Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 czerwca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 czerwca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) odszkodowania (rekompensaty), którą będzie Państwu przekazane za przedterminowe rozwiązanie umowy wieczystego użytkowania gruntu.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 12 sierpnia 2022 r. (data wpływu 18 sierpnia 2022 r.) oraz pismem z 23 sierpnia 2022 r. (data wpływu 24 sierpnia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W 1986 roku Spółdzielnia stała się użytkownikiem wieczystym nieruchomości niezabudowanej o powierzchni ok. 6 ha, której właścicielem jest Skarb Państwa, z przeznaczeniem pod realizację osiedla mieszkaniowego spółdzielczego „…” oraz pod budowę garaży przy ulicy …. W latach 1986-2001 Spółdzielnia wybudowała na tym gruncie kilkanaście bloków mieszkalnych wielorodzinnych, kotłownię osiedlową, garaże.

Grunt o powierzchni ok. 2,5 ha pozostał niezabudowany ze względu na niekorzystne przepisy dotyczące budownictwa mieszkaniowego, jak i z powodu braku drogi dojazdowej do niezabudowanej działki i braku jej uzbrojenia.

14 lutego 2022 r. Spółdzielnia otrzymała przedsądowe wezwanie do dobrowolnego przystąpienia do rozwiązania umowy wieczystego użytkowania i zwrot Gminie przedmiotowej nieruchomości gruntowej w terminie 30 dniowym. W wyniku negocjacji strony doszły do porozumienia i uzgodniły, że umowa zostanie rozwiązana pod warunkiem podjęcia przez Walne Zgromadzenie Spółdzielni stosownej uchwały. Ustalono zgodnie, że za wcześniejsze rozwiązanie umowy Spółdzielnia otrzyma od Gminy odszkodowanie w wysokości …. zł., które w całości zostanie przeznaczone na utrzymanie zasobów mieszkaniowych poprzez zwiększenie funduszu remontowego nieruchomości mieszkaniowych i garażowych.

Dla przedmiotowej nieruchomości brak jest miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nie wydano też decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego. Jedynie w oparciu o Uchwałę Rady Miejskiej w … nr … z dnia 10 marca 2022 obszar przedmiotowych działek oznaczono symbolem M1 - tereny rozwoju budownictwa mieszkaniowego intensywnego.

Grunt ten w części (ok. 39% jego powierzchni) był dotychczas wykorzystywany w działalności G. do gromadzenia odpadów – trawy, gałęzi, liści – z terenów zielonych Spółdzielni, a pozostała część (ok. 61% jego powierzchni) dla zmniejszenia kosztów opłat wieczystego użytkowaniu i podatku od nieruchomości była wydzierżawiana rolnikowi pod uprawę zbóż.

Pytanie

Czy odszkodowanie (rekompensata), które będzie przekazane Spółdzielni za przedterminowe rozwiązanie umowy wieczystego użytkowania gruntu niezabudowanego stanowi dla Spółdzielni czynność niepodlegającą ustawie o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem otrzymane odszkodowanie za przedterminowe rozwiązanie umowy wieczystego użytkowania gruntu niezabudowanego stanowić będzie dla Spółdzielni czynność, która nie podlega ustawie o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) – zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy:

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;

2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;

3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;

6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;

7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

W świetle przedstawionych powyżej przepisów, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż, jak również oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Zaznaczenia wymaga, iż przepis art. 7 ust. 1 ustawy, definiujący pojęcie „dostawa towarów” nie odwołuje się do cywilistycznych pojęć sprzedaży, czy też przeniesienia prawa własności, stąd też nie można utożsamiać dostawy towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z przeniesieniem prawa własności na gruncie prawa cywilnego. W celu przedstawienia właściwego rozumienia pojęcia „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” należy zaznaczyć, iż dotyczy ono tego rodzaju czynności, które dają nabywcy prawo do postępowania z nią jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem wyrażenia „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawo własności”. Należy ponadto wskazać, iż czynności przejęcia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejęcie własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy. W konsekwencji pojęcie „dostawa towarów” oraz ekonomiczne aspekty transakcji, nie muszą wiązać się ze skutkami powstającymi na gruncie cywilistycznego prawa własności. Pozwala to na uznanie danej czynności za dostawę towarów, nawet w przypadkach nałożenia na nabywcę pewnych ograniczeń we władaniu towarem. Chwilą decydującą o przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z nabyciem towaru jest, co do zasady, wydanie towaru.

Wobec powyższego, uwzględniając szerokie, ekonomiczne, a nie cywilistyczne rozumienie pojęcia „przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel”, ustawodawca uznał, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, wymieniając tę czynność w art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy. W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki, jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak i w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, jak przy dokonywaniu sprzedaży gruntu przez właściciela.

Na podstawie art. 233 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.):

W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

W myśl art. 234 ustawy Kodeks cywilny:

Do oddania gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.

Zgodnie z art. 235 § 1 i 2 ustawy Kodeks cywilny:

Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

Na podstawie art. 236 § 1 i 2 ustawy Kodeks cywilny:

Oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści.

W ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; jednakże wieczysty użytkownik może wcześniej wystąpić z takim żądaniem, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie nakładów jest znacznie dłuższy aniżeli czas, który pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.

Stosownie do art. 237 ustawy Kodeks cywilny:

Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.

Ww. przepisy Kodeksu cywilnego kształtujące uprawnienia użytkownika wieczystego na wzór uprawnień właściciela, jak również długi czas trwania użytkowania wieczystego wskazują, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi przeniesienie prawa do rozporządzania tym gruntem jak właściciel.

Z opisu sprawy wynika, że w 1986 r. stali się Państwo użytkownikiem wieczystym nieruchomości niezabudowanej, której właścicielem jest Skarb Państwa, z przeznaczeniem pod realizację osiedla mieszkaniowego spółdzielczego oraz pod budowę garaży przy ulicy ….. 14 lutego 2022 r. otrzymali Państwo przedsądowe wezwanie do dobrowolnego przystąpienia do rozwiązania umowy wieczystego użytkowania i zwrot Gminie przedmiotowej nieruchomości gruntowej w terminie 30 dniowym. W wyniku negocjacji strony doszły do porozumienia i uzgodniły, że umowa zostanie rozwiązana pod warunkiem podjęcia stosownej uchwały. Ustalono zgodnie, że za wcześniejsze rozwiązanie umowy otrzymają Państwo od Gminy odszkodowanie w wysokości …. zł.

Państwa wątpliwości dotyczą tego czy odszkodowanie (rekompensata), które będzie Państwu przekazane za przedterminowe rozwiązanie umowy wieczystego użytkowania gruntu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 33 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2021 r. poz. 1899):

Użytkowanie wieczyste wygasa z upływem okresu ustalonego w umowie albo przez rozwiązanie umowy przed upływem tego okresu.

W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem tego okresu, użytkownikowi wieczystemu przysługuje wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne urządzenia. Wynagrodzenie powinno być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i inne urządzenia wzniesione wbrew postanowieniom umowy wynagrodzenie nie przysługuje.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że wszelkie transakcje prawem użytkowania wieczystego gruntu, dla celów podatku VAT, winny być traktowane na równi z transakcjami, przedmiotem których jest prawo własności gruntu. Należy tutaj zauważyć, że w momencie zbycia w różnorodnej formie prawa użytkowania wieczystego gruntu dotychczasowy użytkownik traci ekonomiczne władztwo nad gruntem, który był przedmiotem tego prawa, tak samo jak przy zbyciu prawa własności gruntu. Adekwatnie użytkownik wieczysty traci władztwo ekonomiczne nad gruntem w przypadku rozwiązania umowy użytkowania wieczystego gruntu na rzecz właściciela gruntu. Można tutaj zauważyć, że rozwiązanie użytkowania wieczystego gruntu następuje na podstawie innych przepisów niż zbycie tego prawa co jednak w żadnej mierze nie zmienia faktu, kluczowego z punktu widzenia podatku VAT, iż dochodzi do zmiany podmiotu, który uzyskuje prawo do dysponowania gruntem jak właściciel. Szerokie ekonomiczne, a nie cywilistyczne rozumienie przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a także fakt, że zgodnie z art. 2 pkt 6 grunt spełnia definicję towaru, pozwala uznać, że pozbawienie prawa wieczystego użytkowania gruntu w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem. W przedstawionym zdarzeniu przyszłym odszkodowanie pełnić będzie funkcję wynagrodzenia za rozwiązanie umowy prawa wieczystego użytkowania gruntu.

Zatem obrót prawem użytkowania wieczystego, w tym również rozwiązanie umowy ustanawiającej to prawo, w sytuacji gdy użytkownik otrzymuje wynagrodzenie za rozwiązanie ww. umowy, stanowi odpłatną dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Tym samym Państwa stanowisko zgodnie, z którym otrzymane odszkodowanie za przedterminowe rozwiązanie umowy wieczystego użytkowania gruntu niezabudowanego stanowić będzie dla Spółdzielni czynność, która nie podlega ustawie o VAT jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie podatku od towarów i usług. W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty opis sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź straci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).