0111-KDIB3-1.4012.525.2021.5.WN

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14 r § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 13 kwietnia 2021 r. (data wpływu 20 kwietnia 2021 r.), uzupełnionym pismem z 28 lipca 2021 r. (data wpływu 28 lipca 2021 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania cesji opisanych wierzytelności:

- po stronie Cedenta - jest prawidłowe,

- po stronie Cesjonariusza – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 kwietnia 2021 r., do tut. organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wskazania czy sprzedaż oraz nabycie wierzytelności będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT (podatek od towarów i usług) przez Cedenta lub Cesjonariusza.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 28 lipca 2021 r. (data wpływu 28 lipca 2021 r.), przesłanym w związku z wezwaniem tut. organu z 14 lipca 2021 r. znak: 0111-KDIB2-3.4014.160.2021.2.BD, 0111-KDIB3-1.4012.525.2021.3.WN.

We wniosku złożonym przez:

- Zainteresowanego będącego stroną postępowania:

X S.A.

- Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania:

Y

przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 15 kwietnia 2020 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego wobec Stoczni (dalej jako Stocznia). X (dalej jako Cedent lub Wnioskodawca) posiadała wobec Stoczni bezsporne i uznane na spisie wierzytelności (głównie wierzytelności pożyczkowe). W dniu 24 sierpnia 2020 r., Sędzia — Komisarz w Stoczni wydał postanowienie w przedmiocie przeprowadzenia głosowania nad układem. W dniu 23.02.2021 r. Wnioskodawca jako pożyczkodawca Stoczni wystosował do Spółki pisma, wypowiadające dwie umowy pożyczki. Na wypowiedzenie przez Wnioskodawcę umów pożyczek wpłynął brak wywiązywania się przez Stocznię z postanowień ww. umów, w tym w szczególności brak spłaty rat kapitału przypadających na dzień 31 stycznia 2021 r. oraz należnych odsetek umownych za okres od czerwca 2019 r. Wnioskodawca poinformował także Stocznię o zamiarze dochodzenia swoich wierzytelności poprzez realizację zabezpieczeń, tj. zastawu na akcjach Spółki X, będących własnością Y (dalej jako Zainteresowany lub Cesjonariusz). W tym samym dniu, tj. 23 lutego 2021 r. do Zainteresowanego wpłynęło zawiadomienie od Wnioskodawcy o naruszeniu przez Stocznię postanowień umowy i zamiarze dochodzenia przez Wnioskodawcę swoich wierzytelności z zabezpieczeń ustanowionych na mocy umów zastawów rejestrowych na akcjach Spółki X. W wyniku podjętych negocjacji pomiędzy Zainteresowanym a Wnioskodawcą strony ustaliły, że możliwe jest zawarcie umowy przelewu wyżej wymienionych wierzytelności, z których Wnioskodawca chce dochodzić swoich roszczeń poprzez skorzystanie z ustanowionych zabezpieczeń. Dodatkowo strony ustaliły przejęcie przez Zainteresowanego także innych wierzytelności wobec Stoczni. Uzasadnieniem dla objęcia umową przelewu wierzytelności pod warunkiem zawieszającym z Zainteresowanym wszystkich wierzytelności, o których mowa powyżej było objęcie ich jedną kartą do głosowania nad układem. W dniu 10 marca 2021 r. Wnioskodawca oraz Zainteresowany zawarli umowę przelewu wierzytelności pod warunkiem zawieszającym. Na mocy powyższej umowy Cedent, przeniósł, pod warunkami zawieszającymi wskazanymi w umowie, na Cesjonariusza swoje wierzytelności wobec Stoczni. Strony zgodnie postanowiły, że wartość wierzytelności będzie ustalona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Stoczni. Strony zgodnie potwierdziły, że ustalona wartość wierzytelności odpowiada ich wartości rynkowej. W zamian za skuteczny przelew wierzytelności, Cesjonariusz przeniósł na rzecz Cedenta własność akcji imiennych Spółki X. Z uwagi na różnicę wartości rynkowej nabywanych wierzytelności i przenoszonych akcji Spółki X, Cedent dodatkowo dopłaci na rzecz Cesjonariusza określoną kwotę w gotówce tytułem rozliczenia umowy. Przejście wierzytelności na rzecz Cesjonariusza oraz zaktualizowanie się zobowiązań Stron związanych z przeniesieniem własności akcji Spółki X, następuje po upływie jednego dnia od dnia wydania przez Sędziego — Komisarza postanowienia w przedmiocie stwierdzenia przyjęcia układu w Stoczni (tj. postanowienia stwierdzającego przyjęcie układu lub postanowienia stwierdzającego nieprzyjęcie układu), w przypadku spełnienia się łącznie następujących warunków zawieszających:

- w postaci skutecznego oddania przez Cedenta ważnego głosu nad układem w Stoczni, zgodnie z instrukcją głosowania przekazaną Cedentowi przez Cesjonariusza,

- w postaci uzyskania przez Cedenta niezbędnych zgód korporacyjnych;

Wnioskodawca oddał głos nad układem w dniu 11 marca 2021 r. zgodnie z instrukcją Zainteresowanego. Zainteresowany na podstawie opisanego wyżej stanu faktycznego i po konsultacji z urzędem skarbowym złożył deklarację PCC (podatek od czynności cywilnoprawnych)-3, gdzie wskazał na zawarcie umowy sprzedaży wierzytelności oraz odprowadził właściwą kwotę podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1%.

Dodatkowo Zainteresowany w zakresie podatku od towarów i usług uzupełnił opis sprawy informując:

Ad. 2.

- na podstawie umowy cesji nie przysługuje Cedentowi żadne roszczenie w stosunku do Cesjonariusza i wierzytelności,

- nabyte wierzytelności stanowiły w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalne,

- umowa nie zawiera upoważnienia do korzystania z nabytych wierzytelności przez inny podmiot,

- umowa nie zobowiązuje Cesjonariusza do świadczenia na rzecz Cedenta jakichkolwiek usług,

- w związku z nabyciem wierzytelności Cesjonariusz nie otrzymał jakiekolwiek przysporzenia majątkowego (wynagrodzenie).

- zdaniem Wnioskodawcy różnica między wartością nominalną wierzytelności, którą nabył Cesjonariusz, a ceną jej sprzedaży odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili jej sprzedaży. Została ona wyliczona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Stoczni. Strony zgodnie potwierdziły, że ustalona wartość wierzytelności odpowiada ich wartości rynkowej,

- umowa cesji wierzytelności przewiduje jedynie zapłatę ceny przez Cesjonariusza na rzecz Cedenta. Kalkulacja tej ceny nie zawierała żadnego innego wynagrodzenia,

- zgodnie z umową cesji wierzytelności poza zbyciem wierzytelności na rzecz Cesjonariusza nie doszło i nie dojdzie do przekazania innego wynagrodzenia dla Cedenta, np. premia, prowizja,

- Cedent oraz Cesjonariusz nie zawarli żadnych dodatkowych umów w których zostały zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności. Ustalona między stronami cena ma charakter stały i ostateczny,

- pomiędzy zbywcą wierzytelności a Cesjonariuszem nie istnieje odrębny stosunek prawny, rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności,

- nabywane przez Cesjonariusza wierzytelności są bezsporne.

W związku z powyższym opisem w zakresie podatku od towarów i usług zadano następujące pytanie:

Czy transakcja opisana w stanie faktycznym polegająca na przelewie wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Cedenta lub Cesjonariusza?

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług:

Opodatkowanie VAT u Cedenta.

Transakcja cesji wierzytelności własnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej jako VAT) jako transakcja nie stanowiąca ani odpłatnej dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT. Według art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Natomiast, stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej. Przeniesienie w drodze umowy praw do wierzytelności własnych, stanowiących prawa majątkowe, nie stanowi wobec powyższej definicji dostawy towarów. Wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy VAT, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru. Przelew wierzytelności nie może zostać sklasyfikowany również jako świadczenie usług na gruncie przepisów ustawy VAT. Należy zauważyć, iż czynność tego rodzaju nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ona jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (np. zawartej umowy pożyczki). Instytucja przelewu (cesji) wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, dalej: „Kodeks cywilny”). Zgodnie z treścią art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Według art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Należy zauważyć, że wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym np. pieniężnie). Przeniesienie wierzytelności jest więc skutkiem rozporządzania wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności, nie jest więc świadczeniem usług w myśl ustawy VAT. Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, przykładowo w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 października 2011 r., sygn. I FSK 537/11, w którym sąd uznał, iż: „Zbycie wierzytelności nie stanowi zatem świadczenia usługi, gdyż jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).” Wobec powyższego cesja wierzytelności własnych przez Cedenta, jako czynność wykonywania prawa własności, znajduje się poza zakresem przepisów ustawy VAT, w związku z czym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT po stronie Cedenta.

Opodatkowanie VAT po stronie Cesjonariusza.

Jak wskazano powyżej wierzytelność jest prawem majątkowym, a co za tym idzie przelew wierzytelności nie może być rozpatrywany w kontekście wystąpienia odpłatnej dostawy towarów. Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ustawy VAT przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług obejmuje w swoim zakresie każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, jeżeli spełnione są następujące przesłanki:

- jedna ze stron (usługodawca) jest zobowiązana do spełnienia określonego, konkretnego i zindywidualizowanego świadczenia na rzecz drugiej strony (usługobiorcy/wierzyciela/nabywcy);

- istnienie bezpośredniego beneficjenta świadczenia (usługobiorcy/wierzyciela/nabywcy) pojawia się przysporzenie w ramach otrzymanego świadczenia;

- ustalenie wynagrodzenia, będącego korzyścią dla świadczącego usługę, określonego w pieniądzu, a związek pomiędzy świadczeniem (usługą) a otrzymanym wynagrodzeniem jest bezpośredni;

- nabywanemu świadczeniu (usłudze) odpowiada świadczenie wzajemne między stronami stosunku prawnego.

W analizowanym przypadku bezsprzecznie nie zajdzie druga i trzecia z ww. przesłanek, tj. na rzecz Cesjonariusza, Cedent nie uruchomi żadnego wynagrodzenia za jakiekolwiek czynności. Oczywistym jest bowiem, że takie wynagrodzenie nie może zostać wypłacone, ponieważ Cedent nie jest beneficjentem żadnej czynności, z tytułu której powstałby stosunek zobowiązaniowy względem Cesjonariusza. Ponadto, za wynagrodzenie nie może być uznany fakt, że Cesjonariusz nabędzie wierzytelność po cenie niższej niż nominalna. Należy również wspomnieć że, definicja „świadczenia usług” ma charakter uzupełniający definicji „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach działalności gospodarczej (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2019 r., sygn. akt I SA/Łd 769/18). W świetle powołanych przepisów przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie, które nie jest dostawą towarów, świadczone na rzecz innego podmiotu. Jednocześnie jak wynika z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. W rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT w takim przypadku nie mamy również do czynienia z zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Badając konkretną transakcję należy bowiem poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Precyzując, poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od cedenta do cesjonariusza za wykonaną usługę. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest również ustalenie, czy - obok transakcji cesji wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność (w postaci przeniesienia własności akcji Spółki X), trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa ściągnięcia długu w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi więc wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę, a tym samym, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi więc istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 1 i art. 4 Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. U.UE.L1977.145.1 z dnia 13 czerwca 1977 r.), zwanej dalej „VI Dyrektywą”, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej Dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży. Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.

Stanowisko to potwierdzają również liczne wyroki sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

- Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 2011-10-27 C-93/10: „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.”

- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2015-06-18 I FSK 828/14: „Warunkiem koniecznym dla uznania transakcji za odpłatną usługę czyli czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego lub należnego, jako świadczenia wzajemnego. Żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od tej wartości nominalnej, nie może być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług”.

- Wyrok Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2012-03-19 I FPS 5/11: „Żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od tej wartości nominalnej, nie może być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 VATU.”

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy zasadne jest stwierdzenie, że w tak przedstawionym stanie faktycznym, wskutek realizacji umowy przelewu wierzytelności po stronie Cesjonariusza nie wystąpią żadne czynności podlegające opodatkowaniu VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, w zakresie podatku od towarów i usług, w zakresie braku opodatkowania cesji opisanych wierzytelności:

- po stronie Cedenta - jest prawidłowe,

- po stronie Cesjonariusza – jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów na terytorium kraju;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które – stosownie do definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Z opisu sprawy wynika, że w dniu 10 marca 2021 r. Wnioskodawca oraz Zainteresowany zawarli umowę przelewu wierzytelności pod warunkiem zawieszającym. Na mocy powyższej umowy Cedent, przeniósł, pod warunkami zawieszającymi wskazanymi w umowie, na Cesjonariusza swoje wierzytelności wobec Stoczni. Strony zgodnie postanowiły, że wartość wierzytelności będzie ustalona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Stoczni. Strony zgodnie potwierdziły, że ustalona wartość wierzytelności odpowiada ich wartości rynkowej. W zamian za skuteczny przelew wierzytelności, Cesjonariusz przeniósł na rzecz Cedenta własność akcji imiennych Spółki X. Z uwagi na różnicę wartości rynkowej nabywanych wierzytelności i przenoszonych akcji Spółki X, Cedent dodatkowo dopłaci na rzecz Cesjonariusza określoną kwotę w gotówce tytułem rozliczenia umowy. Przejście wierzytelności na rzecz Cesjonariusza oraz zaktualizowanie się zobowiązań Stron związanych z przeniesieniem własności akcji Spółki X, następuje po upływie jednego dnia od dnia wydania przez Sędziego — Komisarza postanowienia w przedmiocie stwierdzenia przyjęcia układu w Stoczni (tj. postanowienia stwierdzającego przyjęcie układu lub postanowienia stwierdzającego nieprzyjęcie układu), w przypadku spełnienia się łącznie następujących warunków zawieszających: • w postaci skutecznego oddania przez Cedenta ważnego głosu nad układem w Stoczni, zgodnie z instrukcją głosowania przekazaną Cedentowi przez Cesjonariusza, • w postaci uzyskania przez Cedenta niezbędnych zgód korporacyjnych; Wnioskodawca oddał głos nad układem w dniu 11 marca 2021 r. zgodnie z instrukcją Zainteresowanego.

Ponadto:

- na podstawie umowy cesji nie przysługuje Cedentowi żadne roszczenie w stosunku do Cesjonariusza i wierzytelności,

- nabyte wierzytelności stanowiły w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalne,

- umowa nie zawiera upoważnienia do korzystania z nabytych wierzytelności przez inny podmiot,

- umowa nie zobowiązuje Cesjonariusza do świadczenia na rzecz Cedenta jakichkolwiek usług,

- w związku z nabyciem wierzytelności Cesjonariusz nie otrzymał jakiekolwiek przysporzenia majątkowego (wynagrodzenie).

- zdaniem Wnioskodawcy różnica między wartością nominalną wierzytelności, którą nabył Cesjonariusz, a ceną jej sprzedaży odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili jej sprzedaży. Została ona wyliczona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Stoczni. Strony zgodnie potwierdziły, że ustalona wartość wierzytelności odpowiada ich wartości rynkowej,

- umowa cesji wierzytelności przewiduje jedynie zapłatę ceny przez Cesjonariusza na rzecz Cedenta. Kalkulacja tej ceny nie zawierała żadnego innego wynagrodzenia,

- zgodnie z umową cesji wierzytelności poza zbyciem wierzytelności na rzecz Cesjonariusza nie doszło i nie dojdzie do przekazania innego wynagrodzenia dla Cedenta, np. premia, prowizja,

- Cedent oraz Cesjonariusz nie zawarli żadnych dodatkowych umów w których zostały zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności. Ustalona między stronami cena ma charakter stały i ostateczny,

- pomiędzy zbywcą wierzytelności a Cesjonariuszem nie istnieje odrębny stosunek prawny, rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności,

- nabywane przez Cesjonariusza wierzytelności są bezsporne.

Wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do tego, czy w przedstawionych okolicznościach sprzedaż oraz nabycie wierzytelności będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT po stronie Cedenta lub Cesjonariusza.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), dalej zwany: Kodeksem cywilnym, zaś podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego.

Stosownie do art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Wskazać przy tym należy, że w przypadku zbycia wierzytelności o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usługi dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże, jak wskazano na wstępie, ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Ad 1.

W odniesieniu do wątpliwości Wnioskodawcy w kwestii opodatkowania sprzedaży wierzytelności własnych Cedenta stwierdzić należy, że czynności zbycia wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się dyspozycji ar. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Jak wyżej wskazano w przypadku zbycia wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności – niezależnie od tego, czy jest to wierzytelność własna, czy nabyta – jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W konsekwencji sprzedaż wierzytelności własnych przez Cedenta nie stanowi czynności, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT u Cedenta.

Stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie należało więc uznać za prawidłowe.

Ad 2.

Odnośnie opodatkowania podatkiem od towarów i usług przez Cesjonariusza nabywanych wierzytelności zauważyć należy, że zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi. Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Jednocześnie analiza przedstawionego opisu sprawy w niniejszej sprawie powinna dotyczyć również rodzaju wierzytelności będących przedmiotem nabycia, tj. skutkować oceną, czy przedmiotowe transakcje dotyczą tzw. wierzytelności trudnych czyli takich, co do których istnieje poważna wątpliwość, że zostaną zaspokojone. Nabycie bowiem na własne ryzyko wierzytelności uznanych za trudne, w przypadku których różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, będzie pozostawało poza zakresem podatku od towarów i usług, co potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok w sprawie C-93/10 GFKL Financial Services).

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że trudności finansowe Dłużnika Wnioskodawcy stały się na tyle poważne, że doszło do otwarcia przyspieszonego postępowania układowego.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1588, ze zm.), ustawa reguluje:

1. zawieranie przez dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością układu z wierzycielami oraz skutki układu;

2. przeprowadzanie działań sanacyjnych.

W myśl art. 2 ww. ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, restrukturyzację przeprowadza się w następujących postępowaniach restrukturyzacyjnych:

1. postępowaniu o zatwierdzenie układu;

2. przyspieszonym postępowaniu układowym;

3. postępowaniu układowym;

4. postępowaniu sanacyjnym.

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.

Art. 3 ust. 2 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne stanowi, że postępowanie o zatwierdzenie układu:

1. umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu;

2. może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem).

Przyspieszone postępowanie układowe (art. 3 ust. 3 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne):

1. umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie;

2. może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Natomiast postępowanie układowe (art. 3 ust. 4 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne):

1. umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności;

2. może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Zgodnie z brzmieniem art. 3 ust. 5 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, postępowanie sanacyjne umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.

Działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją (art. 3 ust. 6 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne).

Zgodnie z art. 189 ust. 1 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, dzień wydania postanowienia o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego jest dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.

W świetle art. 66 ust. 1 i ust. 2 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie ma wpływu na zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych dłużnika. Po wydaniu przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w restrukturyzacji”.

Zgodnie z art. 261 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, w terminie dwóch tygodni od dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego nadzorca sądowy sporządza i składa sędziemu-komisarzowi:

1. plan restrukturyzacyjny uwzględniający propozycje restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika;

2. spis wierzytelności;

3. spis wierzytelności spornych.

Niezwłocznie po złożeniu dokumentów, o których mowa w art. 261, sędzia-komisarz wyznacza termin zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem (art. 263 ust. 1 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne).

O terminie zgromadzenia wierzycieli zwołanego w celu przyjęcia układu nadzorca sądowy zawiadamia wierzycieli umieszczonych w spisie wierzytelności, jednocześnie doręczając im propozycje układowe, informację o podziale wierzycieli umieszczonych w spisie wierzytelności ze względu na kategorie interesów, informację o sposobie głosowania na zgromadzeniu wierzycieli oraz pouczenie o treści przepisów art. 107-110, art. 113 i art. 115-119 (art. 264 ust. 1 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne).

Z przytoczonych regulacji wynika więc, że gdy nadzorca sądowy złoży w sądzie spis wierzytelności, Sędzia – komisarz wyznaczy termin zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem. Na zgromadzeniu wierzycieli przedstawiane zostają główne założenia planu restrukturyzacyjnego, zatwier­dza się spi­s wierzytelności oraz głosuje nad układem. Wierzyciele mogą głosować za układem lub przeciwko niemu.

Jeżeli więc układ zostanie przyjęty przyspieszone postępowanie układowe zostanie zakończone i nastąpi realizacja zawartego układu, zgodnie z jego postanowieniami – to następuje spłata wierzycieli. Po wykonaniu układu sąd wydaje postanowienie o jego wykonaniu.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności wynika, że Wnioskodawca (Cedent) posiada wobec dłużnika bezsporne i uznane na spisie wierzytelności (głównie wierzytelności pożyczkowe). 24 sierpnia 2020 r., Sędzia — Komisarz w Stoczni wydał postanowienie w przedmiocie przeprowadzenia głosowania nad układem. 23 lutego 2021 r. Wnioskodawca jako pożyczkodawca wystosował do Spółki (Dłużnika) pisma, wypowiadające dwie umowy pożyczki. Na wypowiedzenie przez Wnioskodawcę umów pożyczek wpłynął brak wywiązywania się przez Dłużnika z postanowień ww. umów, w tym w szczególności brak spłaty rat kapitału przypadających na dzień 31 stycznia 2021 r. oraz należnych odsetek umownych za okres od czerwca 2019 r. Wnioskodawca poinformował także Dłużnika o zamiarze dochodzenia swoich wierzytelności przez realizację zabezpieczeń, tj. zastawu na akcjach Spółki X, będących własnością Zainteresowanego (Cesjonariusza). W tym samym dniu, tj. 23 lutego 2021 r. do Funduszu wpłynęło zawiadomienie od Wnioskodawcy o naruszeniu przez Dłużnika postanowień umowy i zamiarze dochodzenia przez Wnioskodawcę swoich wierzytelności z zabezpieczeń ustanowionych na mocy umów zastawów rejestrowych na akcjach Spółki X. W wyniku podjętych negocjacji pomiędzy Zainteresowanym a Wnioskodawcą strony ustaliły, że możliwe jest zawarcie umowy przelewu wyżej wymienionych wierzytelności, z których Wnioskodawca chce dochodzić swoich roszczeń przez skorzystanie z ustanowionych zabezpieczeń. Dodatkowo strony ustaliły przejęcie przez Zainteresowanego także innych wierzytelności wobec Dłużnika. Uzasadnieniem dla objęcia umową przelewu wierzytelności pod warunkiem zawieszającym z Zainteresowanym wszystkich wierzytelności, o których mowa powyżej było objęcie ich jedną kartą do głosowania nad układem. 10 marca 2021 r. Wnioskodawca oraz Zainteresowany zawarli umowę przelewu wierzytelności pod warunkiem zawieszającym. Na mocy powyższej umowy Cedent (Wnioskodawca), przeniósł, pod warunkami zawieszającymi wskazanymi w umowie, na Cesjonariusza (Zainteresowanego) swoje wierzytelności wobec Dłużnika. Strony zgodnie postanowiły, że wartość wierzytelności będzie ustalona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Dłużnika. Strony zgodnie potwierdziły, że ustalona wartość wierzytelności odpowiada ich wartości rynkowej. W zamian za skuteczny przelew wierzytelności, Cesjonariusz przeniósł na rzecz Cedenta własność akcji imiennych Spółki X. Z uwagi na różnicę wartości rynkowej nabywanych wierzytelności i przenoszonych akcji Spółki X, Cedent dodatkowo dopłaci na rzecz Cesjonariusza określoną kwotę w gotówce tytułem rozliczenia umowy. Przejście wierzytelności na rzecz Cesjonariusza oraz zaktualizowanie się zobowiązań Stron związanych z przeniesieniem własności akcji Spółki X, następuje po upływie jednego dnia od dnia wydania przez Sędziego – Komisarza postanowienia w przedmiocie stwierdzenia przyjęcia układu u Dłużnika (tj. postanowienia stwierdzającego przyjęcie układu lub postanowienia stwierdzającego nieprzyjęcie układu), w przypadku spełnienia się łącznie następujących warunków zawieszających:

- w postaci skutecznego oddania przez Cedenta ważnego głosu nad układem w Stoczni, zgodnie z instrukcją głosowania przekazaną Cedentowi przez Cesjonariusza,

- w postaci uzyskania przez Cedenta niezbędnych zgód korporacyjnych.

Wnioskodawca oddał głos nad układem 11 marca 2021 r. zgodnie z instrukcją Zainteresowanego.

Zatem w zawartej umowie Strony postanowiły, że wartość wierzytelności będzie ustalona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Stoczni czyli dłużnika. Zdaniem Wnioskodawcy różnica między wartością nominalną wierzytelności, którą nabył Cesjonariusz, a ceną jej sprzedaży odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili jej sprzedaży. Została ona wyliczona z uwzględnieniem sposobu ich zabezpieczenia i ujęcia w propozycjach układowych z postępowania układowego prowadzonego wobec Stoczni. Strony zgodnie potwierdziły, że ustalona wartość wierzytelności odpowiada ich wartości rynkowej.

Trzeba zauważyć, że przyspieszone postępowanie układowe (a takie ma miejsce w przedmiotowej sprawie) jest rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego, które umożliwia dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Zmierza to, co do zasady, bezpośrednio do zaspokojenia wierzycieli.

Zatem skoro wierzytelności będące przedmiotem cesji objęte są przyspieszonym postępowaniem układowym to brak jest uzasadnienia dla twierdzenia, że wierzytelności, te są wierzytelnościami trudnymi, w znaczeniu przyjętym przez TSUE we wspomnianym wyroku w sprawie C-93/10. Fakt że zostaje zawarte porozumienie układowe pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami powoduje, że trudno mówić o wątpliwych perspektywach spłaty wierzytelności objętych układem.

W konsekwencji należy stwierdzić, że transakcja realizowana na podstawie warunkowej umowy cesji, której przedmiotem są nabywane przez Cesjonariusza opisane we wniosku wierzytelności, z uwagi na powyższe okoliczności, będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie należało więc uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ponadto, niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie zakresu podatku od towarów i usług. W zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Tut. organ wskazuje, że niniejsza interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej – przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania (art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres:

- Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub

- drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy),

w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformacyjnego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.