Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe.

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 grudnia 2021 r. wpłynął Państwa wniosek z 9 grudnia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

• opodatkowania podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) wynagrodzenia otrzymanego przez Państwa od Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie jako wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług (pytanie oznaczone we wniosku nr 1);
• opodatkowania podatkiem VAT otrzymanego dofinansowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 2);
• momentu powstania obowiązku podatkowego w związku ze świadczeniem przez Państwa usług montażu Instalacji (pytanie oznaczone we wniosku nr 3);
• ustalenia podstawy opodatkowania w związku z podjęciem przez Państwa decyzji o obciążeniu mieszkańców kosztami ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanych przez Państwa środków na realizację Projektu oraz równowartością podatku należnego związanego ze świadczoną na rzecz Mieszkańca usługą (pytanie oznaczone we wniosku nr 4);
• prawa do skorygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego w związku ze zwrotem Mieszkańcowi części wpłaconego wynagrodzenia (pytanie oznaczone we wniosku nr 5);
• zastosowania zwolnienia z ewidencji przy użyciu kasy rejestrującej wpłat Mieszkańców na Państwa rachunek bankowy (pytanie oznaczone we wniosku nr 7);
• prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych w związku z realizacją Projektu (pytanie oznaczone we wniosku nr 8);
• niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT przekazania instalacji fotowoltaicznych przez Państwa na rzecz Mieszkańców po upływie 5 lat od zakończenia Projektu (pytanie oznaczone we wniosku nr 9).

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 lutego 2022 r. (wpływ 11 lutego 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Gmina (`(...)`) (dalej: „Gmina” „Wnioskodawca”) jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”). Gmina rozpocznie w najbliższym czasie realizację projektu „Słoneczne dachy w Gminie (`(...)`)” (dalej: Projekt), który to Projekt sfinansowany zostanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (dalej: Fundusz) - 85% kwoty całkowitych wydatków kwalifikowanych projektu (dalej: Dofinansowanie) oraz w formie środków na dofinansowanie własnych inwestycji gminy pozyskanych z wpłat mieszkańców — 15% kwoty całkowitych wydatków kwalifikowanych Projektu.

W celu realizacji Projektu, Gmina zawarła 8 lipca 2021 r. stosowną umowę o dofinansowanie Projektu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (`(...)`) na lata 2014-2020, Osi priorytetowej Energia, Działania 10.3 Odnawialne źródła energii, Poddziałania 10.3.1. Odnawialne Źródła Energii — wsparcie dotacyjne współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Podatek VAT jest na potrzeby niniejszego Projektu traktowany przez Gminę jako koszt niekwalifikowany.

Cel Projektu

Projekt zakłada budowę nowych mikro-instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, z wykorzystaniem energii słonecznej. Zadanie polegać będzie na zakupie przez Gminę mikro-instalacji fotowoltaicznych służących do wytwarzania energii, a następnie ich zabudowie, co do zasady bezpośrednio na budynkach mieszkalnych mieszkańców Gminy (dalej: Mieszkańcy), a wyjątkowo także na budynkach gospodarczych oraz bezpośrednio na gruncie mieszkańców Gminy, zlokalizowanych jednak zawsze w obrębie gospodarstwa mieszkalnego Mieszkańca. Budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne, w których, i na których montowane będą instalacje zaliczane będą do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, o którym mowa w art. 41 ust. 12a i 12b ustawy o VAT. Z kolei instalacje fotowoltaiczne będą spełniać przesłanki do uznania za mikroinstalację w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2021 r. poz. 610 ze zm.).

Odbiorcami ostatecznymi (użytkownikami instalacji) będą Mieszkańcy Gminy realizującej Projekt. Energia wytworzona w mikro-instalacji fotowoltaicznej będzie zużywana z zasady na własne potrzeby gospodarstw domowych. Głównym celem Projektu jest wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną poprzez zwiększenie poziomu produkcji energii ze źródeł odnawialnych na obszarze Gminy. Projekt przyczyni się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz zmniejszenia stale intensyfikującego się zagrożenia ubóstwem energetycznym, w wyniku zmniejszenia dotychczas ponoszonych kosztów zużycia energii wytwarzanych w elektrowniach konwencjonalnych. Dodatkowo, realizując Projekt Gmina przyczyni się także do wzrostu świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Wnioskodawca przystępując do realizacji Projektu wypełnia swoje zadania ustawowe. W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506 ze zm., dalej: „Ustawa o samorządzie gminnym”) gminy wykonują zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym do zakresu działania gmin należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym, sprawy ochrony środowiska i przyrody należą do zadań własnych gmin.

Ponadto, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm., dalej: „Prawo ochrony środowiska”) do zadań własnych gmin należy m.in. finansowanie przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza, a także wspomaganie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii (art. 403 ust. 2 Prawa ochrony środowiska).

Sposób realizacji Projektu

Na realizację Projektu, Gmina uzyska Dofinansowanie na podstawie zawartej Umowy. Dofinansowanie będzie przekazywane na rzecz Gminy w formie refundacji części poniesionych przez Gminę wydatków kwalifikowanych na realizację Projektu w postaci płatności pośrednich i płatności końcowej — na rachunek bankowy Gminy. Część Dofinansowania może być także przekazana Gminie „z góry” w formie zaliczki. Zakup i montaż paneli fotowoltaicznych zostaną zrealizowane na podstawie kontraktu na roboty zawartego z wyłonionym przez Gminę wykonawcą (dalej: „Wykonawca”), któremu Gmina zleci dostawę i montaż instalacji. Wykonawca wykona więc na rzecz Gminy świadczenie w postaci dostawy i montażu Instalacji, w wyniku których to czynności Gmina stała się/stanie się ich właścicielem.

W ramach realizacji Projektu, Gmina nie będzie realizować na rzecz Mieszkańców dostawy Instalacji. W okresie realizacji usługi na rzecz Mieszkańców, Gmina pozostanie właścicielem Instalacji, a także będzie miała w użyczeniu odpowiedni fragment nieruchomości, na której zostanie zamontowana Instalacja. Przedmiotem umowy zawartej przez Gminę z Mieszkańcem będzie usługa modernizacji elektroenergetycznej/termomodernizacji polegająca w szczególności na montażu instalacji na/w użyczonym Gminie fragmencie budynku będącym własnością/współwłasnością Mieszkańca (względnie na gruncie), przekazaniu jej Mieszkańcowi do korzystania, a następnie - wraz z zakończeniem okresu trwania Umowy z Mieszkańcem — na własność. Zasady wyłonienia wykonawcy określa Umowa. Określa ona m.in. konieczność przestrzegania przez Gminę zasad przejrzystości, równego traktowania wykonawców oraz zachowanie zasad uczciwej konkurencji. Z przyjętych zasad wynika więc, że to Gmina (a nie jej mieszkańcy) będzie stroną umów z Wykonawcami projektu. Faktury z tytułu realizacji Projektu przez Wykonawcę wystawiane więc będą przez Wykonawcę na Gminę, ze wskazaniem numeru NIP Gminy.

W związku z realizacją ww. inwestycji, Gmina podpisze z mieszkańcami kontrakty, których celem będzie ustalenie wzajemnych zobowiązań organizacyjnych i finansowych Gminy i Mieszkańców związanych z montażem i eksploatacją mikro-instalacji. Umowy będą przewidywać, że po zakończeniu prac montażowych sprzęt i urządzenia wchodzące w skład instalacji pozostają własnością Gminy przez cały okres trwania Umowy. Jednocześnie, począwszy od terminu zakończenia i odbioru prac montażowych, Gmina przekaże Mieszkańcowi sprzęt i urządzenia wchodzące w skład instalacji do korzystania zgodnie z jej przeznaczeniem do zakończenia okresu trwania Umowy. Z kolei wraz z upływem okresu trwania Umowy całość instalacji stanie się własnością Mieszkańca (bez odrębnej umowy).

Projekt nie przewiduje ani uzyskania przez Gminę korzyści finansowych po jego realizacji, ani też nie wiążę się z obciążeniem Gminy definitywnym kosztem finansowania wydatków związanych z realizacją Projektu ze środków własnych Gminy. Oznacza to, że wydatki na realizację Projektu w ww. zakresie ponoszone będą finalnie wyłącznie ze środków Funduszu oraz ze środków własnych mieszkańców Gminy. Z tytułu realizacji na rzecz mieszkańca usługi modernizacji elektroenergetycznej/termomodernizacji w ramach Projektu, mieszkaniec zobowiązany będzie do zapłaty wynagrodzenia na rzecz Gminy. Zgodnie z podjętą przez Władze Gminy decyzją, Mieszkańcy będą uiszczać na rzecz Gminy wynagrodzenie składające się z następujących komponentów:

• wynagrodzenie w wysokości kosztów kwalifikowanych projektu niefinansowanych przez Fundusz (tj. docelowo 15% wartości Projektu);
• wynagrodzenie w wysokości kosztów ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanego przez Gminę Dofinansowania;
• wynagrodzenie odpowiadające równowartości kwoty podatku VAT należnego od łącznej wartości usługi świadczonej na rzecz danego Mieszkańca

- przy czym ten ostatni element ceny należnej Gminie może podlegać zwrotowi na rzecz Mieszkańca w przypadku, gdy Gmina uzyska zwrot podatku naliczonego związanego z wydatkami ponoszonymi na nabycie instalacji oraz usług montażu. Do tak wyliczonej kwoty wynagrodzenia, Gmina doliczy podatek VAT. Zapłata, jaka wniesiona zostanie przez Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie, dokonana zostanie na podstawie wystawionej przez Gminę faktury VAT. Wpłaty przyjmowane będą w całości za pośrednictwem poczty, banku, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej jako forma bezgotówkowa. Mieszkańcy zostaną poinformowani o konieczności dokładnego opisywania dowodów wpłaty (w przypadku wpłat za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej). Wpłaty Mieszkańców nie będą miały miejsca po realizacji usługi montażu Instalacji, a każdorazowo przed faktycznym montażem instalacji. Przeniesienie na mieszkańca własności instalacji wraz z upływem okresu trwania Umowy - realizowane będzie przez Gminę w ramach usługi modernizacji elektroenergetycznej/termomodernizacji i Gmina nie będzie pobierać z tego tytułu żadnego dodatkowego wynagrodzenia.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Mieszkańcy zostali zakwalifikowani do Projektu na podstawie oświadczeń woli uczestnictwa w projekcie. Gmina ogłosiła nabór wniosków skierowany do Mieszkańców zainteresowanych instalacjami fotowoltaicznymi do zamontowania na swoich nieruchomościach mieszkalnych. Informacja o rekrutacji została zamieszczona na stronie internetowej Urzędu Gminy, odbywały się w tej materii także spotkania informacyjne itp.

Usługi zakupu i montażu instalacji świadczone będą tylko na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zgodnie z warunkami realizacji Projektu, w miejscu instalacji paneli nie może być prowadzona działalność gospodarcza.

Zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie, zostały zaplanowane dwie kategorie wydatków: po pierwsze, roboty budowlano-montażowe, tj. wszystkie prace budowlane i instalacyjne łącznie z zakupem urządzeń wchodzących w skład instalacji OZE. Po drugie - promocja projektu, tj. koszty związane z informacją i promocją projektu obejmujące m.in. zamieszczenie informacji o uzyskanym dofinansowaniu we wszelkich dokumentach związanych z Projektem.

Zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie oraz Umową, dofinansowanie może zostać przeznaczone wyłącznie na realizację Projektu. Otrzymane dofinansowanie nie może być przeznaczone na ogólną działalność Gminy niezwiązaną z realizacją Projektu.

Realizacja Projektu jest uzależniona od otrzymania pozytywnej decyzji odnośnie przyznania dofinansowania ze środków unijnych. Dofinansowanie zostało już formalnie przyznane i wypłacone zostanie po zrealizowaniu i rozliczeniu Projektu.

Wysokość dofinansowania została określona w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (`(...)`) na lata 2014-2020 dla Osi Priorytetowej 10, działania 10.03. Odnawialne źródła energii i wynosi 85% kosztów kwalifikowalnych. Koszt każdej instalacji zostanie ustalony na podstawie dotychczasowego zapotrzebowania na energię elektryczną nieruchomości mieszkańca. Mając powyższe na uwadze, wysokość dofinansowania zależy więc pośrednio od liczby instalacji wykonanych na nieruchomościach mieszkańców.

Bez dofinansowania Gmina nie realizowałaby powyższego przedsięwzięcia, gdyż ewentualnie to sami mieszkańcy zobowiązani byliby pokryć 100% kosztów związanych z jego realizacją. Gmina nie dysponuje na dzień dzisiejszy środkami finansowymi pozwalającymi na indywidualne wsparcie finansowe mieszkańców. Gmina nie finansuje własnymi środkami instalacji montowanych na nieruchomości mieszkańca.

Jeżeli dofinansowanie zostałoby wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, wykorzystane bez zachowania obowiązujących procedur lub pobrane w sposób nienależny lub w nadmiernej wysokości, Gmina zobowiązana będzie do zwrotu środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

Kryteria przyjęte w procesie rekrutacji oraz warunki umowy na montaż i instalację są jednakowe dla wszystkich mieszkańców. Jedyna różnica dotyczy wielkości instalacji fotowoltaicznej, indywidualnie zaprojektowanej dla każdego mieszkańca; ta uzależniona będzie od dotychczasowego, rocznego zużycia energii elektrycznej, potwierdzonego stosownym oświadczeniem złożonym w momencie przystąpienia do projektu.

Gmina będzie zobowiązana do składania wniosków o wypłatę transzy Dofinansowania nie rzadziej niż raz na trzy miesiące. Gmina rozliczać się będzie z wydatkowanych środków finansowych oraz przebiegu i realizacji Projektu. Wniosek o płatność składany jest wraz z załącznikami stanowiącymi pokrycie w części lub całości kwoty wydatków kwalifikowanych, stanowiących dofinansowanie projektu. Na koniec realizacji przedsięwzięcia Gmina składać będzie wniosek o płatność końcową.

W związku z realizacją projektu Gmina nie będzie dostarczała towary lub świadczyła usługi wymienione w § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2021 r. poz. 2442). Gmina świadczyć będzie jedynie usługę modernizacji elektroenergetycznej/termomodernizacji, polegającą w szczególności na montażu instalacji.

Wpłaty będą dokonywane przez Mieszkańców w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem). Mieszkańcy będą dokonywać wpłat wyłącznie w formie bezgotówkowej.

Z dowodów dokumentujących wpłatę jednoznacznie będzie wynikało, jakiej konkretnie transakcji zapłata będzie dotyczyła i na czyją rzecz będzie dokonana (dane nabywcy, w tym jego adres). Mieszkaniec dokona wpłaty przelewem tytułem zapłaty za fakturę wystawioną na niego przez Gminę (faktura będzie zawierała stosowne dane, w tym imię i nazwisko i adres nabywcy). Gmina będzie miała możliwość przyporządkowania każdej wpłaty do konkretnej transakcji realizowanej na rzecz konkretnego Mieszkańca.

Pytania

1. Czy wynagrodzenie otrzymywane przez Gminę od Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie będzie opodatkowane podatkiem VAT?
2. Czy otrzymane przez Gminę Dofinansowanie w ramach programów finansowych z udziałem środków europejskich będzie opodatkowane podatkiem VAT?
3. W jakim momencie powstanie w związku ze świadczeniem przez Gminę ww. usług obowiązek podatkowy na gruncie podatku VAT?
4. Czy wobec podjęcia przez Gminę decyzji o obciążeniu mieszkańców kosztami ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanych przez Gminę środków na realizację Projektu oraz równowartością podatku należnego związanego ze świadczoną na rzecz Mieszkańca usługą, to czy wówczas podstawa opodatkowania VAT w części usługi finansowanej przez Mieszkańca powinna uwzględniać także równowartość kwoty podatku związanego z uzyskanym przez Gminę Dofinansowaniem oraz równowartość kwoty podatku związanego ze świadczoną usługą?
5. Czy w przypadku zwrotu Mieszkańcowi części wpłaconego wynagrodzenia, Gmina będzie miała prawo do skorygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego?
6. Czy wpłaty mieszkańców na rachunek bankowy Gminy z tytułu uczestnictwa w Projekcie będą mogły korzystać ze zwolnienia z ewidencji przy użyciu kasy rejestrującej?
7. Czy Gmina będzie mogła odliczyć podatek VAT naliczony związany z realizacją projektu?
8. Czy oddanie przez Gminę Instalacji, stanowiących jej własność, mieszkańcom bezpłatnie na własność, po okresie 5 lat od zakończenia Projektu, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1. Wynagrodzenie otrzymywane przez Gminę od Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie będzie opodatkowane podatkiem VAT.
2. Otrzymane przez Gminę Dofinansowanie w ramach programów finansowych z udziałem środków europejskich będzie opodatkowane podatkiem VAT.
3. Obowiązek podatkowy związany z uzyskanym przez Gminę Dofinansowaniem powstanie wraz z otrzymaniem przez Gminę Dofinansowania zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT, natomiast w zakresie wpłat dokonywanych przez Mieszkańców, obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, tj. z momentem uzyskania zapłaty na rachunek bankowy Gminy — skoro każdorazowo będzie miało to miejsce przed wykonaniem usługi.
4. Podstawa opodatkowania VAT usługi świadczonej na rzecz Mieszkańca będzie uwzględniać wszystkie kwoty, którymi Gmina obciąży Mieszkańca.
5. W przypadku zwrotu Mieszkańcowi części wpłaconego wynagrodzenia, Gmina będzie miała prawo do skorygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego.
6. Wpłaty przez mieszkańców wynagrodzenia należnego Gminie na rachunek bankowy Gminy z tytułu uczestnictwa w Projekcie będą mogły korzystać ze zwolnienia z ewidencji przy użyciu kasy rejestrującej.
7. Gmina będzie uprawniona do odliczenia podatku VAT naliczonego związanego z realizacją projektu.
8. Oddanie przez Gminę Instalacji, stanowiącej jej własność, Mieszkańcom bezpłatnie na własność, po okresie 5 lat od zakończenia Projektu, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Pytanie 1

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy o VAT w przypadku, gdy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej bierze udział w świadczeniu usług przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei ust. 6 tego przepisu wskazuje, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W analizowanej sprawie Gmina działać będzie jako podatnik VAT, gdyż zakres jej świadczeń jest realizowany na podstawie umów cywilnoprawnych (kontraktów zawartych z Mieszkańcami). Na mocy przedmiotowych kontraktów, Gmina zobowiąże się m.in. do montażu Instalacji, przekazania jej Mieszkańcom do korzystania, a następnie – po upływie okresu trwałości Projektu - do przeniesienia na Uczestnika prawa ich własności. Z drugiej strony z kolei, Mieszkańcy zobowiążą się do dokonania stosownych wpłat pieniężnych na rzecz Gminy. Tym samym, w przedmiotowej sprawie wystąpi - po stronie Gminy - czynność podlegająca opodatkowaniu VAT stanowiąca odpłatne świadczenie usług (przez Gminę na rzecz Uczestników Projektu). Usługom świadczonym przez Gminę odpowiada przy tym określone wynagrodzenie, do którego zapłaty zobowiązani są Mieszkańcy.

W konsekwencji, w związku z realizacją Projektu Gmina dokona odpłatnego świadczenia usług na rzecz Mieszkańców, które podlegać będzie opodatkowaniu VAT.

Pytanie 2

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Według art. 29a ust. 6 ww. ustawy o VAT, podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku oraz koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Z ww. przepisów wynika, że podstawę opodatkowania w podatku VAT stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku. Dla określenia, czy dane dotacje (subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze) są czy też nie są opodatkowane, istotne są szczegółowe warunki ich przyznawania, określające cele realizowanego w określonej formie dofinansowania. Przepis art. 29a ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że otrzymane dotacje i inne dopłaty podlegają opodatkowaniu jako składnik ceny czynności, z którą są związane. Jeżeli dotacja, subwencja lub inna dopłata o podobnym charakterze przekazywana jest w celu sfinansowania dostawy konkretnych towarów lub świadczenia konkretnych usług — istnieje bezpośredni związek między otrzymaną dopłatą, a dostawą towarów lub świadczeniem usług i ich ceną — to stanowi ona podstawę opodatkowania i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Opodatkowanie dotacji wymaga więc ustalenia:

• czy istnieją konkretne czynności, do których odnosi się dofinansowanie (tj. czy dotacja ma charakter ogólny, czy dotyczy określonej i wyodrębnionej kategorii usług lub dostaw spośród wykonywanych przez podatnika), oraz
• czy związek między tymi czynnościami, a dotacją ma identyfikowalny charakter.

Z treści powołanych przepisów wynika, że w sytuacji, gdy podatnik, w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, otrzymuje dofinansowanie (dotację, subwencję), stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi, tego rodzaju dofinansowanie stanowi obok ceny, uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu danej dostawy lub świadczenia. Kryterium uznania dofinansowania za stanowiące podstawę opodatkowania jest zatem stwierdzenie, ze dofinansowanie dokonywane jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dofinansowanie niedające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowią podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

Włączenie do podstawy opodatkowania podatkiem VAT dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze ma miejsce tylko wówczas, gdy jest to celowa dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana bezpośrednio z dostawą towaru lub świadczeniem usługi. Do podstawy opodatkowania zaliczane są tylko takie dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze, które są bezpośrednio przeznaczone na dofinansowanie ceny konkretnego towaru czy też konkretnego rodzaju usługi. Nie jest więc zapłatą ogólna dotacja (subwencja, inna dopłata o podobnym charakterze) uzyskana przez podatnika, niezwiązana z dostawą towaru lub świadczeniem usługi.

Istotne znaczenie w kwalifikacji dotacji na gruncie VAT ma orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności wyroki w sprawach C-184/00 (Office des produits wallons ASBL v. Belgian State) oraz C-353/00 (Keeping Newcastle Warm Limited v. Commisioners od Customs and Excise, w skrócie KNW). W wyroku C-184/00 Trybunał stwierdził, że pojęcie subwencji (dotacji) bezpośrednio związanych z ceną należy interpretować jako obejmujące wyłącznie subwencję, które stanowią całość lub część wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, a które są wypłacane przez podmiot trzeci w stosunku do sprzedawcy lub świadczącego. Trybunał argumentował, że w celu ustalenia, czy dotacja stanowi wynagrodzenie, cena towarów i usług musi, co do zasady, być ustalana nie później, niż w momencie zdarzenia podlegającego opodatkowaniu. Zobowiązanie do zapłaty dotacji dokonane przez osobę, która jej udziela, rodzi korelat, jakim jest prawo beneficjenta do jej otrzymania, ponieważ dokonał on dostawy podlegającej opodatkowaniu. Ten związek pomiędzy dotacją a ceną musi być jednoznacznie widoczny na podstawie indywidualnej analizy okoliczności stanowiących podstawę wypłaty tego wynagrodzenia. Z drugiej strony nie jest konieczne, aby cena towarów lub usług bądź część tej ceny została ustalona. Wystarczy by możliwe było jej ustalenie. W wyroku C-353/00 Trybunał wyraził pogląd, że niezależnie od tego, czy dofinansowanie spełnia warunek bezpośredniego związku z ceną, czy też nie spełnia takiego warunku, zwiększać będzie podstawę opodatkowania, jeśli osoba trzecia (także organ władzy publicznej) wpłaca pewną kwotę pieniędzy na poczet usług świadczonych na rzecz osoby fizycznej.

Z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT wynika, że nie ma znaczenia od kogo dostawca towaru lub świadczący usługę otrzymuje zapłatę — czy od nabywcy czy od osoby trzeciej, ważne jest aby było to wynagrodzenie za dane konkretne świadczenie lub za daną konkretną dostawę. Zdaniem Gminy, przekazywane dla Wnioskodawcy Dofinansowanie będzie można uznać za środki otrzymane od osoby trzeciej, które będą miały bezpośredni wpływ na cenę świadczonych przez Gminę przedmiotowych usług. Otrzymane przez Gminę środki nie zostaną przeznaczone na ogólną działalność Wnioskodawcy, lecz będą wykorzystane tylko i wyłącznie na konkretne działanie. Dofinansowanie będzie ściśle związane z projektem obejmującym montaż instalacji OZE. Kwota Dofinansowania będzie stanowiła istotną część realizowanej przez Gminę Inwestycji i będzie w bezpośredniej korelacji z płatnością po stronie Mieszkańców.

Podsumowując, zdaniem Gminy, otrzymane przez Gminę dofinansowanie będzie miało bezpośredni wpływ na kwotę należną (cenę) z tytułu świadczenia usług, a zatem będzie stanowiło zapłatę otrzymaną od osoby trzeciej. Wobec tego ww. dofinansowanie będzie stanowiło podstawę opodatkowania w myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT i będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT. O powyższej kwalifikacji świadczy fakt, że Gmina będzie w ramach Projektu działać jako podmiot świadczący usługi na rzecz Mieszkańców, a nie tylko jako podmiot przekazujący Dofinansowanie (grant) Mieszkańcom po to, aby sami Mieszkańcy finansowali Projekt.

Pytanie 3

Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze. Zgodnie zaś z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT, z tytułu świadczenia usług budowlanych obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury. Przy czym termin do wystawienia faktury wynosi nie więcej niż 30 dni od daty wykonania usługi. Ewentualne wystawienie faktury z opóźnieniem sprawia, że obowiązek podatkowy powstaje w tym wypadku wraz z upływem 30-dniowego terminu.

Zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Uwzględniając powyższe przepisy, skoro Dofinansowanie będzie stanowiło element podstawy opodatkowania usług świadczonych przez Gminę na rzecz Mieszkańców, obowiązek podatkowy w stosunku do otrzymywanych kwot powstawać będzie każdorazowo w dacie otrzymania przez Gminę poszczególnych transz dofinansowania. Bez względu na to, czy Dofinansowanie zostanie otrzymane przez Gminę post factum (jako refundacja poniesionych wydatków), czy też w formie zaliczki. Podobny pogląd wyraził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacji indywidualnej z 6 listopada 2020 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.656.2020.2.MSO.

Z kolei w odniesieniu do części wynagrodzenia finansowanej przez Mieszkańców, obowiązek podatkowy powstanie każdorazowo w momencie uiszczenia zapłaty zaliczki (przedpłaty) na rachunek bankowy Gminy.

Pytanie 4

Uwzględniając treść art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania z tytułu świadczonych przez Gminę usług będzie zarówno kwota należna w postaci wpłaty od mieszkańca jak i Dofinansowanie, które Wnioskodawca otrzyma na sfinansowanie zamontowania instalacji na budynku tego Mieszkańca. Zatem podstawą opodatkowania świadczonej przez Gminę usługi w tej części, w jakiej płatność ponosić będzie Mieszkaniec będzie skalkulowana zgodnie z zamiarem Gminy kwota stanowiąca sumę kosztów Projektu niefinansowanych przez Fundusz, kwota ewentualnego VAT od części finansowanej przez Fundusz oraz kwota odpowiadająca kwocie podatku VAT należnego od łącznej wartości usługi świadczonej na rzecz konkretnego Mieszkańca. Jeśli ta ostatnia kwota będzie w przyszłości podlegać zwrotowi na rzecz Mieszkańca, podstawa opodatkowania w tej części będzie zaś podlegać korekcie (a Gmina wystawi wówczas stosowną fakturę korygującą).

Z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT wynika, że nie ma znaczenia od kogo dostawca towaru lub świadczący usługę otrzymuje zapłatę - czy od nabywcy czy od osoby trzeciej, ważne jest, aby było to wynagrodzenie na dane konkretne świadczenie lub za daną konkretną dostawę. W analizowanej sprawie będziemy mieli do czynienia z sytuacją, w której wystąpią skonkretyzowane świadczenia w zamian za określone wynagrodzenie. Otrzymane przez Gminę w formie Dofinansowania środki na realizację Projektu stanowić będą w istocie należności za świadczone usługi. Oznacza to, że podstawą opodatkowania z tytułu ww. usług będzie zarówno wpłata wkładu własnego przez Mieszkańca oraz wartość dofinansowania otrzymanego ze środków UE, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Zatem zarówno wynagrodzenie w wysokości kosztów kwalifikowanych projektu niefinansowanych przez Fundusz (tj. docelowo 15% wartości Projektu), wynagrodzenie w wysokości kosztów ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanego przez Gminę Dofinansowania jak i wynagrodzenie odpowiadające kwocie podatku VAT należnego od łącznej wartości świadczonej na rzecz konkretnego Mieszkańca usługi Wnioskodawca winien udokumentować fakturą VAT i ująć jako kwotę stanowiącą w tej części podstawę opodatkowania.

Analogicznie, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20 czerwca 2018 r., sygn. akt 0112-KDIL2-2.4012.110.2018.2.JK wskazał, że „w przypadku gdyby Gmina kosztami lub częścią kosztów w postaci należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanych przez Gminę środków unijnych na realizacje projektu zdecydowała się obciążyć mieszkańców, to wówczas podstawę opodatkowania stanowić będzie zarówno wpłata wkładu własnego mieszkańca oraz całość lub część podatku należnego VAT od 85% dofinansowania ze środków zewnętrznych na realizację projektu pomniejszona o kwotę podatku należnego. Oznacza to, że cała kwota należna od mieszkańca podlega opodatkowaniu. Zatem całość lub część kwoty należnego podatku VAT od otrzymanych środków unijnych, którą Gmina zdecydowałaby się obciążyć mieszkańców Wnioskodawca winien udokumentować - w przypadku żądania ze strony mieszkańca - fakturą VAT”.

Podobnie, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 6 września 2019 sygn. 0112-KDIL1-2.4012.473.2019.1.PG potwierdził prawidłowość stanowiska podatnika mówiącego, że „W konsekwencji, w przypadku gdyby Gmina kosztami lub częścią kosztów w postaci należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanych przez Gminę środków unijnych na realizację projektu zdecydowałaby się obciążyć mieszkańców, to wówczas podstawę opodatkowania stanowić będzie zarówno wpłata wkładu własnego mieszkańca oraz całość lub część podatku należnego VAT od dofinansowania ze środków zewnętrznych na realizację projektu pomniejszoną o kwotę podatku należnego. Oznacza to, że cała kwota należna od mieszkańca podlega opodatkowaniu”.

Podobny pogląd wyraził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 12 sierpnia 2020 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.318.2020.2.WB

Pytanie 5

Zgodnie z art. 29a ust. 10 ustawy o VAT, podstawę opodatkowania obniża się o kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen, wartość zwróconych towarów i opakowań, zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło, wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1. Zgodnie zaś z art. 29a ust. 13 ustawy o VAT, w przypadkach, o których mowa w ust. 10 pkt 13, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą, pod warunkiem że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją. W przypadku, gdy w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca, podatnik nie posiada dokumentacji, o której mowa w zdaniu pierwszym, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał.

Z powyższych przepisów wynika, że w przypadku zwrotu Mieszkańcowi części wynagrodzenia wpłaconego przez Mieszkańca, odpowiadającego kwocie podatku VAT należnego od łącznej wartości świadczonej na rzecz konkretnego Mieszkańca, Gmina będzie uprawniona do korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego o kwotę odpowiadającą kwocie dokonanego zwrotu. Po pierwsze, Gmina i Mieszkaniec uzgodnią między sobą okoliczności ewentualnego zwrotu części wynagrodzenia. Samo dokonanie zwrotu wynagrodzenia będzie zaś spełnieniem ww. uzgodnionych warunków. Gmina będzie też posiadała stosowną dokumentację potwierdzającą uzgodnienie i spełnienie warunków (m.in. fakturę korygującą, potwierdzenie przelewu itp.). W konsekwencji, w okresie rozliczeniowym wystawienia faktury korygującej, Gmina będzie uprawniona do dokonania stosownej korekty zgodnie z art. 29a ust. 13 ustawy o VAT.

Pytanie 6

W myśl art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Przechodząc natomiast do kwestii obowiązku ewidencjonowania przez Gminę usług Instalacji na nieruchomościach Mieszkańców przy pomocy kasy rejestrującej, należy wskazać, ze obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z zapisu art. 111 ust. 1 ustawy o VAT. W myśl ust. 1 tego artykułu, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń. Oznacza to, że nie podlega obowiązkowi prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej świadczenie usług w części, w jakiej te czynności są opłacane przez inne podmioty niż osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.

Kwestie dotyczące zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy użyciu kas rejestrujących niektórych czynności i niektórych grup podatników oraz terminów rozpoczęcia prowadzenia tej ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących reguluje rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2018 r. poz. 2519 ze zm., dalej: Rozporządzenie). W myśl § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2021 r., czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.

W części II załącznika do ww. rozporządzenia - sprzedaż dotycząca szczególnych czynności - w pozycji 37 wymieniono świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Niezależnie od wysokości osiągniętych obrotów czy też świadczonych czynności prawodawca wykluczył jednak z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaż usług i towarów, które szczegółowo zostały określone w § 4 Rozporządzenia. Analiza powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że aby podatnik miał możliwość skorzystać z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 w powiązaniu z poz. 37 załącznika do ww. rozporządzenia, muszą łącznie zostać spełnione następujące warunki:

• świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty lub banku na rachunek bankowy podatnika;
• z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła,
• podatnik nie dokonuje dostaw towarów, ani nie świadczy usług określonych w § 4 rozporządzenia. Nie wystąpienie jednego z ww. warunków oznacza brak możliwości zastosowania zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowania kasy rejestrującej.

Biorąc pod uwagę powołane powyżej przepisy należy wskazać, ze prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących na mocy § 2 ust. 1 w powiązaniu z poz. 37 ww. załącznika do rozporządzenia, przysługuje w sytuacji, gdy zapłata za świadczone usługi w całości następuje za pośrednictwem poczty lub banku na rachunek bankowy podatnika. Istotne jest, aby było możliwe zidentyfikowanie transakcji, której zapłata dotyczy. Wyrażenie „w całości” odnosi się do poszczególnych usług świadczonych przez podatnika. Taka konstrukcja przepisu powoduje, że zwolnieniu nie podlega usługa, za którą zapłacono częściowo gotówką, a częściowo za pośrednictwem banku lub poczty. Warunkiem zwolnienia jest bowiem to, aby konkretna usługa została w całości zapłacona za pośrednictwem banku lub poczty oraz by było możliwe zidentyfikowanie transakcji, której zapłata dotyczy.

Gmina otrzyma w całości zapłatę za wykonaną na rzecz Mieszkańców usługę za pośrednictwem banku na wyodrębniony rachunek bankowy. Wpłaty mieszkańców będą dokonywane wyłącznie na wskazany rachunek bankowy Gminy. Z ewidencji tych wpłat - dowodów dokumentujących zapłatę - jednoznacznie będzie wynikało, że dotyczą konkretnych czynności i konkretnego Mieszkańca, z którym została podpisana umowa w sprawie ustalenia wzajemnych zobowiązań finansowych i organizacyjnych związanych z zakupem i montażem z zakresu OZE. W konsekwencji w odniesieniu do wpłaty, którą dokonywać będzie Mieszkaniec, będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, należy wskazać, że w sytuacji gdy wpłata wnoszona jest w całości za pośrednictwem banku na rachunek bankowy, a z prowadzonej ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczy - Gmina będzie miała prawo do zwolnienia z obowiązku jej ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów, w powiązaniu z poz. 37 załącznika do tego rozporządzenia. Do dnia 31 grudnia 2021 r. — ale także po tej dacie. W momencie składania niniejszego wniosku Gmina przyjmuje, że analogiczne zwolnienie będzie obowiązywać również w przyszłości, co wynika z opublikowanego na moment składania niniejszego wniosku projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 23 listopada 2021 r.

Pytanie 7

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Celem odliczenia VAT konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek:

• wydatek musi zostać poniesiony przez podatnika VAT,
• wydatek musi mieć związek z dokonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi VAT,
• nie występują przesłanki negatywne, o których mowa w art. 88 ustawy o VAT.

Innymi słowy, obniżenie podatku należnego o kwotę podatku naliczonego możliwe jest jedynie przez podmiot, który występuje w tym zakresie w roli podatnika VAT. Jednocześnie prawo do odliczenia przysługuje jedynie od wydatków poniesionych przez podatnika w związku z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu VAT.

Gmina stoi na stanowisku, że wydatki, które poniesie w związku z inwestycją polegającą na dostawie i montażu instalacji fotowoltaicznych na rzecz mieszkańców, będą miały ścisły związek z czynnościami opodatkowanymi VAT i tym samym przysługiwać jej będzie prawo do odliczenia VAT naliczonego w tym zakresie w pełnej wysokości. Podobne stanowisko wyraził Dyrektor KIS przykładowo w interpretacji indywidualnej z 10 września 2021 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.635.2021.3.ASY.

Pytanie 8

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, wraz z upływem okresu obowiązywania umów o wzajemnych zobowiązaniach (i okresu trwałości Projektu) instalacje fotowoltaiczne staną się własnością mieszkańca, a Gmina nie pobierze z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia. W tej sytuacji, w ocenie Gminy, poza odprowadzeniem VAT od wynagrodzenia przewidzianego umową o wzajemnych zobowiązaniach, Gmina nie będzie zobligowana do odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazania mieszkańcom własności instalacji fotowoltaicznych wraz z upływem okresu trwania umowy o wzajemnych zobowiązaniach.

Czynność ta, tj. przekazanie własności instalacji fotowoltaicznych, stanowić będzie jedynie końcowy element wykonania usługi realizowanej przez Gminę na rzecz mieszkańców i nie stanowi w żadnym wypadku odrębnego od ww. usługi świadczenia. Czynność ta będzie również de facto objęta wynagrodzeniem należnym Gminie od Mieszkańców, co oznacza, że nie ma ona charakteru nieodpłatnego. Z uwagi na uwarunkowania dofinansowania, Gmina nie ma możliwości przekazania własności instalacji fotowoltaicznych mieszkańcom od razu po ich zamontowaniu. Muszą one przez okres trwałości Projektu pozostać własnością Gminy. Z drugiej strony, aby Projekt miał sens, mieszkańcy muszą mieć zapewnioną możliwość korzystania z instalacji fotowoltaicznych - zarówno w okresie trwałości Projektu, jak i potem.

W okresie trwałości Projektu możliwość korzystania z Instalacji zostanie zapewniona w wyniku zawieranych z mieszkańcami umów o wzajemnych zobowiązaniach. Po okresie trwałości Projektu Gmina nie będzie już związana ograniczeniami wynikającymi z dofinansowania Projektu i tym samym może swobodnie przekazać instalacje na własność mieszkańcom, zapewniając im tym samym trwałą możliwość korzystania z tych urządzeń. Przekazanie instalacji mieszkańcom na własność stanowi finalne wykonanie realizowanej przez Gminę usługi montażowej. Spoczywający na Gminie obowiązek dokonania takiego przekazania własności jest częścią wszystkich zobowiązań Gminy wynikających z umowy o wzajemnych zobowiązaniach i dopełnia zakres usługi realizowanej przez Gminę. Bez tego elementu usługa Gminy nie miałaby sensu, a mieszkańcy nie zdecydowaliby się na udział w Projekcie i uiszczenie na rzecz Gminy wynagrodzenia przewidzianego w umowie.

Zdaniem Gminy, techniczna czynność przekazania na rzecz mieszkańców prawa własności instalacji fotowoltaicznych wraz z upływem trwałości projektu nie będzie więc czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Ad 1

Zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług definiuje ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), zwana dalej „ustawą”.

Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (…) podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Art. 8 ust. 2a ustawy:

W przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Z powyższych przepisów wynika, że pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy, ale tylko takie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie:

• dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
• czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.

Pojęcie „podatnik” zostało zdefiniowane w art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Art. 15 ust. 6 ustawy:

Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Na gruncie podatku od towarów i usług jednostki samorządu terytorialnego (JST (jednostka samorządu terytorialnego)) mogą występować w charakterze:

• podmiotów niebędących podatnikami – gdy realizują zadania nałożone na nich odrębnymi przepisami prawa,
• podatników podatku od towarów i usług – gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.

Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności. Czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają JST z kategorii podatników. Natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem JST za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Rolę gminy szczegółowo określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 ze zm.).

Art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy m.in. ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej (…).

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata. Wyjątkiem jest uiszczenie zaliczki na poczet przyszłej dostawy towarów czy świadczenia usług.

Aby można było uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy dostawcą towarów lub usługodawcą a odbiorcą, a w zamian za wykonanie świadczenia powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem i przekazanym za nie wynagrodzeniem.

Czynność może być odpłatna albo nieodpłatna. Na gruncie podatku od towarów i usług nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych koszów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie. W istocie okoliczność, czy transakcja została dokonana po cenie niższej lub wyższej od kosztu świadczenia, nie ma znaczenia dla zakwalifikowania transakcji jako „transakcji odpłatnej” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, bowiem to ostatnie pojęcie wymaga wyłącznie istnienia bezpośredniego związku między dostawą towarów lub świadczeniem usług a świadczeniem wzajemnym (wynagrodzeniem) rzeczywiście otrzymanym przez podatnika.

W omawianej sprawie istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonywanymi wpłatami a zindywidualizowanym świadczeniem na rzecz Beneficjenta Projektu (Mieszkańca), które zostanie przez Państwa wykonane.

W świetle art. 8 ust. 2a ustawy, zawierając umowę z Wykonawcą na dostawę i montaż instalacji fotowoltaicznych, wchodzą Państwo w rolę świadczącego usługę. Tym samym, wpłaty, które otrzymają Państwo od Mieszkańców jako ich wkład własny do Programu, będą stanowiły wynagrodzenie z tytułu usług świadczonych przez Państwa na rzecz Mieszkańców. A zatem usługa świadczona przez Państwa na rzecz Mieszkańców będzie stanowiła odpłatne świadczenie usług, które zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 i ust. 2a ustawy będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a Państwo w związku z tymi czynnościami będą występowali w charakterze podatnika podatku VAT.

Podsumowując, otrzymane przez Państwa wynagrodzenie od Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie będzie stanowiło zapłatę za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, Państwa stanowisko zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest prawidłowe.

Ad 2

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy,

podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W myśl art. 29a ust. 6 ustawy,

podstawa opodatkowania obejmuje:

1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Z powołanego powyżej art. 29a ust. 1 ustawy wynika, że podstawą opodatkowania jest wszystko to, co stanowi zapłatę obejmując swym zakresem każdą formę zapłaty otrzymaną nie tylko od nabywcy, usługobiorcy, ale również od osoby trzeciej z tytułu dostawy towaru lub wykonania usługi. Ponadto regulacja ta wskazuje, że w sytuacji gdy podatnik, w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, otrzymuje dofinansowanie (dotację, subwencję), stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi, to tego rodzaju dofinansowanie stanowi obok ceny, uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu danej dostawy lub świadczenia.

Kryterium uznania dotacji za stanowiącą podstawę opodatkowania jest zatem stwierdzenie, że dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dotacje nie dające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowią podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy.

Włączenie do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze ma miejsce tylko wówczas, gdy jest to dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana bezpośrednio z dostawą towaru lub świadczeniem usługi. Do podstawy opodatkowania zaliczane są tylko takie dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze, które są bezpośrednio przeznaczone na dofinansowanie konkretnego towaru czy też konkretnego rodzaju usługi.

Nie jest więc podstawą opodatkowania ogólna dotacja (subwencja, inna dopłata o podobnym charakterze) uzyskana przez podatnika, niezwiązana z dostawą towaru lub świadczeniem usługi. W przypadku natomiast, gdy podatnik otrzyma dofinansowanie, które będzie związane z dostawą lub świadczeniem usług, jako pokrycie części ceny konkretnego świadczenia lub rekompensatę z tytułu wykonania określonego świadczenia po cenach obniżonych, płatność taka będzie zaliczana do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Dla określenia, czy dane dofinansowanie ma, czy też nie bezpośredni wpływ na cenę świadczonych usług, a co za tym idzie czy podlega opodatkowaniu, istotne są zatem szczegółowe warunki ich przyznawania, określające cele realizowanego w określonej formie wsparcia.

Zatem, podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług zwiększa się tylko o takie dotacje, które w sposób bezwzględny i bezpośredni są związane z daną dostawą towarów lub świadczeniem usług. Jeżeli jednak taki bezpośredni związek nie występuje, dofinansowanie ogólne – na pokrycie kosztów działalności nie zwiększa podstawy opodatkowania, a tym samym nie podlega opodatkowaniu.

Przepis art. 29a ust. 1 ustawy jest odpowiednikiem art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.), zgodnie z którym

(`(...)`) podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Należy uznać, że opodatkowanie subwencji (dotacji) stanowi wyjątek od zasad ogólnych wspólnego systemu VAT. Nie wszystkie subwencje (dotacje) stanowią element podstawy opodatkowania VAT. Jedynie takie, które są subwencjami (dotacjami) związanymi bezpośrednio z ceną dostawy towarów czy ceną świadczenia usług. Wyjątek ten należy interpretować w sposób ścisły, prowadzący do wniosku, że tylko subwencje bezpośrednio wpływające na cenę transakcji podlegają opodatkowaniu. Natomiast inne subwencje (dotacje) nie wchodzą tym samym do podstawy opodatkowania, a w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Istotnym zatem dla wykładni art. 29a ust. 1 ustawy jest wyjaśnienie pojęcia „subwencja bezpośrednio związana z ceną”.

W tym kontekście istotne znaczenie ma orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności wyroki w sprawach C-184/00 (Office des produits wallons ASBL v. Belgian State) oraz C-353/00 (Keeping Newcastle Warm Ltd. v. Commisioners od Customs and Excise, w skrócie KNW).

W wyroku C-184/00 Trybunał stwierdził, że pojęcie subwencji (dotacji) bezpośrednio związanych z ceną należy interpretować jako obejmujące wyłącznie subwencje, które stanowią całość lub część wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, a które są wypłacane przez podmiot trzeci w stosunku do sprzedawcy lub świadczącego.

Trybunał argumentował, że w celu ustalenia, czy dotacja stanowi wynagrodzenie, cena towarów i usług musi, co do zasady, być ustalana nie później, niż w momencie zdarzenia podlegającego opodatkowaniu. Zobowiązanie do zapłaty dotacji dokonane przez osobę, która jej udziela, rodzi korelat, jakim jest prawo beneficjenta do jej otrzymania, ponieważ dokonał on dostawy podlegającej opodatkowaniu. Ten związek pomiędzy dotacją a ceną musi być jednoznacznie widoczny na podstawie indywidualnej analizy okoliczności stanowiących podstawę wypłaty tego wynagrodzenia. Z drugiej strony nie jest konieczne, aby cena towarów lub usług bądź część tej ceny została ustalona. Wystarczy by możliwe było jej ustalenie. Cena jaką płaci nabywca musi być ustalana w taki sposób, że zmniejsza się ona w proporcji do dotacji przyznanej sprzedawcy towarów lub świadczącemu usługi, co zatem stanowi element ustalenia ceny, jakiej żąda ten ostatni. Trybunał w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wskazał sądowi odsyłającemu szereg wskazówek, stwierdzając, że sąd krajowy musi zbadać obiektywnie, czy fakt, iż dotacja jest wypłacana sprzedawcy lub świadczącemu pozwala mu sprzedawać towary lub świadczyć usługi po cenie niższej, niż musiałby on żądać w braku takiej dotacji. Nie jest konieczne, by dotacja odpowiadała bezpośrednio zmniejszeniu ceny dostarczanych towarów, wystarczy by relacja pomiędzy zmniejszeniem ceny a dotacją, która może być wyrażona ryczałtowo, była istotna.

W wyroku C-353/00 Trybunał wyraził pogląd, że niezależnie od tego, czy dofinansowanie spełnia warunek bezpośredniego związku z ceną, czy też nie spełnia takiego warunku, zwiększać będzie podstawę opodatkowania, jeśli osoba trzecia (także organ władzy publicznej) wpłaca pewną kwotę pieniędzy na poczet usług świadczonych na rzecz osoby fizycznej. Orzeczenie to dotyczyło dopłat wypłacanych firmie zajmującej się usługami związanymi z doradztwem w dziedzinie energetyki.

Związek dotacji z ceną nie został szczegółowo przeanalizowany w tym wyroku. Szersze uwagi na ten temat znalazły się natomiast w opinii rzecznika generalnego oraz pisemnym stanowisku rządu Wielkiej Brytanii, które zaaprobował Trybunał.

Jak wskazuje rzecznik, dotacje mogą mieć różną formę i charakter. Zwykle przez dotacje (subwencje) rozumie się sumy wypłacane danemu podmiotowi z funduszy publicznych w interesie ogólnym. W praktyce dotacje mogą mieć postać dopłat ogólnych do działalności przedsiębiorstwa (i wówczas nie podlegają opodatkowaniu) albo też stanowić subsydia do konkretnych dostaw lub usług, umożliwiając nabycie ich ostatecznemu odbiorcy po niższej cenie (lub w ogóle bez odpłatności z jego strony). W tym ostatnim przypadku podlegają podatkowi VAT.

Tego rodzaju dotacje występowały w przypadku KNW. Istniał bezpośredni związek pomiędzy usługami podatnika a otrzymywanymi dotacjami (dotacje były korelatem usług i wypłacano je tylko w razie ich świadczenia; również kwotowo zależały od liczby usług). Wpływ na cenę również był oczywisty: ostateczny odbiorca nie musiał płacić za usługę właśnie z powodu pokrycia jej dotacją. Mimo, że dotacje oczywiście wpływały na działalność przedsiębiorstwa i w sensie ekonomicznym pokrywały część kosztów jego funkcjonowania, przede wszystkim były one związane z ceną. Dlatego też nie można było ich traktować jako pozostających poza podatkiem VAT.

Jeżeli otrzymywane dofinansowanie (dotacja) jest w sposób zindywidualizowany i policzalny związane z ceną danego świadczenia/danej dostawy (tj. świadczenie/dostawa dzięki dotacji ma cenę niższą o konkretną kwotę lub świadczeniobiorca otrzymuje je za darmo), takie dofinansowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jeżeli natomiast związek tego rodzaju nie występuje i równocześnie dofinansowanie nie jest elementem wynagrodzenia związanego z danymi dostawami towarów lub usług, wówczas można – i należy – potraktować je jako płatność niepodlegającą podatkowi VAT.

Należy zwrócić uwagę, że z art. 29a ust. 1 ustawy wynika, że nie ma znaczenia, od kogo dostawca towaru lub świadczący usługę otrzymuje zapłatę – czy od nabywcy, czy od osoby trzeciej, ważne jest, aby było to wynagrodzenie za dane konkretne świadczenie lub konkretną dostawę.

Mając na uwadze powyższe przepisy należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie – odnośnie dotacji przeznaczonej na zakup i montaż na nieruchomościach należących do Mieszkańców paneli fotowoltaicznych – mamy do czynienia z sytuacją, w której wystąpią skonkretyzowane świadczenia w zamian za określone wynagrodzenie.

Środki finansowe z Europejskiego Funduszu Regionalnego, które Państwo otrzymają, należy uznać za środki otrzymane od osoby trzeciej, które będą miały bezpośredni wpływ na cenę świadczonych przez Państwa usług w zakresie dostawy i montażu instalacji fotowoltaicznej. Jak Państwo wskazali, otrzymane środki nie mogą zostać przeznaczone ani na inny projekt ani na ogólną działalność Gminy, a w związku z tym mogą zostać wykorzystane tylko i wyłącznie na konkretne działanie, określone w realizowanym przez Państwa Projekcie.

Ponadto, realizacja Projektu jest uzależniona od otrzymania dofinansowania, w przypadku nieotrzymania dofinansowania inwestycja nie mogłaby być zrealizowana.

Otrzymywane dofinansowanie ma więc ścisły związek z realizowanym Projektem, co oznacza, że całość dotacji będzie przeznaczona na realizację tego Projektu. Należy zatem stwierdzić, że kwota dotacji będzie stanowić istotną część kosztów realizowanego przez Państwa Projektu i będzie pozostawać w bezpośredniej korelacji z płatnością po stronie Mieszkańców.

Tym samym uwzględniając w rozpatrywanej sprawie treść ww. art. 29a ust. 1 ustawy, należy stwierdzić, że podstawą opodatkowania z tytułu świadczonych przez Państwa usług będzie nie tylko kwota należna, którą będzie uiszczać Mieszkaniec biorący udział w projekcie zgodnie z zawartą umową, ale także środki otrzymane przez Państwa od podmiotu trzeciego na realizację ww. projektu w części w jakiej będą miały one bezpośredni wpływ na cenę świadczonych na rzecz Mieszkańców usług, pomniejszone o kwotę podatku należnego.

W konsekwencji, otrzymane przez Państwa dofinansowanie będzie mieć bezpośredni wpływ na kwotę należną (cenę) z tytułu świadczenia usług w zakresie dostawy i montażu instalacji fotowoltaicznej, a zatem będzie stanowić zapłatę otrzymaną od osoby trzeciej. Wobec tego ww. dofinansowanie będzie stanowić podstawę opodatkowania zgodnie z art. 29a ust. 1 z uwzględnieniem art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy i będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Tym samym, uwzględniając w rozpatrywanej sprawie art. 29a ust. 1 ustawy, należy stwierdzić, że podstawą opodatkowania z tytułu świadczonej przez Państwa usługi dostawy i montażu instalacji fotowoltaicznej jest kwota wynagrodzenia ustalona w zawartej umowie z uczestnikami projektu (Mieszkańcami), jaką Mieszkańcy są zobowiązani uiścić oraz środki otrzymane przez Państwa od podmiotu trzeciego na realizację ww. Projektu, pomniejszona, zgodnie z art. 29a ust. 6 ustawy, o kwotę podatku należnego.

W konsekwencji, Państwa stanowisko w zakresie pytanie oznaczonego we wniosku nr 2 jest prawidłowe.

Ad 3

Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.

Natomiast zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy,

jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z wyjątkiem:

1. dostaw towarów, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 1b;
2. dostaw towarów i świadczenia usług, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 5 pkt 4.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji zaliczki. Według Słownika języka polskiego PWN (wydanie internetowe sjp.pwn.pl) słowo „zaliczka” definiowane jest jako „część należności wpłacana lub wypłacana z góry na poczet tej należności”. Z przytoczonej definicji wynika więc, że zaliczka wiąże się z przekazaniem środków pieniężnych do dyspozycji kontrahenta na poczet przyszłego świadczenia.

Zatem, aby zapłatę na poczet przyszłych należności uznać za zaliczkę, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

• zapłata musi zostać dokonana na poczet konkretnej transakcji, tj. przyszłe świadczenie powinno być określone co do rodzaju w sposób jednoznaczny (określone powinny być cechy identyfikujące rodzaj towaru bądź usługi),
• konkretyzacja przyszłego świadczenia powinna być wystarczająco dokładna dla określenia zasad opodatkowania świadczenia, tj. w szczególności należy móc określić miejsce świadczenia i stawkę opodatkowania,
• w momencie dokonania zaliczki strony nie mają intencji zmiany świadczenia w przyszłości.

Jednocześnie należy wskazać, że zaliczka, przedpłata nie tworzą samodzielnego bytu podatkowego, lecz są ściśle związane z konkretnym świadczeniem i nie można rozpatrywać ich jako czynności „oderwanej” od sprzedaży. Nie są one dodatkowymi czynnościami, lecz są integralnie związane z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na poczet których zostały uiszczone. W przypadku zaliczek, przedpłat, ustawa określa jedynie inny moment powstania obowiązku podatkowego, niż w przypadku sprzedaży dokonywanej bez pobrania zaliczki.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata. Wyjątkiem polegającym na tym, że faktura dokumentuje zapłatę, jest faktura dokumentująca uiszczenie zaliczki na poczet przyszłej dostawy towarów czy świadczenia usług, natomiast w pozostałych przypadkach faktura zawsze dokumentuje czynność, a nie płatność, gdyż opodatkowaniu podlega właśnie czynność.

Jak wskazano, w niniejszej sprawie czynnością jakiej Państwo dokonają na rzecz Mieszkańca jest – zgodnie z zawartą umową – usługa montażu Instalacji, którą przekażą Państwo Mieszkańcowi do korzystania zgodnie z przeznaczeniem do zakończenia okresu trwania Umowy.

W kontekście ww. okoliczności należy stwierdzić, że wpłaty Mieszkańców pozostają w bezpośrednim związku ze świadczeniem usług realizowanych na rzecz tychże Mieszkańców. Tym samym, wpłaty dokonywane przez Mieszkańców na poczet wykonania przez Państwa przedmiotowej usługi montażu stanowią wynagrodzenie, w związku z otrzymaniem którego po Państwa stronie powstanie obowiązek podatkowy. Zatem wpłatę, która będzie dokonana przez Mieszkańca przed realizacją usługi należy uznać za zaliczkę na poczet świadczonej ww. usługi montażu Instalacji, której zakończenie nastąpi po upływie okresu trwałości projektu.

W związku z powyższym, obowiązek podatkowy z tytułu wniesionej przez Mieszkańca wpłaty na poczet wykonania ww. usługi, zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy, powstanie z chwilą otrzymania tej wpłaty (zaliczki).

W kwestii określenia momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu otrzymanego dofinansowania należy zauważyć, że zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w art. 29a ust. 1.

Mając na uwadze opis sprawy oraz przedstawiony stan prawny należy stwierdzić, że po Państwa stronie obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanego dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego powstanie, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy, tj. z chwilą otrzymania całości lub części dotacji.

Podsumowując, obowiązek podatkowy z tytułu wniesionej przez Mieszkańca wpłaty na poczet wykonania ww. usługi, zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy, powstanie z chwilą otrzymania tej wpłaty (zaliczki), natomiast obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanego dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego powstanie, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy, tj. z chwilą otrzymania całości lub części dotacji.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 jest prawidłowe.

Ad 4

Jak już wskazano, podstawą opodatkowania z tytułu świadczonej przez Państwa usługi montażu instalacji fotowoltaicznej jest kwota wynagrodzenia ustalona w zawartej umowie z uczestnikami projektu (Mieszkańcami), jaką Mieszkańcy są zobowiązani uiścić oraz środki otrzymane przez Państwa od podmiotu trzeciego na realizację ww. Projektu.

Z art. 29a ust. 1 ustawy wynika, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.

Z opisu sprawy wynika, że wpłaty Mieszkańców będą obejmowały:

• wynagrodzenie w wysokości kosztów kwalifikowanych projektu niefinansowanych przez Fundusz (tj. docelowo 15% wartości Projektu);
• wynagrodzenie w wysokości kosztów ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanego przez Gminę Dofinansowania;
• wynagrodzenie odpowiadające równowartości kwoty podatku VAT należnego od łącznej wartości usługi świadczonej na rzecz danego Mieszkańca.

W konsekwencji podstawę opodatkowania VAT stanowić będzie cała kwota należna od Mieszkańca, tj. wynagrodzenie w wysokości kosztów kwalifikowanych projektu niefinansowanych przez Fundusz (tj. docelowo 15% wartości Projektu), wynagrodzenie w wysokości kosztów ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanego przez Gminę Dofinansowania oraz wynagrodzenie odpowiadające równowartości kwoty podatku VAT należnego od łącznej wartości usługi świadczonej na rzecz danego Mieszkańca.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 4 jest prawidłowe.

Ad 5

Na podstawie art. 29a ust.10 ustawy

podstawę opodatkowania obniża się o:

1. kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen;
2. wartość zwróconych towarów i opakowań, z zastrzeżeniem ust. 11 i 12;
3. zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło;
4. wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.

Z kolei zgodnie z art. 29a ust. 13 ustawy,

w przypadkach, o których mowa w ust. 10 pkt 1-3, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą, pod warunkiem że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją. W przypadku gdy w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca, podatnik nie posiada dokumentacji, o której mowa w zdaniu pierwszym, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał.

W myśl art. 29a ust. 15 ustawy,

warunku posiadania dokumentacji, o którym mowa w ust. 13, nie stosuje się w przypadku:

1. eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów;
2. dostawy towarów i świadczenia usług, dla których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju;
3. sprzedaży: energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, gazu przewodowego, usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, usług dystrybucji gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych oraz usług wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy.

Podatnik będzie miał prawo dokonać obniżenia podstawy opodatkowania lub podatku już w momencie wystawienia faktury korygującej przy łącznym spełnieniu warunków:

1. uzgodnienia warunków korekty z nabywcą towaru lub usługobiorcą,
2. spełnienia uzgodnionych warunków obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług,
3. posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunków obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług (tj. z dokumentacji wynika, że nabywca wie, że doszło lub wie w jakich sytuacjach będzie dochodzić do zmiany warunków transakcji skutkujących zmniejszeniem wysokości wynagrodzenia), z dokumentacji wynika również, że warunki te zostały spełnione na moment dokonywania przez podatnika korekty podatku należnego, tj. doszło do zrealizowania przesłanek warunkujących pomniejszenie kwoty podatku należnego,
4. faktura korygująca jest zgodna z posiadaną dokumentacją w zakresie uzgodnienia z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunku obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług oraz w zakresie spełnienia tych uzgodnionych warunków.

Wprowadzona z dniem 1 stycznia 2021 r. regulacja art. 29a ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług umożliwia podatnikowi dokonanie obniżenia podstawy opodatkowania już w momencie wystawienia faktury korygującej pod warunkiem, że z posiadanej przez niego dokumentacji wynika, że uzgodnił z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług, określone w fakturze korygującej i faktura korygująca jest zgodna z tą posiadaną dokumentacją. W przypadku gdy podatnik nie posiada dokumentacji w okresie, w którym wystawił fakturę korygującą, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za ten okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał. Wprowadzenie warunku uzgodnienia z nabywcą warunków transakcji oznacza, że przy wystawieniu faktury korygującej istotne są faktyczne ustalenia między kontrahentami, a nie tylko samo wystawienie faktury korygującej.

W kontekście powyższego istotne jest, że przy założeniu odejścia od wymogu posiadania potwierdzenia odbioru faktur korygujących, zasadnicze znaczenie zyskują inne dowody dokumentujące obniżenie podstawy opodatkowania, przykładowo dokumenty handlowe, w tym aneksy do umów, korespondencja handlowa, dowody zapłaty, kompensaty itp., które potwierdzają, że obie strony transakcji znają i akceptują nowe, zmienione warunki transakcji.

Przesłanka uzgodnienia warunków korekty oznacza (uzgodnienia warunków pomniejszenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego) ustalenie przez strony faktu obniżenia wykazanego na fakturze pierwotnej wynagrodzenia. Uzgodnienie może wskazywać również okoliczności, których zaistnienie uzasadnia obniżenie należności. Uzgodnieniem może być zawarcie umowy określającej w jakich sytuacjach nabywca uzyskuje prawo do odzyskania części wynagrodzenia. Może być ono również zawarte w regulaminach realizacji sprzedaży lub ogólnych warunkach umowy, których akceptacja dokonywana jest w momencie przystąpienia nabywcy do transakcji i stanowi fakt przystąpienia do czynności stanowiący wyraz zgody na treść dokumentu. Ponadto do uzgodnienia warunków może dojść w trakcie trwania współpracy między stronami (następcze uzgodnienia zawarte po wcześniejszym uregulowaniu warunków współpracy), np. zawierane są przez przedsiębiorców różnego rodzaju aneksy do umów, porozumienia lub inne dokumentu stosowane powszechnie w obrocie handlowym, które są przykładem dokumentów wskazujących na wolę modyfikacji podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego (mogą wynikać m.in. z niesatysfakcjonującej jakości realizacji świadczenia, strategii handlowej realizowanej przez sprzedawcę lub zwrotu części nabywanych produktów przez nabywcę).

Warunek spełnienia uzgodnionych warunków oznacza ziszczenie się zdarzenia stanowiącego przesłankę obniżenia wynagrodzenia, przy czym w obrocie gospodarczym występują sytuacje, w których zdarzenia uzasadniające obniżenie podstawy opodatkowania lub kwoty podatku zaistniały w przyszłości lub wystąpią w czasie zbliżonym do uzgodnienia warunków korekty albo wystąpią lub mogą wystąpić w przyszłości (np. umowy ramowe przewidujące możliwość przyznania rabatu w związku ze zdarzeniami przyszłymi).

Podatnik winien także posiadać dokumentację potwierdzającą zarówno uzgodnienie z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunków obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług (tj. z dokumentacji wynika, że nabywca wie, że doszło lub wie w jakich sytuacjach będzie dochodzić do zmiany warunków transakcji skutkujących zmniejszeniem wysokości wynagrodzenia), jak również spełnienie uzgodnionych warunków na moment dokonywania przez podatnika korekty podatku należnego.

Stosownie do art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT:

podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Zgodnie z art. 106j ust. 1 ustawy o VAT

w przypadku gdy po wystawieniu faktury:

1. podstawa opodatkowania lub kwota podatku wskazana w fakturze uległa zmianie,
2. (uchylony),
3. dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
4. dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4,
5. stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury,

- podatnik wystawia fakturę korygującą.

Stosownie do art. 106j ust. 2 pkt 3 ustawy:

Faktura korygująca powinna zawierać dane zawarte w fakturze, której dotyczy faktura korygująca:

1. określone w art. 106e ust. 1 pkt 1-5,
2. nazwę (rodzaj) towaru lub usługi objętych korektą.

Istotnym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy jest ustalenie, czy spełnią Państwo wszystkie warunki uprawniające do obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego.

Jak wynika z wniosku, podpiszą Państwo z Mieszkańcami kontrakty, które będą zawierały wzajemne zobowiązania organizacyjne i finansowe. Mieszkańcy z tytułu świadczenia usług na ich rzecz przez Gminę będą uiszczać na rzecz Gminy wynagrodzenie, przy czym część wynagrodzenia odpowiadająca równowartości kwoty podatku VAT należnego od łącznej wartości usługi świadczonej na rzecz danego Mieszkańca może podlegać zwrotowi. Wystawią Państwo faktury dokumentujące opłaty wniesione przez Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie. Mieszkańcy będą dokonywać płatności wyłącznie w formie bezgotówkowej, a Państwo będą mieli możliwość przyporządkowania każdej wpłaty do konkretnej transakcji realizowanej przez konkretnego Mieszkańca. W sytuacji dokonania zwrotu części wpłaconego wynagrodzenia na rzecz Mieszkańców, wystawią Państwo faktury korygujące. Gmina będzie posiadała również potwierdzenie przelewu. Ww. dokumenty będą więc potwierdzały uzgodnienie i spełnienie warunków obniżenia podstawy opodatkowania dla świadczenia usługi dostawy i montażu instalacji fotowoltaicznej.

W konsekwencji, należy wskazać, że ze względu na spełnienie przez Państwa warunków wynikających z art. 29a ust. 13 ustawy, będą Państwo mieli prawo do obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego w przypadku zwrotu Mieszkańcowi części wpłaconego wynagrodzenia, za okres rozliczeniowy, w którym wystawią Państwo fakturę korygującą.

Zatem, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 5 jest prawidłowe.

Ad 6

Obowiązek stosowania kas rejestrujących wynika bezpośrednio z art. 111 ust. 1 ustawy:

Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.

Ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia z ww. obowiązku w art. 111 ust. 8 ustawy:

Minister właściwy do spraw finansów publicznych może zwolnić, w drodze rozporządzenia, na czas określony, niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, oraz określić warunki korzystania ze zwolnienia, mając na uwadze interes publiczny, w szczególności sytuację budżetu państwa (…).

Na podstawie powyżej delegacji zostało wydane rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2021 r. poz. 2442).

Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia:

Zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2023 r., czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.

W części II załącznika do ww. rozporządzenia – zatytułowanej „Sprzedaż dotycząca szczególnych czynności” – w pozycji 37 wymienione jest:

Świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Niezależnie od wysokości osiągniętych obrotów czy też świadczonych czynności ustawodawca wykluczył jednak z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaż usług i towarów, które szczegółowo zostały określone w § 4 ww. rozporządzenia.

Podsumowując: aby podatnik miał prawo do skorzystania ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 rozporządzenia w powiązaniu z poz. 37 załącznika do rozporządzenia, muszą łącznie zostać spełnione następujące warunki:

• zapłata za usługę musi być dokonana w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek podatnika,
• z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę musi jednoznacznie wynikać, jakiej konkretnie czynności zapłata dotyczyła oraz
• przedmiotem świadczenia nie są usługi wymienione w § 4 rozporządzenia.

Niespełnienie jednego z powyższych warunków oznacza brak możliwości zastosowania zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Odnosząc przedstawiony stan prawny do okoliczności, które przedstawili Państwo we wniosku, należy zauważyć, że:

1. usługi montażu instalacji w ramach Projektu świadczone będą tylko na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych,
2. Mieszkańcy będą dokonywali wpłat z tytułu wkładu własnego w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek bankowy Gminy,
3. mieszkaniec jest zobowiązany wykazać w tytule przelewu imię i nazwisko oraz adres montażu instalacji – Gmina będzie więc w stanie określić, kto dokonał wpłaty z tytułu wkładu własnego, w jakiej kwocie i z jakiego tytułu, zatem z prowadzonej przez Gminę ewidencji oraz dokumentacji dowodów wpłat z tytułu wkładu własnego będzie jednoznacznie wynikać, jakiej konkretnie czynności będzie dotyczyć wpłata,
4. przedmiotem świadczenia jest usługa dostawy i montażu instalacji fotowoltaicznej, która nastąpi w ramach termomodernizacji będącej czynnością wymienioną w art. 41 ust. 12 ustawy.

A zatem w opisanej sytuacji będą Państwo mieli prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania wpłat Mieszkańca przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r., w powiązaniu z poz. 37 załącznika do ww. rozporządzenia.

W swoim stanowisku wskazują Państwo, że prawo do zwolnienia z ww. obowiązku wynika z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2018 r. poz. 2519), które na mocy § 2 ust. 1 zwalniało z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2021 r., czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia, w tym wymienione w poz. 37 załącznika świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Rozporządzenie z 28 grudnia 2018 r. nie daje prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących wpłat Mieszkańców dokonanych po 31 grudnia 2021 r., czyli wpłat objętych wnioskiem o wydanie interpretacji.

Zatem zwolnienie to będzie Państwu przysługiwać na podstawie przepisów aktualnie obowiązującego rozporządzenia, tj. cytowanego rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r., w powiązaniu z poz. 37 załącznika do ww. rozporządzenia.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 7 jest prawidłowe.

Ad 7

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy,

w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy,

kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy, warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Ponadto, należy podkreślić, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Na mocy art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy,

nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

W świetle art. 88 ust. 4 ustawy,

obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.

Z okoliczności sprawy wynika, że są Państwo zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT. Mieszkańcy Gminy, na rzecz których zostaną zamontowane instalacje fotowoltaiczne będą zobowiązani do udziału w kosztach ich montażu.

Wynagrodzenie otrzymane przez Państwa od Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie będzie stanowiło zapłatę za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i niekorzystające ze zwolnienia.

Zatem, towary i usługi nabywane przez Państwa w związku z realizacją opisanego Projektu będą wykorzystywane przez Państwa do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane przez zarejestrowanego czynnego podatnika podatku VAT w ramach działalności gospodarczej do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy oraz odnosząc je do okoliczności sprawy należy stwierdzić, że z uwagi na fakt, że są Państwo czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT oraz nabywane towary i usługi w związku z realizacją przedmiotowego Projektu polegającego na dostawie i montażu na nieruchomościach Mieszkańców instalacji fotowoltaicznych, będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych podatkiem VAT, będzie Państwu przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego – na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy – pod warunkiem niewystąpienia przesłanek negatywnych wymienionych w art. 88 ustawy.

Zatem, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 8 jest prawidłowe.

Ad 8

Wskazać należy, że do zagadnienia opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych na rzecz Mieszkańców przez Wnioskodawcę w ramach Projektu trzeba odnieść się w sposób całościowy. Działanie Gminy wykonywane po 5 latach polegające na przeniesieniu przez Gminę własności zainstalowanych na nieruchomościach Mieszkańców instalacji fotowoltaicznych nie będzie stanowić odrębnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ale będzie elementem całościowej usługi świadczonej przez Gminę na rzecz Mieszkańców.

W przedmiotowej sprawie czynnością podlegającą opodatkowaniu nie będzie samo przekazanie przez Gminę po 5 latach od zakończenia Projektu prawa własności zainstalowanych instalacji fotowoltaicznych, lecz świadczenie przez Gminę kompleksowej usługi jak wskazano we wniosku, w ramach realizacji Projektu.

Nieodpłatna dostawa towarów oraz nieodpłatne świadczenie usług, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, za wyjątkiem ściśle określonych sytuacji, wskazanych w art. 7 ust. 2 oraz art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ww. ustawy,

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W niniejszej sprawie przekazanie przez Gminę instalacji fotowoltaicznych Mieszkańcom, na rzecz których zostały one zainstalowane, nie będzie zatem stanowić nieodpłatnej dostawy towarów w rozumieniu ww. art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Na podstawie art. 8 ust. 2 powołanej ustawy,

za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższego wynika, że dla ustalenia, czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy art. 8 ust. 2 ustawy, istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisywało się będzie w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu, nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

W przedstawionej sprawie – jak ustalono powyżej – usługa dostawy i montażu instalacji fotowoltaicznych przez Państwa na rzecz Mieszkańców jest usługą odpłatną, tym samym efekty opisanej inwestycji będą wykorzystywane przez Państwa do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, a Państwo będą działać w zakresie tej czynności jako podatnik podatku VAT.

Przy czym nie znajdzie w przypadku tej czynności zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy. Dokonują Państwo montażu ww. instalacji na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W konsekwencji, nieodpłatne użyczenie tych instalacji Mieszkańcom do korzystania w okresie 5 lat będzie związane z prowadzoną przez Państwa działalnością, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Również późniejsze nieodpłatne przeniesienie przez Państwa własności zainstalowanych instalacji na rzecz Mieszkańców (dotychczasowych użytkowników) będzie konsekwencją ww. odpłatnego świadczenia usług.

Przekazanie bez dodatkowego wynagrodzenia ww. instalacji fotowoltaicznych nie będzie stanowiło odrębnej czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, ale będzie stanowić końcowy element wykonania świadczonej przez Państwa usługi na rzecz Mieszkańców. Będzie to zatem czynność neutralna z perspektywy podatku VAT, niepodlegająca opodatkowaniu tym podatkiem. Przepis art. 8 ust. 2 ustawy o VAT nie będzie miał w tym przypadku zastosowania.

W konsekwencji, należy uznać, że nie będą Państwo zobowiązani do opodatkowania nieodpłatnego przekazania Mieszkańcom zainstalowanych na ich nieruchomościach instalacji po okresie 5 lat od momentu realizacji inwestycji.

Zatem, przekazanie instalacji fotowoltaicznych przez Państwa na rzecz Mieszkańców po upływie 5 lat od zakończenia Projektu, jak wykazano powyżej, nie będzie stanowić odrębnej czynności podlegającej opodatkowaniu.

Tym samym, Państwa stanowisko z zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 9 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto, niniejsza interpretacja rozstrzyga w zakresie:

• opodatkowania podatkiem VAT wynagrodzenia otrzymanego przez Państwa od Mieszkańców z tytułu uczestnictwa w Projekcie jako wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług (pytanie oznaczone we wniosku nr 1);
• opodatkowania podatkiem VAT otrzymanego dofinansowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 2);
• momentu powstania obowiązku podatkowego w związku ze świadczeniem przez Państwa usług montażu Instalacji (pytanie oznaczone we wniosku nr 3);
• ustalenia podstawy opodatkowania w związku z podjęciem przez Państwa decyzji o obciążeniu mieszkańców kosztami ewentualnego należnego podatku VAT do zapłaty od otrzymanych przez Państwa środków na realizację Projektu oraz równowartością podatku należnego związanego ze świadczoną na rzecz Mieszkańca usługą (pytanie oznaczone we wniosku nr 4);
• prawa do skorygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego w związku ze zwrotem Mieszkańcowi części wpłaconego wynagrodzenia (pytanie oznaczone we wniosku nr 5);
• zastosowania zwolnienia z ewidencji przy użyciu kasy rejestrującej wpłat Mieszkańców na Państwa rachunek bankowy (pytanie oznaczone we wniosku nr 7);
• prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych w związku z realizacją Projektu (pytanie oznaczone we wniosku nr 8);
• niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT przekazania instalacji fotowoltaicznych przez Państwa na rzecz Mieszkańców po upływie 5 lat od zakończenia Projektu (pytanie oznaczone we wniosku nr 9).

W zakresie zastosowania 8% stawki podatku do świadczonych usług (pytanie oznaczone we wniosku nr 6) zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.