają warunki do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dokonały zgłoszenia w sposób określony przez Gminę, według kolejności. Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną jest ustalone przez Gminę, na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Gminy ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych. Wynagrodzenie jest wypłacone przez Gminę za osobiste świadczenie usług nieodpłatnych porad prawnych. Wynagrodzenie nie podlega negocjacji, jest ustalane przez Gminę na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które wskazuje stawkę bazową na dany rok kalendarzowy. Łączne wynagrodzenie odpowiada rzeczywistej liczbie odbytych dyżurów nieodpłatnych porad prawnych w danym miesiącu. W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem, nie otrzymuje Pani dodatkowych świadczeń. Wykonywanie umowy zawartej z Gminą następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacji wskazanej w zawartej Umowie. Nie będzie ich Pani wykonywała z innymi osobami, w szczególności współpracownikami. Umowa z Gminą zawiera zapis, że w przypadku braku możliwości osobistego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej Zleceniobiorca powierzy świadczenie pomocy prawnej swojemu Zastępcy - w pierwszej kolejności adwokatowi wskazanemu przez Okręgową Radę Adwokacką w (...), a w drugiej kolejności radcy prawnemu wskazanemu przez Okręgową Izbę Radców Prawnych, posiadającemu umowę ze Zleceniodawcą. Takie zgłoszenie należy wskazać Gminie z wyprzedzeniem wraz ze wskazaniem osoby, która zastąpi Wnioskodawczynię oraz dzień zastępstwa. Na podstawie zawartej umowy jest Pani zobowiązana do świadczenia usług w lokalu mieszczącym się w (...) w budynku Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego i ekonomicznego w związku z zawartą umową. Nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Panią czynności wykonywanych w ramach umów zawartych z Gminą. Pani wątpliwości dotyczą w pierwszej kolejności ustalenia, czy udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku stanowi świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że przy tak przedstawionym opisie sprawy, świadczenie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej umowy z Gmina, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania podatku od towarów i usług. Jak wynika z okoliczności sprawy - nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego i ekonomicznego. Nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Panią czynności wykonywanych w ramach umów zawartych z Gminą. Do obowiązków powiatu należy prowadzenie Punktu Nieodpłatnej Pomocy prawnej, w tym m.in. zapewnienie lokalu, w którym odbywają się konsultacje oraz jego wyposażenie i udostępnienie baz aktów prawniczych. Na podstawie zawartej umowy świadczy Pani usługi w lokalu mieszczącym się w budynku Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Co więcej - jak wskazała Pani we wniosku - nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Gminy. Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, realizowane przez Panią świadczenie z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, na podstawie umowy zawartej z Gminą, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w tym przypadku nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej - na podstawie umowy - usługi nieodpłatnej pomocy prawnej. Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe. W dalszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą ustalenia, czy z tytułu świadczonych usług nieodpłatnej pomocy prawnej jest Pani zobowiązana wystawić fakturę czy też notę księgową. Należy wskazać, że zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 - Faktury. W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy: Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Elementy, jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy. Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy: Podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy: Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że faktura dokumentuje dokonanie sprzedaży, przez którą rozumie się odpłatne wydanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, czyli czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Podatnik wykonujący czynności w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, wystawia fakturę w przypadku sprzedaży towaru lub usługi. Fakturę wystawia się tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Zatem podatnik nie może z tytułu wykonania czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wystawić faktury. Natomiast zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111): Jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi. Zatem obowiązek wystawienia rachunku ma zastosowanie do podatników, jednakże w ograniczonym zakresie, tj. w przypadkach, gdy z ustawy nie wynika obowiązek wystawienia faktury. Jak wyżej rozstrzygnięto, świadczenie przez Panią usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Gminy z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie stanowi wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie zawartej umowy z Gminą. W konsekwencji brak jest podstaw do wystawienia faktur w celu udokumentowania ww. czynności, bowiem faktury są dowodem dokumentującym wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Brak jest również podstaw do wystawienia rachunku, o którym mowa w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, z tytułu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i mediacji, ponieważ w ww. zakresie nie prowadzi Pani działalności gospodarczej. W odniesieniu do wykonywanych przez Panią usług, które nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług brak jest podstaw do wystawiania przez Panią faktur lub rachunków. Powyższe wynagrodzenie z umowy zawartej z Gminą w przedmiocie świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, może być udokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym not księgowych. Nic nie wskazuje również, że dokumentem takim nie może być umowa cywilnoprawna. Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa, jak i umowa nie są dokumentami przewidzianymi przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, i jako takie nie są objęte ich regulacją. Brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie przedmiotowych przepisów dla takiego sposobu udokumentowania. Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 należało uznać za prawidłowe.
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie. Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji. Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS /SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
Fiscalex • Automatyczne wyszukiwanie interpretacji • Anuluj w każdej chwili