Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 kwietnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w kwestii:

- czy Spółka, w związku z administrowaniem przez Agenta Strukturą cash poolingu w ramach umowy opisanej w zdarzeniu przyszłym, będzie nabywała od tego podmiotu usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT (podatek od towarów i usług), a w konsekwencji będzie zobowiązana do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT?

- czy Wnioskodawca będzie świadczył innym Uczestnikom lub nabywał od nich usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym?

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem, które wpłynęło 5 lipca 2022 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spółka, Wnioskodawca rozważa przystąpienie, jako Uczestnik, do Umowy z Bankiem, której przedmiotem jest świadczenie usługi kompletnego zarządzania wspólną płynnością finansową grupy powiązanych kapitałowo podmiotów prawnych (dalej: Grupa), poprzez koncentrację środków pieniężnych zgromadzonych na jednostkowych rachunkach poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy.

Powyższe umożliwia kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów (tzw. umowa cash poolingu (dalej: Umowa)). Przystąpienie do Umowy co do zasady, pozwala na ograniczenie kosztów kredytowania działalności podmiotów z Grupy przez uzyskanie finansowania przy wykorzystaniu środków własnych grupy. Przedmiotowa umowa przewiduje cash pooling oparty na cesji wierzytelności połączony z Usługą Salda Netto.

Wobec powyższego, na podstawie Umowy, Bank będzie prowadzić w Polsce na rzecz Wnioskodawcy oraz pozostałych Uczestników dwa rodzaje rachunków:

- rachunek bieżący prowadzony w polskiej walucie (PLN) otwarty w Banku dla każdego Uczestnika (dalej: Rachunek Uczestnika);

- rachunek główny, wykorzystywany dla celów konsolidowania sald Rachunków Uczestników na koniec każdego dnia roboczego, prowadzony przez Bank, który stanowi jednocześnie rachunek bieżący Agenta, jako Uczestnika Umowy. Istnieje potencjalnie możliwość utworzenia dla Agenta specjalnego (odrębnego) rachunku bankowego w celu dokonywania powyższych rozliczeń (Rachunek Agenta).

W ramach Umowy, na koniec każdego dnia roboczego na Rachunku Agenta dochodzić będzie do automatycznej konsolidacji sald rachunków bankowych poszczególnych Uczestników. Pool leader w ramach Umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, na wyodrębniony rachunek Pool leadera trafiają środki finansowe. Uczestnicy porozumienia, co do zasady, mają ograniczoną wiedzę, czyje środki zostały im przekazane na pokrycie niespłaconego zadłużenia, z uwagi na fakt, iż wszelkie przepływy koordynowane są przez Pool leadera. Pool leader realizuje jedynie funkcję pośrednika, tzn. nie jest ostatecznym właścicielem odsetek, do których prawo przysługuje spółkom przekazującym nadwyżkę.

Z tytułu wykonywania funkcji Agentowi nie przysługuje żadne wynagrodzenie.

Istotą opisanej usługi cash poolingu jest skuteczne dokonanie cesji wierzytelności i przejęcia długu pomiędzy stronami Umowy. W efekcie operacji omówionych poniżej będzie następować rozliczenie wszystkich sald ujemnych oraz sald dodatnich jedynie pomiędzy Bankiem i Agentem, czyli podmiotami uprawnionymi w zakresie skutecznie przeniesionych wierzytelności i zobowiązań (na podstawie codziennych cesji i przejęć). Na podstawie cesji wierzytelności oraz przejęcia długu Agent będzie nabywać od Banku wierzytelności wobec Uczestników oraz przejmować zobowiązania Banku wobec Uczestników. Czynności te dokonywane będą na bieżąco (na koniec każdego dnia roboczego).

W niniejszym przypadku, Bank będzie przelewał wierzytelność przysługującą wobec innych uczestników struktury na rzecz Agenta. Wierzytelność Banku oznacza kwotę równą wysokości ujemnego salda na Rachunku danego Posiadacza Rachunku na koniec dnia roboczego, czyli należność Banku wobec Posiadacza Rachunku. Tytułem zapłaty za wierzytelność będącą przedmiotem cesji, Bank obciąża rachunek Agenta (zdebetuje) nominalną wartością przeniesionego zobowiązania.

W tym przypadku, przejęcia długu dokonuje Agent przejmujący Zobowiązanie Banku w stosunku do Uczestników. Zobowiązanie Banku oznacza kwotę równą wysokości dodatniego salda na Rachunku danego Posiadacza Rachunku na koniec dnia roboczego, stanowiące zobowiązanie Banku wobec Posiadacza Rachunku. Z tytułu zapłaty za zobowiązanie będące przedmiotem przejęcia, Bank będzie uznawał rachunek Agenta nominalną wartością przeniesionego zobowiązania.

Rachunki bieżące Uczestników, w tym Agenta, podlegać będą automatycznemu mechanizmowi konsolidacji na Rachunku Agenta, w ramach którego wszystkie salda (dodatnie bądź ujemne) będą na bieżąco konsolidowane. Konsolidacja odbywać się będzie w następujący sposób:

- w odniesieniu do Rachunków Uczestników mających saldo ujemne - Bank przenosi na Rachunek Agenta wierzytelności Banku wobec każdego z Uczestników, którego rachunek wykazuje saldo ujemne. Wierzytelnością jest należność Banku wobec Uczestnika w kwocie salda ujemnego na Rachunku. Przeniesienie wierzytelności następuje za zapłatą przez Agenta na rzecz Banku wartości nominalnej wierzytelności (wartość salda ujemnego), co odbywa się poprzez obciążenie przez Bank Rachunku Agenta;

- w odniesieniu do Rachunków Uczestników mających saldo dodatnie - Agent przejmuje od Banku jego zobowiązanie wobec każdego z Uczestników, których rachunek wykazuje saldo dodatnie. Zobowiązaniem jest zobowiązanie Banku wobec Uczestnika w kwocie salda dodatniego na Rachunku Uczestnika. Przejęcie zobowiązania Banku następuje za zapłatą przez Bank na rzecz Agenta wartości nominalnej Zobowiązania (wartość salda dodatniego), co odbywa się poprzez uznanie przez Bank Rachunku Agenta.

Od salda na Rachunku Agenta po dokonanej dziennej konsolidacji sald Uczestników, Bank nalicza/pobiera odsetki w wysokości ustalonej w Umowie. Rozliczenie salda na Rachunku Agenta z Bankiem przedstawia się w następujący sposób:

- w przypadku, w którym po dokonaniu przeniesienia wierzytelności na Agenta oraz przejęcia zobowiązań przez Agenta na rachunku Agenta występuje saldo dodatnie, Bank nalicza odsetki od kwoty stanowiącej dodatnie saldo na koniec danego dnia roboczego w wysokości ustalonej w Umowie;

- w przypadku, w którym po dokonaniu przeniesienia wierzytelności na Agenta oraz przejęcia zobowiązań przez Agenta na rachunku Agenta występuje saldo ujemne, Bank pobiera odsetki od kwoty stanowiącej ujemne saldo na koniec danego dnia zgodnie z warunkami określonymi w odrębnych umowach zawartych z Bankiem.

Rozliczenie odsetek będzie dokonywane do piątego dnia roboczego każdego miesiąca następującego po okresie odsetkowym, którego rozliczenie dotyczy.

Rozliczenia odsetek pomiędzy Agentem a pozostałymi Uczestnikami przedstawiać się będą w następujący sposób:

- w przypadku każdego Uczestnika, za każdy dzień, kiedy łączna kwota przeniesionych na Agenta wierzytelności będzie większa niż łączna kwota przeniesionych zobowiązań, Bank obciąży rachunek Uczestnika i uzna rachunek Agenta kwotą ustaloną według wzoru przewidzianego w Umowie.

- za każdy dzień, kiedy łączna kwota przeniesionych na Agenta wierzytelności będzie mniejsza niż łączna kwota przeniesionych zobowiązań, Bank uzna rachunek Uczestnika i obciąży rachunek Agenta kwotą ustaloną według wzoru przewidzianego w Umowie.

Dodatkowo w ramach Umowy Bank może świadczyć Usługę Salda Netto. Usługa Salda Netto polegać będzie na zarządzaniu saldami netto dla Uczestników na podstawie której Bank umożliwiać będzie Posiadaczom Rachunków i Agentowi dokonywanie transakcji do wysokości sumy dostępnych na Rachunkach Uczestników środków, które objęte zostały Usługą (dostępne środki uwzględniają również przyznane limity.

Zgodnie z Umową, Bank pobierze opłaty za zarządzanie środkami na podstawie umowy cash poolingu bezpośrednio od Wnioskodawcy (lub innego Uczestnika) lub od Pool leadera. Wskazane opłaty mogą obejmować przykładowo:

- opłatę wdrożeniową,

- opłatę miesięczną za każdy rachunek Uczestniczący,

- opłatę za zmianę warunków świadczenia usług,

- opłatę ryczałtową.

W uzupełnieniu podali Państwo, że:

1. Jesteście zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług posiadającym siedzibę działalności gospodarczej oraz stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski;

2. W ramach umowy cash poolingu nie będziecie zawierali z innymi Uczestnikami transakcji finansowych, ani nie będziecie świadczyć na rzecz innych Uczestników jakiejkolwiek usługi oraz nie będziemy z tego tytułu otrzymywać wynagrodzenia;

3. Bank jest podatnikiem posiadającym siedzibę działalności gospodarczej oraz stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski;

4. Operacje przepływów finansowych dokonywane przez Bank będą prowadzone z terytorium Polski.

Pytania

1. Czy Spółka, w związku z administrowaniem przez Agenta Strukturą cash poolingu w ramach umowy opisanej w zdarzeniu przyszłym, będzie nabywała od tego podmiotu usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji będzie zobowiązana do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT?

2. Czy Wnioskodawca będzie świadczył innym Uczestnikom lub nabywał od nich usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym?

Państwa stanowisko w sprawie

1. Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z administrowaniem przez Agenta Strukturą cash- poolingu w ramach umowy opisanej w zdarzeniu przyszłym, Spółka nie będzie nabywała od tego podmiotu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będzie zobowiązana do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

2. Zdaniem Wnioskodawcy, Wnioskodawca nie będzie świadczył innym Uczestnikom i nie będzie nabywał od innych Uczestników usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash-poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1

W ocenie Wnioskodawcy, czynności realizowane przez Agenta w związku z opisaną w zdarzeniu przyszłym umową cash-poolingu nie stanowią usługi w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez odpłatne świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT).

Z kolei zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,

b) usługobiorcą jest:

· w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,

· w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

W przypadku, o którym mowa powyżej, to usługobiorca (a nie usługodawca) zobowiązany jest, jako podatnik, do rozliczenia podatku VAT należnego (art. 17 ust. 2 ustawy o VAT).

W tym miejscu wskazać należy, iż polskie przepisy podatkowe nie regulują zasad opodatkowania cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana, umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Uczestnik umowy cash poolingu nie wie, czy środki jego zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym, nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

Mając na względzie schemat struktury zaprezentowany powyżej w opisie zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca jest zdania, iż w przedmiotowej sprawie w roli świadczącego usługę będzie występować wyłącznie Bank. W świetle przedstawionej struktury, wszystkie czynności wchodzące w skład kompleksowej usługi zarządzania środkami pieniężnymi uczestników będą wykonywane właśnie przez Bank działający w charakterze podmiotu zarządzającego strukturą w zamian za wynagrodzenie.

Tym samym to Bank będzie wykonywał umowę cash poolingu, poprzez realizację operacji pomiędzy rachunkami bankowymi uczestniczącymi w strukturze cash poolingu oraz naliczanie i pobieranie/wypłatę odsetek od wzajemnych zobowiązań. Uczestnicy struktury nie będą zawierać natomiast transakcji między sobą. Nie będą również świadczyć sobie wzajemnie usług i nie będą otrzymywać z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Ponadto Agent nie będzie zawierać z innymi Uczestnikami Struktury odrębnych umów w związku z uczestnictwem w Strukturze.

Natomiast rola Agenta występującego w strukturze ograniczać będzie się do posiadania Rachunku Agenta. Dodatkowo Agent, na podstawie pełnomocnictw udzielonych mu przez pozostałych uczestników struktury, reprezentował będzie Uczestników w zakresie czynności prawnych związanych z funkcjonowaniem struktury cash poolingu - przy czym z tego tytułu Agent nie będzie otrzymywał żadnego wynagrodzenia od pozostałych Uczestników struktury.

Jak zatem wynika z powyższego, Uczestnicy oraz Agent są jedynie odbiorcami usługi świadczonej przez Bank. Tym samym, w szczególności, w ramach opisanej w zdarzeniu przyszłym umowy cash poolingu Agent nie będzie świadczył na rzecz Spółki żadnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Agent wykonywał będzie pewne czynności administracyjno-techniczne w ramach umowy, które są jednak wyłącznie niezbędnym elementem funkcjonowania całej struktury cash poolingu, koniecznym do efektywnego wykonywania usługi przez Bank. Nie oznacza to tym samym, że w ramach tej umowy Agent stanie się usługodawcą w rozumieniu ustawy o VAT. Poszczególni Uczestnicy (w tym Wnioskodawca) będą zatem usługobiorcami wyłącznie w odniesieniu do usługi świadczonej przez Bank.

Reasumując powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, w związku z administrowaniem przez Agenta Strukturą cash poolingu w ramach umowy opisanej w zdarzeniu przyszłym, Spółka nie będzie nabywała od tego podmiotu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będzie zobowiązana do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Powyższe stanowisko znajduje swoje potwierdzenie w licznych interpretacjach indywidualnych:

- w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 14 lutego 2020 r., sygn. 0114-KDIP4-1.4012.67.2019.4.MK,

- w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 3 czerwca 2019 r., sygn. 0114-KDIP1-2.4012.79.2019.4.IG,

- interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 04.05.2015, sygn. IPTPP2/4512-51/15-4/PRP,

- interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 09.03.2015 r., sygn. IBPP2/443-1265/14/ICz,

- interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23.02.2015 r., sygn. IPPP1/4512-20/15-4/lgo,

- interpretacji indywidualnej z dnia 24 lutego 2011 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPP2/443-1917/10-2/MN),

- interpretacji indywidualnej z dnia 4 stycznia 2010 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (nr IPPP1/443-1063/09-2/AW),

- interpretacji indywidualnej z dnia 10 lutego 2009 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (nr IPPP1-443-2175/08-2/AK),

- interpretacji indywidualnej z dnia 4 czerwca 2008 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (nr IBPP2/443-231/08/ICz/KAN-2641/03/08),

- interpretacji indywidualnej z dnia 4 lutego 2008 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (nr IPPP2-443-545/07-2/AZ).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

Towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

· w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

· świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

- istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

- wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

- istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

- odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

- istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

- w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa - użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części - podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

- w przypadku świadczenia usług - świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT:

Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,

b) usługobiorcą jest:

- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,

- w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

W przypadku, o którym mowa powyżej, to usługobiorca (a nie usługodawca) zobowiązany jest, jako podatnik, do rozliczenia podatku VAT należnego (art. 17 ust. 2 ustawy o VAT).

Z okoliczności sprawy wynika, że Państwa Spółka rozważa przystąpienie, jako Uczestnik, do umowy z Bankiem, której przedmiotem jest świadczenie usługi kompletnego zarządzania wspólną płynnością finansową grupy powiązanych kapitałowo podmiotów prawnych.

Na podstawie zawartej Umowy, Bank będzie prowadzić w Polsce na rzecz Wnioskodawcy oraz pozostałych Uczestników dwa rodzaje rachunków. Pool leader w ramach Umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, na wyodrębniony rachunek Pool leadera trafiają środki finansowe. Z tytułu wykonywania funkcji tej funkcji Pool leaderowi nie przysługuje żadne wynagrodzenie.

Istotą opisanej usługi cash poolingu jest skuteczne dokonanie cesji wierzytelności i przejęcia długu pomiędzy stronami Umowy.

W niniejszym przypadku, Bank będzie przelewał wierzytelność przysługującą wobec innych uczestników struktury na rzecz Agenta.

Państwa Spółka jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług posiadającym siedzibę działalności gospodarczej oraz stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.

W ramach umowy cash poolingu Spółka nie będzie zawierać z innymi Uczestnikami transakcji finansowych, ani nie będzie świadczyć na rzecz innych Uczestników jakiejkolwiek usługi.

Bank jest podatnikiem posiadającym siedzibę działalności gospodarczej oraz stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Operacje przepływów finansowych dokonywane przez Bank będą prowadzone z terytorium Polski.

Państwa wątpliwości dotyczą w pierwszej kolejności kwestii, czy Spółka, w związku z administrowaniem przez Agenta Strukturą cash poolingu w ramach umowy opisanej w zdarzeniu przyszłym, będzie nabywała od tego podmiotu usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji będzie zobowiązana do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT (kwestia objęta pytaniem nr 1).

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Usługa cash poolingu jest zatem usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Agent jako Uczestnik przedmiotowego systemu cash poolingu nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy na Państwa rzecz. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, w ramach Umowy Bank dokonywał będzie, na zlecenie Uczestników Systemu, rozliczeń pieniężnych z wykorzystaniem Rachunków Głównych. Uczestnicy nie będą zawierać osobnych umów z Agentem, które regulowałyby jego obowiązki względem pozostałych uczestników.

W ramach Umowy cash pooling Agent będzie zajmować się jedynie obsługą technicznych czynności dokonywanych w ramach cash poolingu. Umowa cash poolingu nie przewiduje wynagrodzenia dla Agenta za wykonywanie tej funkcji.

Zatem należy stwierdzić, że nie będziecie Państwo nabywać od tego podmiotu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będziecie Państwo zobowiązani do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również kwestii czy będziecie Państwo świadczyć innym Uczestnikom lub nabywać od nich usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu (kwestia objęta pytaniem nr 2).

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że w niniejszej sprawie, w roli usługodawcy występuje Bank, który będzie obsługiwał umowę cash poolingu. To Bank wykonuje na Państwa rzecz, jako Uczestnika, szereg czynności składających się łącznie na jedną usługę w postaci kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową, czyli cash poolingu. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT. Państwo jako Uczestnik systemu cash poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będą jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Zatem poza czynnościami właściwymi dla struktury cash poolingu, system ten nie wymaga od Państwa żadnego dodatkowego zaangażowania. Udział Państwa w przedmiotowej Strukturze cash poolingu na zasadach określonych w Umowie cash poolingu będzie miał, co do zasady, charakter bierny. Jak wynika z opisu sprawy nie przewidują Państwo realizacji innych transakcji, zawierania z innymi uczestnikami transakcji finansowych, świadczenia na ich rzecz jakichkolwiek usług, ani też pobierania z tego tytułu wynagrodzenia.

Podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że Państwo z tytułu wykonywania czynności w ramach Umowy cash poolingu, nie będą działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Zatem w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, czynności wykonywane przez Państwa w ramach umowy cash poolingu, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Państwa Spółka nie będzie świadczyć innym Uczestnikom i nie będzie nabywać od innych Uczestników usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).