0114-KDIP4-3.4012.669.2020.3.IG

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 16 listopada 2020 r. (data wpływu 23 listopada 2020 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 lutego 2021 r. (data wpływu 3 marca 2021 r.), na wezwanie Organu do uzupełnienia wniosku otrzymane przez pełnomocnika Wnioskodawcy w dniu 19 lutego 2021 r., oraz uzupełnionym pismem z dnia 30 marca 2021 r. (data wpływu 6 kwietnia 2021 r.), na wezwanie Organu do uzupełnienia wniosku otrzymane przez pełnomocnika Wnioskodawcy w dniu 23 marca 2021 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania rozliczeń przychodów i kosztów następujących między Współuprawnionymi z prawa ochronnego, sposobu ich dokumentowania oraz braku prawa do odliczenia podatku naliczonego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 listopada 2020 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania rozliczeń przychodów i kosztów następujących między Współuprawnionymi z prawa ochronnego, sposobu ich dokumentowania oraz braku prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 26 lutego 2021 r. (data wpływu 3 marca 2021 r.), na wezwanie Organu do uzupełnienia wniosku otrzymane przez pełnomocnika Wnioskodawcy w dniu 19 lutego 2021 r. oraz pismem z dnia 30 marca 2021 r. (data wpływu 6 kwietnia 2021 r.), na wezwanie Organu do uzupełnienia wniosku otrzymane przez pełnomocnika Wnioskodawcy w dniu 23 marca 2021 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

A. (dalej „Wnioskodawca") jest jednostką sektora finansów publicznych - publiczną szkołą wyższą. Wnioskodawca jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT (podatek od towarów i usług) czynny. A. współpracuje z innymi podmiotami gospodarczymi (dalej jako: „Partnerzy”) w ramach projektów badawczych i badawczo-rozwojowych. W efekcie takiej współpracy może dojść do powstania wynalazku, który może zostać objęty ochroną patentową. Współuprawnionymi z patentu są zarówno A. jak i Partner (dalej jako: „Strony” lub „Współuprawnieni”).

Z uwagi na zawiłe procedury zmierzające do uzyskania ochrony patentowej konieczne jest wsparcie eksperckie w postaci osoby rzecznika patentowego. Pierwszym krokiem do uzyskania patentu jest podanie o udzielenie patentu składane przez rzecznika patentowego w imieniu A. oraz Partnera w krajowym i/lub zagranicznym urzędzie patentowym. Tak rozpoczęta procedura w pewnym momencie przeradza się w wymianę pism z ekspertami urzędu patentowego, którą wieńczy decyzja o przyznaniu bądź odmowie przyznania prawa ochronnego tj. patentu na wynalazek.

Aby ustalić:

• zasady współdziałania w procesie ubiegania się o ochronę patentową na wynalazek i wzajemnego rozliczania się za realizację tego procesu z udziałem rzecznika patentowego / kancelarii rzeczniowskiej,

• zasady utrzymania patentu w mocy,

• zasady komercjalizacji wynalazku,

Strony zawierają Umowę regulującą wzajemne prawa i obowiązki (dalej jako: „Umowa”). Umowa w szczególności jest oparta o przepisy Prawa Własności Przemysłowej, Prawa o Szkolnictwie Wyższym i Nauce oraz wewnętrzne regulaminy podmiotów dotyczące własności intelektualnej i komercjalizacji wyników badań określając prawo własności patentu oraz zasady partycypacji współuprawnionych w kosztach związanych z jego utrzymaniem. Umowa stanowi umowę nienazwaną w rozumieniu kodeksu cywilnego i obejmuje w szczególności:

• procentowy udział Współuprawnionych w danym prawie majątkowym;
• listę twórców i procentowy podział wkładu twórczego pomiędzy współtwórców oraz ich prawa i obowiązki,
• sposób prowadzenia spraw związanych z postępowaniem o udzielenie ochrony przed urzędami patentowymi w Polsce i za granicą, w tym:
  • zasady zaangażowania rzecznika patentowego lub kancelarii patentowej, którzy będą prowadzić postępowanie przed polskim urzędem patentowym i urzędami za granicą w imieniu i na rzecz wszystkich współuprawnionych oraz sposób wzajemnego rozliczania kosztów ponoszonych na tę usługę rzeczniowską;
  • sposób ponoszenia urzędowych kosztów uzyskania i utrzymania ochrony patentowej w Polsce i za granicą oraz zasady wzajemnego rozliczania tych kosztów;
  • przekazywania sobie wszelkich istotnych informacji dotyczących wspólnego projektu wynalazczego.

Ponieważ celem ubiegania się o ochronę prawną wynalazku jest jego komercjalizacja, tj. udostępnienie wynalazku podmiotom gospodarczym, które dokonają jego wdrożenia (tj. wprowadzenia do obrotu gospodarczego produktów lub usług bazujących na wynalazku), Umowa reguluje ponadto:

• sposób komercjalizacji Projektu wynalazczego oraz udział poszczególnych Współuprawnionych w tym procesie, w tym w szczególności zasady:
  • prezentowania Projektu wynalazczego osobom trzecim oraz poszukiwania partnerów biznesowych;
  • prowadzenie negocjacji z osobami trzecimi w sprawie udzielenia licencji lub sprzedaży Projektu wynalazczego;
  • korzystania z projektu wynalazczego przez Współuprawnionych do celów własnych;
• zasady wzajemnego dzielenia się korzyściami uzyskanymi z komercjalizacji wynalazku.

W Umowie wskazuje się także, który ze współuprawnionych będzie odpowiedzialny za koordynowanie i prowadzenie procesu ubiegania się o przyznanie ochrony patentowej oraz komercjalizacji (dalej jako: ”Koordynator”).

Należy przy tym podkreślić, że Koordynator prowadzi powyższe procesy w imieniu i na rzecz wszystkich Uczestników (Współuprawnionych do wynalazku).

Ponadto w Umowie ustala się m.in. że:

• prawa majątkowe do wynalazku będą wspólne, tj. będą przysługiwać wszystkim Uczestnikom w uzgodnionej w Umowie proporcji;

• koszty związane z powstaniem i utrzymaniem ochrony patentowej (w szczególności koszty związane z usługą rzecznika patentowego i/lub kancelarii patentowej, opłaty urzędowe, koszty tłumaczeń), będą ponoszone przez wszystkich Współuprawnionych proporcjonalnie z ich procentowym udziałem w prawie majątkowym do wynalazku;

• korzyści z komercjalizacji wynalazku będą dzielone pomiędzy Współuprawnionych do patentu zgodnie z procentowymi udziałem w prawie majątkowym do wynalazku.

Celem ułatwienia Koordynator prowadzi te procesy. Działa on we wspólnym interesie Współuprawnionych. Zobowiązuje się nadzorować działania określone w Umowie m.in. w zakresie współpracy z rzecznikiem patentowym, który prowadzi postępowanie patentowe (jako pełnomocnik Uczestników) w wybranych przez Uczestników krajach i urzędach patentowych.

Koordynator jest przy tym zobowiązany do ponoszenia kosztów uzyskania i utrzymania ochrony patentowej w Polsce i za granicą w terminach zapewniających zachowanie prawa do wspólnego projektu wynalazczego oraz ponoszenia innych uzgodnionych w umowie kosztów związanych z procesem komercjalizacji. Następnie koszty te są rozliczane przez Koordynatora z pozostałymi Współuprawnionymi zgodnie z proporcją ustaloną w Umowie.

Zestawienie kosztów, które są najczęściej ujmowane we wzajemnych rozliczeniach, obejmuje:

• koszty usługi realizowanej przez rzecznika patentowego polegającej na analizie zdolności patentowej;

• koszty usługi przygotowania zgłoszenia patentowego przez rzecznika patentowego;

• opłaty urzędowe wynikające z cenników urzędów patentowych i związane z ubieganiem się o ochronę oraz utrzymaniem patentu w mocy (opłaty te mogą być wnoszone zarówno za pośrednictwem rzecznika patentowego, jak i samodzielnie przez Lidera, w zależności od możliwości);

• koszty usługi rzecznika patentowego związanej z koordynacją i kontynuacją postępowania patentowego;

• koszty postępowań przed sądami i innymi organami powołanymi do orzekania w sprawach dotyczących wspólnego projektu wynalazczego;

• koszty tłumaczeń zgłoszenia patentowego i zastrzeżeń patentowych.

Należy przy tym podkreślić, że Koordynator nie dolicza żadnego dodatkowego wynagrodzenia za pełnione obowiązki, a jedynie proporcjonalnie rozdziela ww. koszty między Współuprawnionych.

Celem ubiegania się o ochronę prawną dla wynalazku jest jego komercjalizacja, za nadzorowanie którego to procesu także odpowiada Koordynator. W razie jego pozytywnego zakończenia korzyści z komercjalizacji (korzyści z patentu) przysługują wszystkim Uczestnikom proporcjonalne do ich udziału w prawie do projektu wynalazczego. Niemniej podmiotem, który formalnie zawiera umowę dotyczącą komercjalizacji (w imieniu swoim i pozostałych Współuprawnionych) jest koordynator. Na jego konto wpływa też wynagrodzenie należne wszystkim Uczestnikom, z tytułu udzielenia licencji lub z tytułu zbycia praw. W konsekwencji, tylko Koordynator zobowiązany jest do wystawienia faktury licencjobiorcom lub nabywcy patentu.

Środki otrzymywane przez Koordynatora z tego tytułu, dzielone są między wszystkich Współuprawnionych proporcjonalnie do ich prawa. Należy przy tym jeszcze raz podkreślić, że Koordynator nie otrzymuje żadnych dodatkowych korzyści z racji pełnionej funkcji.

Wnioskodawca niejednokrotnie występuje w roli Koordynatora i powziął on wątpliwości co do sposobu dokumentowania i opodatkowania rozliczeń wzajemnych kosztów i korzyści związanych z prawem ochronnym między Współuprawnionymi.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że Koordynator zobowiązany jest ponosić koszty związane z ochroną patentową wynalazku w pierwszej kolejności w imieniu wszystkich Współuprawnionych i następnie dzieli je pomiędzy Współuprawnionych w odpowiedniej proporcji, jaka odpowiada udziałowi Współuprawnionego/Współuprawnionych w prawie do patentu. Jedyne obowiązki Koordynatora w tym zakresie dotyczą rozliczeń, poza nimi Koordynator nie jest zobowiązany do żadnych innych czynności na rzecz Współuprawnionych. W szczególności Koordynator nie świadczy żadnych dodatkowych usług ani czynności na rzecz Współuprawnionych.

Współuprawnieni nie przenoszą swoich udziałów w prawie majątkowym do wynalazku na Koordynatora, nie dokonują zbycia tych praw na jego rzecz ani nie udzielają mu licencji. Współuprawnieni, na podobnej zasadzie jak współwłaściciele, we własnym zakresie nabywają licencję, zbywają prawa oraz nabywają uprawnienia w stosunku do praw majątkowych.

Każdy ze Współuprawnionych dokonuje zbycia swych praw lub udzielenia licencji w zakresie praw do swojego udziału do wynalazku, przy czym zdarzają się sytuacje, w których umowę licencyjną lub zbycia praw zawiera Koordynator w imieniu wszystkich współuprawnionych lub niektórych współuprawnionych jako ich pełnomocnik. Niezależnie od sposobu zawarcia umowy licencyjnej przychody z tego tytułu dzielone są zgodnie z proporcją wynikającą z pierwotnych udziałów. Koordynator nie odlicza od przychodu niczego dodatkowego tytułem wynagrodzenia dla siebie za zawarcie umowy jako pełnomocnik.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy zwrot części kosztów poniesionych w procesie ubiegania się o ochronę patentową wynalazku lub utrzymania patentu w mocy, otrzymany od Współuprawnionych podlega opodatkowaniu VAT, a w związku z tym powinien być dokumentowany przez Wnioskodawcę fakturą VAT?
2. Czy podział zysków z takiego wspólnego przedsięwzięcia podlega opodatkowaniu VAT, a w związku z tym czy Wnioskodawca w razie wystawiania przez Współuprawnionego faktury VAT dokumentującej ten zwrot może odliczyć podatek VAT z tej faktury?

Zdaniem Wnioskodawcy, rozliczenia tak przychodów jak i kosztów następujące między Współuprawnionymi z prawa ochronnego, a dokonywane przez Koordynatora nie stanowią zarówno odpłatnej dostawy towarów jak i świadczenia usług, a co za tym idzie:

Ad. 1

Wnioskodawca powinien dokumentować zwroty kosztów związanych z prawem ochrony innym dokumentem księgowym, np. notą księgową, albowiem nie stanowią one odpłatnej usługi ani dostawy towarów w rozumieniu Ustawy o VAT w zw. z czym Wnioskodawca nie jest uprawniony do wystawiania faktur VAT dokumentujących ich otrzymanie.

Ad. 2

W ocenie Wnioskodawcy podział zysków wynikających ze wspólnego prawa ochronnego nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem VAT w związku z czym Wnioskodawca powinien dokumentować podział zysków innym niż faktura VAT dokumentem księgowym, np. notą księgową. Z tego też względu ewentualna faktura VAT wystawiona przez Współuprawnionych z tytułu przekazania należnych im korzyści z patentu nie stanowi dla Wnioskodawcy podstawy do obniżenia podatku należnego, jako faktura dokumentująca czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Aby zdarzenie odpowiadające przytoczonej wyżej definicji usługi wywoływało skutki w podatku VAT, konieczne jest aby wykonywanej czynności odpowiadało wynagrodzenie, które jest świadczeniem wzajemnym pochodzącym od drugiej strony umowy (beneficjenta świadczenia), stanowiącym ekwiwalent wykonanych przez podatnika czynności (art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 29 ust. 1 Ustawy o VAT).

Nie każda zatem umowa kreuje czynność objętą zakresem opodatkowania, lecz tylko taka, w ramach której dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych między stronami tej umowy.

Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowym, określenie zakresu przedmiotowego art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, nie może być odczytywane w ten sposób, że świadczeniem usług jest każda czynność czy zdarzenie, którego efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron na skutek działania, bądź zaniechania innej strony. Z powołanego przepisu wynika, że usługą jest każde, co do zasady, odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów i które przejawia się tym, że świadczeniobiorca (konsument) wynosi z niego, choćby nawet potencjalną korzyść.

Posiłkując się wskazówkami zawartymi w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości (np. wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81, wyrok z dnia 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80, czy w sprawie C-276/97, C-358/97 i 408/97) można sformułować ogólne stanowisko, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, uważane mogą być relacje, w których: istnieje jakiś związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy, istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem, istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

W ocenie Wnioskodawcy zawierane przez niego Umowy można porównać do umów o współpracę (kooperacyjne). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem NSA przy ustalaniu czy pomiędzy stronami takich umów dochodzi do odpłatnego świadczenia usług należy przede wszystkim uwzględniać cel takich porozumień gospodarczych (tak NSA w wyrokach: z dnia 23 kwietnia 2008 r., I FSK 1788/07, z dnia 9 października 2008 r., I FSK 291/08 i z dnia 29 lutego 2012 r., I FSK 562/11). W powołanych orzeczeniach wskazuje się, że celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie, przez skoordynowane i wspólne działania partnerów, rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można do celów podatku VAT wydzielać i oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich złożonego i wspólnego charakteru działania, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem jest zrealizowanie wspólnego przedsięwzięcia (wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2013 r. sygn. I FSK 1128/12 oraz z dnia 10 października 2014 r. sygn. I FSK 1493/13).

Podobnie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 27 maja 2013 r. nr (`(...)`), stwierdzono że: "wspólnie podjęte działania pozostają ze sobą powiązane i skoordynowane. Nie oznacza to jednak świadczenia wzajemnych odpłatnych usług. Każdy z uczestników programu partnerskiego działa bowiem we własnym interesie, gdzie celem wykonywania czynności nie jest dokonanie przysporzenia o charakterze materialnym na rzecz kontrahenta. Nie każde współdziałanie, współpraca czy też wspólne przedsięwzięcie podejmowane przez podmioty gospodarcze opiera się na prostym schemacie odpłatnej ekwiwalentnej wymiany świadczeń (usług i towarów)".

Reasumując, na gruncie powyższego orzecznictwa aby można było mówić o świadczeniu odpłatnych usług między Partnerem a Współuprawnionymi, a więc o czynności podlegającej opodatkowaniu VAT muszą być spełnione następujące przesłanki:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

W przedstawionym stanie faktycznym nie sposób natomiast uznać, że w związku z podziałem korzyści i kosztów wynikających z ochrony patentowej między uczestnikami dochodziło do wzajemnego świadczenia usług.

Nie istnieje bowiem żadne wynagrodzenie należne na rzecz Koordynatora lub Partnera. Za wynagrodzenie Koordynatora nie sposób w szczególności uznać zwrotu kosztów jaki następuje od pozostałych Uczestników (proporcjonalnie do ich udziału w patencie). Otrzymane środki pieniężne nie są bowiem konsekwencją świadczenia otrzymanego od Koordynatora, a wynikają z obowiązku spoczywającego na Współuprawnionych. Jak zostało to podkreślone we wniosku, Koordynator nie czerpie żadnych korzyści w związku z dokonywanym rozliczeniem.

Podobnie w sytuacji podziału korzyści między Współuprawnionymi nie sposób uznać, że pozostali Partnerzy świadczą sobie wzajemnie jakieś odpłatne usługi. Koordynator przekazuje pozostałym Partnerom zyski z tytułu komercjalizacji prawa, którego są współwłaścicielami.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie winno być wyrażone w pieniądzu.

W tym zakresie należy na wstępie dalej czynionych rozważań odwołać się do art. 72 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, zgodnie z którym:

1. Współuprawniony z patentu może, bez zgody pozostałych współuprawnionych, korzystać z wynalazku we własnym zakresie oraz dochodzić roszczeń z powodu naruszenia patentu (ust. 1).
2. W razie uzyskania korzyści z wynalazku przez jednego ze współuprawnionych każdy z pozostałych współuprawnionych ma prawo, o ile umowa nie stanowi inaczej, do odpowiedniej części z jednej czwartej tych korzyści po potrąceniu nakładów, stosownie do swego udziału w patencie (ust. 2).
3. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio, o ile umowa o wspólności patentu nie stanowi inaczej, przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych (ust. 3).

Przepis ten reguluje przypadek wspólności patentu oraz wspólności prawa do uzyskania patentu, które to mogą powstać w razie udzielenia patentu kilku osobom (podmiotom). Przepis ma charakter dyspozytywny. Oznacza to, że strony mogą odmiennie określić zasady partycypacji w korzyściach uzyskanych przez jednego ze Współuprawnionych jak ma to miejsce w niniejszej sprawie.

Zakres uprawnień przysługujących współuprawnionemu do patentu wyznacza pojęcie udziału. W ocenie Wnioskodawcy udział w prawie majątkowym stanowi "własne" prawo każdego Współuprawnionego i jest on swoistym konglomeratem praw i obowiązków, jakie uprawniony może realizować dwukierunkowo - zarówno w stosunku do osób trzecich, jak i wobec pozostałych Współuprawnionych.

W świetle powyższego nie powinno budzić wątpliwości, iż korzyści przekazywane przez Koordynatora z komercjalizacji patentu stanowi podział dochodu uzyskanego przez wszystkich Współuprawnionych ze wspólnego prawa majątkowego (patentu). Podobnie środki pieniężne jakie otrzymuje Koordynator na pokrycie wydatków związanych z powstaniem i utrzymaniem prawa ochronnego są zwracane Koordynatorowi przez Współuprawnionych w związku z obowiązkami jakie ciążą na nich jako na współwłaścicielach a nie w związku z świadczeniami wykonywanymi na ich rzecz przez Koordynatora.

Z tego też względu w ocenie Wnioskodawcy nie powinno ulegać wątpliwości, że rozliczenie kosztów i przychodów związanych z prawem ochronnych dokonywane przez Koordynatora następuje poza ustawą VAT i jako takie powinno być dokumentowane innym dokumentem niż faktura VAT, np. notami księgowymi.

Reasumując, w ocenie Wnioskodawcy zwroty kosztów nie stanowią odpłatnej usługi ani dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT a zatem Wnioskodawca nie jest uprawniony do wystawiania faktur VAT dokumentujących ich otrzymanie. Jednocześnie, ewentualna faktura VAT wystawiona przez Współuprawnionych z tytułu przekazania należnych im korzyści z patentu nie stanowi dla Wnioskodawcy podstawy do obniżenia podatku należnego, jako faktura dokumentująca czynność nie podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stanowisko takie potwierdza m.in. WSA w Opolu w wyroku z dnia 4 października 2018 r. sygn. I SA/Op 255/18: Jeżeli współuprawniony do patentu uzyskuje przysługująca mu należność z podziału wpływów (korzyści) ze sprzedaży wyprodukowanych przez drugiego z współuprawnionych do patentu (w jego przedsiębiorstwie) towarów wytworzonych dzięki wspólnemu wynalazkowi (patentowi) w oparciu o własne, samodzielne prawo wynikające z faktu istnienia wspólności patentu, a nie z racji świadczenia jakiejkolwiek usługi na rzecz drugiego współuprawnionego, to jest to jego własne samodzielne uprawnienie wynikające wprost z samej ustawy, a mianowicie art. 72 ust. 2 p.w.p., nie zaś z umowy cywilnoprawnej, mającej cechy umowy o świadczenie usług w znaczeniu przepisów u.p.t.u.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 2 pkt 22 ustawy stanowi, że ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży, rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów;

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Zatem należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że obydwa ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy - w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Natomiast art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy stanowi, że kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy stanowi, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Z powyższych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Stosownie do art. 106b ust. 1 ustawy podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
4. otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Z powyższych przepisów wynika, że w przypadku sprzedaży, dostawy towarów, świadczenia usług oraz otrzymania zapłaty za te czynności należy wystawić fakturę dokumentującą te czynności.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest jednostką sektora finansów publicznych - publiczną szkołą wyższą, jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny.

Wnioskodawca współpracuje z innymi podmiotami gospodarczymi w ramach projektów badawczych i badawczo-rozwojowych. W efekcie takiej współpracy może dojść do powstania wynalazku, który może zostać objęty ochroną patentową. Współuprawnionymi z patentu są zarówno Wnioskodawca jak i Partner.

Z uwagi na zawiłe procedury zmierzające do uzyskania ochrony patentowej konieczne jest wsparcie eksperckie w postaci osoby rzecznika patentowego. Pierwszym krokiem do uzyskania patentu jest podanie o udzielenie patentu składane przez rzecznika patentowego w imieniu Wnioskodawcy oraz Partnera w krajowym i/lub zagranicznym urzędzie patentowym. Tak rozpoczęta procedura w pewnym momencie przeradza się w wymianę pism z ekspertami urzędu patentowego, którą wieńczy decyzja o przyznaniu bądź odmowie przyznania prawa ochronnego tj. patentu na wynalazek.

Aby ustalić: zasady współdziałania w procesie ubiegania się o ochronę patentową na wynalazek i wzajemnego rozliczania się za realizację tego procesu z udziałem rzecznika patentowego / kancelarii rzeczniowskiej, zasady utrzymania patentu w mocy, zasady komercjalizacji wynalazku,

Strony zawierają Umowę regulującą wzajemne prawa i obowiązki. Umowa w szczególności jest oparta o przepisy Prawa Własności Przemysłowej, Prawa o Szkolnictwie Wyższym i Nauce oraz wewnętrzne regulaminy podmiotów dotyczące własności intelektualnej i komercjalizacji wyników badań określając prawo własności patentu oraz zasady partycypacji współuprawnionych w kosztach związanych z jego utrzymaniem. Umowa stanowi umowę nienazwaną w rozumieniu kodeksu cywilnego i obejmuje w szczególności:

• procentowy udział Współuprawnionych w danym prawie majątkowym;
• listę twórców i procentowy podział wkładu twórczego pomiędzy współtwórców oraz ich prawa i obowiązki,
• sposób prowadzenia spraw związanych z postępowaniem o udzielenie ochrony przed urzędami patentowymi w Polsce i za granicą, w tym:
  • zasady zaangażowania rzecznika patentowego lub kancelarii patentowej, którzy będą prowadzić postępowanie przed polskim urzędem patentowym i urzędami za granicą w imieniu i na rzecz wszystkich współuprawnionych oraz sposób wzajemnego rozliczania kosztów ponoszonych na tę usługę rzeczniowską;
  • sposób ponoszenia urzędowych kosztów uzyskania i utrzymania ochrony patentowej w Polsce i za granicą oraz zasady wzajemnego rozliczania tych kosztów;
  • przekazywania sobie wszelkich istotnych informacji dotyczących wspólnego projektu wynalazczego.

Ponieważ celem ubiegania się o ochronę prawną wynalazku jest jego komercjalizacja, tj. udostępnienie wynalazku podmiotom gospodarczym, które dokonają jego wdrożenia (tj. wprowadzenia do obrotu gospodarczego produktów lub usług bazujących na wynalazku), Umowa reguluje ponadto:

• sposób komercjalizacji Projektu wynalazczego oraz udział poszczególnych Współuprawnionych w tym procesie, w tym w szczególności zasady:
  • prezentowania Projektu wynalazczego osobom trzecim oraz poszukiwania partnerów biznesowych;
  • prowadzenie negocjacji z osobami trzecimi w sprawie udzielenia licencji lub sprzedaży Projektu wynalazczego;
  • korzystania z projektu wynalazczego przez Współuprawnionych do celów własnych;
• zasady wzajemnego dzielenia się korzyściami uzyskanymi z komercjalizacji wynalazku.

W Umowie wskazuje się także, który ze współuprawnionych będzie odpowiedzialny za koordynowanie i prowadzenie procesu ubiegania się o przyznanie ochrony patentowej oraz komercjalizacji i będzie Koordynatorem.

Należy przy tym podkreślić, że Koordynator prowadzi powyższe procesy w imieniu i na rzecz wszystkich Uczestników - Współuprawnionych do wynalazku.

Ponadto w Umowie ustala się m.in. że:

• prawa majątkowe do wynalazku będą wspólne, tj. będą przysługiwać wszystkim Uczestnikom w uzgodnionej w Umowie proporcji;

• koszty związane z powstaniem i utrzymaniem ochrony patentowej (w szczególności koszty związane z usługą rzecznika patentowego i/lub kancelarii patentowej, opłaty urzędowe, koszty tłumaczeń), będą ponoszone przez wszystkich Współuprawnionych proporcjonalnie z ich procentowym udziałem w prawie majątkowym do wynalazku;

• korzyści z komercjalizacji wynalazku będą dzielone pomiędzy Współuprawnionych do patentu zgodnie z procentowymi udziałem w prawie majątkowym do wynalazku.

Celem ułatwienia Koordynator prowadzi te procesy. Działa on we wspólnym interesie Współuprawnionych. Zobowiązuje się nadzorować działania określone w Umowie m.in. w zakresie współpracy z rzecznikiem patentowym, który prowadzi postępowanie patentowe jako pełnomocnik Uczestników w wybranych przez Uczestników krajach i urzędach patentowych.

Koordynator jest przy tym zobowiązany do ponoszenia kosztów uzyskania i utrzymania ochrony patentowej w Polsce i za granicą w terminach zapewniających zachowanie prawa do wspólnego projektu wynalazczego oraz ponoszenia innych uzgodnionych w umowie kosztów związanych z procesem komercjalizacji. Następnie koszty te są rozliczane przez Koordynatora z pozostałymi Współuprawnionymi zgodnie z proporcją ustaloną w Umowie.

Zestawienie kosztów, które są najczęściej ujmowane we wzajemnych rozliczeniach, obejmuje: koszty usługi realizowanej przez rzecznika patentowego polegającej na analizie zdolności patentowej; koszty usługi przygotowania zgłoszenia patentowego przez rzecznika patentowego; opłaty urzędowe wynikające z cenników urzędów patentowych i związane z ubieganiem się o ochronę oraz utrzymaniem patentu w mocy - opłaty te mogą być wnoszone zarówno za pośrednictwem rzecznika patentowego, jak i samodzielnie przez Lidera, w zależności od możliwości; koszty usługi rzecznika patentowego związanej z koordynacją i kontynuacją postępowania patentowego; koszty postępowań przed sądami i innymi organami powołanymi do orzekania w sprawach dotyczących wspólnego projektu wynalazczego; koszty tłumaczeń zgłoszenia patentowego i zastrzeżeń patentowych.

Koordynator nie dolicza żadnego dodatkowego wynagrodzenia za pełnione obowiązki, a jedynie proporcjonalnie rozdziela ww. koszty między Współuprawnionych.

Celem ubiegania się o ochronę prawną dla wynalazku jest jego komercjalizacja, za nadzorowanie którego to procesu także odpowiada Koordynator. W razie jego pozytywnego zakończenia korzyści z komercjalizacji - korzyści z patentu przysługują wszystkim Uczestnikom proporcjonalne do ich udziału w prawie do projektu wynalazczego. Niemniej podmiotem, który formalnie zawiera umowę dotyczącą komercjalizacji w imieniu swoim i pozostałych Współuprawnionych jest koordynator. Na jego konto wpływa też wynagrodzenie należne wszystkim Uczestnikom, z tytułu udzielenia licencji lub z tytułu zbycia praw. W konsekwencji, tylko Koordynator zobowiązany jest do wystawienia faktury licencjobiorcom lub nabywcy patentu.

Środki otrzymywane przez Koordynatora z tego tytułu, dzielone są między wszystkich Współuprawnionych proporcjonalnie do ich prawa. Należy przy tym jeszcze raz podkreślić, że Koordynator nie otrzymuje żadnych dodatkowych korzyści z racji pełnionej funkcji.

Wnioskodawca niejednokrotnie występuje w roli Koordynatora i powziął on wątpliwości co do sposobu dokumentowania i opodatkowania rozliczeń wzajemnych kosztów i korzyści związanych z prawem ochronnym między Współuprawnionymi.

Koordynator zobowiązany jest ponosić koszty związane z ochroną patentową wynalazku w pierwszej kolejności w imieniu wszystkich Współuprawnionych i następnie dzieli je pomiędzy Współuprawnionych w odpowiedniej proporcji, jaka odpowiada udziałowi Współuprawnionego/Współuprawnionych w prawie do patentu. Jedyne obowiązki Koordynatora w tym zakresie dotyczą rozliczeń, poza nimi Koordynator nie jest zobowiązany do żadnych innych czynności na rzecz Współuprawnionych. W szczególności Koordynator nie świadczy żadnych dodatkowych usług ani czynności na rzecz Współuprawnionych.

Współuprawnieni nie przenoszą swoich udziałów w prawie majątkowym do wynalazku na Koordynatora, nie dokonują zbycia tych praw na jego rzecz ani nie udzielają mu licencji. Współuprawnieni, na podobnej zasadzie jak współwłaściciele, we własnym zakresie nabywają licencję, zbywają prawa oraz nabywają uprawnienia w stosunku do praw majątkowych.

Każdy ze Współuprawnionych dokonuje zbycia swych praw lub udzielenia licencji w zakresie praw do swojego udziału do wynalazku, przy czym zdarzają się sytuacje, w których umowę licencyjną lub zbycia praw zawiera Koordynator w imieniu wszystkich współuprawnionych lub niektórych współuprawnionych jako ich pełnomocnik. Niezależnie od sposobu zawarcia umowy licencyjnej przychody z tego tytułu dzielone są zgodnie z proporcją wynikającą z pierwotnych udziałów. Koordynator nie odlicza od przychodu niczego dodatkowego tytułem wynagrodzenia dla siebie za zawarcie umowy jako pełnomocnik.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą tego, czy zwrot części kosztów poniesionych w procesie ubiegania się o ochronę patentową wynalazku lub utrzymania patentu w mocy, otrzymany od Współuprawnionych podlega opodatkowaniu VAT, a w związku z tym powinien być dokumentowany przez Wnioskodawcę fakturą VAT, oraz czy podział zysków z takiego wspólnego przedsięwzięcia podlega opodatkowaniu VAT, a w związku z tym czy Wnioskodawca w razie wystawiania przez Współuprawnionego faktury VAT dokumentującej ten zwrot może odliczyć podatek VAT z tej faktury.

W odniesieniu do opisu sytuacji i obowiązujących w tym zakresie przepisów należy stwierdzić, że z treści art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że dostawa towarów i świadczenie usługi co do zasady podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Obydwa warunki muszą być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wskazać należy, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81 w sprawie Hong-Kong Trade Development Council TSUE stwierdził, że czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem TSUE w wyroku 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80 Staatssecretaris van Financien przeciwko Coöperatieve Aardappelenbewaarplaats GA, które zapadło na tle przepisów Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 pomiędzy R.J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie podkreślono, że dla wystąpienia opodatkowania podatkiem od towarów i usług konieczne staje się zaistnienie bezpośredniego związku płatności z konkretną czynnością oraz istnienie konsumenta tej czynności.

Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

W konsekwencji, należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie jest usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem w odniesieniu do każdej płatności pieniężnej rozpatrywać należy, czy nie stanowi ona otrzymanego wynagrodzenia za jakieś świadczenia wykonane przez dany podmiot. Jeśli można zidentyfikować takie świadczenie, to wówczas otrzymaną płatność należałoby potraktować jako wynagrodzenie za usługę. W przypadku więc, gdy podmiot płacący uzyskuje korzyść z pewnego rodzaju sytuacji, zobowiązanie takie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT jako świadczenie usługi. W konsekwencji powinno być ono opodatkowane podatkiem VAT.

W przedstawionym stanie faktycznym i zdarzeniu nie sposób uznać, że w związku z podziałem korzyści i kosztów wynikających z ochrony patentowej między uczestnikami dochodzi do wzajemnego świadczenia usług.

W przedmiotowej sprawie w stosunku do rozliczenia zwrotu kosztów i podziału zysków nie dochodzi do dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, zatem należy przeanalizować czy w sprawie dochodzi do świadczenia usług.

Jak już wyżej wskazano, świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi. Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Zauważyć należy, że zawieranie porozumień w postaci umowy o współpracę jest dopuszczalne, w ramach swobody umów. Stosownie do art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 z późn.zm.), strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W tym miejscu należy odnieść się także do istoty wspólnego przedsięwzięcia. Co do zasady wspólne przedsięwzięcie zrzesza co najmniej dwa podmioty gospodarcze na określony czas, w konkretnym celu. Jest to wspólne działanie w celu realizacji konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też szeroki zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego podmiotu. Umowa taka zawarta między podmiotami z reguły wiąże je na czas określony, najczęściej oznaczony osiągnięciem celu, dla którego została zawarta. Podmioty zawierające porozumienie zachowują niezależność w swoich dotychczasowych działaniach, a w działaniach związanych z realizacją wspólnego przedsięwzięcia działają razem.

Wspólne przedsięwzięcie charakteryzuje to, że jego uczestnicy są związani ustaleniami umownymi. Umowa o wspólne przedsięwzięcie z reguły wiąże podmioty na czas określony, najczęściej oznaczony osiągnięciem celu, dla którego została zawarta. Podmioty podejmujące współpracę w ramach wspólnego przedsięwzięcia realizują wspólną politykę finansową objętą porozumieniem, a podjęte przez takie podmioty działania nie tworzą podmiotu gospodarczego, który byłby odrębnym podmiotem gospodarczym podlegającym rejestracji. Zatem przedsiębiorcy działający w ramach wspólnego przedsięwzięcia są odrębnymi podatnikami VAT.

W konsekwencji w sytuacjach, w których przedmiotem umowy stron jest wspólna realizacja określonego celu, można przyjąć, że w zakresie działań każdej ze stron, wynikających z ich obowiązków umownych, nie dochodzi do wzajemnego odpłatnego świadczenia usług. Należy podkreślić, że w tego rodzaju przypadkach wszystkie strony umowy osiągają zamierzone cele, z tym że osiągnięcie tych celów nie jest bezpośrednio związane ze świadczeniem innego podmiotu w ramach zawartej umowy.

W przedmiotowej sprawie w ramach działań podejmowanych przez Wnioskodawcę i Partnera zawierana jest umowa regulująca wzajemne prawa i obowiązki mające służyć do osiągnięcia celu czyli realizacji wspólnego przedsięwzięcia.

Celem ubiegania się o ochronę prawną dla wynalazku dla którego celem jest jego komercjalizacja, za nadzorowanie tego procesu odpowiada jeden ze współuprawnionych, będący Koordynatorem. W razie pozytywnego zakończenia procesu korzyści z komercjalizacji (korzyści z patentu) przysługują wszystkim Współuprawnionym proporcjonalne do ich udziału w prawie do projektu wynalazczego. Niemniej podmiotem, który formalnie zawiera umowę dotyczącą komercjalizacji (w imieniu swoim i pozostałych Współuprawnionych) jest Koordynator. Na konto Koordynatora wpływa też wynagrodzenie należne wszystkim Uczestnikom, z tytułu udzielenia licencji lub z tytułu zbycia praw. W konsekwencji, tylko Koordynator zobowiązany jest do wystawienia faktury licencjobiorcom lub nabywcom patentu.

Środki otrzymywane przez Koordynatora z tego tytułu, dzielone są między wszystkich Współuprawnionych proporcjonalnie do ich prawa. Należy przy tym podkreślić, że Koordynator nie otrzymuje żadnych dodatkowych korzyści z racji pełnionej funkcji, w tym z tytułu pełnionej funkcji nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia.

W opisanej sytuacji Koordynatorem jest Wnioskodawca. Działania Wnioskodawcy i Partnera mają charakter wspólnego przedsięwzięcia (współpracy) w celu osiągnięcia wspólnego dla nich celu ekonomicznego i realizacji zadań, z których uzyskują w stosownych proporcjach należne świadczenie.

W analizowanej sprawie nie dochodzi do wzajemnego świadczenia usług pomiędzy Wnioskodawcą a Partnerem gdyż nie taki jest cel wspólnego przedsięwzięcia. Ewentualne korzyści z zawartej umowy wynikają dopiero z osiągniecia wspólnego celu podjętej współpracy.

Należy zauważyć, że w rozpatrywanej sprawie rozliczenia pieniężne dokonywane pomiędzy ww. uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia, przy braku świadczenia usługi, nie mogą być potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Okolicznością, która decyduje o opodatkowaniu jest istnienie wynagrodzenia za świadczenie usługi. W opisanej sytuacji, finansowemu wkładowi Partnera przeznaczonemu na pokrycie kosztów realizacji wspólnego przedsięwzięcia, będącym proporcjonalnym obciążeniem kosztami stosownie do określonego udziału we wspólnym przedsięwzięciu, nie można przypisać cech wynagrodzenia.

W opisanej sytuacji zawarta umowa o realizację wspólnego przedsięwzięcia nie stanowi stosunku prawnego, w którym udział wniesiony przez Partnera stanowiłby wynagrodzenie za wykonane przez Wnioskodawcę usługi na rzecz Partnera. W przedmiotowej sprawie nie istnieje zatem możliwość zakwalifikowania udziału Partnera w postaci zwrotu kosztów, jako ceny wyrażonej w pieniądzu za świadczenie usługi. Zatem wkładowi finansowemu Partnera nie towarzyszy świadczenie usługi ze strony Wnioskodawcy na jego rzecz.

Z uwagi na przedstawione okoliczności sprawy oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że z opisu zdarzenia przedstawionego we wniosku nie wynika, aby pomiędzy stronami miało miejsce świadczenie usług czy dostawa towarów w zamian za które należne byłoby wynagrodzenie. Jeżeli zatem transfery środków pieniężnych związane z rozliczeniami dokonywanymi między współuprawnionymi, obejmujące podział zysków, nie dotyczą żadnych usług czy też dostaw towarów wykonywanych przez jednego uczestnika porozumienia na rzecz drugiego, mają charakter techniczny i są dokonywane w celu odzwierciedlenia partycypacji poszczególnych Współuprawnionych w przychodach i kosztach generowanych przez wspólne przedsięwzięcie, to sam podział przychodów i kosztów nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu.

W konsekwencji należy stwierdzić, że Wnioskodawca nie wykonuje na rzecz Partnera świadczenia opodatkowanego podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Zatem zwrot części kosztów poniesionych w procesie ubiegania się o ochronę patentową wynalazku lub utrzymania patentu w mocy otrzymany od Współuprawnionych, nie powinien być dokumentowany przez Wnioskodawcę fakturą VAT a tym samym Wnioskodawca nie jest uprawniony do wystawienia faktur VAT dokumentujących otrzymanie zwrotu kosztów.

W przypadku przekazywania przez Wnioskodawcę Partnerowi zysków ze wspólnego przedsięwzięcia również nie dochodzi do świadczenia usług pomiędzy Wnioskodawcą a Partnerem.

Partner nie wykonuje na rzecz Wnioskodawcy świadczenia opodatkowanego podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, gdyż przekazywanie zysków na jego rzecz jest tylko konsekwencją wcześniej zawartej umowy o realizacji wspólnego przedsięwzięcia.

Jak wynika z opisu sprawy, w chwili zawierania umowy nie będzie z góry określona suma wypłat należnych Współuprawnionym, jako członkom wspólnego przedsięwzięcia, będzie ona bowiem uzależniona od zysków osiągniętych ze wspólnego przedsięwzięcia. Co za tym idzie przepływy pieniężne z tytułu tej umowy, nie będą stanowiły opłaty za spełnienie świadczenia. Podział ten jest więc jedynie działaniem o charakterze techniczno-rachunkowym. W tym przypadku nie dojdzie do przeniesienia władztwa ekonomicznego nad towarami ani do rzeczywistych świadczeń pomiędzy Współuprawnionymi porozumienia. Nie można zidentyfikować korzyści o charakterze majątkowym, jakie w związku z takim rozliczeniem uzyskuje każdy z Współuprawnionych.

Zatem ewentualna faktura VAT wystawiona przez Współuprawnionych z tytułu przekazania należnych im korzyści z patentu nie stanowi dla Wnioskodawcy podstawy do obniżenia podatku należnego, jako faktura dokumentująca czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

W opisanej sytuacji efektem współpracy jest/będzie zysk. Za wynagrodzenie Koordynatora nie sposób uznać zwrotu kosztów jaki następuje od pozostałych Współuprawnionych (proporcjonalnie do ich udziału w patencie). Otrzymane środki pieniężne nie są bowiem konsekwencją świadczenia otrzymanego od Koordynatora, a wynikają z obowiązku spoczywającego na Współuprawnionych. Jak zostało to podkreślone we wniosku, Koordynator nie czerpie żadnych korzyści w związku z dokonywanym rozliczeniem.

Partner partycypuje w realizacji zadania jedynie poprzez wniesienie swojego udziału finansowego, ale przekazywane przez niego środki finansowe nie stanowią dla Wnioskodawcy wynagrodzenia za świadczenie usług.

Podobnie w sytuacji podziału zysków między Współuprawnionymi nie sposób uznać, że Partner świadczy usługi na rzecz Wnioskodawcy z tytułu przekazania mu zysków ze wspólnego przedsięwzięcia. Koordynator przekazuje Partnerowi zyski z tytułu komercjalizacji prawa, którego Współuprawnieni są współwłaścicielami, co wynika z zawartej umowy oraz z przepisów art. 72 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 324). Zgodnie z art. 72 ust. 1-4 tej ustawy, współuprawniony z patentu może, bez zgody pozostałych współuprawnionych, korzystać z wynalazku we własnym zakresie oraz dochodzić roszczeń z powodu naruszenia patentu. W razie uzyskania korzyści z wynalazku przez jednego ze współuprawnionych każdy z pozostałych współuprawnionych ma prawo, o ile umowa nie stanowi inaczej, do odpowiedniej części z jednej czwartej tych korzyści po potrąceniu nakładów, stosownie do swego udziału w patencie. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio, o ile umowa o wspólności patentu nie stanowi inaczej, przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do wspólności prawa do uzyskania patentu.

Zatem otrzymywany przez Partnera zysk we wspólnego przedsięwzięcia nie stanowi dla Partnera wynagrodzenia za świadczenie usług na rzecz Wnioskodawcy.

W konsekwencji zgodzić należy się z Wnioskodawcą, że czynność wniesienia udziału finansowego do wspólnego przedsięwzięcia na pokrycie kosztów poniesionych w procesie ubiegania się o ochronę patentową dla wynalazku, oraz wypłata środków pieniężnych – tj. podział zysków ze wspólnego przedsięwzięcia nie są czynnościami, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. W konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu.

Ponieważ zwrot części kosztów poniesionych w wyniku realizacji umowy oraz podział zysków realizowanych w oparciu o udział każdej ze stron umowy we wspólnym przedsięwzięciu będzie pozostawać poza zakresem opodatkowania VAT, tym samym brak będzie podstaw do wystawienia faktur VAT dokumentujących takie zdarzenia, bowiem – jak wynika z art. 106b ust. 1 ustawy – faktury są dowodem dokumentującym sprzedaż. W konsekwencji rozliczenie kosztów i zysków nie powinno być dokumentowane fakturami VAT.

Zatem ww. czynności nie powinny być dokumentowane fakturami, lecz innymi dowodami księgowymi, np. notą księgową.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. Należy jednak stwierdzić, iż brak jest przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT dla dokumentowania opisanych czynności notą księgową.

Zatem w przypadku kiedy Współuprawniony wystawi na rzecz Wnioskodawcy fakturę dokumentującą przekazanie należnych mu korzyści z patentu, to Wnioskodawca zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, nie będzie miał prawa do obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego, gdyż taka operacja nie podlega opodatkowaniu i wystawienie w tym wypadku faktury jest/będzie działaniem nieprawidłowym.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie objętym przedstawionymi pytaniami należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja ma zastosowanie jedynie w stosunku do Wnioskodawcy i nie dotyczy pozostałych podmiotów biorących udział we wspólnym przedsięwzięciu.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.