0114-KDIP4-2.4012.357.2022.2.MC

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 lipca 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 13 lipca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 26 września 2022 r. (data wpływu 3 października 2022 r.) oraz pismem z 4 października 2022 r. (data wpływu 10 października 2022 r.)

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni wykonuje zawód radcy prawnego. Jest wpisana na listę radców prawnych wykonujących zawód w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w (`(...)`) na podstawie uchwały (…) Rady OIRP w (`(...)`) z 1 marca 2016 r.

Wnioskodawczyni jest mediatorem wpisanym na listę Stałych Mediatorów prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego w (`(...)`) na postawie decyzji Prezesa Sądu Okręgowego w (`(...)`) z 9 listopada 2021 r.

Od 4 września 2017 roku Wnioskodawczyni prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (`(...)`), której przedmiotem jest działalność prawnicza (69.10.Z).

Wnioskodawczyni jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Wnioskodawczym posiada umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, ponieważ radca prawny wykonujący zawód podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności polegających na świadczeniu pomocy prawnej zgodnie z art. 227 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych.

22 marca 2021 roku Wnioskodawczyni zawarła umowę (…) w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem (`(...)`).

Umowa została zawarta w wykonaniu unormowania zawartego w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieopłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” (tj. Dz.U. z 2021r. poz. 945, ze zm.) ( dalej: ustawa „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”) oraz porozumienia w sprawie udzielania nieopłatnej pomocy prawnej na obszarze powiatu (`(...)`) zawartego 28 października 2020 r. między powiatem (`(...)`), radą okręgowej izby radców prawnych w (`(...)`) oraz okręgową radą adwokacką w (`(...)`).

Powiat zlecił Wnioskodawczyni udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ww. ustawie w Punkcie Nieopłatnej Pomocy Prawnej zlokalizowanym pod adresem: ul. (…) w (`(...)`) od poniedziałku do piątku w godzinach od 7.30 do 11.30 z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy.

Lokal, w którym znajdywał się punkt nieodpłatnej pomocy prawnej wyposażony był zgodnie z umową przez Powiat w dostęp do instalacji energetycznej, telekomunikacyjnej, oraz dostęp do internetu, komputer z dostępem do oprogramowania do edycji tekstów, oprogramowania umożliwiającego przesyłanie i odbieranie danych i porozumiewanie się na odległość środkami komunikacji elektronicznej i komputerowego systemu informacji prawnej wraz z bazą aktów prawnych, w tym przepisów prawa powszechnie obowiązującego, orzecznictwa i materiałów pomocniczych, z dostępem do bazy aktów prawa miejscowego obowiązującego na obszarze danego powiatu i powiatów ościennych w tym gmin wchodzących w skład danego powiatu, a także dostęp do drukarki, urządzenia pozwalającego na przenoszenie dokumentacji do postaci elektronicznej, materiałów biurowych, a także meble biurowe pozwalające na bezpieczne przechowywanie dokumentów zawierających dane osobowe, uniemożliwiające dostęp do nich osobom nieupoważnionym.

Świadczenie nieopłatnej pomocy prawnej było świadczone wg liczby zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty przez pracowników Powiatu. Zgłoszenia dokonywane były telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez starostę. Zgłoszenia dokonywane były również za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej poprzez wypełnienie formularza dostępnego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Nieopłatna pomoc prawna zgodnie z ww. umową miała być udzielana przez Wnioskodawczynię osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej zobowiązana była do złożenia oświadczenia, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej o treści wskazanej w ustawie „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”.

Wnioskodawczyni była zobowiązana do prowadzenia karty pomocy część A - dokumentującej udzielanie pomocy prawnej wg wzoru wskazanego w ustawie, poprzez ich wprowadzenie do systemu komputerowego Ministerstwa Sprawiedliwości udostępnionego przez Powiat.

Powiat nie zobowiązał Wnioskodawczyni do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Wnioskodawczyni do 10-tego każdego następnego miesiąca kalendarzowego zobowiązana była do przekazywania kart pomocy cześć A oraz oświadczeń osób uprawnionych za poprzedni miesiąc, w sposób umożliwiający powiązanie karty pomocy z oświadczeniem osoby uprawnionej. Umowa została zawarta na okres od 1 kwietnia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r.

Za wykonanie ww. umowy Powiat zobowiązany był do uiszczenia na rzecz Wnioskodawczyni wynagrodzenie miesięczne w wysokości ryczałtowej 5.005 zł brutto.

Wynagrodzenie płatne było na podstawie wystawionej faktury za dany miesiąc, nie później niż do 15-tego dnia miesiąca następnego. Wnioskodawczyni ww. umowę w ww. okresie wykonała.

Wnioskodawczyni udokumentowała udzielanie nieopłatnej pomocy prawnej: za miesiąc kwiecień 2021 r. - fakturę Nr (…) z 30 kwietnia 2021 r., za miesiąc maj 2021 r. - fakturę Nr (…) z 31 maja 2021 r., za miesiąc czerwiec 2021 r. - fakturę Nr (…) z 30 czerwca 2021 r., za miesiąc lipiec 2021 r - fakturę Nr (…) z 31 lipca 2021 r., za miesiąc sierpień 2021 r. - fakturę Nr (…) z 31 sierpnia 2021 r., za miesiąc wrzesień 2021 - fakturę Nr (…) z 30 września 2021 r., za miesiąc październik 2021 r. - fakturę Nr (…) z 31 października 2021 r., za miesiąc listopad 2021 r. - fakturę Nr (…) z 30 listopada 2021 r., za miesiąc grudzień 2021 r. - fakturę Nr (…) z 31 grudnia 2021 r.

Ww. faktury zostały uregulowane przez Powiat.

29 grudnia 2021 r. Wnioskodawczyni zawarła umowę Nr 212/2021r z Powiatem (`(...)`).

Przedmiotem umowy jest również świadczenie przez Wnioskodawczynię nieodpłatnej pomocy prawnej. Świadczenie ma obywać się zgodnie z umową w punkcie prowadzonym przez Powiat w (…) w (`(...)`), ul. (…) zgodnie z przepisami ww. ustawy „o nieopłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” osobom zamieszkałym na terenie powiatu (`(...)`), uprawnionym do uzyskania takiej pomocy na mocy ww. ustawy.

Nieopłatna pomoc prawna zgodnie z ww. umową ma być świadczona za wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy od poniedziałku do piątku od godziny 11.30 -15.30. W związku z stanem epidemii koronawirusa SARS-COV2 punkt nieodpłatnej pomocy prawnej do 19 czerwca 2022 r. funkcjonował w trybie zdalnym a udzielane porady odbywało się telefonicznie.

Zgodnie z Aneksem do ww. umowy z 20 czerwca 2022 r. obowiązującym od 20. czerwca 2022r., nieodpłatna pomoc prawna jest obecnie wykonywana od poniedziałku do piątku od godziny 14.00 do godziny 18.00.

Powiat zgodnie z umową zapewnia Wnioskodawczyni pomieszczenie przeznaczone do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, wyposażone w zestaw komputerowy z drukarką i skanerem, łącze telefoniczne i internetowe oraz niezbędne materiały biurowe. Powiat udostępnia Wnioskodawczyni dostęp do bazy aktów prawnych na potrzeby udzielania nieopłatnej pomocy prawnej. Powiat udostępnia Wnioskodawczyni dostęp do programu do ewidencji nieodpłatnej pomocy prawnej.

W ramach wskazanej umowy Wnioskodawczyni dyżuruje obecnie świadcząc nieopłatne porady prawne od poniedziałku do piątku obecnie od godziny 14.00 do godziny 18.00 (wcześniej do 20 czerwca 2022 r. od 11.30 do 15.30).

Wnioskodawczyni udziela nieopłatnej pomocy prawnej osobom uprawnionym zgodnie z harmonogramem dostępnym w programie ewidencji nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgłoszenia dokonywane są telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez starostę. Wnioskodawczyni zobowiązana jest do weryfikacji uprawnień osoby ubiegającej się o udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej, tj. odebrania określonych ww. ustawą „o nieopłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” oświadczeń, dokumentowania każdego przypadku udzielonej pomocy prawnej w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej, zgodnie z ustalonym ww. ustawą wzorem (karta pomocy cześć A), za pomocą programu do ewidencji nieodpłatnej pomocy prawnej oraz przekazania Powiatowi oświadczeń i kart nieodpłatnej pomocy prawnej z wyjątkiem części obejmującej opinię osoby uprawnionej o udzielenie pomocy do 10-tego następnego miesiąca kalendarzowego w sposób umożliwiający powiązanie karty nieodpłatnej pomocy prawnej z oświadczeniami osoby uprawnionej, zgodnie z art. 7 ust. 3 ww. ustawy „o nieopłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”.

Karty pomocy mogą być przekazane przez Wnioskodawczynię w systemie do ewidencji nieodpłatnej pomocy prawnej. Wnioskodawczyni został udostępniony przez Powiat dostęp do programu ewidencji nieodpłatnej pomocy prawnej oraz systemu bazy aktów prawnych.

Wnioskodawczyni nie została w treści ww. umowy zobowiązana do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Wnioskodawczyni jest zobowiązana do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osobiście jako osoba wskazana przez Radę Okręgowej Izby Radcy Prawnych w (`(...)`). W przypadku niemożności osobistego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej Wnioskodawczynię zastępuje - zastępca wskazany jako zastępca przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w (`(...)`). Wnioskodawczyni z tytułu świadczonych usług przysługuje wynagrodzenie w wysokości 5.005,00 zł brutto miesięcznie. Wnioskodawczyni wskazała w treści umowy, że wykonuje działalność gospodarczą i że przedmiot umowy wchodzi w zakres tej działalności i jest z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług.

Wynagrodzenie jest wypłacane po zakończeniu każdego kolejnego miesiąca kalendarzowego na podstawie faktury VAT (podatek od towarów i usług) wystawionej ostatniego dnia miesiąca, dostarczonej Powiatowi w terminie 14 dni od dostarczenia faktury. Wynagrodzenie za 12/2022r. ma zostać wypłacone do 31 grudnia 2022 r.

Umowa została zawarta na okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.

Wnioskodawczyni udokumentowała udzielanie nieopłatnej pomocy prawnej: za miesiąc styczeń 2022 r. - fakturą Nr (…) z 31 stycznia 2022 r., za miesiąc luty 2022 r. - fakturą Nr (…) z 28 lutego 2022 r., za miesiąc marzec 2022 - fakturą Nr (…) z 31 marca 2022 r., za miesiąc kwiecień 2022 r. - fakturą Nr (…) z 30 kwietnia 2022 r., za miesiąc maj 2022 r. - fakturą Nr (…) z 31 maja 2022 r., za miesiąc czerwiec 2022 r. - fakturą Nr (…) z 30 czerwca 2022 r.

Ww. faktury zostały uregulowane przez Powiat.

Zgodnie z art. 3 ww. ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” nieopłatna pomoc prawna obejmuje: poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym lub wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub nieodpłatną mediację, lub sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową”.

Nieodpłatna mediacja zgodnie z art. 4a ww. ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” obejmuje natomiast: „poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji oraz korzyściach z tego wynikających; przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji; przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej; przeprowadzenie mediacji; udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem”.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” nieodpłatna pomoc prawna jest udzielana osobiście przez adwokata lub radcę prawnego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach z ich upoważnienia aplikant adwokacki lub aplikant radcowski. Umowy zawarte przez Wnioskodawczynię nie przewidują możliwości udzielania takiego upoważnienia.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” nieodpłatna pomoc prawna realizowana jest rzez Starostwo jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, w porozumieniu z gminą lub samodzielnie.

Powiat powierza połowę punktów do prowadzenia adwokatom i radcom prawnym z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a połowę organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, zwanej dalej „organizacją pozarządową”, z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Jeżeli na powiat przypadają dwa punkty, adwokatom lub radcom prawnym powierza się prowadzenie jednego punktu, a prowadzenie drugiego powierza się organizacji pozarządowej, która udziela nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w tym punkcie w zakresie czasowym wskazanym w umowie. (art. 11 ww. ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”). Zgodnie z art. 6 ww. ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” adwokat/radca prawny udziela nieopłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z powiatem.

Powiat corocznie zawiera z okręgową radą adwokacką i radą okręgowej izby radców prawnych właściwymi dla siedziby władz powiatu porozumienia w sprawie udzielania nieopłatnej pomocy prawnej na obszarze tego powiatu, określającego w szczególności: liczbę adwokatów i radców prawnych którzy będą udzielać nieopłatnej pomocy prawnej na obszarze powiatu z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia równomiernego udziału adwokatów i radców w wykonywaniu tego zadania, w tym z zakresu nieodpłatnej mediacji; zobowiązanie okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych do imiennego wskazywania adwokatów lub radców prawnych oraz ich zastępców, którymi są adwokaci lub radcowie prawni, wyznaczonych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej zgodnie z wykazem planowanych dyżurów, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy, uwzględniające dni oraz, jeśli to możliwe, godziny, w których planuje się dyżury, a także specjalizację dyżurów; zasady wynagradzania adwokatowi radców prawnych udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej; zasady wykorzystania urządzeń technicznych w punkcie.

Zgodnie z ww. ustawą „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” świadczenie nieopłatnej pomocy prawnej jest udzielane wg liczby zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty przez pracowników Powiatu. Zgłoszeń dokonuje się telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez starostę. Starosta oprócz dokonywania zgłoszeń telefonicznych może również umożliwić dokonywanie zgłoszeń za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba korzystająca z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dodatkowo składa oświadczenie o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Każdy przypadek udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego dokumentuje się w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zwanej dalej „kartą pomocy”, przez podanie w szczególności informacji dotyczących zgłoszonej sprawy i udzielonej pomocy, dziedziny prawa, której dotyczyła ta pomoc, kategorii sprawy, formy udzielonej pomocy, czasu poświęconego na jej udzielenie i liczby wizyt osoby uprawnionej w tej samej sprawie, ogólnych informacji o osobie uprawnionej dotyczących w szczególności wieku, płci, wykształcenia, dochodu, gospodarstwa domowego i miejsca zamieszkania oraz danych dotyczących punktu, osoby udzielającej pomocy i daty jej udzielenia. Karta pomocy zawiera część obejmującą opinię osoby uprawnionej o udzielonej pomocy.

W związku z realizacją ww. umów Wnioskodawczyni ponosiła i ponosi wydatki w postaci kosztów dojazdu do miejsca dyżuru oraz koszty doręczenia dokumentacji sprawozdawczej. Koszty te nie stanowią kosztów uzyskania przychodu prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej.

W związku z realizacją wskazanych umów Wnioskodawczyni nie ponosi żadnych innych wydatków.

Za świadczenie usług na podstawie ww. umów w począwszy od 1 kwietnia 2021 r. Wnioskodawczyni wystawia faktury w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, gdyż w przeciwnym razie Starostwo Powiatowe w (`(...)`) czy Starostwo Powiatowe w (`(...)`) odmówiłoby wypłaty wynagrodzenia.

Zawarte umowy dotyczyły realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na danym terenie, w wyznaczonej lokalizacji oraz zakresie czasowym określonym w stałym harmonogramie. Świadcząc porady prawne Wnioskodawczyni działa nie jako osoba prowadząca swoją działalność gospodarczą, lecz jako radca prawny pozostający w dyspozycji Starostwa.

Zgodnie z ww. ustawą „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” nieodpłatna pomoc prawna dotyczy przede wszystkim poinformowania o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach, bez podejmowania decyzji za osobę uprawnioną odnośnie podejmowanych przez nią czynności. Ponadto, realizując ww. umowy Wnioskodawczyni nie ponosiła i nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty. Do wykonywania czynności wynikających z ww. umów Wnioskodawczyni wykorzystywała i wykorzystuje lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne, programy komputerowe) zapewnioną przez powiat.

W związku z realizacją umowy, Wnioskodawczyni ponosiła i ponosi wydatki w postaci kosztów dojazdu do miejsca dyżuru oraz koszty doręczenia dokumentacji sprawozdawczej. W związku z realizacją ww. umów Wnioskodawczyni nie ponosiła i nie ponosi innych wydatków. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu powoduje, że Wnioskodawczyni nie ponosiła i nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Wnioskodawczyni nie miała i nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, ilość osób jakim udzieli nieodpłatnej pomocy prawnej, które zostały narzucone przez Starostwo i przepisy ustawowe.

Wysokość wynagrodzenia jest ustalana na podstawie z art. 6 ust. 3 i art. 20 ustawy „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”.

Ww. umowy przewidują w oparciu o ww. przepisy stałe miesięczne wynagrodzenie. Skoro umowy przewidują stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka gospodarczego. Wnioskodawczyni nie miała i nie ma wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia wynikającego z umowy i ustawy. Z tytułu pełnienia dyżurów Wnioskodawczyni otrzymywała i otrzymuje zryczałtowaną, stałą kwotę. Wynagrodzenie jest niezależne od ilości udzielonych świadczeń. Podstawą wypłaty wynagrodzenia zgodnie z ww. umowami jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z podpisaną listą obecności. Wynagrodzenie to jest jedynym świadczeniem Wnioskodawczyni.

W ww. umowach nie wskazano jaki przychód stanowi to wynagrodzenie w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. „o podatku dochodowym od osób fizycznych” (Dz.U. z 2021 poz. 1128, ze zm.). W ocenie Wnioskodawczyni przychody otrzymywane od Starostw z tytułu ww. umów za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ww. ustawie „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” oraz aktach wykonawczych do ww. ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie - mieszczą się w zakresie przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 2-9 ustawy „o podatku dochodowym od osób fizycznych”, tj. będą to przychody wymienione w pkt 8 - przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarowi usług.

Załączniki do niniejszego wniosku:

1. zaświadczenie OIRP w (`(...)`) z 4 maja 2016 r. o wpisie Wnioskodawczyni na listę radców prawnych,

2. umowa Nr (…) w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej z 22 marca 2021 r.,

3. umowa nr (…) z 29 grudnia 2021 r.,

4. faktura Nr (…) z 30 kwietnia 2021 r.

5. faktura Nr (…) z 31 maja 2021 r.

6. faktura Nr (…) z 30 czerwca 2021 r.

7. faktura Nr (…) z 31 lipca 2021 r.

8. faktura Nr (…) z 31 sierpnia 2021 r.

9. faktura Nr (…) z 30 września 2021 r.

10. faktura Nr (…) z 31 października 2021 r.

11. faktura Nr (…) z 30 listopada 2021r.

12. faktura Nr (…) z 31 grudnia 2021 r.

13. faktura Nr (…) z 31 stycznia 2022 r.

14. faktura Nr (…) z 28 lutego 2022 r.

15. faktura Nr (…) z 31 marca 2022 r.

16. faktura Nr (…) z 30 kwietnia 2022 r.

17. faktura Nr (…) z 31 maja 2022 r.

18. faktura Nr (…) z 30 czerwca 2022 r.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`) za wykonywane czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, nie stanowi przychodu, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. „o podatku dochodowym od osób fizycznych” (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).

Wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`) za wykonywane czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, nie stanowi przychodu o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. „o podatku dochodowym od osób fizycznych” (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).

Wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`) za wykonywane czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. „o podatku dochodowym od osób fizycznych” (Dz. U. z 2021 r. poz.1128 ze zm.) – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej.

W umowie zawartej z Powiatem (`(...)`) nie zawarto postanowień w ramach których ponosi Pani odpowiedzialność wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przedmiotu umowy.

W umowie zawartej z Powiatem (`(...)`) nie zawarto postanowień w ramach których ponosi Pani odpowiedzialność wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przedmiotu umowy.

W umowie zawartej z Powiatem (`(...)`) nie zawarto postanowień w ramach których określono odpowiedzialność zleceniodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przedmiotu umowy.

W umowie zawartej z Powiatem (`(...)`) nie zawarto postanowień w ramach których określono odpowiedzialność zleceniodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przedmiotu umowy.

Umowa zawarta z Powiatem (`(...)`) stanowi umowę zlecenia.

Umowa zawarta z Powiatem (`(...)`) stanowi umowę zlecenia.

Wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`) za wykonywane czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. „o podatku dochodowym od osób fizycznych” (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej, nie uzyskiwany na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej.

Wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`) za wykonywane czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. „o podatku dochodowym od osób fizycznych” (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej, nie uzyskiwany na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej.

Pytanie:

Czy Wnioskodawczyni była i jest zobowiązana odprowadzić podatek od towarów i usług z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zawartej Starostwem Powiatowym w (`(...)`) Nr (…) z 22 marca 2021 r. w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” oraz umowy Nr (…) z 29 grudnia 2021 r. zawartej ze Starostwem Powiatowym w (`(...)`) w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawczyni, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny, w świetle rodzaju czynności, warunków ich świadczenia i zasad przyznawania wynagrodzenia, stwierdzić należy, że dokonywane w ramach umów czynności nie stanowią wykonywania samodzielnej działalności gospodarczej, stąd podlegają wyłączeniu opodatkowaniem podatkiem VAT wobec faktu, że za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia.

W ocenie Wnioskodawczyni przychody otrzymywane od Starostwa Powiatowego w (`(...)`) a obecnie Starostwa Powiatowego w (`(...)`) z tytułu ww. umów za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ww. ustawie „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej” oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie - mieszczą się w zakresie przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 2-9 ustawy „o podatku dochodowym od osób fizycznych”, tj. będą to przychody wymienione w pkt 8 - przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej.

W związku z wykonywaniem czynności w ramach zlecenia Wnioskodawczyni nie dysponuje niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż działa wówczas jako profesjonalny podmiot gospodarczy.

Zauważyć należy, że realizując ww. umowy Wnioskodawczyni nie miała i nie ma możliwości swobodnego zorganizowania m.in. wyboru godzin i dni dyżuru, lokalu, infrastruktury, osób uprawnionych. Co więcej, Wnioskodawczyni nie ponosiła i nie ponosi także ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty.

Do wykonywania czynności wynikających z ww. umów Wnioskodawczyni wykorzystywała i wykorzystuje lokale i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat. Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości „w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego” z dnia 21 grudnia 2018 r. ( Dz. U. z 2018 r. poz. 2492 ze zm.).

Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatów powoduje, że Wnioskodawczyni nie ponosiła i nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Istotną okolicznością jest także fakt, że Wnioskodawczyni nie miała i nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Powiat i regulacje ustawowe.

Ww. umowy przewidują bowiem stałe, zryczałtowane wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz efektu świadczonych usług. Zasady przyznawania wynagrodzenia zostały opisane powyżej. Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami. W rezultacie, skoro umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez radcę prawnego.

Powiat w (`(...)`) oraz Powiat w (`(...)`) nie wymagał od Wnioskodawczyni zawarcia umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. „o podatku od towarów i usług” (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 931, ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ww. ustawy „o podatku od towarów i usług” przez dostawę towarów o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy „o podatku od towarów i usług” rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel.

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy „o podatku od towarów i usług”, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

‒ przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

‒ zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

‒ świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jak wskazuje się w doktrynie pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie, jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania. Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa „o podatku od towarów i usług” zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy. Usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Nie każda zatem czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Opodatkowaniu podlegają czynności które są ujęte w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie czynność musi być zrealizowana przez podmiot, który realizuje ją w związku z wykonaniem w działalności gospodarczej.

Art. 15 ust. 1 ww. ustawy „o podatku od towarów i usług”, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy „o podatku od towarów i usług”, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei art. 15 ust. 3 ustawy „o podatku od towarów i usług” stanowi, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1. z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2. (uchylony);

3. z tytułu których przychody zostały wymienione w art 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

W myśl art. 13 ustawy „o podatku dochodowym od osób fizycznych” za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:

1. (uchylony);

2. przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;

3. przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;

4. przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;

5. przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;

6. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;

7. przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;

7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;

8. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a. osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b. właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora -jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością

c. przedsiębiorstwa w spadku

- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;

9. przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

W ocenie Wnioskodawczyni wynagrodzenie, które otrzymuje obecnie od Starostwa Powiatowego w (`(...)`) a wcześniej od Starostwa Powiatowego w (`(...)`) za wykonane czynności stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy „o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Przemawia za tym fakt, że w związku z wykonywaniem czynności w ramach zlecenia Wnioskodawczyni nie dysponuje niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż Wnioskodawczyni działa jako profesjonalny podmiot gospodarczy. Ponadto świadcząc usługi w ramach wskazanych umów Wnioskodawczyni nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z prowadzoną działalnością. Świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartych umów na rzecz Powiatów, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym Wnioskodawczyni nie powinna być z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania podatku VAT.

W rezultacie uznać należy, że otrzymywane przez Wnioskodawczynię wynagrodzenie z tytułu wykonywania ww. umowie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od wynagrodzenia otrzymanego na podstawie tychże umów zlecenia.

Wskazać należy, iż nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy „o podatku od towarów i usług”, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym, a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

‒ wykonywania tych czynności,

‒ wynagrodzenia, oraz

‒ odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko winny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanym czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Podnosi się że „Odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawno-podatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie VATU prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej nie powodującej powstania podmiotowości prawno-podatkowej na gruncie ww. ustawy.

Istotna jest w tym przypadku jest zatem analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Wnioskodawczynię oraz Starostwo. Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006, Nr 347, str. 1, z późn. zm.) zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE. W myśl tego artykułu działalnością gospodarczą jest wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów. Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, artykuł 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Artykuł 10 Dyrektywy 2006/112/WE wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9 (1), zgodnie z którym, działalność gospodarcza prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i inne osoby, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek Innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzecznictwie wskazuje , iż samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny.

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy „o podatku od towarów i usług” odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów I usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich. O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać winno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Analiza ww. umów cywilnoprawnych (stosunku prawnego) pomiędzy Zleceniobiorcą - Wnioskodawczynią a Zleceniodawcą - Starostwami pozwala na przyjęcie, iż są spełnione wszystkie trzy warunki określone art. 15 ust.3 ww. ustawy „o podatku od towarów i usług” a tym samym nie można uznać Wnioskodawczyni za podatnika VAT.

Warunek pierwszy - warunki wykonywania czynności.

Należy uznać, że w istotę zawartych umów zlecenia, których przedmiotem jest pomoc prawna świadczona nieodpłatnie przez Wnioskodawczynię, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego - w niniejszej sprawie Starostwa. W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że Zleceniobiorca nie ponosi w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie - warunek drugi).

Warunek drugi - wynagrodzenie.

Przedmiotowe umowy przewidują, że Zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego, otrzymuje stałe wynagrodzenie, niezależne od ilości udzielonych porad prawnych. Wnioskodawczyni nie ponosi w związku z tym ryzyka ekonomicznego.

Warunek trzeci - odpowiedzialność Zlecającego wobec osób trzecich. Warunek ten również został spełniony bowiem zgodnie z ww. umowami odpowiedzialność jest po stronie Zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy - Zleceniobiorcy - Wnioskodawczyni, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności.

Wnioskodawczyni bowiem nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z prowadzoną działalnością. Starostwo nie zobowiązało Zainteresowanej w umowie do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że w tak przedstawionym stanie sprawy, świadczenie przez Wnioskodawczynię usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartych umów zlecenia ze Starostwem, nie mieściło się/nie będzie się mieściło w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie „o podatku od towarów i usług”, a tym samym Wnioskodawczyni nie była i nie będzie z tego tytułu podatnikiem podatku VAT zobowiązanym do rozliczania tego podatku. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlegało i nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstał obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej na podstawie umów zlecenia nieodpłatnej pomocy prawnej.

Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanych umów zlecenia powoduje/będzie powodować powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Wnioskodawczyni - Zleceniobiorca związana jest ze Zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 cyt. ustawy, wykonywane przez Wnioskodawczynię czynności na rzecz Starostwa, tj. usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Prezentowane stanowisko Wnioskodawczyni opiera w dużej mierze na interpretacji podatkowej Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z 11 stycznia 2022r. 0113-KDIPT1-1.4012.851.2021.1.AK, przytaczając obszerne fragmenty tej interpretacji dotyczące interpretacji przepisów analizowanych w niniejszym wniosku. Wnioskodawczyni podnosi iż interpretacja ta odnosi się do bardzo zbliżonego stanu faktycznego, więc wg Wnioskodawczyni wnioski wynikające z tej interpretacji nie mogą umknąć organowi wydającemu interpretacje podatkową w sprawie zawartej w niniejszym wniosku.

Tym samym stanowisko Wnioskodawczyni zaprezentowane w treści niniejszego wniosku jest według niej prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy:

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie art. 15 ust. 3 ustawy:

za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1. z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2. (uchylony);

3. z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

W myśl art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:

1. (uchylony)

2. przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;

3. przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;

4. przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;

5. przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;

6. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;

7. przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;

7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;

8. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

c) przedsiębiorstwa w spadku

- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;

9. przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006, Nr 347, str. 1, ze zm.) zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE:

„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

W akapicie pierwszym, artykuł 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE wskazano, że:

„Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

W myśl art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach sprecyzował, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla a Recandadores de Tributos de las Zonas primera y Segunda, C-235/85 pomiędzy Komisją Europejską a Królestwem Holandii).

W opisie sprawy wskazała Pani, że wykonuje zawód radcy prawnego. Jest Pani wpisana na listę radców prawnych wykonujących zawód w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w (`(...)`). Ponadto jest Pani mediatorem wpisanym na listę Stałych Mediatorów prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego w (`(...)`). Od 4 września 2017 roku prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Radcy Prawnego M. D., której przedmiotem jest działalność prawnicza (69.10.Z). Jest Pani czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

22 marca 2021 roku zawarła Pani umowę w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem (`(...)`). Umowa została zawarta w wykonaniu unormowania zawartego w art. 6 ust. 1 ustawy o nieopłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz porozumienia w sprawie udzielania nieopłatnej pomocy prawnej na obszarze Powiatu (`(...)`) zawartego między Powiatem (`(...)`), radą okręgowej izby radców prawnych w (`(...)`) oraz okręgową radą adwokacką w (`(...)`). Powiat zlecił Pani udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ww. ustawie w Punkcie Nieopłatnej Pomocy Prawnej w (`(...)`) od poniedziałku do piątku w godzinach od 7.30 do 11.30, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy.

Ponadto, 29 grudnia 2021 r. zawarła Pani umowę z Powiatem (`(...)`). Przedmiotem umowy jest świadczenie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej. Świadczenie ma obywać się zgodnie z umową w punkcie prowadzonym przez Powiat w (…) zgodnie z przepisami ustawy o nieopłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej osobom zamieszkałym na terenie Powiatu (`(...)`), uprawnionym do uzyskania takiej pomocy na mocy ww. ustawy. W ramach umowy dyżuruje Pani obecnie świadcząc nieopłatne porady prawne od poniedziałku do piątku obecnie od godziny 14.00 do godziny 18.00 (wcześniej do 20 czerwca 2022 r. od 11.30 do 15.30).

Wątpliwości dotyczą ustalenia, czy jest Pani zobowiązana odprowadzić podatek od towarów i usług z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zawartej Starostwem Powiatowym w (`(...)`) oraz umowy zawartej ze Starostwem Powiatowym w (`(...)`) w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym, a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

‒ wykonywania tych czynności,

‒ wynagrodzenia, oraz

‒ odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko winny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawno-podatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej nie powodującej powstania podmiotowości prawno-podatkowej na gruncie ww. ustawy.

W opisie sprawy wskazała Pani, że zarówno wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`), jak i wynagrodzenie otrzymywane od Powiatu (`(...)`), za wykonywane czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych” (przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej), nie uzyskiwany na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej.

A zatem należy przeanalizować pozostałe warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy_._

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać winno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panią a zleceniodawcami – Powiatami wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że występuje Pani w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna - świadczona przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Powiatów.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że w tak przedstawionym opisie sprawy, świadczenie przez Panią usługi pomocy prawnej na podstawie umów zawartych z Powiatami, nie mieszczą się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

W rozpatrywanej sprawie, lokal, w którym znajdywał się punkt nieodpłatnej pomocy prawnej wyposażony był zgodnie z umową przez Powiat (`(...)`), w dostęp do instalacji energetycznej, telekomunikacyjnej oraz dostęp do internetu, komputer z dostępem do oprogramowania do edycji tekstów, oprogramowania umożliwiającego przesyłanie i odbieranie danych i porozumiewanie się na odległość środkami komunikacji elektronicznej i komputerowego systemu informacji prawnej wraz z bazą aktów prawnych, w tym przepisów prawa powszechnie obowiązującego, orzecznictwa i materiałów pomocniczych, z dostępem do bazy aktów prawa miejscowego obowiązującego na obszarze danego powiatu i powiatów ościennych w tym gmin wchodzących w skład danego powiatu, a także dostęp do drukarki, urządzenia pozwalającego na przenoszenie dokumentacji do postaci elektronicznej, materiałów biurowych, a także meble biurowe pozwalające na bezpieczne przechowywanie dokumentów zawierających dane osobowe, uniemożliwiające dostęp do nich osobom nieupoważnionym. Zatem w analizowanej sprawie, do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystywała Pani lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne) zapewnione przez Powiat (`(...)`).

Ponadto, Powiat (`(...)`), zgodnie z umową zapewnia Pani pomieszczenie przeznaczone do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, wyposażone w zestaw komputerowy z drukarką i skanerem, łącze telefoniczne i internetowe oraz niezbędne materiały biurowe. Powiat udostępnia Pani dostęp do bazy aktów prawnych na potrzeby udzielania nieopłatnej pomocy prawnej. Powiat udostępnia Pani dostęp do programu do ewidencji nieodpłatnej pomocy prawnej. Zatem z opisu sprawy wynika, że do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystuje Pani lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne) zapewnione przez Powiat (`(...)`).

Jednocześnie, za wykonanie umowy Powiat (`(...)`) zobowiązany był do uiszczenia na Pani rzecz wynagrodzenia miesięcznego w wysokości ryczałtowej 5.005 zł brutto. Wynagrodzenie płatne było na podstawie wystawionej faktury za dany miesiąc, nie później niż do 15-tego dnia miesiąca następnego.

Ponadto, z tytułu świadczonych usług na podstawie umowy zawartej z Powiatem (`(...)`) przysługuje Pani wynagrodzenie w wysokości 5.005,00 zł brutto miesięcznie. Wynagrodzenie jest wypłacane po zakończeniu każdego kolejnego miesiąca kalendarzowego na podstawie faktury wystawionej ostatniego dnia miesiąca, dostarczonej Powiatowi w terminie 14 dni od dostarczenia faktury.

Jak wskazano we wniosku, nie miała i nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, ilość osób jakim udzieli Pani nieodpłatnej pomocy prawnej, które zostały narzucone przez Starostwo i przepisy ustawowe. Wysokość wynagrodzenia jest ustalana na podstawie z art. 6 ust. 3 i art. 20 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Ww. umowy przewidują w oparciu o ww. przepisy stałe miesięczne wynagrodzenie. Skoro umowy przewidują stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka gospodarczego. Nie miała i nie ma Pani wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia wynikającego z umowy i ustawy. Z tytułu pełnienia dyżurów otrzymywała i otrzymuje Pani zryczałtowaną, stałą kwotę. Wynagrodzenie jest niezależne od ilości udzielonych świadczeń. Podstawą wypłaty wynagrodzenia zgodnie z ww. umowami jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z podpisaną listą obecności. Wynagrodzenie to jest jedynym Pani świadczeniem.

Ponadto, jak wynika z wniosku, zawarte umowy dotyczyły realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na danym terenie, w wyznaczonej lokalizacji oraz zakresie czasowym określonym w stałym harmonogramie. Świadcząc porady prawne i działa Pani nie jako osoba prowadząca swoją działalność gospodarczą, lecz jako radca prawny pozostający w dyspozycji Starostwa. Zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej nieodpłatna pomoc prawna dotyczy przede wszystkim poinformowania o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach, bez podejmowania decyzji za osobę uprawnioną odnośnie podejmowanych przez nią czynności. Ponadto, realizując ww. umowy nie ponosiła i nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty. Do wykonywania czynności wynikających z ww. umów wykorzystywała i wykorzystuje Pani lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne, programy komputerowe) zapewnione przez dany Powiat. W związku z realizacją umowy, ponosiła i ponosi Pani wydatki w postaci kosztów dojazdu do miejsca dyżuru oraz koszty doręczenia dokumentacji sprawozdawczej. W związku z realizacją ww. umów nie ponosiła i nie ponosi Pani innych wydatków. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu powoduje, że nie ponosiła i nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego.

Jednocześnie, jak wskazano w opisie sprawy, zarówno w umowie zawartej z Powiatem (`(...)`), jak i umowie zawartej z Powiatem (`(...)`) nie zawarto postanowień, w ramach których ponosi Pani odpowiedzialność wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przedmiotu umowy.

Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanych we wniosku umów zlecenia powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego była oraz jest Pani związana ze zleceniodawcami (Powiatem (`(...)`) oraz Powiatem (`(...)`)) więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawców wobec osób trzecich.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Powiatów, tj. usługi pomocy prawnej na podstawie umów zlecenia, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umów zlecenia usług pomocy prawnej.

Mając na uwadze opis sprawy oraz obowiązujące przepisy, należy stwierdzić, że z tytułu świadczenia usług pomocy prawnej na podstawie umów zlecenia, za które otrzymuje Pani wynagrodzenie, nie jest Pani zobowiązana do odprowadzenia podatku od towarów i usług.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Wskazujemy że analiza załączników dołączonych do uzupełnienia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie mieści się w ramach określonych w art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek Zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem Organ nie jest uprawniony do oceny prawnej załączników dołączonych przez Panią do wniosku, a niniejsza interpretacja indywidualna została wydana jedynie na podstawie przedstawionego we wniosku stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒ Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

‒ Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒ w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒ w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).