0114-KDIP4-3.4012.392.2022.2.MAT

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 czerwca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 1 czerwca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy, do nabywanych przez Państwa usług prawnych, związanych z finansowaniem udzielanym Klientom Banku. Uzupełnili go Państwo pismem z 25 sierpnia 2022 r. (wpływ 1 września 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

(…) Spółka S.A. (dalej: „Bank” lub „Wnioskodawca”) jest bankiem mającym siedzibę na terytorium Polski, wykonującym czynności bankowe w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 ze zm.). Bank jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT (podatek od towarów i usług).

W związku ze świadczonymi przez Bank usługami finansowymi, w celu zapewnienia zgodności transakcji udzielenia finansowania z obowiązującymi w tym zakresie regulacjami prawnymi z jednoczesnym zachowaniem najwyższych standardów jakości wobec stron transakcji, Bank korzysta z usług podmiotów świadczących usługi prawne / usługi prawnicze (świadczących pomoc prawną), np. kancelarii prawnych lub firm prawniczych, zarówno działających na rynku polskim, jak i zagranicznym (dalej łącznie: „kancelarie prawne”). W szczególności, Bank zawiera z kancelariami prawnymi umowy o świadczenie usług prawnych.

Stronami zawieranych umów obok Banku oraz kancelarii prawnej może być również klient Banku, tj. podmiot dla którego Bank świadczy lub rozważa świadczenie usług (dalej: „Klient”), oraz inne podmioty.

W zależności od rodzaju udzielanego finansowania, katalog świadczonych przez kancelarie prawne usług jest różnorodny i przykładowo może obejmować:

a) przygotowanie projektów dokumentacji finansowej oraz pism w sprawie wynagrodzenia i dokumentów zabezpieczeń przewidzianych w ogólnych warunkach finansowania (term sheet), zgodnie z prawem polskim („dokumentacja finansowania”), w tym w szczególności:

i. umów kredytów;

ii. porozumień dotyczących kosztów, tzw. fee letters;

iii. umów przelewu na zabezpieczenie praw w wierzytelności z kluczowych umów lub umów bezpośrednich (direct agreements);

iv. umowy podporządkowania wierzytelności;

v. letter of comfort lub project support agreement;

b) reprezentowanie kredytodawców w negocjacjach dotyczących treści dokumentacji finansowania;

c) przegląd i komentowanie oraz asystowanie w spełnieniu warunków zawieszających i następczych oraz wystawienie standardowego listu potwierdzającego spełnienie warunków zawieszających (CP confirmation letter);

d) wsparcie kredytodawców w procesie podpisania dokumentacji finansowania;

e) wystawienie opinii prawnej dotyczącej ważności, skuteczności i egzekwowalności dokumentacji finansowania oraz statusu, upoważnienia oraz umocowania prawnego poręczycieli utworzonych zgodnie z prawem polskim do zawarcia dokumentacji finansowania;

f) wydanie memorandum w sprawie zgodności umowy kredytowej z umową pomiędzy Bankiem a Bankiem Gospodarstwa Krajowego w związku z programem pomocowym;

g) przygotowanie i wydanie standardowej opinii prawnej prawa polskiego w sprawie zdolności kredytobiorcy w odniesieniu do dokumentacji finansowania oraz przygotowanie niezbędnych dokumentów korporacyjnych;

h) weryfikację i zgłoszenie komentarzy do umów ramowych dotyczących transakcji skarbowych przygotowanych przez banki (umowa skarbowa);

i) weryfikację projektów zgód korporacyjnych i pełnomocnictw potrzebnych do podpisania dokumentacji finansowania przez podmioty zobowiązane, tj. przez kredytobiorców i podmioty ustanawiające zabezpieczenia na rzecz banków;

j) weryfikację projektów wniosków o wpis do rejestrów zabezpieczeń ustanawianych na mocy dokumentacji finansowania.

Zgodnie z postanowieniami umów, usługi prawne są świadczone na zlecenie i rzecz Banku.

Postanowienia umów o świadczenie usług prawnych przewidują przy tym, że za usługi świadczone przez kancelarię prawną Bank zapłaci wynagrodzenie wraz z należnym podatkiem od towarów i usług (VAT) oraz pozostałymi kosztami w terminie i na zasadach opisanych w umowach (dalej: „Wynagrodzenie”).

Umowa lub zawarte później związane z nią aneksy, zgody, załączniki, porozumienia lub inne umowy mogą stanowić, że Klient przejmuje zobowiązania pieniężne Banku wynikające z umowy i zobowiązuje się do zapłaty Wynagrodzenia i zwrotu wydatków bezpośrednio na rzecz Kancelarii (dalej: „Przejęcie Długu”) na co Bank wyraża zgodę, zgodnie z art. 519 § 2 pkt 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.; dalej: „Kodeks cywilny”). W związku z Przejęciem Długu, Bank zostaje zwolniony z długu wobec kancelarii prawnej.

Zobowiązanie Banku do zapłaty Wynagrodzenia (na mocy Przejęcia Długu) może przejąć także inny podmiot, w szczególności podmiot powiązany z Klientem.

W powyższych przypadkach, zamiast Przejęcia Długu, może być zastosowana inna konstrukcja prawna, w której rezultacie podmiotem zobowiązanym do zapłaty Wynagrodzenia nie będzie już Bank, ale to Klient lub inny podmiot będzie zobowiązany do zapłaty Wynagrodzenia na rzecz kancelarii prawnej (np. cesja, subrogacja, itd.).

Możliwy jest również przypadek, gdzie Bank najpierw sam zapłaci Wynagrodzenie na rzecz kancelarii prawnej, a następnie zwróci się do Klienta lub innego podmiotu o zwrot Bankowi jego kwoty. Dzieje się tak na podstawie zobowiązania Klienta zawartego w dokumentacji finansowania (np. w umowie kredytu) o zwrocie Bankowi kosztów (m.in. obsługi prawnej) związanych lub powstałych w związku z udzielonym finansowaniem na rzecz Klienta.

Bezpośrednim beneficjentem usług prawnych świadczonych przez kancelarie prawne jest Bank, tj. usługi prawne są świadczone na zlecenie i rzecz Banku, a kancelaria prawna zobowiązana jest przy tym do ochrony interesów Banku.

Korzyściami, jakie odnosi Bank w związku ze świadczonymi przez kancelarie prawne usługami prawnymi wymienionymi w lit. a) – j) powyżej, jest przede wszystkim ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem, przygotowanie poprawnych pod względem prawnym dokumentacji finansowania oraz udzielanych zabezpieczeń umownych. Działania kancelarii prawnych działających na zlecenie i rzecz Banku są ukierunkowane na zabezpieczenie interesów Banku.

Usługi kancelarii prawnych pośrednio oddziaływają na Klienta, poprzez fakt, że przedmiot usług świadczonych przez kancelarie prawne dotyczy usług finansowych świadczonych (lub które Bank chce świadczyć) na rzecz Klienta. Ponadto, usługi kancelarii prawnej mogą wpływać na subiektywne poczucie bezpieczeństwa Klienta związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania obejmującego etapy przygotowania, negocjacji, opiniowania oraz podpisania dokumentacji finansowej. W końcu, Klienci (lub inne podmioty) ponoszą ostatecznie ciężar ekonomiczny tych usług.

Uzupełnienie i doprecyzowanie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wniosek o interpretację podatkową Banku nie dotyczy konkretnej, jednej umowy, ale dotyczy opisanego we wniosku mechanizmu / sposobu postępowania, gdzie Bank nabywa usługi prawne od kancelarii prawnych, ale ekonomicznie koszt tych usług ponosi Klient (inny podmiot). Wskazany obowiązek Klienta (innego podmiotu powiązanego z Klientem) zapłaty Wynagrodzenia lub zwrotu kosztów Wynagrodzenia wynika z:

a) wprost z umowy o świadczenie usług prawnych, której stronami są Bank, kancelaria prawna i Klient, lub

b) na mocy aneksu do umowy o świadczenie usług prawnych, zawartego już po zawarciu umowy o świadczenie usług prawnych, którego to aneksu stronami jest Bank, kancelaria prawna i Klient, lub

c) na mocy umowy Przejęcia Długu, zawartej już po zawarciu umowy o świadczenie usług prawnych, której stronami jest Bank, kancelaria prawna i Klient, lub

d) na mocy samej umowy kredytu (dokumentacji finansowania) zawartej pomiędzy Bankiem i Klientem, lub

e) na mocy umowy pomiędzy Bankiem i kancelarią prawną, z wykorzystaniem instytucji przekazu, której stronami jest Bank, klient (inny podmiot) i kancelaria prawna, lub

f) na mocy umowy cesji, zawartej już po zawarciu umowy o świadczenie usług prawnych, której stronami jest Bank, kancelaria prawna i Klient.

„Inny podmiot” lub „inny podmiot powiązany z Klientem” o którym mowa we wniosku to podmiot posiadający interes faktyczny lub prawny w tym, aby Klient uzyskał finansowanie, tj. wspólnik Klienta, podmiot dominujący w grupie kapitałowej Klienta, podmiot z grupy kapitałowej Klienta, podmiot odpowiadający finansowo za zobowiązania Klienta (gwarant, poręczyciel, zastawca, dłużnik rzeczowy), podmiot który posiada należności wobec Klienta i jest zainteresowany jego dobrą sytuacją finansową.

Pomiędzy Bankiem i Klientem (innym podmiotem) może dojść do zawarcia umowy o świadczenie usług prawnych lub aneksu do takiej umowy.

W niektórych przypadkach Bank i Klient (inny podmiot) uzgadniają między sobą warunki finansowania w formie odrębnego porozumienia tzw. „term sheet”, które określa istotne parametry finansowania, którego ma udzielić Bank. W takim „term sheet” Klient (inny podmiot) zobowiązuje się pokryć koszty związane z planowanym finansowaniem, w tym koszty przygotowania dokumentacji finansowania oraz koszty usług prawnych. Jednakże „term sheet” nie jest samoistnym źródłem zobowiązania do pokrycia kosztów usług prawnych.

W ww. dokumentach określone jest, że jeśli Bank zamówi usługi prawne (Bank będzie klientem kancelarii prawnej), to Klient (inny podmiot) zapłaci wynagrodzenie za te usługi (przejmie dług Banku w tym zakresie / zwróci koszt Bankowi). Te dokumenty nie określają szczegółowo innych praw i obowiązków Banku oraz Klienta (innego podmiotu) w związku z przedmiotowymi usługami prawnymi.

Takie umowy nie są zawierane w każdym przypadku. Jeśli jednak taka umowa zostanie zawarta, to niezależnie od ostatecznego udzielenia finansowania lub nie, Klient jest zobowiązany pokryć koszt już wykonanych usług prawnych (chyba, że Bank i klient uzgodnią inaczej i bank poniesie ten koszt w całości).

Klient (inny podmiot) jest obciążany kosztami usług prawnych w przypadku, gdy taki obowiązek wynika z umów wskazanych powyżej, oraz Bank faktycznie poniósł koszt takich usług w związku z zawarciem lub zmianą umowy na udzielenie finansowania. Taki obowiązek (okoliczności kiedy dochodzi do obciążenia Klienta / innego podmiotu kosztami usług kancelarii prawnych) jest wskazany w dokumentach wskazanych powyżej lub w „term sheet”.

Interes ekonomiczny Banku: udzielenie finansowania, które jest źródłem wynagrodzenia (przychodów) dla Banku, ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem, w szczególności gdy stosunek prawny poddany jest prawu obcemu lub zawiera element obcy (jedna ze stron finansowania jest nierezydentem) i w oparciu wyłącznie o wewnętrze służby prawne Banku wsparcie prawne nie jest możliwe, przygotowanie poprawnych pod względem prawnym dokumentacji finansowania oraz udzielanych zabezpieczeń umownych, w szczególności gdy kancelaria prawna ma możliwości merytoryczne i operacyjne zorganizowania wsparcia prawnego oraz skoordynowania współpracy z innymi zewnętrznymi kancelariami z obcych jurysdykcji (w szczególności gdy dokumentacja finansowania obejmuje element międzynarodowy i obcy), odciążenie pracą wewnętrznych służb prawnych Banku, nadanie dokumentacji waloru komercyjnego, podniesienie jakości rynkowej wierzytelności kredytowej wynikającej z dokumentacji i ułatwieniu ewentualnej zbywalności udziału w finansowaniu lub poszerzeniu kręgu stron finansowania.

Interes ekonomiczny Klienta (innego podmiotu): udzielenie finansowania (bez zgody Klienta na pokrycie kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania), subiektywne poczucie bezpieczeństwa Klienta związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania obejmującego etapy przygotowania, negocjacji, opiniowania oraz podpisania dokumentacji finansowej.

Bank sprawuje nadzór nad warunkami świadczenia usług przez kancelarie prawne (bo to Bank jest klientem kancelarii prawnych).

Przed udzieleniem finansowania, Bank korzysta z usług kancelarii prawnych w zakresie następujących czynności (za których dokonanie odpowiada Bank jako kredytodawca):

‒ przygotowanie projektów dokumentacji finansowania (w tym dokumentacji zabezpieczeń umownych) w zgodności z decyzją kredytową, wewnętrznymi procedurami i politykami banku i z powszechnie obowiązującym prawem, wytycznymi organów nadzoru,

‒ negocjacje dotyczące treści dokumentacji finansowania oraz zapewnienie całościowego wsparcia prawnego związanego z procesem negocjowania transakcji finansowania w trakcie jego trwania,

‒ ocena (od strony formalnej i merytorycznej) spełnienia warunków zawieszających i następczych związanych z uruchomieniem finansowania,

‒ podpisanie dokumentacji finansowania,

‒ ocena dotycząca ważności, skuteczności i egzekwowalności dokumentacji finansowania oraz statusu, upoważnienia oraz umocowania prawnego poręczycieli oraz osób trzecich udzielających zabezpieczeń finansowania, utworzonych zgodnie z prawem polskim do zawarcia dokumentacji finansowania,

‒ ocena zgodności umowy kredytowej z umową pomiędzy Bankiem a Bankiem Gospodarstwa Krajowego w związku z programem pomocowym,

‒ przygotowanie umów ramowych dotyczących transakcji skarbowych zawieranych w związku z udzielanym finansowaniem,

‒ weryfikacja projektów zgód korporacyjnych (innych dokumentów korporacyjnych) i pełnomocnictw po stronie Klienta (innego podmiotu) potrzebnych do podpisania dokumentacji finansowania przez podmioty zobowiązane.

Bezpośrednim beneficjentem usług prawnych kancelarii prawnych jest Bank. Kancelarie prawne świadcząc usługi prawne na rzecz Banku działają w interesie Banku poprzez ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem, przygotowanie poprawnych pod względem prawnym dokumentacji finansowania oraz udzielanych zabezpieczeń umownych. W skorzystaniu z usług prawnych Bank ma interes ekonomiczny szczegółowo opisany powyżej.

Pośrednim beneficjentem jest Klient (inny podmiot), ponieważ otrzymuje on finansowanie od Banku (bez zgody Klienta na pokrycie kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania).

Dodatkowo, korzyść Klienta (innego podmiotu) polega na subiektywnym poczuciu bezpieczeństwa związanym z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania obejmującego etapy przygotowania, negocjacji, opiniowania oraz podpisania dokumentacji finansowej.

Bank nie odsprzedaje usług prawnych Klientowi (Bank nie świadczy usług prawnych - a Klient nie nabywa od Banku usług prawnych).

Usługi prawne są świadczone na życzenie i na zlecenie Banku (inicjatywa należy do Banku).

Do takiego świadczenia usług dochodzi gdy Klient (inny podmiot) zgodzi się pokryć ich koszt. Bank konsultuje z Klientem wybór konkretnej kancelarii prawnej. Klient może zaproponować konkretną kancelarią prawną. Bank decyduje się skorzystać z usług prawnych tej zaproponowanej kancelarii prawnej, jeśli jest to uzasadnione merytorycznie, biznesowo oraz nie występuje konflikt interesów.

| czynność kancelarii prawnej | korzyść Banku | korzyść Klienta (innego podmiotu) | przygotowanie projektów dokumentacji finansowania | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem, przygotowanie poprawnych pod względem prawnym dokumentacji finansowania oraz udzielanych zabezpieczeń umownych | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | reprezentowanie kredytodawców w negocjacjach dotyczących treści dokumentacji finansowania | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem; lepsza pozycja negocjacyjna Banku wobec Klienta | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | przegląd i komentowanie oraz asystowanie w spełnieniu warunków zawieszających i następczych oraz wystawienie standardowego listu potwierdzającego spełnienie warunków zawieszających (CP confirmation letter) | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem, wsparcie przy ocenie czy doszło do spełnienia warunków finansowania | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | wsparcie kredytodawców w procesie podpisania dokumentacji finansowania | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | wystawienie opinii prawnej dotyczącej ważności, skuteczności i egzekwowalności dokumentacji finansowania oraz statusu, upoważnienia oraz umocowania prawnego poręczycieli utworzonych zgodnie z prawem polskim do zawarcia dokumentacji finansowania | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem (w szczególności w zakresie ważności istniejących zabezpieczeń, mających chronić interes Banku, gdy posiadanie opinii prawnej jest wymogiem regulatora lub wymogiem prawnym) | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | wydanie memorandum w sprawie zgodności umowy kredytowej z umową pomiędzy Bankiem a Bankiem Gospodarstwa Krajowego w związku z programem pomocowym | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem; ograniczenie ryzyka, że Bank Gospodarstwa Krajowego odmówi wypłaty środków na rzecz Banku | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania) | przygotowanie i wydanie standardowej opinii prawnej prawa polskiego w sprawie zdolności kredytobiorcy w odniesieniu do dokumentacji finansowania oraz przygotowanie niezbędnych dokumentów korporacyjnych | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem (w szczególności w zakresie ważności i skuteczności umowy) | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | weryfikacja i zgłoszenie komentarzy do umów ramowych dotyczących transakcji skarbowych przygotowanych przez banki (umowa skarbowa) | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem (w szczególności w zakresie ważności i skuteczności umowy) | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | weryfikacja projektów zgód korporacyjnych i pełnomocnictw potrzebnych do podpisania dokumentacji finansowania przez podmioty zobowiązane, tj. przez kredytobiorców i podmioty ustanawiające zabezpieczenia na rzecz banków | ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem (w szczególności w zakresie ważności i skuteczności umowy, ważności istniejących zabezpieczeń mających chronić interes Banku) | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania); subiektywne poczucie bezpieczeństwa związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania | weryfikacja projektów wniosków o wpis do rejestrów zabezpieczeń ustanawianych na mocy dokumentacji finansowania | ograniczenie ryzyka prawnego w zakresie ważności istniejących zabezpieczeń, mających chronić interes Banku | otrzymanie finansowania (bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania)

Omawiane usługi prawne nie zawsze są nabywane przez Bank. W odniesieniu do każdego przypadku finansowania, Bank ocenia czy jest potrzeba takich usług prawnych (w szczególności w oparciu o analizę stopnia skomplikowania transakcji, istnienia elementu prawa obcego rządzącego dokumentacją finansowania, nadanie dokumentacji charakteru profesjonalności i pewności prawnej, odciążenia służb prawnych Banku).

Wskazali Państwo, że zadane pytanie dotyczy każdego z trzech podanych przypadków (przejęcie długu, cesja / subrogacja oraz zwrot kosztów). Stanowisko Banku i uzasadnienie jego stanowiska jest takie same w odniesieniu do każdego z tych przypadków.

Pytanie

Czy w przypadku opisanym w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym), znajdzie zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT i w konsekwencji, czy Wnioskodawca będzie zobowiązany do wystawienia faktury VAT na Klienta lub na inny podmiot, który zobowiązał się do zapłaty Wynagrodzenia lub je faktycznie zapłacił?

Państwa stanowisko w sprawie

W przypadku opisanym w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) nie znajdzie zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o VAT. W konsekwencji, Wnioskodawca nie jest zobowiązany do wystawienia faktury VAT na Klienta lub na inny podmiot, który zobowiązał się do zapłaty Wynagrodzenia lub faktycznie je zapłacił. Jeśli Bank najpierw sam zapłaci Wynagrodzenie na rzecz kancelarii prawnej, a następnie zwróci się do Klienta lub innego podmiotu o zwrot Bankowi jego kwoty, to żądanie Banku skierowane do Klienta lub innego podmiotu o zapłatę Wynagrodzenia powinno być udokumentowane notą księgową.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Szczególną regulację stanowi przy tym art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, który stanowi, że w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Przepis ten stanowi implementację art. 28 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Regulacja powyższa przewiduje, że podmiot świadczący (sprzedający) daną usługę nabytą we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej, traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi. Przeniesienie ciężaru kosztów na inną osobę nie może być zatem w żaden inny sposób potraktowane niż jako świadczenie usługi w tym samym zakresie.

Warunkiem zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o VAT jest nabycie usługi przez podatnika we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej. W praktyce oznacza to, że podatnik, któremu rzeczywisty wykonawca usługi wystawił pierwotną fakturę, nie korzysta z takiej usługi, lecz jej beneficjentem jest osoba trzecia, na rzecz której usługa została przez podatnika zakupiona i której podatnik wystawia kolejną fakturę, obejmującą taką samą usługę („refakturuje” usługę). Przeniesienie kosztów nabycia usługi dotyczy wyłącznie usługi, jaką nabywca nabył w celu odsprzedaży w postaci takiego samego świadczenia.

Opisane zasady dotyczą pierwszego z dwóch możliwych modeli refakturowania, który w ocenie Banku nie znajdzie zastosowania w przedmiotowej sprawie. Rozważyć jednak należy drugi z możliwych modeli refakturowania. W drugim modelu bowiem, przeniesienia wydatku oznacza poniesienie określonych kosztów w imieniu i na rzecz kontrahenta, którymi jest on następnie obciążany.

Nie następują wówczas „kupno” ani „odprzedaż”: usługi przez pośrednika, lecz poniesienie przez pośrednika kosztów zakupu usługi świadczonej na rzecz odbiorcy. Ta forma obciążenia beneficjenta kosztem usługi i jej skutki uregulowane są w art. 79 lit. c Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Na podstawie tego przepisu podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot otrzymanych przez podatnika od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy, a zaksięgowanych przez podatnika na koncie przejściowym. W takiej sytuacji, pośrednik musi przedstawić dowód na rzeczywistą kwotę kosztów i nie może odliczyć VAT, który w danym przypadku mógł zostać naliczony.

Ta forma przeniesienia kosztów znajduje odzwierciedlenie w przepisie art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT, zgodnie z którym, podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

W ocenie Banku, omawiana regulacja prawna również nie znajduje zastosowania do opisanego stanu faktycznego. Bank nie ponosi bowiem wydatków w imieniu i na rzecz swoich Klientów (lub innych podmiotów). Umowa o świadczenie usług prawnych jest każdorazowo zawierana w imieniu i na rzecz Banku.

Z tego względu, regulacja prawna art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT nie może znaleźć zastosowania w przedmiotowej sprawie.

W konsekwencji, Bank nie będzie zobowiązany do wystawienia Klientowi (lub innemu podmiotowi) faktury VAT, która dokumentowałaby przeniesienie na Klienta (lub na inny podmiot) kosztów usług prawnych (obowiązku zapłaty Wynagrodzenia).

Zasady dotyczące obowiązku wystawiania faktur przez podatników wprost stanowią w art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

W odniesieniu do powyższego, w ocenie Wnioskodawcy regulacje powyższe nie znajdą zastosowania do opisanego stanu faktycznego. W opisanym modelu funkcjonowania Banku, nie dochodzi bowiem do jakiejkolwiek sprzedaży, jak również odsprzedaży (refakturowania) na rzecz Klienta nabywanych przez Bank usług kancelarii prawnych.

Celem refakturowania, jak to zostało wskazane, jest bowiem przeniesienie poniesionych kosztów przez podmiot refakturujący na podmiot, który z danych usług faktycznie korzystał, mimo że podmiot refakturujący danej usługi nie wykonał. Refaktura jest niczym innym, jak fakturą VAT wystawioną przez podmiot pośredniczący pomiędzy właściwym usługodawcą a rzeczywistym nabywcą danej usługi. Zakresem działania art. 8 ust. 2a ustawy o VAT objęte są wyłącznie te przypadki, w których dany podatnik nabywa usługę we własnym imieniu, ale na rzecz kontrahenta, a następnie w stanie niezmienionym odsprzedaje ją swojemu kontrahentowi. Przeniesienie kosztów nabycia usługi, o którym mowa wyżej, dotyczy wyłącznie usługi, jaką nabywca nabył w celu odsprzedaży w postaci takiego samego świadczenia.

W przedmiotowej sprawie, Bank nabywa usługi prawne w imieniu własnym i na własną rzecz. Jednocześnie jednak w ramach stosownych postanowień umownych to Klient lub inny podmiot zobowiązuje się do pokrycia kosztów usług kancelarii prawnej. W konsekwencji w przedmiotowej sprawie w ocenie Wnioskodawcy nie ma miejsca sytuacja „odsprzedaży usług” świadczonych przez zewnętrznego usługodawcę - kancelarię prawną nabytych przez Bank na rzecz Klienta lub inny podmiot, o której mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT.

Skutkiem tego jest również brak obowiązku wystawienia przez Bank faktury VAT na Klienta dokumentującej usługi świadczone przez zewnętrznego usługodawcę - kancelarię prawną.

Istotne jest, że to Bank jest faktycznym odbiorcą usługi prawnej i faktu tego nie zmienia okoliczność, że to Klient lub inny podmiot pokrywa jej koszt. Nie sposób bowiem wskazać na bezpośrednie korzyści wynikające ze świadczonych usług przez kancelarie prawne po stronie Klienta, które pozwalałyby uznać Klienta za usługobiorcę usług kancelarii prawnych. Sam fakt obowiązku zapłaty Wynagrodzenia nie czyni z danego podmiotu usługobiorcy.

Obowiązująca w krajowym ustawodawstwie zasada swobody umów stanowi, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (vide: art. 3531 Kodeksu cywilnego).

Z powyższego wynika, że w ramach danego stosunku zobowiązaniowego, strony mogą w sposób dowolnie obrany kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. To strony danej umowy mogą ustalić, co wchodzi w zakres umowy oraz jakie będą jej składowe elementy i w jakiej wysokości będą naliczane.

W opisanym modelu biznesowym, na mocy woli stron i w graniach dozwolonych przez prawo, pomiędzy Bankiem a Klientem dochodzi do przejęcia długu w rozumieniu art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego, który w ramach stosownego postanowienia umownego zobowiązuje się do pokrycia kwoty należności wynikającej z faktury wystawionej przez kancelarię prawną na rzecz Banku, a Bank wyraża na to zgodę. Na płaszczyźnie cywilistycznej wskazuje się, że w przypadku przejęcia długu nie dochodzi do modyfikacji samego stosunku zobowiązaniowego. Innymi słowy, czynność przejęcia długu nie wpływa na treść zobowiązania, co oznacza, że usługi prawne są i były świadczone na zlecenie i rzecz Banku pomimo, że do pokrycia należności z tego tytułu zobowiązał się Klient.

Ponadto opisanego modelu biznesowego nie może interpretować, że zawierana umowa o świadczenie usług prawnych stanowi jakikolwiek element kompleksowej usługi finansowej świadczonej przez Bank na rzecz Klienta (lub na rzecz innego podmiotu). Mimo faktu, że usługa prawna odnosi się w bezpośredni sposób do udzielanego przez Bank finansowania to nie może być ona jednak w żaden sposób traktowana jako element kompleksowej usługi finansowej. Usługa prawna stanowi bowiem dla Banku cel sam w sobie, który jest niezależny od świadczonej przez Bank na rzecz Klienta usługi finansowej.

Mając zatem na względzie powyższe, w opisanym stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) nie znajdzie zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o VAT. W konsekwencji, Wnioskodawca nie jest zobowiązany do wystawienia faktury VAT na Klienta lub na inny podmiot, który zobowiązał się do zapłaty Wynagrodzenia lub faktycznie je zapłacił.

Jeśli Bank najpierw sam zapłaci Wynagrodzenie na rzecz kancelarii prawnej, a następnie zwróci się do Klienta lub innego podmiotu o zwrot Bankowi jego kwoty, to żądanie Banku skierowane do Klienta lub innego podmiotu o zapłatę Wynagrodzenia powinno być udokumentowane notą księgową.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Według art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT,

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług, określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy:

W przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Powyższy przepis jest odpowiednikiem art. 28 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 s. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady, który stanowi, że

w przypadku, kiedy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten nabył i wyświadczył te usługi.

Oznacza to, że podmiot świadczący (sprzedający) daną usługę nabytą we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi. Przeniesienie ciężaru kosztów na inną osobę, nie może być zatem w żaden inny sposób potraktowane niż jako świadczenie usługi w tym samym zakresie.

Przepis ten reguluje zatem takie sytuacje, kiedy podatnik działając we własnym imieniu zawiera umowę, na podstawie której zobowiązuje się do zrealizowania pewnego świadczenia, jednak faktycznie świadczenie to realizowane jest przez podmiot trzeci. W takim przypadku, gdy podmiot nabywa usługę, a następnie odsprzedaje ją kontrahentowi w tzw. „stanie nieprzetworzonym”, uznawany jest za podatnika, który usługę taką świadczy. Świadczenie takich usług powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów i usług wg stawki właściwej dla danego rodzaju usług.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo bankiem mającym siedzibę na terytorium Polski, wykonującym czynności bankowe w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W związku ze świadczonymi przez Państwa usługami finansowymi, w celu zapewnienia zgodności transakcji udzielenia finansowania z obowiązującymi w tym zakresie regulacjami prawnymi z jednoczesnym zachowaniem najwyższych standardów jakości wobec stron transakcji, korzystają Państwo z usług podmiotów świadczących usługi prawne / usługi prawnicze (świadczących pomoc prawną), np. kancelarii prawnych lub firm prawniczych, zarówno działających na rynku polskim, jak i zagranicznym (dalej łącznie: „kancelarie prawne”). W szczególności, Bank zawiera z kancelariami prawnymi umowy o świadczenie usług prawnych.

Stronami zawieranych umów obok Państwa oraz kancelarii prawnej może być również Państwa klient, tj. podmiot dla którego Państwo świadczą lub rozważą świadczenie usług, oraz inne podmioty.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy w opisanych okolicznościach sprawy znajdzie zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT i w konsekwencji, czy będą Państwo zobowiązani do wystawienia faktury VAT na Klienta lub na inny podmiot, który zobowiązał się do zapłaty Wynagrodzenia lub je faktyczne zapłacił.

Norma zawarta w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT służy do uregulowania sytuacji, gdy podatnik działając we własnym imieniu zawiera umowę, na podstawie której zobowiązuje się do zrealizowania pewnego świadczenia, jednak faktycznie to świadczenie realizowane jest przez inny podmiot. Celem tej instytucji nie jest bowiem rzeczywiste wykonanie usługi przez podatnika lecz doprowadzenie do świadczenia takiej usługi przez właściwego wykonawcę. Dlatego też w wymienionych wyżej przepisach prawa krajowego i unijnego (wspólnotowego) jest mowa o tym, że podatnik bierze udział w świadczeniu usług, a nie że świadczy te usługi. Z tego względu do zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy, nie jest istotny rodzaj usługi, w świadczeniu której bierze udział podatnik, ponieważ i tak faktycznie usługa świadczona jest przez inny podmiot. Dla celów podatku od towarów i usług przyjmuje się na podstawie analizowanej normy prawnej swoistą fikcję prawną, że podatnik, który najpierw występuje jako zleceniobiorca, sam nabył usługę od faktycznego wykonawcy, a następnie wyświadczył tę usługę zleceniodawcy.

Warunek zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o VAT (art. 28 Dyrektywy 2006/112/WE) stanowi nabycie usługi przez podatnika we własnym imieniu ale na rzecz osoby trzeciej. W praktyce oznacza to, że podatnik, któremu rzeczywisty wykonawca usługi wystawił pierwotną fakturę, nie korzysta z takiej usługi, lecz jej beneficjentem jest osoba trzecia, na rzecz której usługa została przez podatnika zakupiona i której podatnik wystawia kolejną fakturę, obejmującą taką samą usługę („refakturuje” usługę).

Stosownie do art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W prawodawstwie polskim obowiązuje zatem zasada swobody umów, w ramach której strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. To strony danej umowy mogą ustalić, co wchodzi w zakres umowy oraz jakie będą jej składowe elementy i w jakiej wysokości będą naliczane.

W przedstawionych przez Państwa przypadkach rozliczeń bezpośrednim beneficjentem usług prawnych kancelarii prawnych jest Bank. Przed udzieleniem finansowania, Bank korzysta z usług kancelarii prawnych w zakresie m.in. przygotowania projektów dokumentacji finansowania, negocjacji dotyczących treści dokumentacji finansowania oraz zapewnienia całościowego wsparcia prawnego związanego z procesem negocjowania transakcji finansowania w trakcie jego trwania, oceny (od strony formalnej i merytorycznej) spełnienia warunków zawieszających i następczych związanych z uruchomieniem finansowania, podpisania dokumentacji finansowania, oceny dotyczącej ważności, skuteczności i egzekwowalności dokumentacji finansowania oraz statusu, upoważnienia oraz umocowania prawnego poręczycieli oraz osób trzecich udzielających zabezpieczeń finansowania.

Korzyści Banku wynikające ze świadczonych usług przez kancelarie prawne to: ograniczenie ryzyka prawnego związanego z udzielanym finansowaniem (w szczególności w zakresie ważności istniejących zabezpieczeń, mających chronić interes Banku, gdy posiadanie opinii prawnej jest wymogiem regulatora lub wymogiem prawnym oraz w zakresie ważności i skuteczności umowy), przygotowanie poprawnych pod względem prawnym dokumentacji finansowania oraz udzielanych zabezpieczeń umownych, lepsza pozycja negocjacyjna Banku wobec Klienta, wsparcie przy ocenie czy doszło do spełnienia warunków finansowania, ograniczenie ryzyka, że Bank Gospodarstwa Krajowego odmówi wypłaty środków na rzecz Banku.

Jednocześnie wskazali Państwo, że usługi kancelarii oddziaływają na Klienta, poprzez fakt, że przedmiot usług świadczonych przez kancelarie prawne dotyczy usług finansowych świadczonych (lub które Bank chce świadczyć) na rzecz Klienta. Ponadto, usługi kancelarii prawnej mogą wpływać na subiektywne poczucie bezpieczeństwa Klienta związane z ograniczeniem ryzyka powstania nieprawidłowości podczas procesu finansowania obejmującego etapy przygotowania, negocjacji, opiniowania oraz podpisania dokumentacji finansowej. Bez pokrycia kosztów usług prawnych, Bank nie udzieli Klientowi finansowania.

Jak wynika z opisu sprawy, postanowienia umów o świadczenie usług prawnych przewidują, że za usługi świadczone przez kancelarię prawną Bank zapłaci wynagrodzenie wraz z należnym podatkiem od towarów i usług oraz pozostałymi kosztami w terminie i na zasadach opisanych w umowach. Umowa lub zawarte później związane z nią aneksy, zgody, załączniki, porozumienia lub inne umowy mogą stanowić, że Klient przejmuje zobowiązania pieniężne Banku wynikające z umowy i zobowiązuje się do zapłaty Wynagrodzenia i zwrotu wydatków bezpośrednio na rzecz Kancelarii („Przejęcie Długu”) na co Bank wyraża zgodę. W związku z Przejęciem Długu, Bank zostaje zwolniony z długu wobec kancelarii prawnej. Zobowiązanie Banku do zapłaty Wynagrodzenia (na mocy Przejęcia Długu) może przejąć także inny podmiot, w szczególności podmiot powiązany z Klientem.

Zamiast Przejęcia Długu, może być zastosowana inna konstrukcja prawna, w której rezultacie podmiotem zobowiązanym do zapłaty Wynagrodzenia nie będzie już Bank, ale to Klient lub inny podmiot będzie zobowiązany do zapłaty Wynagrodzenia na rzecz kancelarii prawnej (np. cesja, subrogacja, itd.).

Możliwy jest również przypadek, gdzie Bank najpierw sam zapłaci Wynagrodzenie na rzecz kancelarii prawnej, a następnie zwróci się do Klienta lub innego podmiotu o zwrot Bankowi jego kwoty. Dzieje się tak na podstawie zobowiązania Klienta zawartego w dokumentacji finansowania (np. w umowie kredytu) o zwrocie Bankowi kosztów (m.in. obsługi prawnej) związanych lub powstałych w związku z udzielonym finansowaniem na rzecz Klienta.

W odniesieniu do Państwa wątpliwości stwierdzić należy, że w analizowanej sprawie nie można mówić o odrębnej odsprzedaży (refakturowaniu) na rzecz Klienta lub innego podmiotu nabywanych przez Państwa usług kancelarii prawnych. Celem refakturowania jest przeniesienie poniesionych kosztów przez podmiot refakturujący na podmiot, który z danych usług faktycznie korzystał, mimo że podmiot refakturujący danej usługi nie wykonał. „Refaktura” jest więc zwykłą fakturą VAT wystawioną przez podmiot pośredniczący pomiędzy właściwym usługodawcą a rzeczywistym nabywcą tej usługi. Dotyczy to sytuacji, w której podatnik kupuje usługę we własnym imieniu ale na rzecz kontrahenta, a następnie „w stanie nieprzetworzonym” odsprzedaje ją swojemu kontrahentowi. Przeniesienie kosztów nabycia usługi, o którym mowa wyżej, dotyczy wyłącznie usługi, jaką nabywca nabył w celu odsprzedaży w postaci takiego samego świadczenia. Jak wskazali Państwo we wniosku, Bank korzysta z usług podmiotów świadczących usługi prawne w związku ze świadczonymi przez bank usługami finansowymi, w celu zapewnienia zgodności transakcji udzielenia finansowania z obowiązującymi w tym zakresie regulacjami prawnymi. Pomiędzy Państwem i Klientem (innym podmiotem) może dojść do zawarcia umowy o świadczenie usług prawnych lub aneksu do takiej umowy.

W ww. dokumentach określone jest, że jeśli zamówią Państwo usługi prawne (Bank będzie klientem kancelarii prawnej), to Klient (inny podmiot) zapłaci wynagrodzenie za te usługi (przejmie dług Banku w tym zakresie/zwróci koszt Bankowi). Takie umowy nie są zawierane w każdym przypadku. Jeśli jednak taka umowa zostanie zawarta, to niezależnie od ostatecznego udzielenia finansowania lub nie, Klient jest zobowiązany pokryć koszt już wykonanych usług prawnych (chyba, że Bank i klient uzgodnią inaczej i bank poniesie ten koszt w całości).

W związku z tym stwierdzić należy, że w rozpatrywanej sprawie, nie dochodzi/nie dojdzie więc do „odsprzedaży usług” kancelarii prawnych, nabytych przez Państwa na rzecz Klienta lub innego podmiotu, o której mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, gdyż jak wskazali Państwo we wniosku, nie odsprzedają Państwo usług prawnych Klientowi. Nie świadczą Państwo usług prawnych – a Klient nie nabywa od Państwa usług prawnych. To Państwo są bezpośrednim beneficjentem usług prawnych świadczonych przez kancelarie prawne, tj. usługi prawne są świadczone na zlecenie i na Państwa rzecz, a kancelaria prawna zobowiązana jest przy tym do ochrony Państwa interesów.

W konsekwencji, nie będą Państwo zobowiązani do wystawienia faktury VAT na Klienta lub na inny podmiot, który zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia lub je faktycznie zapłacił, dokumentującej usługi świadczone przez kancelarie prawne. Zatem, czynności między Państwem a Klientem lub innym podmiotem powinny być dokumentowane innym dowodem księgowym, np. notą księgową.

Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów, brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, dla takiego sposobu dokumentowania.

Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

‒ stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia, oraz

‒ zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒ Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒ Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒ w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒ w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).