Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie:

1. momentu powstania obowiązku podatkowego od depozytów wpłaconych przez Najemców nr 3-7 – jest nieprawidłowe,

2. opodatkowania czynności bezumownego korzystania przez Najemców nr 1-3 z lokali użytkowych – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 grudnia 2021 r. wpłynął Państwa wniosek z 20 grudnia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie:

1. momentu powstania obowiązku podatkowego od depozytów wpłaconych przez Najemców nr 3-7,

2. opodatkowania czynności bezumownego korzystania przez Najemców nr 1-3 z lokali użytkowych.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 24 marca 2022 r. (wpływ 28 marca 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi (PKD (Polska Klasyfikacja Działalności) 68.20.Z). Jednym z obiektów, których Spółka jest właścicielem jest wydzierżawiany Hotel w (`(...)`). W dużej części obiektu prowadzona była przez byłego Dzierżawcę oraz jest przez obecnego działalność hotelowa, jednak część lokali na parterze podnajmowana jest na działalność usługową. W maju 2017 r. Spółka rozwiązała Umowę Dzierżawy z dotychczasowym Dzierżawcą, ale w celu rozwiązania sporu z Dzierżawcą w czerwcu 2017 r. doszło do podpisania tymczasowego i warunkowego porozumienia, z którego Dzierżawca ostatecznie się nie wywiązał. W okresie dzierżawy były Dzierżawca podnajmował lokale na parterze siedmiu innym podmiotom. Spółka poinformowała Najemców lokali o rozwiązaniu umowy z dotychczasowym Dzierżawcą, co skutkowało zakończeniem stosunku najmu (Art. 668 par. 2 w zw. z art. 694 Kc.), ale nawiązując do powyższego porozumienia odstępuje od roszczeń wobec Najemców do lutego 2018 r., w tym okresie to Dzierżawca zobowiązany był do opłacania czynszu dzierżawnego. Po tym okresie Spółka wyraziła wobec Najemców konieczność zawarcia nowych umów z Właścicielem obiektu. Z powodu kwestionowania ważności rozwiązania umowy dzierżawy przez byłego Dzierżawcę przejęcie obiektu nastąpiło komorniczo dopiero w maju 2020 r., w międzyczasie trwał pomiędzy stronami spór sądowy. Jako, że obiekt był fizycznie w posiadaniu byłego Dzierżawcy, Najemcy podjęli dwie różne decyzję w kwestii opłacania czynszu za lokale. Trzech z nich (Najemca nr 1 do nr 3) postanowiło opłacać czynsze zgodnie z umową najmu z byłym Dzierżawcą na jego konto, pomimo wezwań Spółki o wpłaty na konto Właściciela bądź depozytu sądowego (ostatnie wezwanie w grudniu 2019 r.). Pozostałych czterech (Najemca nr 4 do nr 7) opłacało czynsz na konto depozytu sądowego wyznaczone przez Sąd Rejonowy (`(...)`). Po przejęciu obiektu Spółka w maju 2020 r. podpisała umowy najmu z wszystkimi siedmioma Najemcami. W międzyczasie Spółka z Najemcą nr 4 podpisała ugodę, na podstawie której wskazuje on do wypłaty depozytu konto Spółki i wypłata taka nastąpiła w listopadzie 2021 r. Jednocześnie Spółka, będąc stroną postępowania depozytowego złożyła pozwy do Sądu właściwego o wypłatę środków z depozytów pozostałych trzech najemców (Najemca nr 5 do nr 7), w jednym przypadku wyrok jest prawomocny i korzystny dla Spółki, więc złożyła ona w grudniu 2021 r. wniosek do Sądu o wypłatę również tego depozytu. Pozostałe pozwy nadal czekają na rozstrzygnięcie. Wobec pozostałych Najemców nr 1 do nr 3 Spółka wystosowała pozwy sądowe o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od lutego 2018 r. do maja 2020 r., wyroki w tych sprawach jeszcze nie zapadły. W omawianym okresie Wnioskodawca nie wystawiał not obciążeniowych na Najemców nr 1 do nr 7. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT (podatek od towarów i usług), nie dotyczą go zwolnienia przedmiotowe ani podmiotowe oraz podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, rozlicza się miesięcznie, a rok bilansowy pokrywa się z rokiem podatkowym.

Wniosek został uzupełniony 28 marca 2022 r. poprzez doprecyzowanie opisu sprawy o następujące informacje:

1. Kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego nie stanowiły wpłat z tytułu bezumownego korzystania przez Najemców z nieruchomości.

2. Kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego stanowiły zapłatę za najem lokali handlowych, na podstawie Postanowień Referendarzy Sądowych w Sądzie Rejonowym (`(...)`) w (`(...)`) o zezwoleniu złożenia depozytu sądowego z tytułu czynszu najmu za poszczególne miesiące wynikającego z umowy najmu zawartej z uczestnikiem postępowania, tj. z byłym Dzierżawcą obiektu. Uznając roszczenie i racje Wnioskodawcy nie opłacali oni czynszu bezpośrednio na konto byłego Dzierżawcy, ale na wyznaczone przez Sąd konto depozytowe do czasu ustalenia prawa do przychodów z tytułu najmu. Stronami postępowania depozytowego były i są: Wnioskodawca, były Dzierżawca oraz poszczególni Najemcy nr 4 do nr 7. Przed powstaniem roszczenia Wnioskodawcy, strony, tj. byłego Dzierżawcę i Najemców łączyły umowy najmu, do których Wnioskodawca nie miał wglądu. Wg informacji uzyskanych od Sądu Depozytowego wpłaty Najemców następowały w cyklach miesięcznych, wiec należy przyjąć, że taki obowiązywał. W tytule przelewów do depozytu Najemcy wpisywali miesiąc i rok, jakiego dotyczyła wpłata. Były Dzierżawca nie miał obowiązku przedkładania umów najmu Spółce i nie miał w Umowie Dzierżawy zakazu podnajmu lokali handlowych znajdujących się na parterze całego obiektu hotelowego. Okres, za jaki Najemcy 4-7 dokonywali wpłat do depozytów to ostatecznie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., Wnioskodawca nie posiada danych o okresie obowiązywania umów najmu lokali. Po rozwiązaniu Umowy Dzierżawy (sytuacja opisana we wniosku ORD-IN z dnia 20 grudnia 2021 r.) były Dzierżawca utracił prawo do czerpania pożytków również z lokali handlowych.

3. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT i świadczy usługi najmu lokali handlowych w (`(...)`) na rzecz zarejestrowanych podmiotów gospodarczych będących czynnymi bądź zwolnionymi podatnikami VAT.

4. Przedmiotem najmu są wyłącznie lokale użytkowe, w których prowadzona jest obecnie np. (`(...)`).

5. We wszystkich przypadkach Wnioskodawca miał wiedzę o użytkownikach lokali w okresie pomiędzy lutym 2018 r. a majem 2020 r., jednak dorozumianą zgodę na powyższe udzielono jedynie Najemcom, którzy zdecydowali o wpłatach na konto depozytu sądowego. Pozostali, tj. Najemcy nr 1-3, nie posiadali zgody Wnioskodawcy na ich użytkowanie. Posiadali oni wiedzę o uzasadnionych wątpliwościach co do stosunku prawnego, jaki łączy ich z byłym Dzierżawcą, który utracił prawo do dysponowania obiektem. Wzywani byli do zawarcia nowej umowy najmu lub co najmniej opłacania czynszu za kolejne miesiąca na konto depozytu sądowego. Jednak z powodów postępowania sądowego i fizycznego zajmowania całego obiektu przez byłego Dzierżawcę aż do momentu jego komorniczego przejęcia Spółka nie miała możliwości egzekucji komorniczej Najemców korzystających z lokali bezumownie.

6. Wnioskodawca nie posiada wglądu do umów najmu pomiędzy byłym Dzierżawcą a Najemcami nr 1 do 7. Użytkowali oni lokale na dzień poinformowania o rozwiązaniu umowy z byłym Dzierżawcą i w trakcie postępowania sądowego, aż do przejęcia obiektu przez Spółkę i podpisania ostatecznie nowych umów najmu z Wnioskodawcą w maju 2020 r.

7. Lokale służą wyłącznie na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno handlowej, jak i usługowej i tak również było w okresie pomiędzy lutym 2018 r. a majem 2020 r. Wszyscy Najemcy posiadali i posiadają zarejestrowaną działalność gospodarczą (w formie: jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki z o.o., itp.).

8. Najemcy 1 do 3 opłacali czynsz przed rozwiązaniem umowy Dzierżawy pomiędzy Wnioskodawcą a byłym Dzierżawcą i w trakcie postępowania sądowego aż do 7 maja 2020 r., kiedy to ostatecznie, po komorniczym przejęciu własności Wnioskodawcy, doszło do podpisania nowych umów najmu.

9. Najemcy nr 4 do 7 opłacali czynsz za pełne miesiące od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r., co potwierdzone zostało w Sądzie Depozytowym, gdyż Wnioskodawca składał zapytania o aktualny stan wpłaconych środków.

10. Ugoda z Najemcą nr 4 podpisana została z datą 27 października 2020 r. Z powodu błędów formalnych po stronie Najemcy nr 4 we wniosku do Sądu, ostatecznie dopiero 14 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy (`(...)`) wydał postanowienie zezwalające na wydanie świadczenia z depozytu, wniosek o taką wypłatę został wysłany 23 lipca 2021 r., a rzeczywista wpłata na konto Wnioskodawcy nastąpiła 10 listopada 2021 r.

11. Najemca nr 1 – pozew sądowy o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. (sprawa sądowa w toku);

Najemca nr 2 – pozew sądowy o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. (sprawa sądowa w toku);

Najemca nr 3 – pozew sądowy o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. (sprawa rozstrzygnięta prawomocnym wyrokiem na korzyść Wnioskodawcy w styczniu 2022 r.);

Najemca nr 4 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (wpłata na konto Spółki w listopadzie 2021 r. na podstawie podpisanej ugody z Najemcą);

Najemca nr 5 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (wyrok Sądu o prawo do depozytu na korzyść Wnioskodawcy, apelacja strony przeciwnej odrzucona, wniosek o wypłatę złożony do Sądu Depozytowego w grudniu 2021 r.),

Najemca nr 6 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (sprawa sądowa o prawo do depozytu w toku),

Najemca nr 7 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (sprawa sądowa o prawo do depozytu w toku).

12. Pierwszy wniosek o depozyt Najemcy nr 4 złożony 23 lipca 2021 r. po wcześniejszej ugodzie. Najemca wskazał do wypłaty konto Wnioskodawcy, wpłata nastąpiła 10 listopada 2021 r. Kolejny wniosek o wypłatę depozytu wpłacanego przez Najemcę nr 5 Wnioskodawca złożył 7 grudnia 2021 r. po otrzymaniu prawomocnego wyroku o uznaniu prawa Spółki do podjęcia depozytu. Kolejne wnioski zostaną złożone po rozstrzygnięciu spraw sądowych co do prawa do depozytów Najemców nr 6 i nr 7.

13. Wnioskodawca formalnie połączony był umową dzierżawy z byłym Dzierżawcą całego obiektu. Do ostatecznego rozwiązania Umowy doszło w lutym 2018 r. jednak nie chciał on opuścić i zdać Hotelu wraz z lokalami handlowymi, nie uznawał rozwiązania Umowy. W związku z powyższym kwestię ostatecznie rozstrzygał Sąd, który uznał rozwiązanie Umowy za skuteczne, a obiekt został komorniczo odzyskany na przełomie kwietnia i maja 2020 r. (spis z natury przeprowadzony w dniach 27 kwietnia – 5 maja 2020 r.). W tym okresie Spółka informowała Najemców, że lokale użytkowane są bezumownie i wzywała do wpłaty czynszu do depozytu (jak zrobili to Najemcy 4 do 7) lub do podpisania umowy z Właścicielem obiektu, w przeciwnym wypadku zostaną podjęte czynności zmierzające do przejęcia lokalu. Zamiarem Spółki było doprowadzenie do odzyskania obiektu, a następnie egzekucja Najemców nr 1 do nr 3, czego nie mógł wcześniej zrealizować. Ostatecznie wyrazili oni jednak chęć kontynuowania najmu i 7 maja 2020 r. doszło do podpisania Umów, również z Najemcami nr 1 do nr 3. Jednak Wnioskodawca nadal uważa, że w okresie od lutego 2018 r. do 7 maja 2020 r. korzystali oni z lokali bezumownie, o czym byli wielokrotnie informowani i złożył pozwy sądowe o należne z tego tytułu odszkodowanie (wynagrodzenie za bezumowne korzystanie). Należność z tego tytułu została już potwierdzona prawomocnym wyrokiem sądowym na niekorzyść Najemcy nr 3.

14. Po ostatecznym zerwaniu Porozumień z byłym Dzierżawcą i rozwiązaniu umowy Dzierżawy Spółka w pismach do Najemców informowała o wątpliwym stanie prawnym, wzywała do podpisania umów najmu z Właścicielem obiektu i zaprzestania opłacania czynszu na konto byłego Dzierżawcy lub co najmniej opłacania go do depozytu sądowego. Wobec Najemców 4 do 7, którzy zdecydowali się na skorzystanie z możliwości, jaką dał Sąd depozytowy, Wnioskodawca zaprzestał korespondencji i uznał ich jako Najemców lokali, wyraził więc wobec nich dorozumianą zgodę na dalsze użytkowanie. Wobec pozostałych (Najemca 1 do 3) wystosował kilka pism wzywających do uregulowania kwestii płatności, pisał m.in. w piśmie z 21 stycznia 2018 r. „`(...)`Brak reakcji z Państwa strony w terminie do 7 dni od daty otrzymania niniejszego pisma, zmusi nas do podjęcia czynności prawnych zmierzających do przejęcia lokalu lub obciążenia za bezumowne korzystanie z naszej własności”, tak więc Wnioskodawca w ich przypadku nie wyrażał zgody na korzystanie z lokalu po rozwiązaniu umowy z byłym Dzierżawcą.

15. Spółka nie realizowała innych usług na rzecz Najemców oprócz usług najmu (w przypadku należności wpłaconych z depozytów) i odszkodowania z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokali. Jedynym dodatkowym przychodem mogą być odsetki od należnych płatności.

16. Umowy na najem lokali podpisane ostatecznie 7 maja 2020 r. z wszystkimi 7 Najemcami uregulowały kwestie okresów i terminów płatności od tamtego momentu. Czynsz płatny jest miesięcznie na podstawie faktury VAT na konto Wnioskodawcy, z góry, w terminie do 10-go dnia miesiąca oraz w terminie 14 dni od daty faktury w przypadku jednego z Najemców. Faktury wysyłane są elektronicznie na adresy e-mail podane w umowach. Zabezpieczeniem umów są wpłacone kaucje.

17. Spółka nie wykonuje i nie wykonywała innych czynności na rzecz Najemców, które nie wynikałyby z umowy najmu. Wpłata depozytu sądowego Najemcy nr 4 udokumentowana została fakturą VAT. A od czasu obowiązywania aktualnych umów każdy z Najemców otrzymuje comiesięczne faktury VAT. Natomiast na udokumentowanie czynności zmierzających do uregulowania stosunku prawnego po rozwiązaniu umowy z byłym Dzierżawcą Wnioskodawca posiada kopie pism wysyłanych do Najemców wraz z potwierdzeniem ich otrzymania, kopie złożonych pozwów sądowych i wszelkich postanowień sądowych, oraz kopię korespondencjie-mail z Sądem Depozytowym przy ustalaniu stanu wpłaconych środków.

Pytanie

1. Kiedy odprowadzić należny podatek VAT od wpłaconych depozytów? (oznaczone we wniosku nr 2)

2. Czy w przypadku prawomocnego wyroku sądowego co do pozwów wobec Najemców nr 1 do nr 3 o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie wypłata taka będzie odszkodowaniem, a tym samym wynagrodzenie to nie stanowić będzie odpłatnej dostawy towarów i świadczenia usługi będących przedmiotem opodatkowania podatkiem VAT zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT? (pytanie oznaczone nr 3 i ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku z 24 marca 2022 r.)

Państwa stanowisko w sprawie

1. Jako, że Najemcy nr 3 do nr 7 decydując się na wpłaty czynszów do depozytów sądowych uznali niejako prawo Właściciela do czerpania pożytków z lokalu, wynagrodzenie za bezumowne użytkowanie lokali w tym okresie nie zostało uznane przez Wnioskodawcę za odszkodowanie, ale za wynagrodzenie za najem lokali w tym okresie.

Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi. W przypadku usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (art. 19a ust 5 pkt 4), a gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności (zgodnie z ust. 7). Ustawodawca nie wskazuje na konkretne dokumenty, z których ma wynikać termin płatności, pozostawia w tej kwestii stronom swobodę stąd Wnioskodawca za termin płatności za cały okres użytkowania przedmiotu najmu przed obowiązującą umową najmu uznał datę wpłaty środków na konto Spółki wynikające z postanowienia sądowego.

2. Najemcy nr 1 do nr 3 nie uznali prawa Wnioskodawcy do czerpania pożytków z lokali, których jest właścicielem i nie zdecydowali się na opłacanie czynszów przynajmniej do depozytu sądowego po rozwiązaniu Umowy Dzierżawy z byłym Dzierżawcą za okres, kiedy użytkował on obiekt w (`(...)`) bezumownie, co potwierdzone zostało odpowiednimi wyrokami sadowymi. O sądowym przejmowaniu obiektu w (`(...)`) od byłego Dzierżawcy wszyscy Najemcy lokali informowani byli na bieżąco. Stąd Wnioskodawca uznaje, że w przypadku tych Najemców nr 1 do nr 3 przysługuje mu prawo do roszczenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości na gruncie cywilnoprawnym i takie pozwy sądowe wystosował. Wnioskodawca nie uznaje tego świadczenia jako odpłatnej dostawy towaru lub świadczenia usługi, które podlegałoby opodatkowaniu podatkiem VAT zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W przypadku prawomocnych wyroków i wpłaty środków na konto Wnioskodawca uzna je za odszkodowanie. Wnioskodawca poniósł dającą się określić kwotowo szkodę, ponieważ w przypadku uznania jego praw przez Najemców lokali mógłby on czerpać pożytki z tytułu ich wynajmu. Wnioskodawca nie uznaje w związku z tym, iż wymienione odszkodowanie mogłoby być świadczeniem usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2, gdyż w żaden sposób nie zobowiązał się do powstrzymania od czynności wobec bezumownie korzystających z lokali Najemców (czego dowodem są pozwy sądowe) lub tolerował sytuację użytkowania lokali przez Najemców bez umowy najmu z ich prawomocnym właścicielem. Dodać należy, że Najemcy 1-3 w wymienionym okresie wpłacali czynsz na podstawie faktury VAT od byłego Dzierżawcy na konto byłego Dzierżawcy (stanowisko ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku z 24 marca 2022 r.).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie:

1. momentu powstania obowiązku podatkowego od depozytów wpłaconych przez Najemców nr 3-7 – jest nieprawidłowe,

2. opodatkowania czynności bezumownego korzystania przez Najemców nr 1-3 z lokali użytkowych – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Dla zachowania spójności niniejszej interpretacji, w pierwszej kolejności udzielono odpowiedzi na pytanie oznaczone we wniosku numerem 3, a następnie na pytanie oznaczone we wniosku numerem 2.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy:

Czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów.

Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Także art. 24 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 str. 1 ze zm.), zwanej dalej: Dyrektywą 2006/112/WE Rady, wskazuje, że:

„Świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów.

Pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem.

Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.) zwanej dalej k.c.:

Świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Powyższa definicja jest niewątpliwie szersza niż zakres tego pojęcia w potocznym jego rozumieniu. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 25 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Świadczeniem usług jest każde zachowanie się podmiotu w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego, które niekoniecznie polega na fizycznym wykonaniu jakiejkolwiek czynności lub podjęciu działania.

Dyrektywa obejmuje definicją świadczenia usług również zobowiązanie do zaniechania działania bądź do tolerowania czynności lub sytuacji.

W tym miejscu warto podkreślić, że nie każde zaniechanie działania lub tolerowanie czynności uważane jest za świadczenie usług. Dla stwierdzenia, czy dana czynność albo brak podejmowania czynności stanowi świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, należy ocenić przedmiotową transakcję w kontekście całego systemu podatku VAT, a w szczególności jego głównych założeń i celów, które zostały wyrażone w artykule 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady. W myśl tego artykułu, podatek od wartości dodanej jest z założenia podatkiem nałożonym na konsumpcję towarów i usług. Chociaż płatnikiem podatku są wszystkie osoby zaangażowane w kolejne stadia transakcji gospodarczych, faktyczny i ostateczny ciężar podatku spoczywa jedynie na ostatecznym konsumencie. W świetle powyższych założeń opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Co się zaś tyczy odpłatności za ww. świadczenie to ustawa nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81 Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższego należy wskazać, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 k.c.:

Dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c.:

Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c.:

Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu:

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 k.c.:

Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c.:

Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c.:

Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Przepis artykuł art. 674 k.c. stanowi, że:

Jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

Na mocy art. 694 k.c.:

Do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie z zachowaniem przepisów poniższych.

Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu VAT. Powołany wyżej przepis stosuje się odpowiednio do umowy dzierżawy, co wynika z treści art. 694 k.c. Istotne w takim przypadku jest, że dochodzi do milczącej (dorozumianej) zgody wynajmującego na dalsze korzystanie z przedmiotu dzierżawy (najmu).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu, jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy.

W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Zatem stwierdzić należy, że w zakresie, w jakim otrzymana należność stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę, podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w sytuacji zaś, gdy otrzymano świadczenie będące odszkodowaniem, to nie podlega ono regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W tym miejscu wskazać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata.

Jak wynika z opisu sprawy, Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi (PKD 68.20.Z). Jednym z obiektów, których Spółka jest właścicielem jest wydzierżawiany Hotel. W dużej części obiektu prowadzona była przez byłego Dzierżawcę oraz jest przez obecnego działalność hotelowa, jednak część lokali na parterze podnajmowana jest na działalność usługową. W maju 2017 r. Spółka rozwiązała Umowę Dzierżawy z dotychczasowym Dzierżawcą, ale w celu rozwiązania sporu z Dzierżawcą w czerwcu 2017 r. doszło do podpisania tymczasowego i warunkowego porozumienia, z którego Dzierżawca ostatecznie się nie wywiązał. W okresie dzierżawy były Dzierżawca podnajmował lokale na parterze siedmiu innym podmiotom. Spółka poinformowała Najemców lokali o rozwiązaniu umowy z dotychczasowym Dzierżawcą, co skutkowało zakończeniem stosunku najmu (Art. 668 par. 2 w zw. z art. 694 Kc.), ale nawiązując do powyższego porozumienia odstępuje od roszczeń wobec Najemców do lutego 2018 r., w tym okresie to Dzierżawca zobowiązany był do opłacania czynszu dzierżawnego. Po tym okresie Spółka wyraziła wobec Najemców konieczność zawarcia nowych umów z Właścicielem obiektu. Z powodu kwestionowania ważności rozwiązania umowy dzierżawy przez byłego Dzierżawcę przejęcie obiektu nastąpiło komorniczo dopiero w maju 2020 r., w międzyczasie trwał pomiędzy stronami spór sądowy. Jako, że obiekt był fizycznie w posiadaniu byłego Dzierżawcy, Najemcy podjęli dwie różne decyzję w kwestii opłacania czynszu za lokale. Trzech z nich (Najemca nr 1 do nr 3) postanowiło opłacać czynsze zgodnie z umową najmu z byłym Dzierżawcą na jego konto, pomimo wezwań Spółki o wpłaty na konto Właściciela bądź depozytu sądowego (ostatnie wezwanie w grudniu 2019 r.). Pozostałych czterech (Najemca nr 4 do nr 7) opłacało czynsz na konto depozytu sądowego wyznaczone przez Sąd Rejonowy. Po przejęciu obiektu Spółka w maju 2020 r. podpisała umowy najmu z wszystkimi siedmioma Najemcami. W międzyczasie Spółka z Najemcą nr 4 podpisała ugodę, na podstawie której wskazuje on do wypłaty depozytu konto Spółki i wypłata taka nastąpiła w listopadzie 2021 r. Jednocześnie Spółka, będąc stroną postępowania depozytowego złożyła pozwy do Sądu właściwego o wypłatę środków z depozytów pozostałych trzech Najemców (Najemca nr 5 do nr 7), w jednym przypadku wyrok jest prawomocny i korzystny dla Spółki, więc złożyła ona w grudniu 2021 r. wniosek do Sądu o wypłatę również tego depozytu. Pozostałe pozwy nadal czekają na rozstrzygnięcie. Wobec pozostałych Najemców nr 1 do nr 3 Spółka wystosowała pozwy sądowe o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od lutego 2018 r. do maja 2020 r., wyroki w tych sprawach jeszcze nie zapadły. W omawianym okresie Wnioskodawca nie wystawiał not obciążeniowych na Najemców nr 1 do nr 7. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT, nie dotyczą go zwolnienia przedmiotowe ani przedmiotowe oraz podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, rozlicza się miesięcznie a rok bilansowy pokrywa się z rokiem podatkowym. Kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego nie stanowiły wpłat z tytułu bezumownego korzystania przez Najemców z nieruchomości. Kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego stanowiły zapłatę za najem lokali handlowych, na podstawie Postanowień Referendarzy Sądowych w Sądzie Rejonowym o zezwoleniu złożenia depozytu sądowego z tytułu czynszu najmu za poszczególne miesiące wynikającego z umowy najmu zawartej z uczestnikiem postępowania, tj. z byłym Dzierżawcą obiektu. Uznając roszczenie i racje Wnioskodawcy nie opłacali oni czynszu bezpośrednio na konto byłego Dzierżawcy, ale na wyznaczone przez Sąd konto depozytowe do czasu ustalenia prawa do przychodów z tytułu najmu. Stronami postępowania depozytowego były i są: Wnioskodawca, były Dzierżawca oraz poszczególni Najemcy nr 4 do nr 7. Przed powstaniem roszczenia Wnioskodawcy, strony, tj. byłego Dzierżawcę i Najemców łączyły umowy najmu, do których Wnioskodawca nie miał wglądu. Wg informacji uzyskanych od Sądu Depozytowego wpłaty Najemców następowały w cyklach miesięcznych, wiec należy przyjąć, że taki obowiązywał. W tytule przelewów do depozytu Najemcy wpisywali miesiąc i rok, jakiego dotyczyła wpłata. Były Dzierżawca nie miał obowiązku przedkładania umów najmu Spółce i nie miał w Umowie Dzierżawy zakazu podnajmu lokali handlowych znajdujących się na parterze całego obiektu hotelowego. Okres za jaki Najemcy 4-7 dokonywali wpłat do depozytów to ostatecznie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., Wnioskodawca nie posiada danych o okresie obowiązywania umów najmu lokali. Po rozwiązaniu Umowy Dzierżawy były Dzierżawca utracił prawo do czerpania pożytków również z lokali handlowych. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT i świadczy usługi najmu lokali handlowych w (`(...)`) na rzecz zarejestrowanych podmiotów gospodarczych będących czynnymi bądź zwolnionymi podatnikami VAT. Przedmiotem najmu są wyłącznie lokale użytkowe, w których prowadzona jest obecnie np. (`(...)`). We wszystkich przypadkach Wnioskodawca miał wiedzę o użytkownikach lokali w okresie pomiędzy lutym 2018 r. a majem 2020 r., jednak dorozumianą zgodę na powyższe udzielono jedynie Najemcom, którzy zdecydowali o wpłatach na konto depozytu sądowego. Pozostali tj. Najemcy nr 1-3 nie posiadali zgody Wnioskodawcy na ich użytkowanie. Posiadali oni wiedzę o uzasadnionych wątpliwościach co do stosunku prawnego, jaki łączy ich z byłym Dzierżawcą, który utracił prawo do dysponowania obiektem. Wzywani byli do zawarcia nowej umowy najmu lub co najmniej opłacania czynszu za kolejne miesiąca na konto depozytu sądowego. Jednak z powodów postępowania sądowego i fizycznego zajmowania całego obiektu przez byłego Dzierżawcę aż do momentu jego komorniczego przejęcia Spółka nie miała możliwości egzekucji komorniczej Najemców korzystających z lokali bezumownie. Wnioskodawca nie posiada wglądu do umów najmu pomiędzy byłym Dzierżawcą a Najemcami nr 1 do 7. Użytkowali oni lokale na dzień poinformowania o rozwiązaniu umowy z byłym Dzierżawcą i w trakcie postępowania sądowego, aż do przejęcia obiektu przez Spółkę i podpisania ostatecznie nowych umów najmu z Wnioskodawcą w maju 2020 r. Lokale służą wyłącznie na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno handlowej, jak i usługowej i tak również było w okresie pomiędzy lutym 2018 r. a majem 2020 r. Wszyscy Najemcy posiadali i posiadają zarejestrowaną działalność gospodarczą (w formie: jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki z o.o., itp.). Najemcy 1 do 3 opłacali czynsz przed rozwiązaniem umowy Dzierżawy pomiędzy Wnioskodawcą a byłym Dzierżawcą i w trakcie postępowania sądowego aż do 7 maja 2020 r., kiedy to ostatecznie, po komorniczym przejęciu własności Wnioskodawcy, doszło do podpisania nowych umów najmu. Najemcy nr 4 do 7 opłacali czynsz za pełne miesiące od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r., co potwierdzone zostało w Sądzie Depozytowym, gdyż Wnioskodawca składał zapytania o aktualny stan wpłaconych środków. Ugoda z Najemcą nr 4 podpisana została z datą 27 października 2020 r. Z powodu błędów formalnych po stronie Najemcy nr 4 we wniosku do Sądu, ostatecznie dopiero 14 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie zezwalające na wydanie świadczenia z depozytu, wniosek o taką wypłatę listopada 2021 r.

Najemca nr 1 – pozew sądowy o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. (sprawa sądowa w toku);

Najemca nr 2 – pozew sądowy o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. (sprawa sądowa w toku);

Najemca nr 3 – pozew sądowy o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. (sprawa rozstrzygnięta prawomocnym wyrokiem na korzyść Wnioskodawcy w styczniu 2022 r.);

Najemca nr 4 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (wpłata na konto Spółki w listopadzie 2021 r. na podstawie podpisanej ugody z Najemcą);

Najemca nr 5 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (wyrok Sądu o prawo do depozytu na korzyść Wnioskodawcy, apelacja strony przeciwnej odrzucona, wniosek o wypłatę złożony do Sądu Depozytowego w grudniu 2021 r.),

Najemca nr 6 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (sprawa sądowa o prawo do depozytu w toku),

Najemca nr 7 – wynagrodzenie za najem lokalu w okresie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., wypłata z depozytu sądowego (sprawa sądowa o prawo do depozytu w toku).

Pierwszy wniosek o depozyt Najemcy nr 4 złożony 23 lipca 2021 r. po wcześniejszej ugodzie. Najemca wskazał do wypłaty konto Wnioskodawcy, wpłata nastąpiła 10 listopada 2021 r. Kolejny wniosek o wypłatę depozytu wpłacanego przez Najemcę nr 5 Wnioskodawca złożył 7 grudnia 2021 r. po otrzymaniu prawomocnego wyroku o uznaniu prawa Spółki do podjęcia depozytu. Kolejne wnioski zostaną złożone po rozstrzygnięciu spraw sądowych co do prawa do depozytów Najemców nr 6 i nr 7.

Wnioskodawca formalnie połączony był umową dzierżawy z byłym Dzierżawcą całego obiektu. Do ostatecznego rozwiązania Umowy doszło w lutym 2018 r. jednak nie chciał on opuścić i zdać Hotelu wraz z lokalami handlowymi, nie uznawał rozwiązania Umowy. W związku z powyższym kwestię ostatecznie rozstrzygał Sąd, który uznał rozwiązanie Umowy za skuteczne, a obiekt został komorniczo odzyskany na przełomie kwietnia i maja 2020 r. (spis z natury przeprowadzony w dniach 27 kwietnia – 5 maja 2020 r.). W tym okresie Spółka informowała Najemców, że lokale użytkowane są bezumownie i wzywała do wpłaty czynszu do depozytu (jak zrobili to Najemcy 4 do 7) lub do podpisania umowy z Właścicielem obiektu, w przeciwnym wypadku zostaną podjęte czynności zmierzające do przejęcia lokalu. Zamiarem Spółki było doprowadzenie do odzyskania obiektu, a następnie egzekucja Najemców nr 1 do nr 3, czego nie mógł wcześniej zrealizować. Ostatecznie wyrazili oni jednak chęć kontynuowania najmu i 7 maja 2020 r. doszło do podpisania Umów, również z Najemcami nr 1 do nr 3. Jednak Wnioskodawca nadal uważa, że w okresie od lutego 2018 r. do 7 maja 2020 r. korzystali oni z lokali bezumownie, o czym byli wielokrotnie informowani i złożył pozwy sądowe o należne z tego tytułu odszkodowanie (wynagrodzenie za bezumowne korzystanie). Należność z tego tytułu została już potwierdzona prawomocnym wyrokiem sądowym na niekorzyść Najemcy nr 3.

Po ostatecznym zerwaniu Porozumień z byłym Dzierżawcą i rozwiązaniu umowy Dzierżawy Spółka w pismach do Najemców informowała o wątpliwym stanie prawnym, wzywała do podpisania umów najmu z Właścicielem obiektu i zaprzestania opłacania czynszu na konto byłego Dzierżawcy lub co najmniej opłacania go do depozytu sądowego. Wobec Najemców 4 do 7, którzy zdecydowali się na skorzystanie z możliwości, jaką dał Sąd depozytowy, Wnioskodawca zaprzestał korespondencji i uznał ich jako Najemców lokali, wyraził więc wobec nich dorozumianą zgodę na dalsze użytkowanie. Wobec pozostałych (Najemca 1 do 3) wystosował kilka pism wzywających do uregulowania kwestii płatności, pisał m.in. w piśmie z 21 stycznia 2018 r. „`(...)`Brak reakcji z Państwa strony w terminie do 7 dni od daty otrzymania niniejszego pisma, zmusi nas do podjęcia czynności prawnych zmierzających do przejęcia lokalu lub obciążenia za bezumowne korzystanie z naszej własności”, tak więc Wnioskodawca w ich przypadku nie wyrażał zgody na korzystanie z lokalu po rozwiązaniu umowy z byłym Dzierżawcą.

Spółka nie realizowała innych usług na rzecz Najemców oprócz usług najmu (w przypadku należności wpłaconych z depozytów) i odszkodowania z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokali. Jedynym dodatkowym przychodem mogą być odsetki od należnych płatności.

Umowy na najem lokali podpisane ostatecznie 7 maja 2020 r. z wszystkimi 7 Najemcami uregulowały kwestie okresów i terminów płatności od tamtego momentu. Czynsz płatny jest miesięcznie na podstawie faktury VAT na konto Wnioskodawcy, z góry, w terminie do 10-go dnia miesiąca oraz w terminie 14 dni od daty faktury w przypadku jednego z Najemców. Faktury wysyłane są elektronicznie na adresy e-mail podane w umowach. Zabezpieczeniem umów są wpłacone kaucje.

Spółka nie wykonuje i nie wykonywała innych czynności na rzecz Najemców, które nie wynikałyby z umowy najmu. Wpłata depozytu sądowego Najemcy nr 4 udokumentowana została fakturą VAT. A od czasu obowiązywania aktualnych umów każdy z Najemców otrzymuje comiesięczne faktury VAT. Natomiast na udokumentowanie czynności zmierzających do uregulowania stosunku prawnego po rozwiązaniu umowy z byłym Dzierżawcą Wnioskodawca posiada kopie pism wysyłanych do Najemców wraz z potwierdzeniem ich otrzymania, kopie złożonych pozwów sądowych i wszelkich postanowień sądowych, oraz kopię korespondencji e-mail z Sądem Depozytowym przy ustalaniu stanu wpłaconych środków.

W analizowanej sprawie, kluczowe dla rozstrzygnięcia wątpliwości Wnioskodawcy jest ustalenie, czy w zaistniałej sytuacji Wnioskodawca wyrażał zgodę (również dorozumianą) na korzystanie przez Najemców 1-3 z nieruchomości stanowiących własność Spółki oraz czy Zainteresowany podjął jakiekolwiek kroki celem odzyskania nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody (umowy).

W okolicznościach przedmiotowej sprawy, Wnioskodawca formalnie połączony był umową dzierżawy z byłym Dzierżawcą całego obiektu. Do ostatecznego rozwiązania Umowy doszło w lutym 2018 r. jednak Dzierżawca nie chciał opuścić i zdać Hotelu wraz z lokalami handlowymi, nie uznawał rozwiązania Umowy. W związku z powyższym kwestię ostatecznie rozstrzygnął Sąd, który uznał rozwiązanie Umowy za skuteczne, a obiekt został komorniczo odzyskany na przełomie kwietnia i maja 2020 r. (spis z natury przeprowadzony w dniach 27 kwietnia – 5 maja 2020 r.). W tym okresie Spółka informowała Najemców, że lokale użytkowane są bezumownie i wzywała do wpłaty czynszu do depozytu (jak zrobili to Najemcy 4 do 7) lub do podpisania umowy z Właścicielem obiektu, w przeciwnym wypadku zostaną podjęte czynności zmierzające do przejęcia lokalu. Jak twierdzi Wnioskodawca, zamiarem Spółki było doprowadzenie do odzyskania obiektu, a następnie egzekucja Najemców nr 1 do nr 3, czego nie mógł wcześniej zrealizować. Ostatecznie Najemcy 1-3 wyrazili jednak chęć kontynuowania najmu i 7 maja 2020 r. doszło do podpisania Umów, również z Najemcami nr 1 do nr 3. Jednak Wnioskodawca uważa, że w okresie od lutego 2018 r. do 7 maja 2020 r. korzystali oni z lokali bezumownie, o czym byli wielokrotnie informowani i złożył pozwy sądowe o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od lutego 2018 r. do maja 2020 r., wyroki w tych sprawach jeszcze nie zapadły. Należność z tego tytułu została już potwierdzona prawomocnym wyrokiem sądowym na niekorzyść Najemcy nr 3. Po ostatecznym zerwaniu Porozumień z byłym Dzierżawcą i rozwiązaniu umowy Dzierżawy Spółka w pismach do Najemców informowała o wątpliwym stanie prawnym, wzywała do podpisania umów najmu z Właścicielem obiektu i zaprzestania opłacania czynszu na konto byłego Dzierżawcy lub co najmniej opłacania go do depozytu sądowego. Wobec Najemców 1 do 3 wystosował kilka pism wzywających do uregulowania kwestii płatności, pisał m.in. w piśmie z 21 stycznia 2018 r. „`(...)`Brak reakcji z Państwa strony w terminie do 7 dni od daty otrzymania niniejszego pisma, zmusi nas do podjęcia czynności prawnych zmierzających do przejęcia lokalu lub obciążenia za bezumowne korzystanie z naszej własności”. Po przejęciu obiektu Spółka w maju 2020 r. podpisała umowy najmu z wszystkimi siedmioma Najemcami.

Zatem, jak wynika z treści wniosku, Spółka nie dążyła nigdy do wydania lokali przez Najemców 1-3, gdyż nigdy nie wystąpiła z pozwami do sądu z roszczeniem o wydanie lokali zajmowanych bezumownie przez Najemców 1-3. Spółka wystąpiła na drogę sądową wyłączenie z pozwami o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokali. Spółka nie dążyła więc do odzyskania władztwa nad lokalami, gdyż Jej zamiarem również na tym etapie było podpisanie umów z Najemcami. Spółka wystosowała pozwy sądowe o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od lutego 2018 r. do maja 2020 r., w celu uregulowania zobowiązań, lecz wyłącznie w kwestii zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Powyższe wskazuje jednoznacznie, że choć Wnioskodawca zmierzał do prawnego uregulowania stanu korzystania z nieruchomości przez Najemców to w analizowanej sytuacji, mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości. Przemawia za tym fakt, że celem Spółki nie było nigdy odzyskanie lokali, tylko uzyskanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Zatem Wnioskodawca tolerował stan bezumownego korzystania i nie poczynił starań mających na celu odzyskanie nieruchomości zajmowanych przez Najemców 1-3.

Samo złożenie przez Spółkę pozwów sądowych o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokali w okresie luty 2018 r. do 7 maja 2020 r. wobec Najemców nr 1-3 i dochodzenie zwrotu należności na drodze sądowej, nie przesądza automatycznie o braku „dorozumianego świadczenia usług”. Bezumowne korzystanie z nieruchomości, w przedmiotowej sprawie, stanowi świadczenie usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w sytuacji, gdy podejmowane działania zmierzają w istocie jedynie do odzyskania należnych Wnioskodawcy kwot, nie zaś do eksmisji Najemcy, a więc zwrotu nieruchomości, przyjąć należy, że między stronami istnieje dorozumiany stosunek prawny.

Skoro więc podjęte działania, tj. wystosowanie pozwów sądowych o wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od lutego 2018 r. do maja 2020 r., nie mają na celu odzyskania nieruchomości, lecz zmierzają do uzyskania wynagrodzenia za korzystanie z lokali zajmowanych przez Najemców 1-3 i uregulowania kwestii bezumownego korzystania z nieruchomości w postaci zawarcia umów najmu, uznać należy, że w tym stanie rzeczy nastąpiła dorozumiana zgoda Spółki na korzystanie z nieruchomości przez Najemców.

W konsekwencji uznać należy – w odniesieniu do zaistniałej sytuacji, w okresie korzystania z nieruchomości przez Najemców 1-3, Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Świadczenie pieniężne za korzystanie z ww. nieruchomości bez tytułu prawnego i stanowi bowiem w rzeczywistości wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą korzystającemu z nieruchomości wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z niej w oznaczonym zakresie.

Zatem wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z lokali przez Najemców 1-3 będzie należnością za wykonanie czynności wymienionych w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, które to czynności podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Podsumowując, wynagrodzenie wypłacone Wnioskodawcy za bezumowne korzystanie z lokali przez Najemców nr 1 do nr 3 będzie stanowiło wynagrodzenie za świadczenie usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 zostało uznane jako nieprawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą także momentu odprowadzenia należnego podatku VAT od wpłaconych depozytów.

Jak wskazał Wnioskodawca, kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego nie stanowiły wpłat z tytułu bezumownego korzystania przez Najemców z nieruchomości. Kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego stanowiły zapłatę za najem lokali handlowych, na podstawie Postanowień Referendarzy Sądowych w Sądzie Rejonowym o zezwoleniu złożenia depozytu sądowego z tytułu czynszu najmu za poszczególne miesiące wynikającego z umowy najmu zawartej z uczestnikiem postępowania, tj. z byłym Dzierżawcą obiektu. Uznając roszczenie i racje Wnioskodawcy nie opłacali oni czynszu bezpośrednio na konto byłego Dzierżawcy, ale na wyznaczone przez Sąd konto depozytowe do czasu ustalenia prawa do przychodów z tytułu najmu. Stronami postępowania depozytowego były i są: Wnioskodawca, były Dzierżawca oraz poszczególni Najemcy nr 4 do nr 7. Przed powstaniem roszczenia Wnioskodawcy, strony, tj. byłego Dzierżawcę i Najemców łączyły umowy najmu, do których Wnioskodawca nie miał wglądu. Wg informacji uzyskanych od Sądu Depozytowego wpłaty Najemców następowały w cyklach miesięcznych, wiec należy przyjąć, że taki obowiązywał. W tytule przelewów do depozytu Najemcy wpisywali miesiąc i rok, jakiego dotyczyła wpłata. Były Dzierżawca nie miał obowiązku przedkładania umów najmu Spółce i nie miał w Umowie Dzierżawy zakazu podnajmu lokali handlowych znajdujących się na parterze całego obiektu hotelowego. Okres, za jaki Najemcy 4-7 dokonywali wpłat do depozytów to ostatecznie marzec 2018 r. do kwiecień 2020 r., Wnioskodawca nie posiada danych o okresie obowiązywania umów najmu lokali. Po rozwiązaniu Umowy Dzierżawy, były Dzierżawca utracił prawo do czerpania pożytków również z lokali handlowych. Pierwszy wniosek o depozyt Najemcy nr 4 złożony 23 lipca 2021 r. po wcześniejszej ugodzie. Najemca wskazał do wypłaty konto Wnioskodawcy, wpłata nastąpiła 10 listopada 2021 r. Kolejny wniosek o wypłatę depozytu wpłacanego przez Najemcę nr 5 Wnioskodawca złożył 7 grudnia 2021 r. po otrzymaniu prawomocnego wyroku o uznaniu prawa Spółki do podjęcia depozytu.

Jak wynika z treści wniosku – kwoty wpłacone przez Najemców nr 4-7 do depozytu sądowego stanowiły zapłatę za najem lokali handlowych, w okresie korzystania z nieruchomości przez Najemców 4-7, zatem Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ponadto, jak rozstrzygnięto powyżej, w okresie korzystania z nieruchomości przez Najemcę nr 3, Wnioskodawca także świadczył usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, która ze względu na jej odpłatny charakter podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy:

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.

W myśl art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy:

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu:

a) dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,

b) świadczenia usług:

- telekomunikacyjnych,

- wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy,

- najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,

- ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,

- stałej obsługi prawnej i biurowej,

- dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego

– z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.

Natomiast art. 19a ust. 7 ustawy stanowi, że:

W przypadkach, o których mowa w ust. 5 pkt 3 i 4, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Na mocy art. 106b ust. 3 ustawy:

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a) czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4,

b) czynności, o których mowa w art. 106a pkt 3 i 4,

1a) otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a) przypadku, gdy zapłata dotyczy czynności, o których mowa w art. 19a ust. 1b i ust. 5 pkt 4 oraz art. 106a pkt 3 i 4,

b) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

2. sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118

- jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W świetle art. 106i ust. 1 ustawy:

Fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, z zastrzeżeniem ust. 2-9.

Natomiast na podstawie art. 106i ust. 3 pkt 4 ustawy:

Fakturę wystawia się nie później niż z upływem terminu płatności – w przypadku, o którym mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4.

Właściwe wskazanie momentu powstania obowiązku podatkowego wymaga od wykonawcy danej usługi prawidłowego określenia momentu jej wykonania. Ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje tego momentu, ani w żaden sposób nie precyzuje, jakimi kryteriami należy posługiwać się dla jego określenia. Należy jednak wskazać, że o faktycznym wykonaniu usługi decyduje jej charakter. Z kolei o charakterze i o dacie wykonania tej usługi decydują strony umowy cywilnoprawnej, chyba, że moment ten jest określany przez obowiązujący przepis prawa regulujący zasady wykonywania danego rodzaju usług.

Odnosząc się do wątpliwości Wnioskodawcy, należy wskazać, że strony łączy dorozumiany stosunek zobowiązaniowy o charakterze umowy najmu, dzierżawy lub usług o podobnym charakterze.

Obowiązek podatkowy w takim przypadku należy rozpoznać stosownie do art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy, tj. w momencie wystawienia faktury. W sytuacji, gdy Gmina nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy na podstawie art. 19a ust. 7 ustawy powstanie z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, określonych w art. 106i ust. 3 ustawy, tj. nie później niż z upływem terminu płatności.

Podsumowując, obowiązek podatkowy w odniesieniu do wpłaconych depozytów należy rozpoznać stosownie do art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy, w momencie wystawienia faktury. W sytuacji, gdy Spółka nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy na podstawie art. 19a ust. 7 ustawy powstanie z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, określonych w art. 106i ust. 3 ustawy, tj. nie później niż z upływem terminu płatności.

Tym samym stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 zostało uznane jako nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja straci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Tut. Organ informuje, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego od wpłaconych depozytów wpłacanych przez Najemców nr 3-7 oraz opodatkowania czynności bezumownego korzystania przez Najemców nr 1-3 z lokali użytkowych. Natomiast wniosek w części dotyczącej stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie rozstrzygnięty odrębnym pismem.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

- stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia,

- zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).