Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 listopada 2021 r. wpłynął Państwa wniosek z 5 listopada 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) kwoty należnej Państwu z tytułu odszkodowania za zerwanie umowy leasingu/najmu z winy leżącej po stronie Korzystającego. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT i podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest świadczenie usług leasingu finansowego i operacyjnego oraz wynajmu samochodów osobowych, a także innych ruchomości w tym głównie sprzętu komputerowego i elektronicznego.

Zgodnie z art. 659 § 1 ustawy Kodeks cywilny, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Natomiast w myśl art. 7091 ustawy Kodeks cywilny istotą umowy leasingu jest to, że finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Wnioskodawca zarówno usługi najmu jak i usługi leasingu świadczy na podstawie umów leasingu/najmu zawieranych przez Wnioskodawcę z konkretnymi klientami (dalej: „Korzystającymi") i co do zasady są opodatkowane podstawową stawką podatku VAT, tj. aktualnie 23%.

Umowy te zawierane są na czas określony. W treści umów wskazano możliwość wcześniejszego zakończenia umowy leasingu/najmu tylko w jednej sytuacji, w sytuacji wcześniejszego wykupu przedmiotu leasingu przez Korzystającego. Zgłoszenie takiej potrzeby przez Korzystającego wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności i musi zostać pozytywnie rozpatrzone przez Wnioskodawcę.

Umowy nie przewidują innych okoliczności, które mogłyby skutkować skróceniem okresu umowy przez Korzystającego. Korzystający dokonuje bowiem samodzielnego wyboru Przedmiotu leasingu/najmu i zazwyczaj odpowiada taka ruchomość indywidualnym potrzebom Korzystającego, które mogą nie być reprezentatywne dla innej grupy Odbiorców, co znacznie obniża wartość zbywczą takiego Przedmiotu.

Ponadto, w zakresie umów leasingu/najmu sprzętu komputerowego i elektronicznego, aktualne tempo postępu technologicznego ma bezpośredni wpływ na relatywnie szybki spadek wartości ekonomicznej podzespołów elektronicznych a to wymaga od Wnioskodawcy bezkompromisowego podejścia do zachowania terminów zawieranych umów leasingu/najmu. W sytuacji, w której wbrew spisanym postanowieniom Korzystający naruszy warunki umowy w sposób rażący (np. brak płatności za kilka kolejnych okresów rozliczeniowych) Wnioskodawca rozwiązuje taką umowę bez okresu wypowiedzenia, wzywa Korzystającego do natychmiastowego zwrotu Przedmiotu Leasingu i będzie dochodzić od Korzystającego odszkodowania za szkodę na drodze postępowania cywilnego.

Odpowiedzialność odszkodowawcza, będzie dotyczyła tylko takiego rozwiązania umowy, które nastąpi na skutek jednostronnego oświadczenia woli Wnioskodawcy z winy Korzystającego.

Kwota takiego odszkodowania będzie odpowiadała szacowanemu poziomowi szkody powstałej u Wnioskodawcy w związku z rozwiązaniem umowy leasingu/najmu przed terminem, na jaki została zawarta z winy Korzystającego. Z założenia kwota, o której mowa powyżej, może nie być równoważna z sumą rat leasingowych/czynszu najmu pozostałych do spłaty w dniu zerwania umowy i będzie zależeć od realnej perspektywy dalszego obrotu Przedmiotem rozwiązanej umowy leasingu/najmu. Samo jednostronne rozwiązanie umowy z winy Korzystającego, jak również sama konieczność zapłaty odszkodowania z tego tytułu, nie będzie podlegało żadnym negocjacjom, porozumieniom czy ugodom co zabezpieczają złożone przez Korzystających, w dniu podpisania umowy leasingu/najmu, deklaracje wekslowe.

Wnioskodawca liczy się ze sporem z Korzystającymi na drodze sądowej/poza sądowej w odniesieniu co do wysokości kwoty odszkodowania, ale nigdy nie do jego zasadności, bo jest to niezależne od woli Korzystających a stanowi wyraz zabezpieczenia interesów Wnioskodawcy przed niepożądanymi działaniami Korzystających.

Pytanie

Czy kwoty należne Wnioskodawcy z tytułu odszkodowania za zerwanie umowy leasingu/najmu z winy leżącej po stronie "Korzystającego" podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, kwoty należne Spółce od Korzystającego, w związku z zerwaniem przez Korzystającego warunków wiążącej obie strony umowy, nie będą stanowić wynagrodzenia należnego Wnioskodawcy z tytułu realizowania przez Wnioskodawcę czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

W rezultacie, ww. kwot Wnioskodawca nie powinien dokumentować za pomocą faktury (w rozumieniu art. 2 pkt 31 w zw. z art. 106b ustawy VAT), a np. za pomocą not księgowych (obciążeniowych).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, przy czym towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 8 ust. 1 ustawy VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

· przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

· zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

· świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Analizując przepisy art. 8 ustawy o VAT należy zauważyć, że świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług zostało bardzo szeroko zdefiniowane i jest zbieżne z zapisami art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740).

Dalej, oba wspomniane wyżej akty prawne są spójne z regulacjami zawartymi w art. 24 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L 347, s. 1, z późn. zm.) i obejmują swoim znaczeniem nie tylko "czynne działanie" ale także "zaniechanie".

Ponadto trzeba zauważyć, że w odniesieniu do "zaniechania działania" lub "tolerowania określonego stanu rzeczy" możemy mówić o "świadczeniu usługi" tylko wtedy kiedy bierność ta, wynika z umowy zobowiązaniowej gdzie da się zidentyfikować bezpośredniego beneficjenta takiej usługi czyli stronę która uzyskuje bezpośrednią korzyść (interpretacja indywidualna z dnia 15 maja 2015 r. IBPP1/4512-124/15/LSz.).

Ponieważ przepisy prawa podatkowego nie definiują samego pojęcia odszkodowania/obowiązku naprawienia szkody należy przenieść rozważania, w tym zakresie, na grunt regulacji Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Stosownie natomiast do postanowień art. 361 § 1 i § 2 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Uwzględniając powyższe przepisy Kodeksu cywilnego w kontekście okoliczności przytoczonych w opisie stanu faktycznego tego wniosku stwierdzić należy, że znajdują one zastosowanie w przedmiotowej sprawie.

Z treści powołanych przepisów wynika, że pomiędzy zaistniałym zdarzeniem a zaistnieniem szkody musi zaistnieć związek przyczynowo-skutkowy.

Według Wnioskodawcy istota samej konstrukcji "odszkodowania" opiera się jedynie na zobowiązaniu strony, która wyrządziła szkodę, do jej naprawienia, a nie kreuje konkretnych (dodatkowych ponad pokrycie szkody) korzyści o charakterze majątkowym. Wnioskodawca jest zdania, że tylko zachowanie pełnego okresu obowiązywania umowy i nie naruszanie jej warunków jest dla niego korzystne gospodarczo i oczekiwane.

Podsumowując, w opinii Wnioskodawcy, w przypadku odszkodowania nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną, która mieściłaby się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem.

Trzeba zauważyć ponadto, że w chwili zaistnienia obowiązku zapłaty odszkodowania stosunek cywilnoprawny pomiędzy stronami umowy już nie istnieje zatem płatność taka nie ma bezpośredniego związku z czynnością mającą charakter "świadczenia".

Gdyby było inaczej i Wnioskodawca podpisałby z Korzystającym dodatkowe porozumienie, które dawałoby Korzystającemu możliwość przedterminowego rozwiązania umowy za określonym, w takim porozumieniu, wynagrodzeniem dla Wnioskodawcy - wówczas zgodnie z tym, co słusznie podniósł (indywidualna interpretacja z 20.08.2021 r.,sygn.0113-KDIPT1-3.4012.195.2021.2.ALN) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej- mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną (świadczenie w zamian za wynagrodzenie), która podlega pod opodatkowanie podatkiem VAT.

W sytuacji odmiennej do opisanej wyżej, a jednocześnie w sytuacji, w jakiej znajduje się Wnioskodawca (brak porozumień w zakresie możliwości skrócenia okresu, na jaki zawierane są umowy leasingu/ najmu) nie będzie miało miejsca świadczenie żadnej usługi na rzecz Korzystającego, związanej z roszczeniem z tytułu przedwczesnego rozwiązania umowy.

Prezentowane przez Wnioskodawcę stanowisko, w zakresie niepodlegania pod reżim ustawy o VAT należności o charakterze odszkodowawczym, znajduje potwierdzenie w licznych indywidualnych interpretacjach, np.:

- indywidualna interpretacja z dnia 31.08.2020 r. sygn. 0114-KDIP4-1.4012.268.2020.1.RMA, gdzie organ uznał, że kwota należna Wnioskodawcy z tyt. przedterminowego rozwiązania umowy najmu/ dzierżawy z winy Kontrahenta ma charakter typowo odszkodowawczy i nie stanowi ekwiwalentu za jakąkolwiek czynność. Tym samym nie będzie spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy zapłatą przez Kontrahenta określonej kwoty pieniężnej a otrzymaniem świadczenia wzajemnego.

Z uwagi zatem na niewystąpienie żadnej z czynności, wymienionej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, Kara Umowna otrzymana przez Wnioskodawcę od Kontrahenta w związku z jednostronnym wypowiedzeniem Umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług:

- indywidualna interpretacja z dnia 15.02.2019 r. sygn. 0115-KDIT1-1.4012.917.2018.2.KM gdzie organ uznał, że w odniesieniu do płatności o charakterze odszkodowawczym ,nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną. Otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika i powstało w wyniku zdarzeń, za które Wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialności.

Reasumując należności takie pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Po przeanalizowaniu przepisów regulujących zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz przepisów regulujących kwestię odszkodowań, jak również po przeanalizowaniu treści indywidualnych interpretacji wydanych w podobnych okolicznościach, Wnioskodawca jest zdania, że w opisanej sprawie otrzymane przez Niego kwoty należne w związku z zerwaniem przez Korzystającego warunków wiążącej obie strony umowy, będą miały charakter odszkodowawczy.

A tym samym nie będą podlegać pod opodatkowanie podatkiem od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r., poz. 685, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”:

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

przez towary, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z przywołanych regulacji wynika, że usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, winien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść.

Z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega zatem opodatkowaniu wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

W tym miejscu wskazać należy, że kwestia odpłatności była przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto, gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Z treści wniosku wynika, że są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT i podlegają Państwo nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotem Państwa działalności jest świadczenie usług leasingu finansowego i operacyjnego oraz wynajmu samochodów osobowych, a także innych ruchomości w tym głównie sprzętu komputerowego i elektronicznego. Zarówno usługi najmu jak i usługi leasingu świadczą Państwo na podstawie umów leasingu/najmu zawieranych przez Państwa z konkretnymi klientami („Korzystającymi") i co do zasady są opodatkowane podstawową stawką podatku VAT, tj. aktualnie 23%. Umowy te zawierane są na czas określony. W treści umów wskazano możliwość wcześniejszego zakończenia umowy leasingu/najmu tylko w jednej sytuacji, w sytuacji wcześniejszego wykupu przedmiotu leasingu przez Korzystającego. Zgłoszenie takiej potrzeby przez Korzystającego wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności i musi zostać pozytywnie rozpatrzone przez Państwa. Umowy nie przewidują innych okoliczności, które mogłyby skutkować skróceniem okresu umowy przez Korzystającego. Korzystający dokonuje bowiem samodzielnego wyboru Przedmiotu leasingu/najmu i zazwyczaj odpowiada taka ruchomość indywidualnym potrzebom Korzystającego, które mogą nie być reprezentatywne dla innej grupy Odbiorców, co znacznie obniża wartość zbywczą takiego Przedmiotu.

W sytuacji, w której wbrew spisanym postanowieniom Korzystający naruszy warunki umowy w sposób rażący (np. brak płatności za kilka kolejnych okresów rozliczeniowych) rozwiązują Państwo taką umowę bez okresu wypowiedzenia, wzywając Korzystającego do natychmiastowego zwrotu Przedmiotu Leasingu i będą Państwo dochodzić od Korzystającego odszkodowania za szkodę na drodze postępowania cywilnego. Odpowiedzialność odszkodowawcza, będzie dotyczyła tylko takiego rozwiązania umowy, które nastąpi na skutek jednostronnego oświadczenia Państwa woli z winy Korzystającego. Kwota takiego odszkodowania będzie odpowiadała szacowanemu poziomowi szkody powstałej u Państwa w związku z rozwiązaniem umowy leasingu/najmu przed terminem, na jaki została zawarta z winy Korzystającego. Z założenia kwota, o której mowa powyżej, może nie być równoważna z sumą rat leasingowych/czynszu najmu pozostałych do spłaty w dniu zerwania umowy i będzie zależeć od realnej perspektywy dalszego obrotu Przedmiotem rozwiązanej umowy leasingu/najmu. Samo jednostronne rozwiązanie umowy z winy Korzystającego, jak również sama konieczność zapłaty odszkodowania z tego tytułu, nie będzie podlegało żadnym negocjacjom, porozumieniom czy ugodom co zabezpieczają złożone przez Korzystających, w dniu podpisania umowy leasingu/najmu, deklaracje wekslowe. Liczą się Państwo ze sporem z Korzystającymi na drodze sądowej/poza sądowej w odniesieniu co do wysokości kwoty odszkodowania, ale nigdy nie do jego zasadności, bo jest to niezależne od woli Korzystających a stanowi wyraz zabezpieczenia Państwa interesów przed niepożądanymi działaniami Korzystających.

W związku z powyższym opisem sprawy powzięli Państwo wątpliwość, czy kwoty należne Państwu z tytułu odszkodowania za zerwanie umowy leasingu/najmu z winy leżącej po stronie "Korzystającego" podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Należy zauważyć, że jeżeli zaniechanie pewnych czynności za „odszkodowaniem” przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi – co do której istnieje zgoda stron – takie działanie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług powinno być uznane za usługę. Dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji pojęcia „odszkodowanie”. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

W myśl art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.):

zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Natomiast zgodnie z art. 361 § 2 ustawy Kodeks cywilny:

w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie ww. przepisu odszkodowanie uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 ustawy Kodeks cywilny:

dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto pomiędzy zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują natomiast przepisy Działu II Kodeksu cywilnego – „Skutki niewykonania zobowiązań”.

Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego:

można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych.

Z cytowanego wyżej art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2008 r., V CSK 85/08). Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Mając na uwadze powyższe regulacje prawne należy wskazać, że kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Trzeba zaznaczyć, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań i kar umownych nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Odwołując się zatem do art. 361 i art. 471 Kodeksu cywilnego należy stwierdzić, że istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie, a zatem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Także w przypadku, gdy odszkodowanie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jego istota sprowadza się do naprawienia wyrządzonej w związku z tym szkody. Innymi słowy, przesłanką odszkodowania przewidzianego w art. 471 Kodeksu cywilnego jest nie samo niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, a spowodowanie tym szkody w rozumieniu art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego.

Ustalanie statusu wypłacanej kary umownej/odszkodowania, jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

W przedmiotowej sprawie w sytuacji, w której wbrew spisanym postanowieniom Korzystający naruszy warunki umowy w sposób rażący (np. brak płatności za kilka kolejnych okresów rozliczeniowych) rozwiązują Państwo taką umowę bez okresu wypowiedzenia, wzywając Korzystającego do natychmiastowego zwrotu Przedmiotu Leasingu i będą Państwo dochodzić od Korzystającego odszkodowania za szkodę na drodze postępowania cywilnego. Odpowiedzialność odszkodowawcza, będzie dotyczyła tylko takiego rozwiązania umowy, które nastąpi na skutek jednostronnego oświadczenia Państwa woli z winy Korzystającego.

Kwota takiego odszkodowania będzie odpowiadała szacowanemu poziomowi szkody powstałej u Państwa w związku z rozwiązaniem umowy leasingu/najmu przed terminem, na jaki została zawarta z winy Korzystającego.

Uwzględniając powyższe przepisy w kontekście okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku stwierdzić należy, że zapłata na Państwa rzecz odszkodowania za zerwanie umowy leasingu/najmu z winy leżącej po stronie Korzystającego nie wiąże się z uzyskaniem przez Korzystającego ze strony Spółki świadczenia wzajemnego. Odszkodowanie wypłacane w wymienionej we wniosku sytuacji ma więc charakter typowo odszkodowawczy i nie stanowi ekwiwalentu za jakiekolwiek czynności. Tym samym nie będzie spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy zapłatą przez Korzystającego określonej kwoty pieniężnej a otrzymaniem świadczenia wzajemnego.

Z uwagi zatem na niewystąpienie żadnej z czynności, wymienionej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, odszkodowanie otrzymane przez Państwa od Korzystającego w związku z jednostronnym rozwiązaniem Umowy nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Odnośnie powołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).