0114-KDIP4-2.4012.248.2021.1.AS

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 22 kwietnia 2021 r. (data wpływu 27 kwietnia 2021 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania odszkodowania otrzymanego z tytułu rozbiórki dworca – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 kwietnia 2021 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania odszkodowania otrzymanego z tytułu rozbiórki dworca.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca z siedzibą w (…) (zwany dalej „Spółką” lub „Wnioskodawcą”) jest Spółką, której jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa. Spółka jest polskim rezydentem podatkowym - podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Spółka pełni nadzór właścicielski nad Grupą A., która powstała w 2001 r. w wyniku restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (…). Głównym celem tych przemian było oddzielenie działalności przewozowej kolei od zarządzania liniami (…)oraz utworzenie samodzielnych podmiotów prawa handlowego mogących świadczyć usługi nie tylko na rynku (…).

Spółka jest jednym z największych posiadaczy samoistnych nieruchomości w Polsce. W zasobach Spółki znajduje się w szczególności około 96 tys. ha gruntów oraz około 52 tys. budynków i budowli (dalej jako „Nieruchomości”). Nieruchomości których posiadaczem samoistnym jest Wnioskodawca w zależności od konkretnego przypadku stanowią jego własność albo prawo użytkowania wieczystego. Majątek Spółki (Nieruchomości) stanowią zarówno obiekty pełniące funkcje związane z transportem i obsługą podróżnych - w tym budynki i budowle (dalej jako „Dworce”), nieruchomości stricte komercyjne oraz nieruchomości na których Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej.

W dniu 2 grudnia 2019 r. Wojewoda (…) wydał decyzję o ustaleniu lokalizacji linii (…) pn. „(…)" (dalej jako „Decyzja”), przedmiotem, której była budowa i przebudowa stacji …, w tym rozbiórka jednego z Dworców należących do Wnioskodawcy i budowa nowego (który nie będzie własnością Wnioskodawcy) w ramach realizacji prac związanych z przebudową linii średnicowej w … (dalej jako „Inwestycja”). Adresatem Decyzji była spółka B. S.A. z siedzibą w … (dalej jako „B.”). Inwestycja polega na kompleksowej przebudowie stacji ….

W ramach Inwestycji będą wykonywane prace na działkach ewidencyjnych nr … z obrębu … w dzielnicy … oraz nr … i … z obrębu …, których użytkownikiem wieczystym jest Wnioskodawca (odpowiednio decyzja Wojewody … nr … z dnia 16 stycznia 2015 r. oraz decyzja … z dnia 12 grudnia 2018 r.) - dalej łącznie jako „Działki”. Przedstawione decyzje przyznawały prawo własności obiektów budowlanych i urządzeń znajdujących się na działkach Wnioskodawcy.

W związku z realizacją przez B. Inwestycji, konieczna jest rozbiórka naniesień na Działkach, które kolidują z Inwestycją.

Decyzja została wydana na podstawie przepisów ustawy z (…) o transporcie (…), dalej jako „ustawa T”).

Stosownie do (…) ustawy T „Decyzję o ustaleniu lokalizacji linii (…)wydaje wojewoda, na wniosek B. Spółki Akcyjnej, zwanych dalej „B. S.A.”, lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.”

Stosownie natomiast z (…) ustawy T „Nieruchomości, o których mowa w art. 9q ust. 1 pkt 7, stają się z mocy prawa własnością: Skarbu Państwa - w przypadku wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii (…) złożonego przez B. S.A. - z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii (…) stała się ostateczna.”

Zgodnie z art. 9s ust. 3b ustawy T „B. S.A. nabywają z mocy prawa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii (…) stała się ostateczna, prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych nabytych z mocy prawa przez Skarb Państwa lub stanowiących jego własność, z wyłączeniem nieruchomości, o których mowa w ust. 3e, oraz prawo własności budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych nieruchomościach.”

Zgodnie z (…) ustawy T „Do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania w przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 3a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 9y i 9z.”

Stosownie do (…) ustawy T przepisów art. 9s ust. 2 i 3 nie stosuje się do nieruchomości będących przedmiotem własności albo użytkowania wieczystego A. S.A. lub B. S.A.

Z uwagi na powyższe przepisy oraz fakt, iż Wnioskodawca jest właścicielem Dworca oraz innych naniesień posadowionych na Działkach, B. oraz Wnioskodawca podpisali w dniu 5 stycznia 2021 r. porozumienie, na podstawie którego Wnioskodawca, w szczególności zobowiązał się do wydania Działek w celu realizacji Inwestycji, natomiast B. zobowiązała się do dokonania rozbiórki na własny koszt oraz do wypłaty na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania (dalej jako „Odszkodowanie”) za szkodę wynikającą z konieczności rozbiórki Dworca oraz innych budynków i budowli będących własnością Wnioskodawcy (dalej jako „Porozumienie”).

Wysokość Odszkodowania została ustalona na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego.

W związku z realizacją Inwestycji teren na którym jest położony Dworzec zostanie na podstawie odrębnej umowy oddany w użytkowanie B.

Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

W związku powyższym powstała po stronie wątpliwość dotycząca tego czy Odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Odszkodowanie należne Wnioskodawcy podlega opodatkowaniu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Odszkodowanie, które ma zostać wypłacone na rzecz Wnioskodawcy stanowi jedynie rekompensatę za poniesioną rzeczywistą szkodę powstałą na jej majątku wskutek realizacji budowy objętej decyzją Wojewody … z dnia 2 grudnia 2019 r.

Szkoda wynikała z faktu, iż w celu realizacji Inwestycji, konieczna była rozbiórka naniesień na Działkach, które kolidują z Inwestycją.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm., zwanej dalej „ustawą VAT (podatek od towarów i usług)”), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

1. Zdaniem Wnioskodawcy Odszkodowanie nie ma charakteru wynagrodzenia za świadczenie za dostawę towaru w rozumieniu ustawy VAT. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (`(...)`). W przedmiotowej sprawie nie doszło do przeniesienia praw do nieruchomości, jak też znajdującej się na Nieruchomości zabudowy, zarówno w sensie ekonomicznym, jak i prawnym. Wnioskodawca nadal jest użytkownikiem wieczystym Nieruchomości, której dotyczy realizacja Inwestycji, a B. nie nabyła prawa własności Dworca, gdyż jak wskazano w stanie faktycznym przepisów art. 9s ust. 3 ustawy o T nie stosuje się do nieruchomości będących przedmiotem własności albo użytkowania wieczystego A. S.A. W związku z powyższym w związku z wydaniem Decyzji oraz realizacją Inwestycji A. S.A. nie utraciła prawa własności, a więc nie można uznać, iż otrzymane Odszkodowanie jest wynagrodzeniem za dostawę Dworca na rzecz B.
2. Jednocześnie zdaniem Wnioskodawcy Odszkodowanie nie ma charakteru wynagrodzenia za świadczenie usługi w rozumieniu ustawy VAT. W myśl art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również:
   1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W zaistniałym stanie faktycznym A. S.A. nie wykonuje na rzecz B. czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w rozumieniu ustawy o VAT, które warunkowałyby otrzymanie Odszkodowania, a tym samym nie można mówić o odpłatnym świadczeniu usług przez A. S.A. za które wynagrodzeniem byłoby to Odszkodowanie.

W szczególności A. S.A.:

1. nie świadczy w przedmiotowej sprawie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, gdyż z przepisów (…) ustawy o T nie stosuje się do nieruchomości będących przedmiotem własności albo użytkowania wieczystego A. S.A.
2. Odszkodowanie nie stanowi wynagrodzenia za zobowiązanie się A. S.A. do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, ponieważ realizacja Inwestycji oraz wynikające z niej podpisanie Porozumienia jest konsekwencją Decyzji, ale przepisy nie nakładają na A. S.A. obowiązku dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji w związku z Inwestycją, pozostawiając tą kwestię B. oraz A. S.A.

Bezsprzeczne jest, iż w celu realizacji Inwestycji konieczne jest wyburzenie Dworca. Czynność ta będzie skutkować uszczupleniem majątku A. S.A., dlatego Wnioskodawca oraz B. ustaliły w Porozumieniu zasady ustalenia i rozliczenia odszkodowania, które ma zrekompensować A. S.A. przedmiotowy uszczerbek na majątku. Zawarte Porozumienie potwierdza uznanie przez B. szkody poniesionej przez Wnioskodawcę i tym samym uznanie prawa do roszczenia odszkodowawczego (Odszkodowania).

Podkreślić należy, iż kwota Odszkodowania nie została ustalona przez Spółkę oraz B. w drodze wzajemnego porozumienia, ale została oszacowana przez rzeczoznawcę majątkowego po przeprowadzeniu oględzin nieruchomości tak aby odzwierciedlała faktyczną wartość szkody.

Rozpatrując kwestię charakteru Odszkodowania wskazać należy na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lipca 2016 r. sygn. I FSK 226/15, zgodnie z którym: „Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jak należy rozumieć zawarte w tym przepisie pojęcie świadczenia usług określa natomiast art. 8 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym jest to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Nie budzi przy tym wątpliwości, że odszkodowania pozostają poza zakresem powyższej regulacji, nie podlegają zatem opodatkowaniu podatkiem VAT. Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostaje natomiast ocena, czy opisane we wniosku o interpretację świadczenie wypłacone na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy najemcą a wynajmującym, którym rozwiązano przed terminem umowę najmu zawartą na czas określony należy uznać za wynagrodzenie za usługę, czy też właśnie odszkodowanie. Należy przy tym przyznać rację Ministrowi Finansów, że o charakterze danego świadczenia nie decyduje nadana mu przez strony danej czynności nazwa ale jego cechy istotne z punktu widzenia prawa podatkowego. Słusznie zwrócono także uwagę w zaskarżonej interpretacji, że cechą odszkodowania jest jedynie naprawienie szkody, które nie wiąże się z żadnym wzajemnym świadczeniem ze strony podatnika.”

Dodatkowo wskazać należy również na treść wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy interpretacji indywidualnej z dnia 10 czerwca 2015 r. znak ITPP1/4512-322/15/BS, w której stwierdzono, iż „Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. W myśl postanowień art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W świetle powyższego należy stwierdzić, że na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania. Zgodnie z art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 ww. artykułu). Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podmiotu, który je otrzymał Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się przez otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Ustalanie statusu należnej kwoty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas jej otrzymanie nie będzie miało wpływu na podatek od towarów i usług. ”.

Ww. wyrok oraz interpretacja podatkowa zostały wydane w oparciu o stany faktyczne inne niż zakres niniejszego wniosku, ale w ich treści znajdują się istotne wskazówki dla oceny charakteru świadczenia odszkodowawczego.

W ocenie Spółki, Odszkodowanie, które ma zostać wypłacone w przedmiotowej sprawie, spełnia kryteria uznania go za odszkodowanie na gruncie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.) nie tylko pod względem użytej nazwy, ale również cech, które wykluczają uznanie go za wynagrodzenia za usługę opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Istotą wypłaty Odszkodowania jest więc wyłącznie rekompensata za poniesioną szkodę, bez obowiązku świadczenia usługi ekwiwalentnej. Tym samym, biorąc pod uwagę treść orzecznictwa, w ocenie Spółki, Odszkodowanie, które ma zostać wypłacone w przedmiotowej sprawie, pozostaje poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Stanowisko Wnioskodawcy jest poparte w szczególności uzyskaną przez Wnioskodawcę interpretacją indywidualną z dnia 19 lutego 2019 r. znak: 0114-KDIP1-1.4012.787.2018.1.IZ, która zapadła w podobnym stanie faktycznym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Przy czym, świadczenie usług nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy bowiem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy przy tym zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji, usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Tak więc, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

Na podstawie (…) ustawy (…) o transporcie (…), decyzję o ustaleniu lokalizacji linii (…) wydaje wojewoda, na wniosek B. Spółki Akcyjnej, zwanych dalej „B. S.A.”, lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Stosownie do (…) ustawy o transporcie (…), stają się z mocy prawa własnością:

1. Skarbu Państwa – w przypadku wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii (…) złożonego przez B. S.A.,
2. jednostki samorządu terytorialnego – w przypadku wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii (…)złożonego przez tę jednostkę

– z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii (…) stała się ostateczna.

Zgodnie z (…) ustawy o transporcie (…), B. S.A. nabywają z mocy prawa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii (…) stała się ostateczna, prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych nabytych z mocy prawa przez Skarb Państwa lub stanowiących jego własność, z wyłączeniem nieruchomości, o których mowa w ust. 3e, oraz prawo własności budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych nieruchomościach.

Zgodnie z (…) ustawy o transporcie (…), do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania w przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 3a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 9y i 9z.

Stosownie do (…) ustawy o transporcie (…), przepisów art. 9s ust. 2 i 3 nie stosuje się do nieruchomości będących przedmiotem własności albo użytkowania wieczystego A. S.A. lub B. S.A.

Należy podkreślić, że zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – zgodnie z ust. 2 przywołanego artykułu – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Spółka jest jednym z największych posiadaczy samoistnych nieruchomości w Polsce. W zasobach Spółki znajduje się w szczególności około 96 tys. ha gruntów oraz około 52 tys. budynków i budowli. Nieruchomości których posiadaczem samoistnym jest Wnioskodawca w zależności od konkretnego przypadku stanowią jego własność albo prawo użytkowania wieczystego. Majątek Spółki (Nieruchomości) stanowią zarówno obiekty pełniące funkcje związane z transportem i obsługą podróżnych - w tym budynki i budowle („Dworce”), nieruchomości stricte komercyjne oraz nieruchomości na których Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej.

W dniu 2 grudnia 2019 r. Wojewoda (…) wydał decyzję o ustaleniu lokalizacji linii (…), przedmiotem, której była budowa i przebudowa stacji …, w tym rozbiórka jednego z Dworców należących do Wnioskodawcy i budowa nowego (który nie będzie własnością Wnioskodawcy) w ramach realizacji prac związanych z przebudową linii średnicowej w …. Adresatem Decyzji była spółka B. S.A. z siedzibą w …. Inwestycja polega na kompleksowej przebudowie stacji ….

W ramach Inwestycji będą wykonywane prace na działkach ewidencyjnych nr (…), których użytkownikiem wieczystym jest Wnioskodawca (odpowiednio decyzja Wojewody … nr … z dnia … r. oraz decyzja … z dnia 12 grudnia 2018 r.). Przedstawione decyzje przyznawały prawo własności obiektów budowlanych i urządzeń znajdujących się na działkach Wnioskodawcy.

W związku z realizacją przez B. Inwestycji, konieczna jest rozbiórka naniesień na Działkach, które kolidują z Inwestycją. Decyzja została wydana na podstawie przepisów ustawy (…). Z uwagi na przepisy ww. ustawy oraz fakt, że Wnioskodawca jest właścicielem Dworca oraz innych naniesień posadowionych na Działkach, B. oraz Wnioskodawca podpisali w dniu 5 stycznia 2021 r. porozumienie, na podstawie którego Wnioskodawca, w szczególności zobowiązał się do wydania Działek w celu realizacji Inwestycji, natomiast B. zobowiązała się do dokonania rozbiórki na własny koszt oraz do wypłaty na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania za szkodę wynikającą z konieczności rozbiórki Dworca oraz innych budynków i budowli będących własnością Wnioskodawcy. Wysokość Odszkodowania została ustalona na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego. W związku z realizacją Inwestycji teren na którym jest położony Dworzec zostanie na podstawie odrębnej umowy oddany w użytkowanie B.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą tego, czy Odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Kwestie odszkodowań z tytułu niewywiązania się z warunków umowy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 poz. 1740, ze zm.). Odszkodowanie jest zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Stosownie do art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotne jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

W wyroku z dnia 18 lipca 2007 r. sprawie C-277/05 Société thermale d’Eugénie-les-Bains, TSUE wskazał, że pierwsze rozwiązanie zawarte w pytaniu prejudycjalnym (tj. kwoty wypłacone tytułem zadatku przez klienta na rzecz przedsiębiorstwa hotelarskiego powinny zostać uznane za podlegające podatkowi VAT) można zaakceptować jedynie wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego, w którym dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych (pkt 19 ww. wyroku).

W analizowanej sprawie Wnioskodawca zawarł Porozumienie, w którym zobowiązał się do wydania działek w celu realizacji inwestycji, natomiast Spółka B. zobowiązała się do dokonania rozbiórki dworca na własny koszt oraz wypłaty na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania za szkodę wynikającą z konieczności rozbiórki dworca oraz innych budynków i budowli będących własnością Wnioskodawcy. Zawarte Porozumienie jest konsekwencją Decyzji Wojewody o ustaleniu lokalizacji linii(…) na działkach będących w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy.

Odnosząc powyższe rozważania dotyczące odszkodowania na grunt rozpatrywanej sprawy należy uznać, że odszkodowanie wypłacone Wnioskodawcy w wyniku Porozumienia jest w istocie wynagrodzeniem związanym z usługą, polegającą na tolerowaniu rozbiórki dworca na nieruchomości znajdującej się w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy w celu realizacji inwestycji (…) oraz powiązanym z tym, tolerowaniu niemożności korzystania z nieruchomości.

W sprawie został nawiązany stosunek prawny między Stronami – Porozumienie oraz zostało wypłacone wynagrodzenie. Beneficjentem świadczenia ze strony Wnioskodawcy jest Spółka B.. Usługa daje nabywcy wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z nieruchomości znajdującej się w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy w celu rozbiórki dworca i realizacji inwestycji (…). Usługa nie jest świadczona z nakazu organu władczy publicznej, gdyż przepisów ww. (…) ustawy o transporcie (…), nie stosuje się do m.in. do nieruchomości będących w użytkowaniu wieczystym A. S.A., jednakże niewątpliwie jest związana z Decyzją Wojewody o ustaleniu lokalizacji linii (…).

W konsekwencji zatem przekazane Wnioskodawcy środki pieniężne w postaci odszkodowania, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, należy uznać za wynagrodzenie za świadczenie przez Wnioskodawcę usługi opodatkowanej podatkiem VAT, polegającej na tolerowaniu rozbiórki dworca na nieruchomości znajdującej się w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy w celu realizacji inwestycji (…) oraz powiązanym z tym, tolerowaniu niemożności korzystania z nieruchomości.

Tym samym otrzymane wynagrodzenie w postaci odszkodowania, które zostanie wypłacone na rzecz Wnioskodawcy w związku z koniecznością rozbiórki dworca znajdującego się na działce, będącej w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Powołane w uzasadnieniu własnego stanowiska interpretacje indywidualne oraz wyroki, jak sam Wnioskodawca wskazał, zostały wydane w oparciu o odmienne stany faktyczne, zatem nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii.

Jednocześnie tut. organ pragnie zwrócić uwagę na orzeczenia sądów administracyjnych wydawane w przypadku podobnych do przedstawionych w niniejszym wniosku stanów faktycznych – w zakresie realizacji inwestycji drogowych, tj. opodatkowania wynagrodzenia za usługę świadczoną zgodnie z nakazem organu władzy publicznej – przejęcia działki i przeprowadzenia rozbiórki części budynku.

Przykładowo w orzeczeniu WSA w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 1358/19, Sąd wskazał: „Nie ulega wątpliwości, że beneficjentem świadczenia ze strony Skarżącej polegającego na tolerowaniu rozbierania budynku na jej nieruchomości oraz, powiązanym z tym, tolerowaniu czasowej niemożności korzystania z nieruchomości jest władza publiczna. Z art. 11f ust. 1 i ust. 8 specustawy drogowej wynika, że decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej "w razie potrzeby" (jak wprost stanowi ust. 8 we wstępie do wyliczenia) zawiera m.in. określenie obowiązku i terminów rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania oraz określenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości dla realizacji tych obowiązków. Skoro obowiązek rozbiórki budynku określono w decyzji o zezwoleniu na inwestycję to znaczy, że było to potrzebne dla realizacji inwestycji (…)

Nie można mieć wątpliwości, że beneficjentem - konsumentem świadczenia ze strony Skarżącej jest więc władza publiczna nakazująca Skarżącej określone zachowanie (Wojewoda wydający decyzję) lub podmiot działający w imieniu władzy publicznej (GDDKiA) w zakresie realizacji inwestycji drogowej.”

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 ze zm.), wprowadza jącymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.