0114-KDIP4-3.4012.543.2021.1.RK

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 30 lipca 2021 r. (data wpływu 2 sierpnia 2021 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) dla usług świadczonych przez B - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

2 sierpnia 2021 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT dla usług świadczonych przez B.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny**:**

A. (dalej: „Fundusz”, „Wnioskodawca”) jest osobą prawną, funduszem sekurytyzacyjnym utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 605 ze zm., dalej: „UFI”). Zgodnie z art. 3 ust. 4 pkt 2 UFI Fundusz jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym (dalej: „AFI”). Fundusz jest zarejestrowany na VAT jako podatnik VAT zwolniony.

Fundusz zarządzany jest przez C. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. (dalej: „TFI”), które z mocy prawa i postanowień statutu Funduszu jest organem Funduszu. Zgodnie ze statutem nadanym przez TFI, przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych, w szczególności w realizację procesu sekurytyzacji wierzytelności, w papiery wartościowe, czy w instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe. W ramach prowadzonej działalności i w oparciu o regulacje UFI, Fundusz może zawierać umowy, których przedmiotem jest sekurytyzacja aktywów.

W 2018 r. B. AB (publ), spółka akcyjna zarejestrowana zgodnie z prawem szwedzkim z siedzibą w (`(...)`) (dalej: „B”), działając jako podmiot dominujący grupy kapitałowej D (dalej: „Grupa D”) złożyła niepowiązanej kapitałowo spółce (dalej: „Kontrahent”) ofertę deklarującą chęć nabycia części działalności prowadzonej przez podmioty powiązane z Kontrahentem, w szczególności w zakresie posiadanych przez nie aktywów i ich obsługi. Aktywa te obejmowały przede wszystkim pakiety wierzytelności należące do funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów z grupy Kontrahenta.

Wszystkie podejmowane przez B. działania w zakresie szczegółowo opisanym poniżej, już na etapie składania oferty do Kontrahenta, ukierunkowane były na efektywne i optymalne przeprowadzenie w przyszłości konkretnej transakcji, której rezultatem było nabycie pakietów wierzytelności przez Fundusz. Zasadniczym celem czynności dokonywanych przez B. było bowiem zarządzanie procesem utworzenia portfela inwestycyjnego Funduszu poprzez nabycie pierwszych pakietów wierzytelności.

Oferta B. została wybrana przez Kontrahenta, tj. B. uzyskała prawo do wyłącznych negocjacji z Kontrahentem. Negocjacje miały na celu określenie ostatecznego zakresu transakcji (dalej: „Transakcja”). Strony prowadziły negocjacje z udziałem doradców. Oferta dotycząca Transakcji dopuszczała kilka możliwych scenariuszy, które różniły się zakresem i charakterem prawnym transakcji.

W ramach scenariusza o najszerszym zakresie Transakcja miała obejmować nabycie od Kontrahenta spółki z jego grupy (kancelarii prawnej), przejęcie systemu IT służącego do zarządzania pakietami wierzytelności, przejęcie pracowników Kontrahenta zajmujących się obsługą wierzytelności oraz nabycie wszystkich pakietów wierzytelności należących do powiązanych z Kontrahentem funduszy oraz innych podmiotów z grupy Kontrahenta. Najszerszy zakres transakcji, na podstawie rekomendacji doradców, został wykluczony już na początkowym etapie negocjacji. Zatem już na początku negocjacji określone zostało, że Transakcja nie obejmie, w szczególności, nabycia kancelarii prawnej i pracowników Kontrahenta zajmujących się obsługą wierzytelności.

Natomiast, w najwęższym zakresie Transakcja miała obejmować jedynie zakup aktywów - pakietów wierzytelności, przy czym przedmiotem analiz i ustaleń było to, czy będą to wszystkie czy jedynie wybrane pakiety. Udzielanie zaleceń dotyczących wyboru pakietów będących przedmiotem Transakcji stanowiło główny przedmiot usług podmiotów doradzających Grupie D w zakresie Transakcji. W ramach Grupy D, B. był podmiotem, który uwzględniając otrzymane zalecenia przedstawił Funduszowi do zakupu rekomendowane przez doradców pakiety wierzytelności.

Wstępnie rozważano nabycie wszystkich pakietów wierzytelności. Ostatecznie, w wyniku negocjacji przy udziale doradców oraz analiz dotyczących ryzyka inwestycyjnego, B przedstawiła Funduszowi ostateczny zakres Transakcji, który został zrealizowany.

Transakcja finalnie objęła nabycie przez Fundusz, jako specjalnie przeznaczony do tego podmiot, w którym inwestorem posiadającym certyfikaty inwestycyjne jest podmiot z Grupy D, wybranych pakietów wierzytelności należących do funduszy z grupy Kontrahenta. Ustalono również treść umów, na podstawie których miały zostać nabyte pakiety wierzytelności.

W celu sfinalizowania Transakcji Wnioskodawca zawarł umowy, na podstawie których nabyte zostały pakiety wierzytelności. Dnia 31 stycznia 2019 r. Fundusz zawarł z Kontrahentem Umowę Przedwstępną w Związku z Sekurytyzacją, która regulowała m.in. najważniejsze prawa i obowiązki stron, a także określała czynności, które miały zostać następnie podjęte w związku z przeniesieniem pakietów wierzytelności. Natomiast do ostatecznego przeniesienia pakietów wierzytelności doszło na podstawie umowy z 29 kwietnia 2019 r. Tak jak zostało wspomniane wyżej, ostatecznie Transakcja objęła relatywnie wąski zakres w stosunku do pierwotnie rozważanego.

W związku z przygotowaniem Transakcji, negocjacjami i finalizacją Transakcji, B występując w kontaktach z Kontrahentem i działając na rzecz Funduszu, w celu określenia ostatecznego zakresu Transakcji, nabywała usługi od wyspecjalizowanych podmiotów niepowiązanych z Grupą D. Były to:

1. Usługi doradztwa finansowego świadczone przez instytucję kredytową z siedzibą w Wielkiej Brytanii - w rozumieniu ustawy Prawo bankowe (dalej: „Usługi doradztwa finansowego”);

2. Usługi doradztwa transakcyjnego świadczone przez wyspecjalizowaną spółkę doradztwa strategicznego (dalej: „Usługi doradztwa transakcyjnego”);

3. Usługi doradztwa prawnego świadczone przez kancelarię prawną (dalej: „Usługi doradztwa prawnego”);

4. Usługi notarialne świadczone przez kancelarię notarialną (dalej: „Usługi notarialne”).

Ad 1 Usługi doradztwa finansowego obejmowały doradztwo i wsparcie m.in. w:

• określeniu celów Transakcji;

• przeprowadzaniu analizy wyceny Transakcji we wszystkich rozważanych scenariuszach;

• w strukturyzowaniu, planowaniu i negocjowaniu Transakcji;

• opracowywaniu ofert i ich przekazywaniu Kontrahentowi;

• analizie zainteresowania innych podmiotów uczestnictwem w Transakcji, analizie potencjalnych innych ofert składanych przez konkurencyjne podmioty;

• tworzeniu i wdrożeniu strategii inwestycyjnej;

• opracowywaniu raportów, przygotowaniu materiałów związanych z rozważaną inwestycją;

• planowaniu, organizowaniu oraz kontroli wszystkich procesów związanych z działalnością inwestycyjną;

• dokonywaniu analiz rynkowych pod kątem oceny opłacalności i ryzyka związanego z poszczególnymi scenariuszami Transakcji (zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym na etapie budowania portfela inwestycyjnego);

• wydawaniu zaleceń dotyczących kupna określonych aktywów, co miało wpływ na określenie ostatecznego zakresu Transakcji;

• organizacji całego procesu negocjacji, w tym także uczestnictwo w negocjacjach mających na celu przygotowanie warunków do realizacji Transakcji;

• zorganizowaniu całego procesu nabywania aktywów.

Ad 2 Usługi doradztwa transakcyjnego obejmowały swoim zakresem kompleksową organizację Transakcji (zarządzanie operacyjne jej przebiegiem) w ramach każdej jej fazy tj. od procesu analizy możliwych scenariuszy do sfinalizowania Transakcji, w tym m.in.:

· przygotowanie wstępnego planu i wstępnej struktury zarządzania planowaną Transakcją;

· wsparcie Grupy D w procesie negocjacji;

· zarządzanie planowaną Transakcją poprzez pełnienie roli biura zarządzania projektem (PMO) w procesie integracji (w tym organizacja regularnych i koordynacja spotkań zespołów w ramach projektu);

· przygotowanie docelowej i tymczasowej struktury organizacyjnej;

· opracowanie planu komunikacji, wsparcie w bieżącej komunikacji;

· wsparcie w procesie wyboru pracowników, którzy mogliby zostać przeniesieni w ramach Transakcji, określenie scenariuszy przeniesienia pracowników, zajmujących się obsługą wierzytelności i opracowanie planu przeniesienia, a także wstępny wybór systemu IT, opracowanie scenariuszy przejęcia systemów IT od Kontrahenta i opracowanie wstępnego planu migracji systemów IT oraz merytoryczny wkład do projektu umowy przedwstępnej w związku z sekurytyzacją w zakresie dotyczącym transferu pracowników i systemów IT;

· tworzenie i wdrożenie strategii inwestycyjnej;

· opracowywanie raportów, przygotowanie materiałów związanych z rozważaną inwestycją;

· planowanie, organizowanie oraz kontrola wszystkich procesów związanych z działalnością inwestycyjną.

Ad 3 Usługi doradztwa prawnego obejmowały swoim zakresem, m.in.:

· przygotowanie memorandum dotyczącego struktury Transakcji;

· analizę statusu podmiotów z grupy Kontrahenta w kontekście rozważanych scenariuszy;

· analizę struktury aktywów / pasywów podmiotów z grupy Kontrahenta i toczących się w nich postępowań;

· przygotowanie memorandum dotyczącego scenariusza Transakcji polegającego na nabyciu jedynie aktywów (pakietów wierzytelności);

· uczestnictwo w spotkaniach z Komisją Nadzoru Finansowego związanych z Transakcją;

· opracowywanie raportów, przygotowanie materiałów związanych z rozważaną inwestycją;

· organizację całego procesu negocjacji, w tym także uczestnictwo w negocjacjach mających na celu przygotowanie warunków do realizacji Transakcji.

Ad 4 Usługi notarialne obejmowały swoim zakresem:

· potwierdzenia podpisów;

· przygotowanie aktów notarialnych;

· przygotowanie wyciągów z aktów notarialnych.

Wszystkie powyższe czynności dotyczyły konkretnego procesu inwestycyjnego i miały wspólny cel, jakim było utworzenie pierwszych pakietów wierzytelności Funduszu. Usługi doradców były nabywane przez B. w celu świadczenia przez B. usług na rzecz Funduszu. Usługi te były związane z utworzeniem portfela inwestycyjnego Funduszu, do czego miała prowadzić Transakcja, która posiadała ostatecznie charakter sekurytyzacji aktywów w postaci wierzytelności. Wskazane wyżej usługi były świadczone do sfinalizowania procesu inwestycyjnego w 2019 r.

Osoby pracujące dla B. koordynowały wybór i działania doradców. B. nabywała usługi doradców i koordynowała cały proces nabycia pakietów na rzecz Funduszu. To właśnie osoby pracujące dla B. na podstawie zaleceń doradców, uwzględniając ryzyko, o którym informowali, ostatecznie przedstawiły Wnioskodawcy zakres Transakcji, obejmującej wybrane, określone pakiety wierzytelności.

Podsumowując, usługi B. doprowadziły do nabycia przez Fundusz wybranych pakietów wierzytelności, wobec czego czynności wskazane we wniosku są nierozerwalnie związane z czynnością zarządzania portfelem inwestycyjnym. Bez ich wykonania nie byłoby możliwe poprawne funkcjonowanie Funduszu na rynku ani zrealizowanie przez Fundusz Transakcji (której istotą było utworzenie portfela inwestycyjnego Funduszu).

Od początku procesu negocjacji z Kontrahentem, było wiadomo, że ostatecznym beneficjentem Transakcji będzie inny niż B. podmiot z Grupy D. Co więcej, w zasadniczej części Transakcji, jaką było nabycie pakietów wierzytelności, od początku było przesądzone, że zostanie ono dokonane z wykorzystaniem funduszu sekurytyzacyjnego zarządzanego przez TFI. Standardem rynkowym jest bowiem dokonywanie akwizycji wierzytelności w ramach procesu sekurytyzacji przez fundusze inwestycyjne, jako jednostki wyspecjalizowane i dedykowane temu rodzajowi działalności inwestycyjnej, mające pełnić rolę właściciela nabytych pakietów, na którego poziomie koncentruje się zarządzanie pakietami (z uwzględnieniem charakteru Funduszu jako podmiotu zarządzanego przez TFI i wykorzystującego zewnętrznych usługodawców).

Z uwagi na specyfikę Transakcji i trwający proces wyboru ostatecznego scenariusza, wymienione wyżej usługi podmiotów zewnętrznych związane z Transakcją były finansowane i wykorzystywane przez B w celu przedstawienia Funduszowi optymalnego zakresu Transakcji. Zatem doradcy występowali w roli podwykonawców B. Z perspektywy VAT beneficjentem ostatecznej usługi świadczonej przez B. był natomiast Wnioskodawca, gdyż to właśnie on był ostatecznie stroną Transakcji - umowy o charakterze sekurytyzacji dotyczącej wybranych pakietów wierzytelności - i to on uzyskuje obecnie przychody pochodzące z egzekucji wierzytelności.

Równolegle do procesu negocjacji z Kontrahentem koordynowanego przez B. prowadzone były działania dotyczące utworzenia odpowiedniej struktury, w ramach której mogłyby zostać przejęte pakiety wierzytelności od Kontrahenta. W tym też czasie inwestorzy z Grupy D nabyli Certyfikaty Inwestycyjne Funduszu, który był uprzednio utworzony przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Dnia 29 kwietnia 2019 r. Fundusz zawarł z B. umowę, na podstawie której Fundusz zobowiązał się zapłacić B za wykonane usługi świadczone w związku z Transakcją. Ustalone wynagrodzenie uwzględniało koszt usług podwykonawców (Usług doradztwa finansowego, Usług doradztwa transakcyjnego, Usług doradztwa prawnego i Usług notarialnych), które B. musiał ponieść w celu rzetelnego świadczenia swoich usług.

Zgodnie z ustaleniami pomiędzy B. a Funduszem, wynagrodzenie B. było ustalone w kwocie odpowiadającej sumie wynagrodzeń za wyżej opisane usługi podmiotów trzecich związane z Transakcją.

W wykonaniu powyższej umowy oraz na podstawie faktury wystawionej przez B. Fundusz zapłacił B. wynagrodzenie za jej usługi świadczone w związku z Transakcją.

Z uwagi na to, że B jest podmiotem szwedzkim, nieposiadającym na moment przeprowadzenia Transakcji oraz świadczenia usług opisanych w niniejszym wniosku stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski w rozumieniu przepisów o VAT, Fundusz, jako nabywca jest podatnikiem z tytułu nabywanych usług, stąd w jego interesie jest potwierdzenie prawidłowości klasyfikacji przedmiotowych usług dla celów podatkowych.

W celu kompleksowego przedstawienia stanu faktycznego Wnioskodawca zauważa, że na moment złożenia niniejszego wniosku, B. posiada stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium Polski, które powstało ponad rok po przeprowadzeniu Transakcji bez żadnego z nią związku i nie powinno mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy będącej przedmiotem wniosku (w szczególności, zakres działalności B w ramach stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce nie obejmuje wsparcia przy Transakcji lub podobnych zdarzeniach - B w tym zakresie koncentruje się na działalności pomocniczej dla Grupy D, takiej jak usługi HR, księgowość itp. rozumianej zasadniczo jako świadczenie usług o niskiej wartości dodanej). Istniejące obecnie stałe miejsce prowadzenia działalności B. w Polsce nie było wykorzystywane na potrzeby świadczenia przez B na rzecz Funduszu usług opisanych w stanie faktycznym niniejszego wniosku. Co więcej, jak zostało wskazane wyżej, na moment świadczenia tych usług, B nie posiadała jeszcze stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski w rozumieniu przepisów o VAT.

Dla porządku Wnioskodawca wskazuje, że ani B., ani wyspecjalizowani usługodawcy świadczący wyżej wymienione usługi nie są podmiotami zarządzającymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 1a ust. 1 UFI.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy usługi B świadczone na rzecz Funduszu i opisane w stanie faktycznym stanowią świadczenie kompleksowe i są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a lub b ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

W opinii Wnioskodawcy usługi świadczone przez B na rzecz Funduszu stanowią kompleksowe usługi zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz ich portfelami inwestycyjnymi i są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a lub b ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

I. Wstęp

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Podstawowa stawka podatkowa w podatku od towarów i usług wynosi zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT 22%. Natomiast stosownie do art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż - 6% stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Dla niektórych czynności ustawodawca przewidział stawki obniżone bądź zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku m.in. usługi zarządzania:

a) funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;

b) portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2. usług doradztwa;

3. usług w zakresie leasingu.

Art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jest implementacją art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT, zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają m.in. zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Patrząc zarówno na polskie, jak i wspólnotowe przepisy ustalające zwolnienie, należy uznać, że w celu jego zastosowania muszą zostać spełnione następujące warunki:

1. wykonywane czynności muszą stanowić zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi lub portfelami (ich częścią) takich funduszy;

2. usługi te powinny dotyczyć specjalnych funduszy inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie, czyli w przypadku Polski - funduszy inwestycyjnych lub alternatywnych funduszów inwestycyjnych w rozumieniu przepisów UFI.

II. Usługi dotyczące specjalnych funduszy inwestycyjnych w rozumieniu przepisów UFI

Zaczynając od warunku drugiego (z uwagi na to, iż jest to zagadnienie mniej złożone niż warunek pierwszy), należy przytoczyć kluczowe przepisy UFI.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 UFI, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Stosownie do art. 3 ust. 4 UFI fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1. fundusz inwestycyjny otwarty;

2. alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Z powyższego wynika, że fundusze inwestycyjne zamknięte, w tym Fundusz, są alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: „AFI”).

Zgodnie z art. 2 pkt 10a UFI, ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym - rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Zgodnie z art. 183 ust. 1 fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności (`(...)`). Stosownie do art. 183 ust. 2 pkt 2 UFI, fundusz sekurytyzacyjny może być utworzony jako niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny, a na mocy art. 183 ust. 3 pkt 2 UFI, taki fundusz ma obowiązek oraz wyłączne prawo do używania w nazwie oznaczenia „niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny”.

Jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego, Fundusz, czyli D II Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, jest funduszem sekurytyzacyjnym utworzonym na podstawie art. 183 UFI, zatem nie ulega wątpliwości, iż usługi świadczone przez B na rzecz Funduszu dotyczą specjalnego funduszu, o którym mowa zarówno w przepisach krajowych, jak i unijnych.

III. Pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi lub portfelami takich funduszy

W związku ze spełnieniem warunku nr 2 (omówionego wyżej), w celu zastosowania zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 12 lit. a lub b ustawy o VAT kluczowe jest ustalenie, czy usługi B świadczone na rzecz Funduszu stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi bądź usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi takich funduszy w rozumieniu ustawy o VAT.

Jednocześnie, w opinii Wnioskodawcy, usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego mogą być elementem szeroko rozumianej usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym. Zdaniem Wnioskodawcy ma to miejsce w przypadku usług świadczonych przez B, stąd obie podstawy zwolnienia z VAT, art. 43 ust. 12 lit. a i b ustawy o VAT, będą poniżej rozważane łącznie.

Zarówno w przepisach krajowych, jak i przepisach unijnych brak jest definicji „usług zarządzania funduszami”. Podatnicy i organy skarbowe wzorem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) posiłkują się więc definicjami zawartymi w innych unijnych aktach prawnych, m.in. w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), (Dz. Urz. UE. L Nr 302 s. 32 ze zm.; dalej: „UCITS”).

Stosownie do art. 6 ust. 2 zd. 2 UCITS, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II do UCITS.

Zgodnie z treścią załącznika II do UCITS, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem obejmują:

- zarządzanie inwestycjami,

- administrację:

a) obsługę prawną i obsługę rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszem;

b) zapytania klientów;

c) wycenę i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d) monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e) prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f) wypłatę zysków;

g) emisję i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h) rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i) prowadzenie ksiąg,

- wprowadzanie do obrotu.

Drugim unijnym aktem prawnym, który zawiera wskazówki w sprawie usług zarządzania - tu konkretnie alternatywnym funduszem inwestycyjnym (AFI) - jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. U.UE. L 174/1, ze zm.; dalej: „ZAFI”). ZAFI odnosi się do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, tj. ZAFI dotyczy zarządzających wszelkimi typami funduszy, które nie są objęte UCITS.

ZAFI określa, w art. 4 ust. 1 lit. w), iż zarządzanie AFI obejmuje przynajmniej wykonywanie funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I na rzecz jednego lub większej liczby AFI.

Zgodnie z załącznikiem I do ZAFI, minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI, to:

a) zarządzanie portfelami inwestycyjnymi;

b) zarządzanie ryzykiem.

Według pkt 2 ww. załącznika I do ZAFI inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI, obejmują:

a) administrowanie:

i. obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;

ii. zapytania klientów;

iii. wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;

iv. monitorowanie przestrzegania uregulowań;

v. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;

vi. podział dochodu;

vii. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;

viii. ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;

ix. przechowywanie ksiąg;

b) wprowadzanie do obrotu;

c) działalność związaną z aktywami AFI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZAFI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem AFI oraz spółkami i innymi aktywami w które zainwestowali.

ZAFI ustanawia zatem minimalny zakres składający się na zarządzanie AFI, który obejmuje zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem. Taki sam minimalny zakres określa również UFI. W myśl art. 4 ust. 1c UFI, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje, co najmniej, zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Interpretując pojęcie zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT kluczowe są natomiast orzeczenia TSUE. Konieczność wykładni art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT w świetle orzecznictwa TSUE oraz ukształtowanej w tym orzecznictwie definicji zarządzania jest w pełni akceptowana w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych, czego wyrazem jest np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: „WSA”) w Warszawie z 17 stycznia 2013 r. sygn. III SA/Wa 1466/12.

Zarządzanie portfelem inwestycyjnym zostało nieco inaczej określone w ZAFI i w UCITS. Przy czym, należy zauważyć że, mimo iż dotychczasowe orzeczenia TSUE nie dotyczyły zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a zatem były wydawane na gruncie UCITS, a nie ZAFI, to z uwagi na sposób określenia zwolnienia w Dyrektywie VAT należy uznać, że określone przez TSUE wytyczne interpretacyjne dotyczące usług zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi są w pełni adekwatne także do AFI. Potwierdza to przykładowo WSA w Warszawie w wyrokach z 5 września 2019 r., sygn. III SA/Wa 2688/18 oraz z 23 października 2019 r., sygn. III SA/Wa 530/19.

W tym kontekście trzeba wskazać, że w wyroku z 4 maja 2006 r. w sprawie C -169/04 Abbey National plc (dalej: „wyrok Abbey National”), TSUE potwierdził, że pojęcie „zarządzania” funduszami powierniczymi jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie.

Zdefiniowania zwolnienia dotyczącego zarządzania funduszami podjął się już wcześniej, Rzecznik Generalny w opinii z 18 maja 2004 r. wydanej w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie). Rzecznik Generalny przeanalizował cel przepisu ustanawiającego zwolnienie z VAT przewidziane dla zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi: „(`(...)`) cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze”. Zdaniem Rzecznika Generalnego „transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę (poprzedniczkę Dyrektywy VAT, treść przepisu dotyczącego zwolnienia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi nie uległa jednak zmianie - przypis Wnioskodawcy). Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT”.

W wyroku Abbey National, TSUE wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi może obejmować także usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli - gdy oceniać je globalnie - tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

W wyroku Abbey National TSUE sformułował więc dwie istotne zasady dotyczące interpretacji zwolnienia z VAT zarządzania funduszami powierniczymi:

1. Zwolnienie jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. Tym samym, TSUE potwierdził, że zwolnienie, o którym mowa w przepisach unijnych, a poprzez ich implementację także w ustawie o VAT, jest zwolnieniem przedmiotowym, a nie podmiotowym.

2. W celu zakwalifikowania transakcji w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią jako zwolnione od podatku, powinny one tworzyć odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi zarządzania. TSUE zauważył, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności. Podlegają one pod zwolnienie, jeżeli stanowią odrębną całość i są istotne dla procesu zarządzania funduszem.

Kolejnym orzeczeniem TSUE mającym wpływ na powszechnie przyjętą interpretację usług zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym jest wyrok z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Bórsenkommunikation mbH (dalej: „wyrok GfBk”), w którym TSUE podkreślił konieczność szerokiego rozumienia pojęcia czynności „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. Najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością funduszu, tj. w celu ustalenia, czy usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz TFI mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”, należałoby zbadać, czy doradztwo inwestycyjne w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią jest nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla TFI, tak że jego skutkiem jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym. W wyroku GfBk TSUE uznał, że usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe, polegające na udzielaniu TFI zaleceń kupna aktywów, świadczone przez osobę trzecią mieszczą się w zakresie zwolnienia. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że wykonywanie zaleceń kupna i sprzedaży udzielanych przez GfBk było wykonywane przez TFI po weryfikacji ich zgodności w zakresie inwestowania. W omawianej sprawie TFI zazwyczaj realizowało zalecenia GfBk w kilka minut od ich otrzymania. TFI w praktyce nie dokonywało własnych wyborów w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, w jego gestii pozostawały natomiast uprawnienia decyzyjne i ostateczna odpowiedzialność. W wyroku GfBk TSUE ponownie jako główne kryterium oceny uznał to, czy usługa spełnia szczególne i istotne funkcje zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym.

Chociaż orzecznictwo TSUE jest najistotniejsze w zakresie interpretacji pojęcia zarządzania funduszami inwestycyjnymi, wobec braku definicji legalnej, odwołać się można także do potocznego znaczenia terminu „zarządzanie”. Zgodnie z internetowym słownikiem języka polskiego PWN (www.sjp.pwn.pl) pojęcie „zarządzać” oznacza „wydać polecenie”, „sprawować nad czymś zarząd”.

Natomiast zgodnie z internetową Encyklopedią PWN (encyklopedia.pwn.pl), zarządzanie oznacza zbiór działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu związanego z interesem (potrzebą) danego przedmiotu zarządzania, realizowanych w następującej sekwencji: planowanie (wybór celów i sposobów ich osiągania oraz precyzowanie stosownych zadań i terminów ich wykonania); organizowanie (przydzielanie i zapewnianie zasobów, niezbędnych do realizacji zaplanowanych działań, w sposób gwarantujący skuteczność i sprawność zarządzania); przewodzenie (kierowanie, motywowanie do współpracy w trakcie realizacji zadań); kontrolowanie (stała obserwacja postępów i podejmowanie korygujących decyzji).

Zatem, zastosowanie wykładni językowej prowadzi do wniosku, iż przez zarządzanie funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć zespół czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu związanego z interesem funduszu, realizowanych poprzez planowanie, organizowanie, przewodzenie oraz kontrolowanie.

IV. Usługi B. jako zarządzanie specjalnym i funduszami i inwestycyjnym i lub portfelami takich funduszy

a) Przedmiotowy charakter zwolnienia

W świetle orzecznictwa TSUE (wyrok Abbey National, wyrok GfBk - opisane wyżej) zwolnienie z VAT dotyczące zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi ma charakter zwolnienia przedmiotowego, tj. znajdującego zastosowanie niezależnie od tego, jaki podmiot wykonuje usługę objętą jego zakresem. Wystarczającym jest zatem, że dana usługa spełnia określone warunki. Dla zastosowania zwolnienia nie muszą być spełnione żadne warunki podmiotowe.

Dlatego też Wnioskodawca stoi na stanowisku, że na potrzeby polskich i unijnych uregulowań dotyczących zwolnienia z VAT, B może świadczyć usługi zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi lub portfelami takich funduszy, niezależnie od tego, że w świetle postanowień UFI zarządzaniem AFI mogą zajmować się jedynie określone w UFI podmioty.

W myśl art. 4 ust. 1 UFI towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. Na podstawie art. 4 ust. 1b UFI, towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać zarządzającemu z UE prowadzącemu działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym lub funduszem inwestycyjnym zamkniętym i prowadzenie jego spraw.

Zgodnie z art. 45a ust. 1 UFI, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Z kolei art. 46 ust. 1 UFI przewiduje, że umowa, o której mowa w art. 45a ust. 1 UFI, której przedmiotem jest zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, może być z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013 - w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego i fundusz inwestycyjnego zamkniętego zawarta wyłącznie z wymienionymi w tym przepisie kategoriami podmiotów:

1. podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, lub innym towarzystwem posiadającym zezwolenie, o którym mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1 UFI;

2. podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, mającym siedzibę w innym państwie członkowskim;

3. podmiotem prowadzącym działalność maklerską z siedzibą w państwie należącym do OECD niebędącym państwem członkowskim, jeżeli:

a) do portfela inwestycyjnego funduszu lub jego części mogą być nabywane papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego zgodnie z ustawą i statutem funduszu,

b) podmiot prowadzący działalność maklerską podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym w tym państwie i uzyskał zezwolenie tego organu równoważne zezwoleniu na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych,

c) jest zapewniona, na zasadzie wzajemności, współpraca Komisji z tym organem nadzoru.

B. nie jest żadnym z podmiotów wymienionych powyżej.

Zgodnie z art. 46 ust. 2a, w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 183, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1 UFI, w zakresie zarządzania całością lub częścią portfela inwestycyjnego obejmującego pulę wierzytelności lub sekurytyzowane wierzytelności wyłącznie z podmiotem, o którym mowa w art. 192 UFI, czyli podmiotem posiadającym zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. B. takiego zezwolenia nie posiada.

Zgodnie z art. 46b UFI, towarzystwo może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1 UFI, której przedmiotem jest zarządzanie ryzykiem funduszu inwestycyjnego, z podmiotem podlegającym nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiadającym zezwolenie w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych. B również nie jest podmiotem, o którym mowa w art. 45b UFI.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, w świetle UFI, B nie może być podmiotem zarządzającym AFI. Niemniej jednak na potrzeby opodatkowania VAT, niezależnie od uregulowań UFI, należy spojrzeć na przepisy podatkowe i praktykę ich stosowania. Ich analiza (w szczególności orzecznictwa TSUE), jak już wcześniej wskazał Wnioskodawca, prowadzi do wniosku, iż B może świadczyć usługi zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu przepisów o VAT.

Potwierdza to także WSA w Warszawie w wyroku z 23 października 2019 r., sygn. III SA/Wa 530/19, który uznał, iż wąskie rozumienie pojęcia zarządzania AFI (wynikające z UFI przewidujące m.in. że tylko określone podmioty mogą wykonywać czynności zarządzania AFI) na kanwie ustawy o VAT skutkowałoby uznaniem interpretowanego zwolnienia za podmiotowe, adresowane tylko do podmiotów uprawnionych do zarządzania portfelem i ryzykiem AFI, co byłoby nieprawidłowe - zwłaszcza w świetle orzecznictwa TSUE potwierdzającego przedmiotowy charakter zwolnienia.

Podejście Wnioskodawcy znajduje także potwierdzenie w indywidualnej interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 kwietnia 2018 r., o sygn. 0112-KDIL1- 1.4012.118.2018.1.RW, w której organ uznał za prawidłowe stanowisko podatnika (Kancelarii Prawnej), że świadczone przez niego usługi dotyczące funduszy sekurytyzacyjnych i świadczone na ich rzecz podlegają pod zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT. Na możliwość zastosowania tego zwolnienia nie miała przy tym wpływu okoliczność, iż Kancelaria nie posiada zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego.

b) Zarządzanie w rozumieniu językowym

Nie ulega wątpliwości, iż usługi świadczone przez B spełniają także językową definicję zarządzania (przytoczoną już wyżej), bowiem stanowią one zespół czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu związanego z interesem Funduszu - tj. do określenia kształtu Transakcji zmierzającej do utworzenia portfela inwestycyjnego Funduszu.

Ponadto, są realizowane poprzez planowanie, organizowanie, przewodzenie oraz kontrolowanie - B zlecając prace wyspecjalizowanym podwykonawcom, koordynuje cały proces i ostatecznie podejmuje decyzję o kształcie Transakcji.

c) Usługi B jako tworzące odrębną całość

Usługi świadczone przez B, w ocenie Wnioskodawcy, tworzą jednocześnie odrębną całość, gdyż stanowią powiązany ze sobą zespół świadczeń związanych z procesem inwestycyjnym, których wspólnym celem jest doprowadzenie do utworzenia portfela inwestycyjnego Funduszu poprzez nabycie pierwszych pakietów wierzytelności.

Aby zrealizować ten cel konieczna była wielowątkowa analiza i określenie przedmiotu Transakcji. Analiza ta musiała zostać wykonana pod kątem transakcyjnym, finansowym i prawnym, stąd przy świadczeniu swoich usług B współpracował z wyspecjalizowanymi podmiotami, które dostarczały mu informacje niezbędne do podjęcia decyzji i określenia przedmiotu Transakcji.

Usługa, którą wyświadczył B na rzecz Funduszu stanowiła natomiast odrębną całość polegającą na prowadzeniu negocjacji, dokonaniu analiz i w praktyce - podjęciu decyzji co do kształtu Transakcji - nastąpiło to z uwzględnieniem usług zakupionych od wyspecjalizowanych podmiotów (szersze uwagi w analogicznym zakresie zostały zawarte również w części f) Usługi kompleksowe).

Co istotne, o kompletności i skuteczności usługi B świadczy to, że w jej rezultacie Fundusz zawarł z Kontrahentem umowę przeniesienia pakietów wierzytelności.

d) Usługi B są specyficzne i istotne dla zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi oraz pozostają w ścisłym związku z prowadzeniem funduszu

W celu ustalenia, czy usługi są specyficzne i istotne dla zarządzania funduszem inwestycyjnym, należy w pierwszej kolejności spojrzeć na przedmiot działalności funduszu.

W przypadku Wnioskodawcy, będącego funduszem sekurytyzacyjnym, przedmiotem jego działalności jest nabywanie wierzytelności oraz ich egzekwowanie. Czynności zarządzania portfelem takiego funduszu muszą z natury rzeczy uwzględniać specyfikę jego aktywów, jakimi są wierzytelności. Cel i istota tych czynności są tożsame z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania aktywami finansowymi, przy czym pakiety wierzytelności to specyficzny rodzaj aktywa finansowego, różny od akcji i innych papierów wartościowych (stąd też właśnie działania podejmowane w ramach zarządzania pakietami wierzytelności muszą być dostosowane do charakteru tych aktywów). Zatem, w praktyce, charakter czynności wykonywanych przez zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym zdeterminowany jest naturą aktywa, zaś istotą tych czynności jest kompleksowa usługa zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami Funduszu.

O tym, że usługi są specyficzne i istotne w kontekście działalności funduszu inwestycyjnego świadczy fakt, iż mają one realny wpływ na jego funkcjonowanie.

Przykładem czynności mającej wpływ na funkcjonowanie funduszu jest np. określanie polityki inwestycyjnej funduszu oraz zarządzanie inwestycjami poprzez uczestniczenie w procesie kupna i sprzedaży aktywów (pakietów wierzytelności - w przypadku funduszy sekurytyzacyjnych). Takie czynności obejmują również wsparcie w zakresie wyszukania i nabycia pakietu wierzytelności w tym m.in. poszukiwanie odpowiednich wierzytelności do nabycia na rynku, analiza due diligence pakietów wierzytelności przed ich nabyciem, negocjowanie warunków zakupu, reprezentowanie w procesie zakupu czy dokonywanie wycen na potrzeby rekomendacji inwestycyjnych.

Wybór, nabywanie i zbywanie aktywów, a także powiązana z tym analiza potencjalnych przedmiotów transakcji stanowią istotę funkcjonowania funduszu inwestycyjnego, dlatego należy uznać je za specyficzne i istotne dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż usługi świadczone przez B na rzecz Funduszu, mające na celu określenie zakresu nabywanych aktywów są specyficzne i istotne dla zarządzania Funduszem. Usługi te dotyczyły konkretnej Transakcji, której beneficjentem miał być konkretny podmiot (Fundusz). B miał ponadto decydujący wpływ na zakup aktywów i warunki, na jakich to zostało dokonane.

Ponadto usługi świadczone przez B pozostają w ścisłym związku z prowadzeniem Funduszu. Usługi związane z procesem nabycia pakietów wierzytelności mają bowiem wymierną wartość rynkową jedynie dla podmiotów prowadzących działalność inwestycyjną.

Przejawem ścisłego związku usług B z prowadzeniem Funduszu jest fakt, że bez ich wykonania nie byłoby możliwe funkcjonowanie Funduszu zgodnie z celem, do jakiego jest on dedykowany. Usługi B doprowadziły do nabycia przez Fundusz wybranych przez B pakietów wierzytelności i utworzenia portfela inwestycyjnego Funduszu.

Nabycie pakietów stanowiło warunek konieczny prowadzenia działalności inwestycyjnej przez Fundusz.

Zespół czynności doradców, mających umożliwić B podejmowanie wiążących decyzji na rzecz Funduszu i składający się na finalną usługę obejmował m.in.:

- określenie celów Transakcji,

- analizę (także ryzyka) zakresu Transakcji,

- dokonywanie wyceny Transakcji,

- negocjowanie i opracowywanie ofert,

- planowanie, organizowanie oraz kontrolę procesów związanych z działalnością inwestycyjną,

- uczestnictwo w spotkaniach z Komisją Nadzoru Finansowego związanych z Transakcją.

Czynności te stanowią powiązany ze sobą zespół świadczeń, których zakres mieści się w katalogu usług składających się na zarządzanie specyficznym dla funduszy inwestycyjnych (którego szczególnym typem jest fundusz sekurytyzacyjny) portfelem inwestycyjnym - tj. pakietami wierzytelności. Powyższe działania były niezbędne dla umożliwienia zarządzania portfelem sekurytyzowanych wierzytelności Funduszu. Bez tych usług nie byłoby możliwe stworzenie portfela inwestycyjnego Funduszu, a bez tego - nie byłoby możliwe dalsze nim zarządzanie.

W efekcie, czynności prowadzące do utworzenia portfela inwestycyjnego są elementem zarządzania tym portfelem oraz Funduszem. Tym samym, czynności wskazane w niniejszym wniosku są nierozerwalnie związane z czynnościami zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu, a przez to i samym Funduszem.

e) Usługi stanowią zarządzanie portfelem inwestycyjnym i ryzykiem

Ponieważ Fundusz jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, pojęcie zarządzania nim powinno być oceniane ze szczególnym uwzględnieniem uregulowań ZAFI. Zarówno ZAFI, jak i UFI, w odniesieniu do alternatywnych funduszy inwestycyjnych określają, że minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania AFI musi obejmować zarządzanie portfelem inwestycyjnym i zarządzanie ryzykiem.

Zarządzanie portfelem inwestycyjnym obejmuje przede wszystkim decyzje co do kształtu tego portfela i znajdujących się w nim wierzytelności. Zarządzanie ryzykiem wyraża się natomiast w ocenie ryzyka związanego z aktywami będącymi potencjalnym przedmiotem nabycia i podjęciem adekwatnych decyzji o nabyciu przy uwzględnieniu analizy ryzyka.

Nie ulega wątpliwości, że uczestnictwo B w procesie poszukiwania i nabywania wierzytelności stanowi zarządzanie portfelem inwestycyjnym. B był bowiem zaangażowany w proces budowania tego portfela i decydowania o jego kształcie (składzie). W praktyce, to właśnie osoby pracujące dla B były odpowiedzialne za podejmowanie decyzji co do przedstawianych Funduszowi rekomendacji inwestycji na bazie zaleceń doradców.

Usługi B obejmują także zarządzanie ryzykiem, gdyż w ich zakresie mieściła się zarówno ocena ryzyka dotyczącego poszczególnych rozważanych w inwestycji aktywów, jak i faktyczne podejmowanie decyzji uwzględniających to ryzyko i udzielone rekomendacje dla Funduszu.

Wyrazem zarządzania ryzykiem przez B były zwłaszcza następujące czynności:

1. Zatrudnienie wysoko wyspecjalizowanych doradców w zakresie finansów, doradztwa transakcyjnego i prawnego, których zadaniem była analiza potencjalnego przedmiotu Transakcji, w celu oceny ryzyk związanych z poszczególnymi aktywami;

2. Rezygnacja z najszerszego pierwotnie rozważanego zakresu Transakcji z uwagi na poziom ryzyka określony przez doradców;

3. Ostatecznie - podjęcie decyzji przez B co do nabycia jedynie wybranych pakietów wierzytelności, niosących najmniejsze ryzyko dla Funduszu.

Zatem usługi B. spełniają minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania AFI określony w ZAFI, jak i UFI.

f) Usługi kompleksowe i możliwość zastosowania zwolnienia z VAT

Co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane jako odrębne i niezależne. Jednak zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą TSUE (np. wyrok z 25 lutego 1999 r., C-349/96 w sprawie Card Protection Plan) w sytuacji, gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona na odrębne elementy dla celów podatkowych. Takie świadczenie określane jest jako usługa kompleksowa.

Wszystkie elementy świadczenia kompleksowego podlegają takim samym zasadom opodatkowania w zakresie poszczególnych elementów konstrukcyjnych podatku VAT (a w szczególności - tej samej stawce VAT). Jak bowiem wynika z orzecznictwa TSUE, dokonywanie rozbicia takich jednolitych świadczeń na pojedyncze elementy składowe i określanie dla tych elementów odrębnych konsekwencji podatkowych nie byłoby prawidłowe. Innymi słowy, wszystkie elementy świadczenia złożonego winny podlegać opodatkowaniu niejako łącznie, jako jednolita czynność, dla której określa się jedną stawkę VAT (względnie zwolnienie z opodatkowania).

Dla potrzeb oceny, czy zbiór czynności stanowi usługę kompleksową, należy zatem przede wszystkim zweryfikować, czy określone czynności (wchodzące potencjalnie w skład świadczenia złożonego) są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny.

W większości przypadków usług kompleksowych możliwe jest wyróżnienie świadczenie głównego i świadczenia pomocniczego - nie jest to jednak konieczne. Usługą kompleksową mogą być także świadczenia, w których wszystkie elementy są względem siebie równorzędne, a żadne z nich nie ma charakteru dominującego. Takie świadczenia wspólnie stanowią razem niejako nową całość - stają się nowym, niepodzielnym świadczeniem gospodarczym, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny. Takie podejście zaprezentował m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 października 2016 r., sygn. I FSK 344/15.

Podczas oceny, czy dane świadczenie ma charakter kompleksowy, TSUE kieruje się również perspektywą odbiorcy świadczenia. Zdaniem TSUE, stosując to kryterium, należy przyjąć, że dane świadczenie ma charakter kompleksowy, jeżeli nabywca jest zainteresowany nabyciem jednego kompleksowego świadczenia, a nie zespołu poszczególnych czynności.

W tym kontekście, jak wynika z przedstawionego opisu czynności wykonywanych w ramach usług świadczonych przez B., usługi te mają charakter kompleksowy, tj. obejmują zestaw zadań o charakterze zarządczym.

W celu świadczenia swoich usług B nabyła Usługi doradztwa finansowego, Usługi doradztwa transakcyjnego, Usługi doradztwa prawnego i Usługi notarialne. Do tych czynności B. dodała następnie kluczowy element decyzyjności i koordynacji. W efekcie, poszczególne elementy składowe, stworzyły niejako nową, odrębną całość, która to - dopiero łącznie, jako usługa kompleksowa - znalazła zastosowanie w stanie faktycznym będącym przedmiotem niniejszego wniosku. Poszczególne elementy składowe (osobno), niepołączone w jedno świadczenie i nieuzupełnione przez element decyzyjności i koordynacji przez B., nie byłyby użyteczne na potrzeby dokonania przez Fundusz Transakcji (jak opisano w stanie faktycznym niniejszego wniosku).

W analizowanej sprawie co prawda możliwe jest zidentyfikowanie poszczególnych świadczeń wykonywanych w ramach kompleksowej usługi zarządzania, niemniej jednak należy mieć na uwadze, że zamiarem B jest świadczenie usługi zarządzania portfelem (w rozumieniu przepisów o VAT), a nie poszczególnych świadczeń wchodzących w jej skład (jak już wskazano wyżej). W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy, wydzielenie poszczególnych czynności wykonanych w ramach usługi B jako odrębnych świadczeń miałoby charakter sztuczny.

Również z perspektywy nabywcy - Funduszu - wszelkie działania przed określeniem ostatecznego kształtu Transakcji i jej sfinalizowaniem stanowią odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość odpowiadającą na jego potrzebę. Poszczególne czynności nie stanowią dla Funduszu celu samego w sobie, a jedynie mają służyć realizacji funkcji zarządzania portfelem inwestycyjnym tego Funduszu w rozumieniu przepisów o VAT. Wszystkie elementy usługi B, w tym elementy świadczone przez podwykonawców, zmierzały do tego samego celu, którym było doprowadzenie do utworzenia atrakcyjnego portfela inwestycyjnego Funduszu, który charakteryzowałby się akceptowalnym poziomem ryzyka. Każda z czynności wchodzących w skład usługi B była niezbędna dla spełnienia tego celu i żadna z nich nie miała charakteru samoistnego. B zapewniła kompleksową obsługę procesu inwestycji w wierzytelności poprzez wsparcie na etapie zakupu. Przedmiotem zainteresowania Funduszu nie była realizacja poszczególnych czynności składających się na całość świadczenia B. Samodzielnie i w oderwaniu od siebie nie miałyby one znaczenia dla Funduszu, gdyż dopiero całościowo mają one dla niego wartość.

W świetle powyższego, w opinii Wnioskodawcy wszystkie opisane czynności stanowią powiązany ze sobą zespół świadczeń, których zakres jest istotny i specyficzny dla procesu zarządzania Funduszem z punktu widzenia przepisów o VAT. Z ekonomicznego punktu widzenia usługi B stanowią jedno kompleksowe świadczenie, którego istotą jest zarządzanie Funduszem oraz jego portfelem inwestycyjnym. Czynności te charakteryzują się tak ścisłym związkiem funkcjonalnym, że pod względem ekonomicznym powinny zostać uznane za jedną całość (co Wnioskodawca wykazał wyżej).

Na powyższą klasyfikację usługi B jako świadczenia kompleksowego nie ma wpływu przyjęty sposób kalkulacji wynagrodzenia, które stanowi sumę wynagrodzeń za usługi podwykonawców. Istota świadczenia wskazuje bowiem wyraźnie na to, że jedynie w całości odpowiada ono na potrzebę Funduszu, zaś wysokość wynagrodzenia jest kwestią wtórną, niemającą znaczenia dla natury świadczenia. W efekcie, jako jedno świadczenie, usługi świadczone przez B w całości powinny być opodatkowane wg tej samej stawki VAT.

Jak już wskazano wyżej, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku m.in. usługi zarządzania:

a) funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;

b) portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Jak wykazał Wnioskodawca, przedmiotowe usługi B stanowią usługi zarządzania Funduszem w świetle przepisów o VAT. W efekcie, usługi świadczone przez B. powinny być zwolnione z VAT (gdyż ustawa o VAT przewiduje zwolnienie dla usług polegających na zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi).

g) Realizacja celów inwestycyjnych Funduszu

Wnioskodawca uważa, że interpretując pojęcie „zarządzania funduszami inwestycyjnymi”, należy również mieć na uwadze wniosek Komisji Europejskiej z 28 listopada 2007 r. KOM(2007) 747, w którym Komisja postuluje m.in. dodanie do Dyrektywy VAT art. 135a pkt 11 definiującego zakres usług zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi jako „działalność mającą na celu zrealizowanie celów inwestycyjnych danego funduszu inwestycyjnego”. W ocenie Funduszu, pomimo iż wniosek ten nie został jak dotąd uwzględniony, jego treść może służyć jako jedna ze wskazówek interpretacyjnych w procesie wykładni przepisów art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Zakup usług B. jest niezbędny dla realizowania przez Fundusz bieżącej działalności prowadzącej do osiągnięcia celu inwestycyjnego - jakim jest maksymalizacja zysków z wierzytelności. Aby czerpać te zyski, należało jednak najpierw odpowiednio dobrać pakiety wierzytelności, czemu służyły usługi świadczone przez B. Fundusz nie był w stanie wykonać czynności objętych zakresem usług B. wykorzystując własne zasoby - nie zatrudnia bowiem wyspecjalizowanych pracowników jak podwykonawcy zaangażowani przez B. Dlatego niewątpliwie usługi B miały na celu realizację celów inwestycyjnych Funduszu.

h) Realizacja celu zwolnienia z VAT usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych

Na koniec należy uznać, że zwolnienie z VAT kompleksowej usługi świadczonej przez B wpisuje się w realizację celu zwolnienia z VAT usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych.

W nieprawomocnym wyroku z 23 października 2019 r. o sygn. III SA/Wa 530/19, WSA w Warszawie przyznał - w ślad za TSUE - że szeroka definicja pojęcia zarządzania (wynikająca z orzecznictwa TSUE) miała na celu zwolnienie wszelkich usług immanentnie związanych z usługami zarządzania funduszem i jego aktywami, tak by konsumenci nie byli obciążeni kwotą podatku VAT niezależnie od tego, czy usługi te świadczone są przez fundusz lub podmiot nim zarządzający, czy też przez podmiot zewnętrzny pod warunkiem, że są to usługi specjalistyczne, nierozerwalnie związane z zarządzaniem funduszami.

Zarówno w wyroku Abbey National, jak i w wyroku GfBk TSUE zwrócił uwagę na ratio legis zwolnienia z VAT transakcji związanych z zarządzaniem specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Jest nim m.in. ułatwienie drobnym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, bez ponoszenia kosztów podatku VAT, w celu zapewnienia neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między bezpośrednim inwestowaniem w papiery wartościowe a inwestowaniem w nie za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.

Zastosowanie zwolnienia z VAT do usług świadczonych przez B na rzecz Funduszu wpisuje się zatem w cel, jaki przyświecał prawodawcy przy wprowadzeniu do systemu prawnego zwolnienia z VAT usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

W świetle analizy wszystkich powyższych kryteriów zwolnienia z VAT, nie ulega wątpliwości, iż usługi świadczone przez B na rzecz Funduszu stanowią zarządzanie Funduszem oraz portfelem inwestycyjnym Funduszu, i jako takie powinny korzystać ze zwolnienia z VAT przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a lub b ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z przepisu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Wskazać należy bowiem, że czynnikiem wyróżniającym określoną czynność jako czynność usługową (usługę) jest przede wszystkim to, że świadczenie tej czynności zmierza do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że A(„Fundusz”, „Wnioskodawca”) jest funduszem sekurytyzacyjnym utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Zgodnie z art. 3 ust. 4 pkt 2 UFI Fundusz jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym („AFI”). Fundusz jest zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony.

Fundusz zarządzany jest przez C. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. („TFI”), które z mocy prawa i postanowień statutu Funduszu jest organem Funduszu. Zgodnie ze statutem nadanym przez TFI, przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych, w szczególności w realizację procesu sekurytyzacji wierzytelności, w papiery wartościowe, czy w instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe. W ramach prowadzonej działalności i w oparciu o regulacje UFI, Fundusz może zawierać umowy, których przedmiotem jest sekurytyzacja aktywów.

W 2018 r. B AB (publ), spółka akcyjna zarejestrowana zgodnie z prawem szwedzkim z siedzibą w (`(...)`) („B”), działając jako podmiot dominujący grupy kapitałowej D („Grupa D”) złożyła niepowiązanej kapitałowo spółce („Kontrahent”) ofertę deklarującą chęć nabycia części działalności prowadzonej przez podmioty powiązane z Kontrahentem, w szczególności w zakresie posiadanych przez nie aktywów i ich obsługi. Aktywa te obejmowały przede wszystkim pakiety wierzytelności należące do funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów z grupy Kontrahenta.

Oferta B została wybrana przez Kontrahenta, tj. B uzyskała prawo do wyłącznych negocjacji z Kontrahentem. Negocjacje miały na celu określenie ostatecznego zakresu transakcji. Strony prowadziły negocjacje z udziałem doradców.

Transakcja objęła nabycie przez Fundusz, jako specjalnie przeznaczony do tego podmiot, w którym inwestorem posiadającym certyfikaty inwestycyjne jest podmiot z Grupy D, wybranych pakietów wierzytelności należących do funduszy z grupy Kontrahenta. Ustalono również treść umów, na podstawie których miały zostać nabyte pakiety wierzytelności.

W celu sfinalizowania Transakcji Wnioskodawca zawarł umowy, na podstawie których nabyte zostały pakiety wierzytelności. 31 stycznia 2019 r. Fundusz zawarł z Kontrahentem Umowę Przedwstępną w Związku z Sekurytyzacją, która regulowała m.in. najważniejsze prawa i obowiązki stron, a także określała czynności, które miały zostać następnie podjęte w związku z przeniesieniem pakietów wierzytelności. Do ostatecznego przeniesienia pakietów wierzytelności doszło na podstawie umowy z 29 kwietnia 2019 r. W związku z przygotowaniem Transakcji, negocjacjami i finalizacją Transakcji, B. występując w kontaktach z Kontrahentem i działając na rzecz Funduszu, w celu określenia ostatecznego zakresu Transakcji, nabywała usługi od wyspecjalizowanych podmiotów niepowiązanych z Grupą D. Były to:

1. Usługi doradztwa finansowego świadczone przez instytucję kredytową z siedzibą w Wielkiej Brytanii - w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, które obejmowały doradztwo i wsparcie m.in. w:

· określeniu celów Transakcji;

· przeprowadzaniu analizy wyceny Transakcji we wszystkich rozważanych scenariuszach;

· w strukturyzowaniu, planowaniu i negocjowaniu Transakcji;

· opracowywaniu ofert i ich przekazywaniu Kontrahentowi;

· analizie zainteresowania innych podmiotów uczestnictwem w Transakcji, analizie potencjalnych innych ofert składanych przez konkurencyjne podmioty;

· tworzeniu i wdrożeniu strategii inwestycyjnej;

· opracowywaniu raportów, przygotowaniu materiałów związanych z rozważaną inwestycją;

· planowaniu, organizowaniu oraz kontroli wszystkich procesów związanych z działalnością inwestycyjną;

· dokonywaniu analiz rynkowych pod kątem oceny opłacalności i ryzyka związanego z poszczególnymi scenariuszami Transakcji (zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym na etapie budowania portfela inwestycyjnego);

· wydawaniu zaleceń dotyczących kupna określonych aktywów, co miało wpływ na określenie ostatecznego zakresu Transakcji;

· organizacji całego procesu negocjacji, w tym także uczestnictwo w negocjacjach mających na celu przygotowanie warunków do realizacji Transakcji;

· zorganizowaniu całego procesu nabywania aktywów.

2. Usługi doradztwa transakcyjnego świadczone przez wyspecjalizowaną spółkę doradztwa strategicznego obejmowały swoim zakresem kompleksową organizację Transakcji (zarządzanie operacyjne jej przebiegiem) w ramach każdej jej fazy tj. od procesu analizy możliwych scenariuszy do sfinalizowania Transakcji, w tym m.in.:

· przygotowanie wstępnego planu i wstępnej struktury zarządzania planowaną Transakcją;

· wsparcie Grupy D w procesie negocjacji;

· zarządzanie planowaną Transakcją poprzez pełnienie roli biura zarządzania projektem (PMO) w procesie integracji (w tym organizacja regularnych i koordynacja spotkań zespołów w ramach projektu);

· przygotowanie docelowej i tymczasowej struktury organizacyjnej;

· opracowanie planu komunikacji, wsparcie w bieżącej komunikacji;

· wsparcie w procesie wyboru pracowników, którzy mogliby zostać przeniesieni w ramach Transakcji, określenie scenariuszy przeniesienia pracowników, zajmujących się obsługą wierzytelności i opracowanie planu przeniesienia, a także wstępny wybór systemu IT, opracowanie scenariuszy przejęcia systemów IT od Kontrahenta i opracowanie wstępnego planu migracji systemów IT oraz merytoryczny wkład do projektu umowy przedwstępnej w związku z sekurytyzacją w zakresie dotyczącym transferu pracowników i systemów IT;

· tworzenie i wdrożenie strategii inwestycyjnej;

· opracowywanie raportów, przygotowanie materiałów związanych z rozważaną inwestycją;

· planowanie, organizowanie oraz kontrola wszystkich procesów związanych z działalnością inwestycyjną.

3. Usługi doradztwa prawnego świadczone przez kancelarię prawną obejmowały swoim zakresem, m.in.:

· analizę statusu podmiotów z grupy Kontrahenta w kontekście rozważanych scenariuszy;

· analizę struktury aktywów / pasywów podmiotów z grupy Kontrahenta i toczących się w nich postępowań;

· przygotowanie memorandum dotyczącego scenariusza Transakcji polegającego na nabyciu jedynie aktywów (pakietów wierzytelności);

· uczestnictwo w spotkaniach z Komisją Nadzoru Finansowego związanych z Transakcją;

· opracowywanie raportów, przygotowanie materiałów związanych z rozważaną inwestycją;

· organizację całego procesu negocjacji, w tym także uczestnictwo w negocjacjach mających na celu przygotowanie warunków do realizacji Transakcji.

4. Usługi notarialne świadczone przez kancelarię notarialną obejmowały swoim zakresem:

· potwierdzenia podpisów;

· przygotowanie aktów notarialnych;

· przygotowanie wyciągów z aktów notarialnych.

Wszystkie powyższe czynności dotyczyły konkretnego procesu inwestycyjnego i miały wspólny cel, jakim było utworzenie pierwszych pakietów wierzytelności Funduszu. Usługi doradców były nabywane przez B w celu świadczenia przez B usług na rzecz Funduszu. Usługi te były związane z utworzeniem portfela inwestycyjnego Funduszu, do czego miała prowadzić Transakcja, która posiadała ostatecznie charakter sekurytyzacji aktywów w postaci wierzytelności. Osoby pracujące dla B koordynowały wybór i działania doradców. B nabywała usługi doradców i koordynowała cały proces nabycia pakietów na rzecz Funduszu. To właśnie osoby pracujące dla B na podstawie zaleceń doradców, uwzględniając ryzyko, o którym informowali, ostatecznie przedstawiły Wnioskodawcy zakres Transakcji, obejmującej wybrane, określone pakiety wierzytelności. Usługi B doprowadziły do nabycia przez Fundusz wybranych pakietów wierzytelności.

29 kwietnia 2019 r. Fundusz zawarł z B. umowę, na podstawie której Fundusz zobowiązał się zapłacić B. za wykonane usługi świadczone w związku z Transakcją. Ustalone wynagrodzenie uwzględniało koszt usług podwykonawców (Usług doradztwa finansowego, Usług doradztwa transakcyjnego, Usług doradztwa prawnego i Usług notarialnych), które B. musiał ponieść w celu rzetelnego świadczenia swoich usług.

Zgodnie z ustaleniami pomiędzy B. a Funduszem, wynagrodzenie B było ustalone w kwocie odpowiadającej sumie wynagrodzeń za wyżej opisane usługi podmiotów trzecich związane z Transakcją.

W wykonaniu powyższej umowy oraz na podstawie faktury wystawionej przez B. Fundusz zapłacił B. wynagrodzenie za jej usługi świadczone w związku z Transakcją.

B jest podmiotem szwedzkim, nieposiadającym na moment przeprowadzenia Transakcji oraz świadczenia usług opisanych w niniejszym wniosku stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski w rozumieniu przepisów o VAT. Na moment złożenia niniejszego wniosku, B. posiada stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium Polski, które powstało ponad rok po przeprowadzeniu Transakcji bez żadnego z nią związku (w szczególności, zakres działalności B. w ramach stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce nie obejmuje wsparcia przy Transakcji lub podobnych zdarzeniach - B. w tym zakresie koncentruje się na działalności pomocniczej dla Grupy D, takiej jak usługi HR, księgowość itp. rozumianej zasadniczo jako świadczenie usług o niskiej wartości dodanej). Istniejące obecnie stałe miejsce prowadzenia działalności B. w Polsce nie było wykorzystywane na potrzeby świadczenia przez B na rzecz Funduszu usług opisanych w stanie faktycznym niniejszego wniosku. Na moment świadczenia tych usług, B. nie posiadała jeszcze stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski w rozumieniu przepisów o VAT.

B., ani wyspecjalizowani usługodawcy świadczący wyżej wymienione usługi nie są podmiotami zarządzającymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 1a ust. 1 UFI.

Wnioskodawca powziął wątpliwości, czy usługi nabywane od B stanowią świadczenie kompleksowe, zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy.

W tym miejscu zauważyć należy, że z przepisu art. 5 ust. 1 ustawy, regulującego zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług wynika, że dla opodatkowania danej transakcji rozstrzygające znaczenie ma ustalenie miejsca świadczenia.

Wskazać należy, że miejsce świadczenia to nic innego jak miejsce opodatkowania danej czynności. Zatem, jego określenie ma istotne znaczenie dla prawidłowego ustalenia państwa, w którym powstanie obowiązek podatkowy z tytułu danej czynności.

W związku z powyższym należy przeanalizować kwestię dotyczącą miejsca świadczenia ww. usług.

Stosownie do art. 28a ustawy, na potrzeby stosowania rozdziału 3 działu V ustawy, dotyczącego określania miejsca świadczenia usług:

1. ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:

a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,

b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;

2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Wskazany powyżej art. 28a ustawy, wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – w myśl art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Jak stanowi art. 28b ust. 2 ustawy, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Natomiast w przypadku, gdy podatnik będący usługobiorcą nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 2, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (art. 28b ust. 3 ustawy).

Z powyższych przepisów wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy – przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania, których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy – podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,

b) usługobiorcą jest:

§ w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b – podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,

§ w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, w przypadku których miejscem świadczenia usług, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju – podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15,

§ w pozostałych przypadkach – podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

Stosownie do art. 17 ust. 2 ustawy – w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

Z okoliczności sprawy wynika, że B świadczy na rzecz Funduszu usługi. D Finanse jest podmiotem szwedzkim, który na moment przeprowadzania Transakcji oraz świadczenia usług nie posiadał stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski w rozumieniu przepisów o VAT.

Mając na uwadze powyższe, skoro, jak wynika z wniosku, Wnioskodawca jest usługobiorcą przedmiotowych usług, a B nie posiadał siedziby działalności gospodarczej w Polsce i na moment przeprowadzenia Transakcji nie posiadał stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski, to usługi nabywane przez Wnioskodawcę od B stanowiły import usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy, których miejscem świadczenia jest Polska, a Wnioskodawca, jako usługobiorca tych usług, był zobowiązany do ich rozliczenia dla celów VAT.

Odnosząc się do kompleksowości przedmiotowej usługi, należy wskazać, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych.

Kwestia kompleksowości usług była rozstrzygana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przywołać można chociażby wyrok z 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07, w którym stwierdzono, że: „każde świadczenie powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne” (również wyrok z 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06). Wyrok ten sformułował kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono zatem miejsce w sytuacji, gdy (i) świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej, (ii) poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny, (iii) kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych, (iv) kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.

Usługa kompleksowa zawiera zatem kilka czynności (usług) opodatkowanych różnymi stawkami podatku VAT, z tym, że jedna z nich jest usługą główną, przeważającą, nadającą danej usłudze jej główny charakter, przy czym wszystkie zmierzają do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego wskazanej w umowie. Usługę należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać bez usługi pomocniczej usługi głównej.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy uznać należy, że czynności wykonywane przez B uznać można za usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel – zarządzanie portfelem inwestycyjnym (portfelem wierzytelności). Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności, i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. Wszystkie działania D Finance są nierozerwalnie związane z czynnością zarządzania portfelem inwestycyjnym. Ponadto jak wynika z całokształtu sprawy przedmiotem zainteresowania Funduszu nie była realizacja poszczególnych czynności składających się na świadczenia B, a całość świadczenia.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

a) funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

b) portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2. usług doradztwa;

3. usług w zakresie leasingu.

Stosowanie zwolnień od podatku lub stawek preferencyjnych ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług lub stawki obniżonej.

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1. przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2. podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu m.in. do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych.

Wskazać należy, że przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym zwolnieniu od podatku VAT podlega zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

W kwestii wyjaśnienia pojęcia „zarządzania funduszem” można wskazać, że z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

- zarządzanie inwestycjami,

- administracja:

a) obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b) zapytania klientów;

c) wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d) monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e) prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f) wypłata zysków;

g) emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h) rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i) prowadzenie ksiąg,

- wprowadzanie do obrotu.

Należy ponadto wskazać, że ww. definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy że Usługi wykonywane przez D Finanse na rzecz Wnioskodawcy mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane Usługi zawierają się w ww. załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE.

Usługi te będą podlegać zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi lub zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a lub ich częścią.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 605 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i., ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 u.f.i., towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i., siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem (art. 5 u.f.i.). Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i. przez „fundusz zagraniczny” rozumie się fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i., pod pojęciem „państwa członkowskiego” należy rozumieć państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”, zgodnie z którym należy przez to rozumieć alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji – prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego (art. 2 pkt 10b u.f.i.). Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit a i b ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę zagranicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i. – ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i., fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i., fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1. fundusz inwestycyjny otwarty;

2. alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.f.i., towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.

Towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać spółce zarządzającej prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie funduszem inwestycyjnym otwartym i prowadzenie jego spraw (art. 4 ust. 1a u.f.i.).

Zgodnie z art. 45a ust. 1 ww. u.f.i., z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Stosownie do art. 183 ust. 1 u.f.i., fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności.

Natomiast w myśl art. 183 ust. 2 u.f.i., Fundusz sekurytyzacyjny może być utworzony jako:

1. standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny;

2. niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.

Według art. 192 ust. 1 i ust. 2 powołanej ustawy – zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia Komisji. Zezwolenie na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami oznacza także zezwolenie za zarządzanie pulą wierzytelności.

Z powyższych przepisów wynika, że towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego innym podmiotom działającym z odpowiednim zezwoleniem Komisji Nadzoru Finansowego.

W niniejszej sprawie Usługi będą świadczone na rzecz Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego (Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego), o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Mając na uwadze powołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy uznać, że również przesłanka podmiotowa dotycząca świadczenia przedmiotowych usług na rzecz opisanego pomiotu – została spełniona.

Z uwagi zatem na okoliczności sprawy oraz powołane powyżej przepisy i orzecznictwo TSUE, należy stwierdzić, że usługi zarzadzania portfelem wierzytelności świadczone przez B. na rzecz Wnioskodawcy, mieszczą się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, gdyż jak wskazano wyżej, usługi te spełniają zarówno warunek podmiotowy jak i przedmiotowy określony w tym przepisie. W konsekwencji, Fundusz powinien rozpoznać import usług zwolniony od podatku od towarów i usług.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…), za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.