0114-KDIP4-3.4012.504.2021.1.DS

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 16 lipca 2021 r. (data wpływu 16 lipca 2021 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku zwolnienia od podatku VAT (podatek od towarów i usług) usługi wykupu wierzytelności - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

16 lipca 2021 r. wpłynął do tut. Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku zwolnienia od podatku VAT usługi wykupu wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

Bank (…) - Spółka Akcyjna (dalej „Bank” lub „Wnioskodawca”) jest bankiem krajowym prowadzącym działalność na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896; dalej: „Prawo Bankowe”).

Działalność Banku podlega nadzorowi państwowego organu nad rynkiem finansowym, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego. Decyzją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z 30 grudnia 2020 r. (dalej: decyzja BFG) zgodnie z ustawą o BFG (art. 174 ust. 1 pkt 1 i 2), wszczęta została przymusowa restrukturyzacja A S.A., będącego bankiem prowadzonym w formie spółki akcyjnej (dalej: A, podmiot w restrukturyzacji), z zastosowaniem instrumentu przejęcia przedsiębiorstwa i wybranych zobowiązań (art. 174 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o BFG), a Wnioskodawca został wskazany jako podmiot przejmujący przedsiębiorstwo A (z wyłączeniem niektórych aktywów), i wstąpił w miejsce podmiotu w restrukturyzacji w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań. W konsekwencji Bank stał się stroną „Generalnej umowy o wykup wierzytelności” zawartej przez A ze spółką prowadzącą działalność w zakresie wynajmu i leasingu pojazdów, będącą spółką pośrednio zależną od A (Spółka), zgodnie z którą:

1. przedmiotem wykupu dokonywanego przez bank są istniejące i przyszłe, niesporne, niewymagalne wierzytelności pieniężne przysługujące Spółce z tytułu zawieranych umów - głównie z tytułu najmu i leasingu pojazdów, lecz nie jest wykluczony wykup dotyczący także wierzytelności z innych typów umów;

2. wykup wierzytelności następuje co najmniej 2 razy w miesiącu;

3. dopuszczalne są również wypłaty przez bank zaliczek na rzecz Spółki;

4. klienci Spółki nie są zawiadamiani o zbyciu wierzytelności i dokonują wpłat na rachunek Spółki;

5. archiwizacja umów najmu i leasingu należy do Spółki;

6. ryzyko braku płatności przez klientów (powstania zaległości dłuższej niż wskazana w umowie), wcześniejszego zakończenia tych umów lub uszkodzenia bądź kradzieży przedmiotu umowy leży po stronie Spółki - w przypadku wystąpienia któregoś z tych zdarzeń Spółka zobowiązana jest do zwrotnego nabycia wierzytelności od banku oraz zapłaty bankowi należności za okres przed wystąpieniem ww. zdarzeń;

7. wierzytelności banku są zabezpieczone: przewłaszczeniem na zabezpieczenie przedmiotów umów najmu i leasingu (pod warunkiem zawieszającym wystąpienia jednego ze zdarzeń: powstania określonej zaległości w spłacie, pogorszenia się sytuacji ekonomiczno-finansowej Spółki lub klienta, rozwiązania umowy najmu lub leasingu, niedopełnienia obowiązku ubezpieczenia przedmiotu najmu lub leasingu), pełnomocnictwem udzielonym bankowi do dysponowania środkami Spółki na rachunku bankowym, odpowiedzialnością regresową IF wobec banku;

8. wynagrodzenie banku kalkulowane jest w oparciu o koszt pieniądza w czasie (oprocentowanie obliczane w oparciu o wskazaną w umowie stawkę referencyjną, powiększone o marżę banku);

9. zgodnie z umową: „bank zobowiązany jest do bieżącego monitorowania terminowości spłat przez klientów, informowania klientów o istniejącym zadłużeniu i sporządzaniu wezwań do zapłaty, a także do podejmowania innych czynności windykacyjnych mających na celu uzyskanie należnych kwot, w tym w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych”.

Bank nie dokonuje nowych wykupów, więc usługi są wykonywane tylko w okresie od daty przejęcia przedsiębiorstwa do daty spłaty przejętych wierzytelności, i z uwagi na ten okres świadczenia usług Bank powinien ustalić prawidłową stawkę VAT.

Analizując postanowienia umowy można stwierdzić, że ma ona wiele cech umowy o finansowanie, tj. wskazuje na to:

- sam rodzaj wierzytelności będących przedmiotem umowy, tj. wierzytelności niewymagalne, a więc wierzytelności, o których na moment wykupu nie wiadomo czy będzie potrzeba ich windykacji i w przypadku których, co do zasady, taka konieczność nigdy nie nastąpi;

- częstotliwość wykupu wierzytelności (pkt 2) oraz dopuszczalność wypłaty zaliczek;

- przewidziany w umowie rozkład ryzyk biznesowych, typowy bardziej dla umowy pożyczki lub kredytu (pkt 6);

- w przypadku wcześniejszego zakończenia umów najmu i leasingu bądź niewypłacalności klientów, Spółka zobowiązana jest do zwrotnego nabycia wierzytelności od banku, co w efekcie powoduje, że pod względem ekonomicznym całe ryzyko spoczywa na Spółce, a ryzyka banku są zabezpieczone (pkt 7).

Z drugiej jednak strony są w umowie postanowienia dot. windykacji, w tym w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych (pkt 9), które należy rozpatrywać w świetle art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT (choć w tym kontekście trzeba też zwrócić uwagę, iż brak jest w umowie postanowień co do wynagrodzenia Banku za uzyskany efekt w postaci ściągniętego długu, a sposób kalkulacji wynagrodzenia A oparty jest wyłącznie o wartość pieniądza w czasie w relacji do udzielonego finansowania).

W dacie przejęcia przedsiębiorstwa A przez Wnioskodawcę do usług objętych umową stosowana była stawka podstawowa podatku VAT.

Wnioskodawca począwszy od daty przejęcia przedsiębiorstwa kontynuuje takie podejście (w okresie świadczenia usług, tj. do daty spłaty przejętych wierzytelności), jakie stosowane było przed przejęciem przedsiębiorstwa, niemniej po dokonaniu analizy umowy, Wnioskodawca uznał za potrzebne złożenie niniejszego wniosku celem uzyskania potwierdzenia właściwej stawki podatku.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy usługi wykupu wierzytelności wykonywane na podstawie opisanej umowy są zwolnione z podatku VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, pomimo pewnych wątpliwości, które wynikają m.in. z braku jednolitego podejścia w orzecznictwie sądów administracyjnych, zasadnym jest kontynuowanie podejścia dot. stawki VAT stosowanego przed przejęciem przedsiębiorstwa, tj. stosowanie przy wykonywaniu opisanej usługi stawki podstawowej.

W świetle orzecznictwa stosowanie zwolnienia z VAT w przypadku podobnych usług nie jest jednoznacznie ustalone, jednak w wielu orzeczeniach podkreśla się znaczenie dodatkowych czynności o charakterze windykacyjnym przy kwalifikacji podatkowej.

Np. w wyroku NSA z 19 grudnia 2014 r. sygn. akt I FSK 1992/13, Sąd uznał, że nabycie wierzytelności i powiązana z nim usługa finansowania dłużnika są zwolnione z VAT, stwierdzając przy tym, że w przypadku, gdy bank, poza udzieleniem finansowania poprzez wykup nieprzedawnionych i niewymagalnych wierzytelności wynikających z obrotu gospodarczego, nie wykonuje na rzecz zbywcy wierzytelności żadnych innych czynności, w tym czynności w zakresie administrowania wierzytelnościami, to wówczas bank nie świadczy na rzecz zbywcy usług ściągania długów (opodatkowanych podstawową stawką VAT), lecz usługę korzystającą ze zwolnienia od VAT zarówno w odniesieniu do czynności nabycia wierzytelności, jak i udzielenia finansowania.

Podobnie w wyroku WSA w Warszawie z 21 stycznia 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 1579/19, stwierdził: „(`(...)`) nabycie dobrych wierzytelności przez bank nie stanowi factoringu, gdyż poza nabyciem wierzytelności bank nie wykonuje żadnych dodatkowych czynności o charakterze administracyjnym, ani też nie posiada wobec kontrahenta dodatkowych obowiązków związanych z nabytą wierzytelnością”.

Zatem skoro w przypadku usług opisanych w niniejszym wniosku występują (pkt 9 w opisie) czynności windykacyjne, mające na celu uzyskanie należnych kwot, w tym (co tu należy szczególnie podkreślić) w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych, to stosowanie zwolnienia z podatku VAT nie wydaje się zasadne i należy stosować podstawową stawkę VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby) jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

· w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

· świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest bankiem krajowym prowadzącym działalność na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.

Działalność Banku podlega nadzorowi państwowego organu nad rynkiem finansowym, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego. Decyzją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z 30 grudnia 2020 r. zgodnie z ustawą o BFG wszczęta została przymusowa restrukturyzacja A S.A., będącego bankiem prowadzonym w formie spółki akcyjnej, z zastosowaniem instrumentu przejęcia przedsiębiorstwa i wybranych zobowiązań a Wnioskodawca został wskazany jako podmiot przejmujący przedsiębiorstwo A (z wyłączeniem niektórych aktywów), i wstąpił w miejsce podmiotu w restrukturyzacji w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań.

W konsekwencji Bank stał się stroną „Generalnej umowy wykup wierzytelności” zawartej przez A ze spółką prowadzącą działalność w zakresie wynajmu i leasingu pojazdów, będącą spółką pośrednio zależną od A (Spółka), zgodnie z którą:

1. przedmiotem wykupu dokonywanego przez bank są istniejące i przyszłe, niesporne, niewymagalne wierzytelności pieniężne przysługujące Spółce z tytułu zawieranych umów - głównie z tytułu najmu i leasingu pojazdów, lecz nie jest wykluczony wykup dotyczący także wierzytelności z innych typów umów;

2. wykup wierzytelności następuje co najmniej 2 razy w miesiącu;

3. dopuszczalne są również wypłaty przez bank zaliczek na rzecz Spółki;

4. klienci Spółki nie są zawiadamiani o zbyciu wierzytelności i dokonują wpłat na rachunek Spółki;

5. archiwizacja umów najmu i leasingu należy do Spółki;

6. ryzyko braku płatności przez klientów (powstania zaległości dłuższej niż wskazana w umowie), wcześniejszego zakończenia tych umów lub uszkodzenia bądź kradzieży przedmiotu umowy leży po stronie Spółki - w przypadku wystąpienia któregoś z tych zdarzeń Spółka zobowiązana jest do zwrotnego nabycia wierzytelności od banku oraz zapłaty bankowi należności za okres przed wystąpieniem ww. zdarzeń;

7. wierzytelności banku są zabezpieczone: przewłaszczeniem na zabezpieczenie przedmiotów umów najmu i leasingu (pod warunkiem zawieszającym wystąpienia jednego ze zdarzeń: powstania określonej zaległości w spłacie, pogorszenia się sytuacji ekonomiczno-finansowej Spółki lub klienta, rozwiązania umowy najmu lub leasingu, niedopełnienia obowiązku ubezpieczenia przedmiotu najmu lub leasingu), pełnomocnictwem udzielonym bankowi do dysponowania środkami Spółki na rachunku bankowym, odpowiedzialnością regresową IF wobec banku;

8. wynagrodzenie banku kalkulowane jest w oparciu o koszt pieniądza w czasie (oprocentowanie obliczane w oparciu o wskazaną w umowie stawkę referencyjną, powiększone o marżę banku);

9. zgodnie z umową: „bank zobowiązany jest do bieżącego monitorowania terminowości spłat przez klientów, informowania klientów o istniejącym zadłużeniu i sporządzaniu wezwań do zapłaty, a także do podejmowania innych czynności windykacyjnych mających na celu uzyskanie należnych kwot, w tym w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych”.

Bank nie dokonuje nowych wykupów, więc usługi są wykonywane tylko w okresie od daty przejęcia przedsiębiorstwa do daty spłaty przejętych wierzytelności, i z uwagi na ten okres świadczenia usług, Bank powinien ustalić prawidłową stawkę VAT.

Wątpliwości Wnioskodawcy w niniejszej sprawie dotyczą kwestii, czy usługi wykupu wierzytelności na podstawie opisanej umowy są zwolnione od podatku VAT.

W tym miejscu należy wskazać, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), zwanej dalej Kodeks cywilny.

Stosownie do treści art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W niniejszej sprawie spełnione są wszystkie warunki do uznania opisanej transakcji za świadczenie usług:

· istnieje możliwe do zdefiniowania, wyraźne świadczenie uzyskiwane przez sprzedawcę wierzytelności – świadczenie to polega na tym, że Spółka (sprzedawca wierzytelności) uzyskuje środki finansowe jeszcze przed terminem ich wymagalności wierzytelności czyli wyraźnie zdefiniowaną korzyść;

· istnieje możliwy do zdefiniowania beneficjent świadczenia – w tym przypadku Spółka;

· świadczenie wynika ze stosunku prawnego łączącego strony, gdyż wykup wierzytelności dokonywany jest w ramach umowy zawartej pomiędzy stronami: „Generalnej umowy o wykup wierzytelności” określającej warunki tej umowy;

· istnieje możliwe do określenia wynagrodzenie należne świadczącemu usługę czyli Bankowi (kalkulowane jest w oparciu o koszt pieniądza w czasie, czyli oprocentowanie obliczane w oparciu o wskazaną w umowie stawkę referencyjną, powiększone o marżę banku).

W konsekwencji wykup wierzytelności przez Bank na podstawie opisanej we wniosku umowy będzie stanowił odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku. Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Jak stanowi art. 43 ust. 15 ww. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2. usług doradztwa;

3. usług w zakresie leasingu.

Odwołując się do wyżej powołanych przepisów należy stwierdzić, że usługi w zakresie długów, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Jednakże w odniesieniu do usług, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy, tj. m.in. w odniesieniu do usług ściągania długów, w tym factoringu, nie stosuje się zwolnienia od podatku.

Zwolnienia od podatku usług finansowych oparte zostały na obiektywnych kryteriach, nie są zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

Powyższe zwolnienia znajdują odzwierciedlenie w przepisach Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

I tak, zgodnie z art. 131 Dyrektywy, zwolnienia przewidziane w rozdziałach 2-9 stosuje się bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych i na warunkach ustalanych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia prawidłowego i prostego stosowania tych zwolnień oraz zapobieżenia wszelkim możliwym przypadkom uchylania się od opodatkowania, unikania opodatkowania i nadużyć.

W myśl art. 135 ust. 1 lit. a-f ww. Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:

a) transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych;

b) udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę;

c) pośrednictwo lub wszelkie działania w zakresie gwarancji kredytowych, poręczeń i wszelkich innych zabezpieczeń i gwarancji oraz zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę;

d) transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności;

e) transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innych metali, jak również banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które przedstawiają wartość numizmatyczną;

f) transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw lub papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.

W tym miejscu wskazać należy – co wielokrotnie podkreślał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – że zakres zwolnień przewidzianych w Dyrektywie VAT nie może być interpretowany w sposób rozszerzający. Czynności zwolnione od VAT zgodnie z Dyrektywą stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a ich ujednolicona interpretacja ma służyć unikaniu rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Przytoczony przepis art. 135 Dyrektywy, dotyczy tylko ściśle wymienionych rodzajów czynności, których charakter pozwala na zakwalifikowanie ich do kategorii usług związanych z obrotem bankowym i finansami. W związku z tym, należy uznać, że wszelkie inne czynności niewymienione w tym przepisie, nawet jeśli mają charakter czynności bankowych, bądź finansowych lub zakres ich jest zbliżony do tego typu usług, nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu. Powyższe zwolnienia obejmują w praktyce większość typowych transakcji dokonywanych na rynkach finansowych, a w szczególności usługi świadczone przez banki, biura maklerskie, fundusze inwestycyjne i powiernicze itp.

Każda transakcja mająca za cel windykację należności jest wyłączona ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wspomnieć należy również, że stosownie do art. 135 ust. 1 lit. d) Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Zaznacza się, że dla ustalenia opodatkowania, bądź też zastosowania zwolnienia od podatku w niniejszej sprawie, niezbędnym jest dokonanie analizy wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności, z uwzględnieniem charakteru prawnego usług ściągania długów oraz factoringu.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, przez factoring rozumie się nabywanie przez faktora określonych wierzytelności, przysługujących przedsiębiorcy z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności, pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora. Ponadto, dokonując nabycia wierzytelności faktor zobowiązuje się dodatkowo do świadczenia na rzecz faktoranta (przedsiębiorcy) różnorodnych czynności, które przykładowo mogą obejmować: przejmowanie ryzyka wypłacalności dłużników (przy factoringu właściwym), inkasowanie wierzytelności, finansowanie przez dyskonto, udzielanie pożyczek, księgowanie wierzytelności itp. Usługa tego typu polega więc na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu. W pojęciu usług ściągania długów i factoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawa nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast istota rozróżnienia usług obrotu wierzytelnościami oraz factoringu sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów. W każdym przypadku, gdy celem działania jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) - usługę tę należy opodatkować, także wówczas, gdy środkiem tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu szeroko pojętego pośrednictwa finansowego.

W analizowanej sprawie, Wnioskodawca świadczy usługę wykupu istniejących i przyszłych, niespornych, niewymagalnych wierzytelności pieniężnych przysługujących Spółce z tytułu zawieranych umów - głównie z tytułu najmu i leasingu pojazdów, lecz nie jest wykluczony wykup dotyczący także wierzytelności z innych typów umów. Bank zgodnie z umową, zobowiązany jest do bieżącego monitorowania terminowości spłat przez klientów, informowania klientów o istniejącym zadłużeniu i sporządzania wezwań do zapłaty, a także do podejmowania innych czynności windykacyjnych mających na celu uzyskanie należnych kwot, w tym w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych. Za wykonaną usługę Bank pobiera wynagrodzenie kalkulowane w oparciu o koszt pieniądza w czasie (oprocentowanie obliczane w oparciu o wskazaną w umowie stawkę referencyjną, powiększone o marżę banku).

Tym samym należy stwierdzić, że przedmiotowa czynność wykupu wierzytelności stanowi usługę uwolnienia Spółki od czynności związanych z windykacją długu, w tym w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych, co jednoznacznie wyklucza usługi świadczone przez Bank na rzecz Spółki, ze zwolnienia od podatku na mocy art. 43 ust. 15 ustawy. W konsekwencji transakcja wykupu wierzytelności nie będzie mogła skorzystać ze zwolnienia od podatku o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy, należy uznać, że charakter świadczonych przez Wnioskodawcę usług nie pozwala również na objęcie ich zwolnieniem od podatku VAT określonym w art. 43 ust.1 pkt 38 ustawy.

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z kolei w myśl art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Zatem czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (odsetki) stanowi odpłatne świadczenie usług, co do zasady podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Zatem odsetki otrzymane z tytułu udzielonej pożyczki stanowią wynagrodzenie z tytułu jej udzielenia. Z przytoczonych powyżej definicji wynika, że „kredyt” i „pożyczka” polegają na przelaniu przez kredytodawcę/pożyczkodawcę, zgodnie z zawartą umową, kwoty pożyczki lub kredytu na rachunek bankowy lub postawienie tych kwot do dyspozycji klienta banku.

Świadczone przez Wnioskodawcę usługi nie mogą zostać zakwalifikowane jako, wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę, które na mocy wskazanego powyżej przepisu podlegają zwolnieniu z opodatkowania.

Pomimo wielu cech umowy o finansowanie, charakter prawny zawartej umowy pomiędzy Bankiem a Spółką nie będzie tożsamy z tym wynikającym z umowy pożyczki lub kredytu. Jak słusznie wskazał Wnioskodawca – w umowie tej są postanowienia dot. windykacji, w tym w drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych, które należy rozpatrywać w świetle art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT, czyli jako czynności ściągania długów i faktoringu. Zatem, nie będą to czynności tożsame z usługami udzielania kredytów i pożyczek, usługami pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także usługami zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi.

Podsumowując, należy uznać, że charakter świadczonych usług przez Bank nie pozwala na objęcie ich zwolnieniem od podatku VAT określonym w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

W konsekwencji, opisane we wniosku usługi wykupu wierzytelności nie korzystają/nie będą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ani pkt 38 ustawy o VAT i opodatkowane są/będą właściwą stawką podatku.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Wyjaśnić należy, że kwestia ustalenia wysokości stawki podatku od towarów i usług dla dostawy towarów lub świadczenia usług od 1 lipca 2020 r. może być określona wyłącznie w ramach wydania wiążącej informacji stawkowej określonej w art. 42a ustawy o VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia, a także przedstawionego zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.