0111-KDIB3-2.4012.902.2021.1.DK

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

======================================================

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 listopada 2021 r. wpłynął Państwa wniosek z 24 listopada 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług otrzymanego przez Gminę odszkodowania.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Miasto i Gmina (dalej: „Gmina”) jest jednostką samorządu terytorialnego, utworzoną na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U.2020.713 z późn. zm.; „ustawa o samorządzie”), zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT (podatek od towarów i usług). Poszczególne zadania własne Gminy, przewidziane w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie, jak i zadania zlecone przez jednostki samorządu terytorialnego, są w ramach Gminy wykonywane przez jej samorządowe jednostki budżetowe oraz urząd obsługujący Gminę. Gmina wraz z samorządowymi jednostkami budżetowymi traktowane są jako jeden podatnik VAT, którym jest Gmina.

Wykonując wskazane wyżej zadania, Gmina działa zarówno w charakterze organu władzy publicznej, jak i na podstawie stosunków o charakterze cywilnoprawnym, stanowiących co do zasady działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT (objętą opodatkowaniem według właściwych stawek VAT lub zwolnioną od podatku).

Intencją władz Gminy jest dążenie do rozwoju gospodarczego jednostki oraz zaspokajanie zbiorowych potrzeb jej mieszkańców. W tym celu, w ramach zadań własnych, Gmina realizuje szereg inwestycji oraz zachęca podmioty zewnętrzne do inwestowania na terytorium Gminy.

W trakcie jednej z przeprowadzanych inwestycji niedrogowych, polegającej na budowie Zespołu Elektrowni Wiatrowych przez zewnętrznego inwestora (dalej: „Spółka”), uszkodzeniu uległa nawierzchnia dróg gminnych.

Do szkód zaliczono: drogi znajdujące się na terenie Gminy.

W związku z powyższym, po dokonaniu odpowiedniego przeglądu i wyceny szkód, dnia 15 listopada 2021 r. strony podpisały pisemne porozumienie, zgodnie z którym Spółka zobowiązała się do uiszczenia na rzecz Gminy kwoty 430.000,00 złotych brutto tytułem odszkodowania za uszkodzenie gminnej infrastruktury drogowej.

Gmina oświadcza, iż poza wymienionymi uszkodzeniami nawierzchni infrastruktury drogowej, podczas realizacji przedmiotowej inwestycji niedrogowej nie doszło do żadnych innych uszkodzeń mienia Gminy lub mienia będącego w jej posiadaniu. Gmina deklaruje również, że do dnia 15 listopada 2021 r. nie podpisywała ze Spółką żadnej innej umowy, ani nie zawierała żadnych wcześniejszych uzgodnień w przedmiotowym obszarze.

Pytanie

Czy w przedstawionym stanie faktycznym, otrzymane przez Gminę odszkodowanie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym, otrzymane przez Gminę odszkodowanie nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

UZASADNIENIE STANOWISKA WNIOSKODAWCY

Gmina na wstępie wskazuje, że stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumieć należy przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przez towary, zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Gmina stoi na stanowisku, iż otrzymane przez nią odszkodowanie za uszkodzenie infrastruktury drogowej nie było związane z przeniesieniem prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a tym samym nie stanowi zapłaty za podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dostawę towarów.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w rozumieniu art. 7, w tym również:

- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

- zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Dodatkowo stwierdzić należy, iż co do zasady świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko wtedy, gdy będzie ono miało charakter odpłatny.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. w sprawach: C-16/93, C-213/99, C-404/99), z odpłatnością za dostawę towarów lub świadczenie usług mamy do czynienia w sytuacji, gdy pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usługi a zapłatą istnieje adekwatny związek, oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Oznacza to, iż aby dana czynność podlegała opodatkowaniu:

- musi być wykonywana w ramach umowy zobowiązaniowej,

- jedna ze stron transakcji musi być bezpośrednim beneficjentem tej czynności,

- związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Wskazać w tym miejscu należy, iż Gmina do dnia 15 listopada 2021 r. (tj. dnia podpisania porozumienia w zakresie odszkodowania za uszkodzoną infrastrukturę drogową) nie zawierała ze Spółką żadnej umowy, ani żadnych wcześniejszych uzgodnień w przedmiotowym obszarze. Oznacza to, że nie zobowiązała się do jakichkolwiek świadczeń na rzecz Spółki. Co więcej, Spółka nie otrzymała żadnej korzyści w związku z wypłatą Gminie świadczenia majątkowego. Powyższe w ocenie Gminy świadczy więc o tym, że nie można mówić w tym przypadku o świadczeniu usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).

Zaprezentowana argumentacja w przedmiocie wzajemności świadczeń jako warunku koniecznego do uznania usługi za podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT znajduje również szerokie poparcie w orzecznictwie krajowych sądów administracyjnych. W wyroku z dnia 26 maja 2021 r. sygn. akt I SA/O1 227/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie wskazał, iż „W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że dla przyjęcia by usługa podlegała obowiązkowi podatkowemu z tytułu VAT konieczne jest spełnienie warunków: istnienia dwóch podmiotów - usługodawcy i usługobiorcy, istnienie stosunku prawnego pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą z których jeden świadczy usługę a drugi płaci za nią wynagrodzenie, przy czym pomiędzy czynnością podlegającą opodatkowaniu (usługa), a wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu jej wyświadczenia musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek”. Równie trafnie kwestię tę ujął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 marca 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1324/20, w którym stwierdził, że „(`(...)`) odpłatne świadczenie usług wymaga istnienia stosunku prawnego pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Odpłatne świadczenie usług może więc zostać opodatkowane wtedy, gdy pomiędzy świadczącym usługę a jej beneficjentem istnieje jawny lub choćby dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne. Usługą podlegającą opodatkowaniu będzie czynność wykonana w wyniku oświadczenia woli usługodawcy i usługobiorcy. W wyniku tego związku zapłacone kwoty stanowią wynagrodzenie za wykonaną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.”

Odnosząc się do kwestii objętej zakresem postawionego we wniosku pytania wskazać dodatkowo należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji odszkodowania. Zgodnie natomiast z definicją przedstawioną w Słowniku Języka Polskiego odszkodowanie stanowi wynagrodzenie za poniesione przez kogoś straty. Ponadto, odszkodowanie rozumiane jest jako odpłatność za szkodę wyrządzoną komuś, służącą zadośćuczynieniu poniesionym przez niego stratom lub utraconym korzyściom.

W powyższym zakresie należy kierować się przede wszystkim przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740, z późn. zm.). Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody.

Z postanowień art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§2 ww. artykułu). Na podstawie ww. przepisu odszkodowanie uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym Gmina nie jest zobowiązana do jakichkolwiek świadczeń wobec Spółki. Co więcej, Gmina przed podpisaniem porozumienia dokonała odpowiedniego przeglądu szkód. Oznacza to, że kwota odszkodowania została obliczona na podstawie wyceny szkód, co stanowi o braku dodatkowych korzyści majątkowych dla Gminy w związku z wypłatą rekompensaty.

W związku z powyższym, nie ulega wątpliwości, że wypłata pieniędzy przez Spółkę na rzecz Gminy ma charakter odszkodowawczy.

Potwierdzenie powyższych założeń znajduje się m.in. w wyroku z dnia 15 kwietnia 2021 r., sygn. akt I SA/Kr 238/21, gdzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wskazał, że: „Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. (`(...)`) w takim przypadku nie występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie, a zatem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika”.

Ustalenie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z jakąkolwiek czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, to kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Ze względu na brak spełnienia wszystkich wyżej wymienionych przesłanek, przedmiotowe świadczenie pieniężne, czyli wypłata odszkodowania mającego na celu naprawienie szkód poniesionych przez Gminę, nie podlega opodatkowaniu VAT.

Podane wyżej stanowisko znajduje także potwierdzenie w wydawanych przez organy podatkowe w imieniu Ministra Finansów interpretacjach indywidualnych. W interpretacji indywidualnej z dnia 14 maja 2021 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.97.2021.2.AM, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w Warszawie wskazał, że: „Aby dana usługa podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. (`(...)`) Mając zatem na uwadze przedstawiony opis sprawy i powołane przepisy należy stwierdzić, że rekompensata finansowa wypłacona przez A. Sp. z o.o. na rzecz Powiatu za ewentualne szkody powstałe w wyniku użytkowania drogi nie jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za jakąkolwiek usługę świadczoną przez Powiat na rzecz A. Sp. z o.o. Jak wynika bowiem z opisu sprawy, użytkownik drogi zobowiązany będzie do wypłaty na rzecz Powiatu rekompensaty finansowej za szkody powstałe w wyniku swojej działalności podczas realizacji inwestycji. Jednocześnie Powiat nie będzie zobowiązany do wykonania żadnego ekwiwalentnego świadczenia wzajemnego w zamian za otrzymaną rekompensatę, tj. nie będzie zobowiązany do wykonania jakiejkolwiek usługi, do powstrzymania się od dokonania określonych czynności lub do tolerowania określonych czynności lub sytuacji. Wypłata ww. świadczenia pieniężnego będzie miała zatem charakter rekompensacyjny. (`(...)`) W konsekwencji uznać należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy ww. rekompensata finansowa wypłacona na rzecz Powiatu za ewentualne szkody powstałe w infrastrukturze drogowej nie będzie stanowiła wynagrodzenia z tytułu jakichkolwiek czynności opodatkowanych podatkiem VAT wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy. A zatem przedmiotowa rekompensata finansowa nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.” Podobne stanowisko można zauważyć także w interpretacji indywidualnej z dnia 13 lutego 2018 r., sygn.0114-KDIP1-3.4012.527.2017.1.ISZ, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że: „Należy zaznaczyć, że dla ustalenia statusu otrzymywanych środków pieniężnych bez znaczenia pozostaje to jak Strony nazywają daną płatność. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.”

Podsumowując, mając na uwadze powołane przepisy i rozstrzygnięcia sądów administracyjnych i organów podatkowych, należy stwierdzić, że w niniejszym przypadku wypłata na rzecz Gminy świadczenia pieniężnego ma charakter wyłącznie odszkodowawczy. Gmina stoi na stanowisku, że otrzymana przez nią kwota nie powinna być uznana za wynagrodzenie za świadczenie usług. Przemawia za tym fakt, iż Gmina nie wykonywała żadnych czynności w zamian za otrzymane odszkodowanie, w szczególności nie świadczyła żadnej skonkretyzowanej usługi na rzecz Spółki. W zamian za zapłatę Spółka nie otrzymała od Gminy żadnej bezpośredniej korzyści. Oprócz porozumienia o wypłacie odszkodowania, strony nie podpisały żadnej innej umowy ani nie zawierały żadnych uzgodnień w przedmiotowym obszarze, co oznacza, że Gmina nie zobowiązywała się również do wykonania żadnego świadczenia na rzecz Spółki w przyszłości. Nie można więc w tej sytuacji mówić o świadczeniu wzajemnym i ekwiwalentnym. Zdaniem Gminy, w przedstawionym stanie faktycznym, wypłata odszkodowania ma wyłącznie charakter rekompensaty, której celem jest wyrównanie szkody, jaką poniosła Gmina na skutek uszkodzenia infrastruktury drogowej.

Reasumując, w ocenie Gminy, w przedstawionym stanie faktycznym, otrzymane przez Gminę odszkodowanie nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W tych okolicznościach Gmina wnosi o potwierdzenie prawidłowości przedstawionego stanowiska.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT :

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 2 pkt 6 ustawy :

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…)

W świetle art. 2 pkt 22 ustawy:

Sprzedaż to odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zgodnie z art. 8 ust. 1

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby dana usługa podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Ponadto nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Analizując bowiem powyższe przepisy stwierdzić należy, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji.

Jedną z generalnych zasad na gruncie podatku od towarów i usług jest bowiem to, że czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdy wykonane są przez podatnika.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 15 ust. 6 ustawy o VAT:

Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z powołanych przepisów wynika, że organy władzy publicznej nie będą podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają należności, opłaty lub składki. Organy te, będą natomiast podatnikami podatku od towarów i usług, w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie umów cywilnoprawnych. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 ze zm.):

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Zgodnie art. 6 ust. 1 ww. ustawy:

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego.

Z powyższych konstrukcji prawnych jednoznacznie wynika, że gmina, wykonując we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy, działa w charakterze podatnika podatku VAT.

Zgodnie z art. 2a ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1998 r. o drogach publicznych Dz. U. z 2021 r., poz. 1376):

Drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy.

Na podstawie art. 19 ust. 1 ww. ustawy o drogach:

Organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi.

Jak wynika z art. 19 ust. 2 ww. ustawy o drogach publicznych:

Zarządcami dróg, z zastrzeżeniem ust. 3, 5, 5a i 8, są dla dróg:

1. krajowych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad;

2. wojewódzkich - zarząd województwa;

3. powiatowych - zarząd powiatu;

4. gminnych - wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Z opisu sprawy wynika, że w trakcie jednej z przeprowadzanych na terenie Gminy inwestycji niedrogowych, polegającej na budowie Zespołu Elektrowni Wiatrowych przez Spółkę zewnętrznego inwestora, uszkodzeniu uległa nawierzchnia dróg gminnych.

W związku z powyższym, po dokonaniu odpowiedniego przeglądu i wyceny szkód, strony podpisały pisemne porozumienie, zgodnie z którym Spółka zobowiązała się do uiszczenia na rzecz Gminy kwoty 430.000,00 złotych brutto tytułem odszkodowania za uszkodzenie gminnej infrastruktury drogowej.

Wątpliwości Wnioskodawcy w analizowanej sprawie dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług otrzymanego przez Gminę odszkodowania.

W myśl art. 29a ust. 1 ww. ustawy o VAT:

Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Odnosząc się do kwestii objętej zakresem postawionego we wniosku pytania wskazać należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740, ze zm.).

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody.

Na podstawie art. 361 ww. ustawy Kodeks cywilny:

§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie ww. przepisu odszkodowanie uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z art. 471 ww. ustawy Kodeks cywilny:

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zatem, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej, bądź nie opodatkowaniu podatkiem VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wtedy kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Analiza przedstawionych okoliczności sprawy prowadzi do wniosku, że świadczenie pieniężne wypłacone przez inwestora zewnętrznego na rzecz Gminy będzie posiadało cechy odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż zaistnieją okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego będą powodowały szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania.

Mając zatem na uwadze przedstawiony opis sprawy i powołane przepisy należy stwierdzić, że odszkodowanie, które Gmina otrzymała za uszkodzenie drogi gminnej nie jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za jakąkolwiek usługę świadczoną przez Gminę na rzecz Spółki. Jak wynika bowiem z opisu sprawy, Spółka zapłaciła za szkody powstałe wskutek prowadzonej na terenie Gminy inwestycji. Wypłata ww. świadczenia pieniężnego będzie miała zatem charakter rekompensacyjny.

W konsekwencji uznać należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy ww. odszkodowanie wypłacone na rzecz Gminy za szkody powstałe w infrastrukturze drogowej nie będzie stanowiła wynagrodzenia z tytułu jakichkolwiek czynności opodatkowanych podatkiem VAT wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy. A zatem przedmiotowe odszkodowanie nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytania) Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy i własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa – rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (zdarzeniem przyszłym). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty opis sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Zainteresowanego w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).