Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 czerwca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 1 czerwca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zwolnienia od podatku VAT (podatek od towarów i usług) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 37 ustawy o VAT świadczonej usługi finansowania procesu.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

1. Wnioskodawca

Wnioskodawca to … spółka z o.o. z siedzibą w … (ul. …, …) NIP: …, REGON: …, wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy … w … …Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod Nr KRS (Krajowy Rejestr Sądowy): `(...)` Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT.

2. Zarys stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego)

Głównym przedmiotem działalności Wnioskodawcy będzie finansowanie prowadzenia sporów sądowych przez powodów na zlecenie tych powodów. W ogólnych zarysach sytuacja wygląda w ten sposób, że Wnioskodawca zawiera umowę z Klientem (dalej również jako: Powód) - zazwyczaj osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej - której przedmiotem jest sfinansowanie procesu dochodzenia sporu (przed sądem) za wynagrodzeniem. W ramach swojej działalności Spółka sfinansuje koszty reprezentacji Klienta przez profesjonalnego pełnomocnika oraz koszty niezbędnych opłat związanych z czynnościami w toku postępowania w tym koszty ekspertyz, opinii itp.

W ramach swojej działalności Wnioskodawca będzie zawierał umowy z Partnerskimi Kancelariami (dalej również jako: Kancelarie), tj. podmiotami lub osobami uprawnionymi do świadczenia pomocy prawnej, w tym reprezentacji przed sądem. Będą to ramowe umowy o współpracy, w ramach której Spółka oświadczy, że jest podmiotem finansującym spór Klientów, za wynagrodzeniem, według zasad niesprecyzowanych w definicji legalnej prawa, ale potocznie za granicą nazywanych Third Part Funding. Wnioskodawca na stałe będzie współpracował z Kancelariami Partnerskimi, zaś po pozyskaniu przez Wnioskodawcę Klientów, Klient zobowiązuje do umocowania w ramach sporu prawnego finansowego przez Wnioskodawcę radcy prawnego z Kancelarii Partnerskiej. Umowa ramowa określa ogólne relacje Wnioskodawcy oraz Kancelarii Partnerskiej, zaś w ramach umów ramowych Wnioskodawca zawierać będzie z Kancelariami Partnerskimi umowy szczegółowe obejmujące prowadzenie konkretnej sprawy (gdzie radca prawny z Kancelarii Partnerskiej prowadzić będzie sprawę dochodzenia roszczenia Klienta, który jest związany umową z Wnioskodawcą na finansowanie procesu).

Kancelaria Partnerska w toku postępowania będzie wystawiać faktury VAT za usługi prawnicze (netto+ VAT 23%), zaś jako nabywca na tej fakturze wskazany będzie Wnioskodawca.

Wnioskodawca przy podpisaniu umowy z Klientem otrzyma wynagrodzenie stałe za przystąpienie do finansowania sporu sądowego. Wynagrodzenie to będzie należne w kwocie 20 zł. Po wygranym i zakończonym procesie Wnioskodawcy będzie należeć się wynagrodzenie prowizyjne. Jeśli proces nie zakończy się sukcesem (wygraniem sporu), to wówczas Wnioskodawcy nie będzie należeć się wynagrodzenie prowizyjne.

Wnioskodawca przed podpisaniem umowy będzie badał zasadność roszczenia powoda i zakłada, że nie będzie zawierał umów o finansowanie procesu, w tych przypadkach, w których Wnioskodawca oceni prawdopodobieństwo wygrania procesu jako niskie.

3. Umowa o finansowanie procesu

Wnioskodawca będzie zawierał z klientami (powodami) wedle opracowanego przez siebie wzoru umowy. W tym zakresie w istocie umowa będzie miała charakter adhezyjny.

W ramach umowy Wnioskodawca zobowiązuje się na rzecz Klienta do sfinansowania za wynagrodzeniem procesu dochodzenia przysługującego Klientowi roszczenia, tj. poniesienia wszelkich uzgodnionych umową kosztów i ryzyka związanych z dochodzeniem roszczenia, zaś Klient zobowiązuje się do uiszczenia Wnioskodawcy wynagrodzenia. Wnioskodawca zobowiązuje się do sfinansowania kosztów:

a) profesjonalnego zastępstwa prawnego Klienta w toku postępowania właściwego do uzyskania roszczenia,

b) opłat związanych z czynnościami prawnymi, niezbędnych w celu skutecznego dochodzenia roszczeń oraz uzasadnionych wydatków - w tym kosztów ekspertyz i opinii wymaganych w celu oceny zasadności roszczeń.

Wnioskodawca ponosi ryzyko finansowe związane ze skutecznym uzyskaniem roszczenia. W przypadku nieuzyskania roszczenia, z przyczyn niezawinionych przez Klienta lub w przypadku braku możliwości zaspokojenia roszczenia Klienta i zakończeniu postępowania, Klient nie poniesie kosztów z tytułu niniejszej umowy, z wyjątkiem kosztów wynagrodzenia stałego.

Po podpisaniu Umowy Klient zobowiązuje się do niepodejmowania żadnych czynności w zakresie objętym Umową lub zmierzających do zaspokojenia roszczeń objętych Umową, bez porozumienia z Wnioskodawcą. Klient zobowiązuje się do przekazania, przy zawarciu Umowy, Wnioskodawcy wszelkich dokumentów, oświadczeń i informacji, które Wnioskodawca uzna za konieczne i przydatne do realizacji umowy i zaspokojenia roszczeń Klienta. Ponadto Klient upoważnia Wnioskodawcę do uzyskiwania takich informacji i dokumentów od organów, pełnomocników, uczestników postępowania i podmiotów zobowiązanych do zaspokojenia roszczeń.

Klient zgadza się na skierowanie roszczeń objętych Umową na drogę postępowania: sądowego, administracyjnego, egzekucyjnego, mediacyjnego, arbitrażowego itp., jeśli zaspokojenie roszczeń tego wymaga. W tym celu Klient zobowiązuje się do powierzenia zastępstwa prawnego, w toku procesu dochodzenia roszczeń, profesjonalnemu podmiotowi świadczącemu usługi zastępstwa prawnego na koszt Wnioskodawcy, oraz do udzielenia stosownych pełnomocnictw.

Klient, w porozumieniu z Wnioskodawcą może powierzyć zastępstwo prawne wskazanej przez Klienta kancelarii prawnej, na koszt Wnioskodawcy. Powierzenie zastępstwa prawnego Klienta kancelarii prawnej, o której mowa wyżej, jest możliwe tylko w przypadku zaakceptowania przez Wnioskodawcę i wskazaną przez Klienta kancelarię prawną warunków współpracy.

Za przyjęcie i finansowanie sporu Klienta Wnioskodawcy przysługuje wynagrodzenie stałe w kwocie 20 zł. To wynagrodzenie staje się wymagalne po wykonaniu Umowy. Jest należne niezależnie od wyniku sprawy.

W razie pozytywnego zakończenia sprawy Klienta Wnioskodawcy przysługuje wynagrodzenie prowizyjne. Wynagrodzenie prowizyjne, o którym tu mowa staje się wymagalne z chwilą uprawomocnienia się zapadłego w sprawie Klienta wyroku lub zawarcia ugody.

W przypadku skierowania procesu dochodzenia roszczenia Klienta na drogę właściwego postępowania i powierzenia zastępstwa prawnego Klienta kancelarii prawnej, wszelkie przyznane, zasądzone lub ugodzone na rzecz Klienta koszty postępowania (w tym koszty zastępstwa procesowego) stanowią również dodatkowe wynagrodzenie Wnioskodawcy.

Umowa zawarta zostaje na czas nieokreślony. W przypadku uzyskania na rzecz Klienta roszczenia i wywiązania się przez Klienta z całości ciążących na nim na podstawie niniejszej umowy zobowiązań, umowa ulega rozwiązaniu.

Klient może odstąpić od umowy w określonym czasie od jej zawarcia.

W przypadku odstąpienia od umowy przez Klienta jest on zobowiązany do zwrotu na rzecz Wnioskodawcy poniesionych przez ten podmiot, do chwili skutecznego odstąpienia od umowy, kosztów jej realizacji.

Wnioskodawca ma prawo odstąpienia od umowy w określonym terminie.

Wnioskodawca ma prawo do wypowiedzenia niniejszej umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadkach określonych w umowie; są to przykładowo takie okoliczności, jak: naruszenie przez Klienta niektórych jego obowiązków umownych, nieuzasadniona odmowa powierzenia zastępstwa prawnego Klienta kancelarii prawnej na zasadach określonych w umowie lub inne o podobnym (ciężkim) charakterze.

4. Umowa ramowa z Kancelarią Partnerską

Wnioskodawca zawiera umowę ramową z Kancelarią Partnerską. Celem tej umowy jest sprecyzowanie wiążących obie Strony zasad wzajemnej i stałej współpracy. Szczegółowe zasady współpracy Wnioskodawcy i Kancelarii Partnerskiej - w tym przede wszystkim ustalenia co do sposobu realizacji poszczególnych usług, rozliczeń Stron i rozliczeń z Klientami Stron oraz wzajemnych zobowiązań - nieuregulowane wyczerpująco w niniejszej umowie, są doregulowane na mocy umów szczegółowych.

Kancelaria partnerska dysponuje wiedzą i doświadczeniem, a także wymaganymi uprawnieniami i zapleczem kadrowym, niezbędnymi w dochodzeniu roszczeń Klientów, sprecyzowanymi w zawartych na podstawie niniejszej umowy Umowach szczegółowych, we wszelkich postępowaniach (likwidacyjnym, reklamacyjnym, mediacyjnym, ugodowym, sądowym itp.).

Wnioskodawca zobowiązuje się do finansowania na rzecz Klientów Kancelarii partnerskiej, za wynagrodzeniem płatnym Wnioskodawcy przez tych Klientów, kosztów procesu dochodzenia przysługujących Klientom roszczeń, tj. do poniesienia wszelkich uzasadnionych i uzgodnionych z Kancelarią partnerską oraz Klientem kosztów związanych z dochodzeniem roszczenia Klienta, w tym między innymi - uzgodnionych przez Wnioskodawcą i Kancelarię Partnerską - kosztów profesjonalnego zastępstwa prawnego Klienta przez Kancelarię partnerską w toku postępowania właściwego do uzyskania roszczenia.

Wnioskodawca ponosi ryzyko finansowe związane ze skutecznym uzyskaniem roszczenia. Kancelaria partnerska zobowiązuje się do świadczenia na rzecz Klienta profesjonalnego zastępstwa prawnego w procesie dochodzenia roszczeń Klienta, za wynagrodzeniem płatnym przez Finansującego.

Wnioskodawca zawiera z Klientem umowę o finansowanie procesu. Kancelaria partnerska zawiera z Klientem odrębną Umowę zlecenia zastępstwa prawnego, regulującą kwestię związane z profesjonalnym zastępstwem prawnym Klienta. Postanowienia tej umowy zlecenia zastępstwa prawnego (zawartej pomiędzy Kancelarią partnerską a Klientem) w zakresie, w jakim regulują kwestię wynagrodzenia Kancelarii partnerskiej oraz ponoszenia kosztów sprawy przez Wnioskodawcę, nie mogą odbiegać od postanowień umowy ramowej oraz umowy szczegółowej (obie umowy zawierane między Wnioskodawcą a Kancelarią Partnerską).

Kancelarii partnerskiej, zgodnie z niniejszą umową, z tytułu świadczenia usługi zastępstwa prawnego Klientów w toku procesu dochodzenia roszczeń, przysługuje wynagrodzenie płatne przez Finansującego. Kwotę wynagrodzenia oraz terminy jego zapłaty są uzgadniane treścią zawartych umów szczegółowych (dotyczących konkretnych zleceń). Wypłacone na rzecz Kancelarii partnerskiej przez Wnioskodawcę wynagrodzenie wyczerpuje całość roszczeń Kancelarii partnerskiej z tytułu świadczonych na rzecz Klienta usług zastępstwa prawnego w procesie dochodzenia roszczenia. Kancelarii Partnerskiej nie przysługuje odrębne wynagrodzenie od Klienta z tytułu umowy zlecenia zastępstwa prawnego.

Umowa ramowa zostaje zawarta na czas nieokreślony. Umowa może zostać wypowiedziana przez każdą z jej stron, w przypadkach w niej wskazanych.

5. Umowa szczegółowa z Kancelarią Partnerską

W umowie szczegółowej Wnioskodawca i Kancelaria partnerska precyzują wzajemne zobowiązania i zasady współpracy (opisane w treści umowy ramowej) w zakresie, w jakim współpraca Stron dotyczy realizacji świadczonych przez Strony (Wnioskodawcą oraz Kancelarią partnerską) usług na rzecz Klientów dochodzących przysługujących im roszczeń.

Wnioskodawca zobowiązuje się do świadczenia na rzecz Klientów Kancelarii partnerskiej usługi finansowania kosztów procesu.

Wnioskodawca zobowiązuje się do zapłaty za Klientów Kancelarii partnerskiej:

a) na rzecz Kancelarii partnerskiej, uzgodnionego w niniejszej umowie pomiędzy Stronami wynagrodzenia należnego Kancelarii partnerskiej za reprezentowanie Klienta w sprawie dochodzenia roszczeń Klienta.

b) na rzecz podmiotów uprawnionych, innych uzasadnionych kosztów prowadzenia sprawy o roszczenie Klienta, w tym kosztów procesu, z wyjątkiem kosztów, których obowiązek poniesienia obciąża bezpośrednio Klienta zgodnie z umową o finansowanie procesu zawartą pomiędzy Wnioskodawcą a Klientem.

Wnioskodawca nie udzieli finansowania Klientom:

a) co do których poweźmie informację o okolicznościach mających znaczenie dla prawidłowej realizacji umowy o finansowanie procesu, takich jak informacje mogące świadczyć o utracie zdolności płatniczej Klienta (w szczególności informację o złożeniu przez Klienta wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego, wszczęciu wobec Klienta postępowania egzekucyjnego, wydaniu nakazu zapłaty, wyroku sądowego zobowiązującego do zapłaty, wniesieniu pozwu o zapłatę).

b) którzy odmówią zawarcia Umowy o finansowanie procesu na warunkach proponowanych przez Wnioskodawcę, w szczególności odmówią udzielenia Wnioskodawcy zabezpieczenia roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy o finansowanie procesu w sposób w niej uregulowany (tj. poprzez podpisanie weksla wraz z deklaracją wekslową i cesji wierzytelności).

W przypadku odmowy udzielenia finansowania Klientowi Wnioskodawca niezwłocznie zawiadomi o tym fakcie Kancelarię partnerską.

W celu udzielenia finansowania Klientowi Kancelarii partnerskiej przez Wnioskodawcę, Kancelaria partnerska przedstawi Klientom zainteresowanym usługą finansowania procesu warunki udzielenia takiego finansowania i po zaakceptowaniu przez Klienta warunków umowy, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, w imieniu Wnioskodawcy, zawrze z Klientem Umowę finansowania procesu.

Klient zapłaci na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenie za finansowanie procesu w kwocie 20 zł. W przypadku pozytywnego zakończenia sprawy Klienta, Klient zapłaci na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenie prowizyjne za udzielenie finansowania procesu.

Ponadto, Klient zapłaci na rzecz Wnioskodawcy dodatkowe wynagrodzenie w kwocie równej zasądzonemu na rzecz Klienta lub określonemu w ugodzie zwrotowi kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

W przypadku skutecznego zawarcia Umowy o finansowanie procesu pomiędzy Wnioskodawcą a Klientem, Kancelaria partnerska niezwłocznie przekaże Wnioskodawcy Umowę o finansowanie procesu wraz z kompletem dokumentów istotnych dla sprawy.

Po udzieleniu finansowania, realizując Umowę finansowania procesu zawartą z Klientem, Wnioskodawca zapłaci Kancelarii partnerskiej, tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie Klienta w toku postępowania o dochodzenie jego roszczenia kwotę wynagrodzenia wstępnego (w kwocie zryczałtowanej) oraz ewentualnie wynagrodzenie za reprezentowanie Klienta w toku postępowania apelacyjnego przed sądem drugiej instancji oraz ewentualne wynagrodzenie success fee.

Umowa szczegółowa zostaje zawarta na czas nieokreślony. Umowa może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron w przypadkach określonych w umowie.

Pytanie

Czy usługa finansowania procesu - świadczona przez Wnioskodawcę - korzysta ze zwolnienia z podatku od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczona przez niego na rzecz Klienta usługa finansowania procesu korzysta ze zwolnienia z podatku od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 37 oraz pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., zwalnia się z podatku od towarów i usług:

37. usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji;

38. usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Powyższe przepisy są implementacją regulacji unijnych zawartych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE seria L 2006 Nr 347, s. 1 ze zm.) - dalej jako dyrektywa 112.

W myśl art. 135 lit. a) i b) dyrektywy 112 państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:

a) transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych;

b) udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę.

Mogłoby się wydawać, że żadne z powyższych zwolnień nie może mieć zastosowania do świadczeń wykonywanych przez Wnioskodawcę na rzecz Klientów. Nie jest on bowiem ani instytucją finansową, ani instytucją ubezpieczeniową.

Należy jednak zauważyć, że w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE po pierwsze wskazuje się, że wyrażenie „udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe”, znajdujące się w powyższym przepisie - należy interpretować szeroko, wobec czego jego zakresu nie można ograniczać wyłącznie do pożyczek i kredytów udzielanych przez instytucje bankowe i finansowe. Tego rodzaju poglądy były wyrażane przez Trybunał chociażby w wyrokach z 27 października 1993 r., M., C-281/91; z 22 października 2015 r., H., C-264/14; z 18 października 2018 r., V. (UK), C-153/17. Zdaniem Trybunału, taką wykładnię potwierdza cel wspólnego systemu, ustanowionego przez Dyrektywę VAT, polegający w szczególności na zapewnieniu równego traktowania podatników. W konsekwencji wykładnia, zgodnie z którą świadczenie polegające na zapewnieniu finansowania przez bank byłoby zwolnione z VAT, podczas gdy analogiczne świadczenie wykonywane przez podmiot gospodarczy niemający szczególnego statusu podmiotu sektora finansowego lub bankowego byłoby opodatkowane VAT, naruszałaby jedną z podstawowych zasad wspólnego systemu VAT, czyli równe traktowanie podatników.

Podobne jest stanowisko Trybunału w odniesieniu do usług ubezpieczeniowych. Znaczenie, zdaniem TSUE, ma przede wszystkim charakter usługi, tj. zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej. Także zatem jeśli podmiot zapewniający tego rodzaju ochronę nie jest podmiotem prowadzącym działalność ubezpieczeniową (mającym stosowne zezwolenie na wykonywanie takich usług), zastosowanie będzie znajdować zwolnienie z podatku od towarów i usług. Zob. orzeczenie w sprawie C-349/96 Card Protection Plan vs Commissioners of Customs and Excise.

Należałoby więc zbadać na czym polega świadczenie Wnioskodawcy i czy nie stanowi ono rzeczywistej transakcji finansowej, która jest zbliżona do przyznania kredytu, względnie czy nie stanowi ono świadczenia polegającego na zapewnieniu ochrony typu ubezpieczeniowego.

Wskazać w tym miejscu należy, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę są wykonywane na podstawie umów nienazwanych prawa cywilnego. Regulacje kodeksu cywilnego nie kategoryzują bowiem tego rodzaju umowy jak zawierana pomiędzy Wnioskodawcą a jego klientami.

Jak wskazuje się piśmiennictwie „poprzez "finansowanie sporu przez osobę trzecią" (`(...)`) należy rozumieć ponoszenie kosztów związanych z prowadzeniem sporu przez osobę trzecią, tj. osobę niemającą pierwotnie istniejącego interesu prawnego w danym sporze ("finansującego") na podstawie umowy zawartej ze stroną sporu ("finansowanym") za wynagrodzeniem w całości zależnym od wyniku sprawy” (K. Zaleska-Korziuk, Finansowanie sporów o prawa majątkowe przez osobę trzecią (third-party funding) - zarys problematyki, Prawo i Więź 3/2022, s. 94).

Istotą świadczenia, które zapewnia Wnioskodawca swoim klientom jest więc to, że ponosi za nich koszty procesu sądowego (wszystkie, bądź też wybrane), w zamian za uzgodnione wynagrodzenie, które składa się z części stałej płaconej z chwilą rozpoczęcia świadczenia usługi oraz może składać się z części zmiennej, zależnej od wyniku procesu.

W literaturze podnosi się, że „finansowanie sporu może polegać bądź to na dokonaniu zapłaty określonej kwoty pieniężnej finansowanemu, bądź też na zobowiązaniu się finansującego do zapłaty na rzecz osób trzecich kosztów związanych z prowadzeniem postępowania. W konsekwencji, w zależności od postanowień konkretnej umowy o finansowanie sporu przez osobę trzecią, obowiązanie finansującego będzie mieć charakter umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej (tj. finansowanego), w niektórych wypadkach zbliżone do umowy pożyczki” (K. Zaleska-Korziuk, Finansowanie sporów o prawa majątkowe przez osobę trzecią (third-party funding) - zarys problematyki, Prawo i Więź 3/2022, s. 95).

W tym przypadku mamy do czynienia właśnie z tą drugą formą finansowania sporu. Wnioskodawca zobowiązuje się do zapłaty całości, bądź części kosztów związanych z prowadzeniem postępowania sądowego w zamian za wynagrodzenie, mające przy tym - jak już wskazywano - postać wynagrodzenia stałego oraz wynagrodzenia dodatkowego.

Podkreślić przy tym należy, że wynagrodzenie stałe (należne Wnioskodawcy zawsze) nie ma charakteru ekonomicznie ekwiwalentnego względem ponoszonych przez Wnioskodawcę kosztów procesu. Przewyższają one wielokrotnie to wynagrodzenie stałe.

Z drugiej strony wynagrodzenie dodatkowe - należne Wnioskodawcy po wygranym procesie - jest kalkulowane w ten sposób, aby pokrywało koszty procesu wyłożone przez Wnioskodawcę (koszty postępowania oraz koszty profesjonalnej obsługi prawnej) oraz zapewniało faktyczne wynagrodzenie za zaangażowanie kapitału oraz ponoszone ryzyko.

Koszty procesu są zatem - w czasie jego trwania - wykładane przez Wnioskodawcę, z założeniem że zostaną one niejako „zwrócone” w wynagrodzeniu dodatkowym wraz z faktycznym wynagrodzeniem za tę czynność (różnica pomiędzy ponoszonymi przez Wnioskodawcę kosztami a kwotą wynagrodzenia dodatkowego).

Zwrócić należy uwagę, że wprawdzie Wnioskodawca bierze na siebie (w części) ryzyko przegranego procesu. Jeśli bowiem postępowanie przed sądem nie zakończy się pozytywnym dla Klienta rozstrzygnięciem, to wówczas nie uiszcza on wynagrodzenia dodatkowego.

Podkreślić jednak należy, że Wnioskodawca - w porozumieniu ze współpracującymi z nim Kancelariami - przed zawarciem umowy o finansowanie sporu dokonuje oceny zasadności roszczenia potencjalnego Klienta i szacuje możliwość uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia. Umowy są (i będą) zawierane przez Wnioskodawcę tylko z tymi Klientami, których roszczenia są oceniane jako zasadne i dające wysokie prawdopodobieństwo uznania ich przez sąd (względnie stronę przeciwną na drodze ugody). Powyższe można porównać do badania zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez ewentualnego kredytodawcę. W konsekwencji ryzyko, że Wnioskodawca nie otrzyma w danym przypadku wynagrodzenia dodatkowego jest bardzo niskie.

Można więc zauważyć, że świadczenie Wnioskodawcy polega na zapewnieniu finansowania określonych świadczeń (tj. usług pomocy prawnej, niekiedy także dodatkowo kosztów sądowych) w połączeniu z przyjęciem przez Wnioskodawcę na siebie ryzyka braku otrzymania wyłożonych środków finansowych. To świadczenie w istocie jest podobne do świadczenia polegającego na udzieleniu kredytu, które również polega na zapewnieniu finansowania nabycia określonych dóbr (określonych w umowie kredytu) i w przypadku którego udzielający kredytu również ponosi ryzyko nieotrzymania z powrotem wyłożonych środków (podejmując jednak również środki zaradcze - podobnie jak w opisywanym przypadku - polegające na badaniu zdolności kredytowej klienta - potencjalnego kredytobiorcy).

Świadczenie usług opisywanych we wniosku w pewnym zakresie wykazuje również elementy zbliżające je do usług ubezpieczeniowych. W tym przypadku bowiem Klient - poprzez zapłatę Wnioskodawcy stałego wynagrodzenia - uzyskuje gwarancję, że na wypadek przegrania procesu, nie będzie musiał ponosić kosztów pomocy prawnej, która została na jego rzecz wykonana (i która została opłacona przez Wnioskodawcę).

Jak wynika w orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zwolnione z podatku transakcje finansowe, w tym związane z udzielaniem kredytów: „37. Co więcej, transakcje zwolnione z podatku VAT na mocy tych przepisów należą, ze względu na ich charakter, do transakcji finansowych, pomimo że niekoniecznie muszą one być dokonywane przez banki lub instytucje finansowe (zob. wyroki: Velvet & Steel Immobilien, C-455/05, EU:C:2007:232, pkt 21, 22 i przytoczone tam orzecznictwo; Granton Advertising, C-461/12, EU:C:2014:1745, pkt 29) (`(...)`) 39. Transakcje zwolnione na podstawie tego przepisu zostały zatem zdefiniowane ze względu na charakter świadczonych usług. Aby móc je zaklasyfikować jako czynności zwolnione z opodatkowania, omawiane usługi powinny tworzyć odrębną całość, która, oceniana globalnie, wypełnia szczególne i istotne funkcje usługi opisanej w tym przepisie (zob. wyrok Axa UK, C-175/09, EU:C:2010:646, pkt 26, 27 i przytoczone tam orzecznictwo)”.

W tym przypadku Wnioskodawca nie ma statusu instytucji finansowej. Charakter świadczonych przez niego usług - których celem jest zapewnienie możliwości nabycia (uzyskania) przez Klienta usług pomocy prawnej, poprzez ich sfinansowanie przez Wnioskodawcę - jest analogiczny do usług o charakterze kredytowym. Celem działania Wnioskodawcy jest bowiem umożliwienie Klientom nabycia określonych usług, poprzez sfinansowanie tych usług, przy założeniu o generalnie zwrotnym charakterze tego finansowania.

Zastosowanie zwolnienia dla usług finansowych zależy bowiem od charakterystyki prawnej i ekonomicznej świadczenia (zob. podobnie wyrok Komisja/Niemcy, C-427/98, EU:C:2002:581, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo). Jak zaś już wskazywano - charakter świadczenia zapewnianego przez Wnioskodawcę zbliża to świadczenie do udzielenia kredytu, czy też pożyczki.

Powyższe jest też zgodne z celem wprowadzenia powyższych zwolnień, jaki jest podkreślany w orzecznictwie Trybunału. Jak wynika chociażby z orzeczenia w sprawie C-455/05 Velvet & Steel Immobilien und Handels GmbH przeciwko Finanzamt Hamburg-Eimsbuttel, w orzecznictwie Trybunału wielokrotnie stwierdzano, że jednym z celów różnych zwolnień transakcji finansowych z VAT było uniknięcie zwiększenia kosztów kredytu konsumenckiego. Tak też w wyrokach: z dnia 19 kwietnia 2007 r. w sprawie C-455/05 Velvet & Steel Immobilien, pkt 24; z dnia 22 października 2009 r. w sprawie C-242/08 Swiss Re Germany Holding, pkt 49.

W kontekście powyższego należy zauważyć, że ewentualne obciążenie kwot wynagrodzenia pobieranego przez Wnioskodawcę od klientów doprowadziłoby do podniesienia kosztów uzyskania finansowania przez Klientów, będących przede wszystkim konsumentami. Prowadziłoby zatem do identycznego efektu jak zwiększenie kosztów kredytu konsumenckiego, który jest postrzegany jako efekt niepożądany i będący jednym z powodów wprowadzenia zwolnienia z VAT dla usług finansowych.

Powyższego charakteru świadczonych usług - jako usług zapewnienia finansowania nabycia określonego świadczenia (tj. obsługi prawnej oraz możliwości wywiedzenia powództwa i uczestniczenia w procesie, co jest związane z poniesieniem kosztów) nie zmienia okoliczność, że może zdarzyć się tak, że Wnioskodawca nie otrzyma od Klientów wynagrodzenia dodatkowego, lecz jedynie wynagrodzenie stałe (niemające charakteru w pełni ekwiwalentnego), a więc że de facto nie odzyska udzielonego Klientowi kapitału.

Takie ryzyko zawsze obciąża podmiot udzielający kredytu, pożyczki, czy też innej formy finansowania, także wówczas gdy jest to podmiot będący instytucją finansową. W celu minimalizacji tego ryzyka kredytobiorcy badają zdolność kredytową (zdolność spłaty pożyczki) potencjalnych kredytobiorców. Podobnie Wnioskodawca - bada przed podpisaniem umowy i udzieleniem finansowania prawdopodobieństwo wygranej w danym sporze, podejmując się udzielenia finansowania tylko i wyłącznie w przypadku sporów o wysokim prawdopodobieństwie wygranej. W ten sposób znacznie minimalizuje ryzyko nieodzyskania udzielonego Klientowi kapitału w ramach umowy o finansowanie procesu.

Nawet gdyby uznać inaczej, to zauważyć trzeba, że wówczas otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie stałe uznać można za odpłatność za usługę o charakterze ubezpieczeniowym. Umowa Wnioskodawcy z Klientem jest bowiem skonstruowana w ten sposób, że Klient nie jest zobowiązany do pokrywania kosztów świadczonych dla niego (a sfinansowanych przez Wnioskodawcę) usług pomocy prawnej, w razie przegranego procesu.

Płatność wnoszona przez Klienta (wynagrodzenie stałe) nabiera bowiem w tym przypadku charakteru sui generis składki ubezpieczeniowej. Poprzez zapłatę tej kwoty Klient uzyskuje pewność, że na wypadek przegranego procesu nie będzie musiał pokrywać kosztów udzielonej mu pomocy prawnej (sfinansowanej przez Wnioskodawcę). Wnioskodawca przejmuje zatem część ryzyka finansowego związanego z przegraniem procesu przez Klienta. Ten ostatni zaś otrzymuje w tym zakresie ochronę analogiczną do ochrony wynikającej z ubezpieczenia.

Jak wskazał Rzecznik Generalny Mengozzi w opinii do sprawy C-242/08 (Swiss Re Germany Holding GmbH Przeciwko Finanzamt München für Körperschaften): „37. Trybunał stwierdził, że „transakcja ubezpieczeniowa charakteryzuje się [`(...)`.] tym, że ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zamian za zapłatę składki z góry, do zapewnienia ubezpieczonemu, w razie wystąpienia ryzyka objętego zakresem ochrony, świadczenia uzgodnionego przy zawarciu umowy”. Cechą charakterystyczną transakcji ubezpieczeniowej jest więc wymiana składki, z jednej strony, za ochronę przed ryzykiem, z drugiej”.

Jak zaś już wskazywano wcześniej - nie ma jednocześnie wymogu (dla zastosowania zwolnienia z podatku), aby usługa tego rodzaju (zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej) była świadczona przez podmiot, który posiada formalny status ubezpieczyciela.

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawca uważa, że opisane w niniejszym Wniosku usługi świadczone na rzecz Klientów są zwolnione z podatku jako usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych (o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 u.p.t.u. z uwzględnieniem art. 135 lit. b) dyrektywy 112), ewentualnie (w razie przegrania procesu) są zwolnione z podatku jako usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne (o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u., z uwzględnieniem art. 135 lit. a) dyrektywy 112).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r., poz. 931, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów na terytorium kraju;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają ww. czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które – w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem, opodatkowanym świadczeniem usług jest każda transakcja podatnika w ramach jego działalności gospodarczej, która nie została wymieniona jako dostawa towarów, przy czym do uznania czynności za usługę konieczne jest istnienie odbiorcy usługi.

Przy czym usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Jednakże związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zatem, pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna. Na gruncie podatku od towarów i usług nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych koszów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z 15 lipca 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council TSUE stwierdził, że czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem TSUE w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80 Staatssecretaris van Financien przeciwko Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA ETS, które zapadło na tle przepisów Dyrektywy VAT z 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu - jak wskazał Trybunał - świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R.J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie podkreślono, że dla wystąpienia opodatkowania podatkiem od towarów i usług konieczne staje się zaistnienie bezpośredniego związku płatności z konkretną czynnością oraz istnienie konsumenta tej czynności.

W sprawie 102/86 Apple and Pear Development, Trybunał zaprezentował stanowisko, zgodnie z którym korzyści wynikające z wykonywanych przez usługodawcę zadań muszą mieć bezpośredni związek z usługobiorcą, zaś w sytuacji, gdy taki związek nie istnieje (np. związek ma wyłącznie charakter pośredni, bo usługobiorcą jest cała branża a nie konkretny plantator), nie można uznać takich czynności za usługi opodatkowane podatkiem VAT.

Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za wynagrodzenie, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wpłacającego.

Świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi. Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Przy czym w tym miejscu wskazać należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych wydanych na jej podstawie, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zwolnienie zawarte w przywołanym przepisie stanowi implementację do polskiego porządku prawnego art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, ze zm.; dalej Dyrektywa), zgodnie z którym:

Państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Według art. 43 ust. 15 ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37–41, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2. usług doradztwa;

3. usług w zakresie leasingu.

Podkreślić należy, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji. Zatem w pierwszej kolejności należy określić, jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w ww. art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy zwolnienie dla ww. usług.

Należy wskazać, że ani ustawa o VAT, ani Dyrektywa 2006/112/WE, nie zawierają definicji pojęć kluczowych dla zastosowania przedmiotowego zwolnienia z podatku VAT, takich jak „usługi ubezpieczeniowe” czy „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”. W tej sytuacji wskazane jest sięgnięcie do dorobku orzeczniczego TSUE.

Trybunał orzekł, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się w przypadku gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (wyroki TS w sprawie Card Protection Plan C-349/96, EU:C:1999:93, pkt 17; Skandia C-240/99, EU:C:2001:140, pkt 37; Taksatororringen C-8/01, EU:C:2003:621, pkt 39). Trybunał wyraził stanowisko, że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczenia i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2021 r., poz. 1130, z późn. zm.):

1. Przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych.

2. Przez działalność reasekuracyjną rozumie się wykonywanie czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka (…).

Z kolei z treści cytowanego art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy wyraźnie wynika, że intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem usług udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych, zarówno tych wykonywanych przez banki, jak również świadczonych przez inne podmioty. Należy stwierdzić, że wymienione zwolnienie ma charakter przedmiotowy, gdzie przede wszystkim istotną przesłanką do skorzystania ze zwolnienia jest rodzaj świadczonej usługi – cechy, które ją wyróżniają. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów.

Istota umowy pożyczki została zawarta w art. 720 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360, ze zm.). Zgodnie z tym przepisem:

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju.

Definicję kredytu określono natomiast w art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2021 r., poz. 2439, ze zm.). Zgodnie z tym przepisem:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Udzielenie pożyczki czy kredytu stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Zatem czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (odsetki) stanowi odpłatne świadczenie usług, co do zasady podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Odsetki otrzymane z tytułu udzielonej pożyczki stanowią wynagrodzenie z tytułu jej udzielenia. Z przytoczonych powyżej definicji wynika, że „kredyt” i „pożyczka” polegają na przelaniu przez kredytodawcę / pożyczkodawcę, zgodnie z zawartą umową, kwoty pożyczki lub kredytu na rachunek bankowy lub postawienie tych kwot do dyspozycji klienta.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że głównym przedmiotem Państwa działalności będzie finansowanie prowadzenia sporów sądowych przez powodów na zlecenie tych powodów. Zawierają Państwo umowę z Klientem - zazwyczaj osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej - której przedmiotem jest sfinansowanie procesu dochodzenia sporu (przed sądem) za wynagrodzeniem. W ramach swojej działalności sfinansują Państwo koszty reprezentacji Klienta przez profesjonalnego pełnomocnika oraz koszty niezbędnych opłat związanych z czynnościami w toku postępowania w tym koszty ekspertyz, opinii itp. Przy podpisaniu umowy z Klientem otrzymają Państwo wynagrodzenie stałe za przystąpienie do finansowania sporu sądowego. Wynagrodzenie to będzie należne w kwocie 20 zł. Po wygranym i zakończonym procesie będzie należeć się Państwu wynagrodzenie prowizyjne. Jeśli proces nie zakończy się sukcesem (wygraniem sporu), to wówczas nie będzie należeć się Państwu wynagrodzenie prowizyjne. Przed podpisaniem umowy będą Państwo badali zasadność roszczenia powoda i zakładają Państwo, że nie będą zawierać umów o finansowanie procesu, w tych przypadkach, w których ocenią prawdopodobieństwo wygrania procesu jako niskie.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 3531 Kodeksu Cywilnego:

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Konsekwencje naruszenia przez strony granic swobody umów zawiera art. 58 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że:

Czynność prawna sprzeczna z ustawą lub z zasadami współżycia społecznego, a także mająca na celu obejście ustawy jest nieważna.

Obecnie nie istnieje jedna, powszechnie akceptowana definicja finansowania sporu przez osobę trzecią (Third Part Funding). Zgodnie z definicją zawartą w artykule Prawo i więź nr 33/(2020) Finansowanie sporów o prawa majątkowe przez osobę trzecią (third-party funding) – zarys problematyki Kaja Zaleska-Korziuk https://www.prawoiwiez.edu.pl/piw/article/view/189/77 „(…) „finansowanie sporu przez osobę trzecią” na gruncie niniejszego opracowania należy rozumieć ponoszenie kosztów związanych z prowadzeniem sporu przez osobę trzecią, tj. osobę niemającą pierwotnie istniejącego interesu prawnego w danym sporze („finansującego”) na podstawie umowy zawartej ze stroną sporu („finansowanym”) za wynagrodzeniem w całości zależnym od wyniku sprawy. (…) na mocy umowy o finansowanie sporu przez osobę trzecią nie dochodzi do zmiany wierzyciela czy dłużnika (w przypadku umowy TPF na rzecz pozwanego). Jednocześnie wypada zauważyć, że pojęcie „kosztów prowadzenia sporu” jest szersze od pojęcia kosztów procesu w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460, dalej: k.p.c.) i standardowo obejmuje koszty procesu oraz koszty zastępstwa procesowego w sprawie, zgodnie z umową zawartą z profesjonalnym pełnomocnikiem. Niemniej jednak koszty prowadzenia sporu mogą obejmować także inne kategorie kosztów uwzględnione w umowie TPF, takie jak: koszty opinii rzeczoznawcy, zaliczki na wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy, czy kwoty potrzebne do pokrycia kaucji aktorycznej. W świetle powyższego za cechy charakterystyczne finansowania sporu przez osobę trzecią należy uznać dwa zasadnicze elementy: brak uprzednio istniejącego interesu prawnego finansującego w sporze oraz uzależnienie uzyskania wynagrodzenia przez finansującego od wyniku sprawy. To ostatnie jest kluczowym elementem odróżniającym umowę o finansowanie sporu przez osobę trzecią od innych instrumentów prawnych, które mogą być wykorzystywane do finansowania postępowania przez stronę w rozumieniu ekonomicznym, w szczególności umowy pożyczki.”

Zatem finansowanie sporu przez osobę trzecią jest bezzwrotną inwestycją finansującego, co oznacza, że w razie niepowodzenia procesu, wypłacona przez finansującego kwota nie podlega zwrotowi przez stronę finansowaną. Podmiot korzystający z „finansowania sporu przez osobę trzecią” nie ponosi zatem dodatkowego ryzyka finansowego, poza tym jakie należy ponieść na rzecz drugiej strony w przypadku ewentualnej przegranej. Polskie prawo nie nakłada na strony postępowania przed sądem powszechnym obowiązku osobistego ponoszenia kosztów postępowania. Do podobnego wniosku doszedł, na gruncie prawa polskiego, Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie IX GCo 190/20, niepubl., w której to Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o zabezpieczenie kosztów wykonania zabezpieczenia, stwierdzając, że zawarcie przez powoda umowy TPF jest dopuszczalne w świetle swobody umów, a środki zapewnione na mocy umowy TPF dają gwarancję wypłacalności powoda.

Mając na uwadze powyższe oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że w przedstawionych we wniosku okolicznościach nie będą Państwo wykonywali czynności ubezpieczeniowych ani reasekuracyjnych. Nie będą Państwo występowali w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta. Zatem świadczone przez Spółkę usługi finansowania procesu nie mogą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Ponadto świadczone przez Państwa ww. usługi nie noszą znamion umowy kredytu czy pożyczki, ani zarządzania nimi. Wobec powyższego nie znajdzie tu także zastosowania zwolnienie od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

Wskazane przez Państwa we wniosku analogie do usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usług ubezpieczeniowych, reasekuracyjnych nie dają podstaw do zastosowania zwolnienia od podatku świadczonych przez Państwa usług na rzecz Klientów, skoro – jak wskazaliśmy w uzasadnieniu interpretacji – usługi świadczone przez Państwa nie stanowią usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych ani usług ubezpieczeniowych, reasekuracyjnych.

Tym samym Państwa stanowisko jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotowa interpretacja dotyczy wyłącznie Państwa zapytania. Inne kwestie nieobjęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa – rozpatrzone.

Podkreślić należy, iż Organ wydając interpretację przepisów prawa podatkowego nie prowadzi postępowania podatkowego w rozumieniu tej ustawy. Niniejsza interpretacja indywidualna ogranicza się wyłącznie do udzielenia pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w okolicznościach przedstawionego przez Państwa opisu sprawy. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem sprawy. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329, z późn. zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).