0114-KDIP4.4012.215.2019.2.EK

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 26 marca 2019 r. (data wpływu 9 kwietnia 2019 r.) uzupełnione pismem z dnia 22 maja 2019 r. (data wpływu 24 maja 2019 r.) na wezwanie Organu z dnia 10 maja 2019 r. (skutecznie doręczone 15 maja 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku dla świadczonych usług realizowanych na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych– jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 kwietnia 2019 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku dla świadczonych usług realizowanych na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 22 maja 2019 r. (data wpływu 24 maja 2019 r.) na wezwanie Organu z dnia 10 maja 2019 r. (skutecznie doręczone 15 maja 2019 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej „Spółka”), zarejestrowana jako podatnik VAT (podatek od towarów i usług) czynny, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy usługi prawnicze polegające na w szczególności udzielaniu klientom porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów umów, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy.

W szczególności Spółka świadczy usługi m.in. na rzecz funduszy inwestycyjnych (zamkniętych lub otwartych - dalej „Fundusze”), funkcjonujących na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1355 ze zm. - dalej „UFI”). Przedmiotem działalności Funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego/niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w UFI papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Zakres świadczonych usług nie jest sprecyzowany w umowach ramowych zawartych przez Spółkę z Funduszami, lecz zależy od bieżących potrzeb danego klienta. Usługi prawne świadczone na rzecz Funduszy dotyczą często spraw (w tym inwestycji) spółek prawa handlowego, w które Fundusze są zaangażowane bezpośrednio lub pośrednio kapitałowo w ramach szeroko rozumianego lokowania środków pieniężnych uczestników (dalej jako „Spółki Portfelowe Funduszy”). Usługi te mają na celu kontrolę prawidłowości działań Spółek Portfelowych Funduszy w celu zapewnienia Funduszom skutecznego zarządzania (ochrony i maksymalizacji zysku) środkami pieniężnymi uczestników zainwestowanymi pośrednio w Spółki Portfelowe Funduszy. W praktyce usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszy w tym usługi dotyczące spraw Spółek Portfelowych Funduszy polegają w szczególności na:

• wykonywaniu badań stanu prawnego (due dillignece) aktywów (w tym nieruchomości, spółek prawa handlowego, przedsiębiorstw) w które Fundusze bezpośrednio lub poprzez Spółki Portfelowe Funduszy zainwestowały lub zamierzają zainwestować,

• przygotowywaniu oraz negocjowaniu umów zawieranych pomiędzy Funduszami a osobami trzecimi oraz opiniowaniu i analizowaniu dla Funduszy umów zawieranych przez Spółki Portfelowe z osobami trzecimi, w tym umów mających na celu przygotowanie i realizację transakcji w tym umów inwestycyjnych, umów związanych z emisją obligacji i innych,

• przygotowywaniu dokumentów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń wierzytelności wynikających z obligacji objętych, lub które mają zostać w przyszłości objęte, przez Fundusze lub opiniowaniu dla Funduszy umów, które w tym zakresie mają zawrzeć Spółki Portfelowe Funduszy oraz uczestniczeniu w postępowaniach związanych z ustanowieniem takich zabezpieczeń,

• wykonywaniu czynności związanych z zarządzaniem (w tym nadzorowanie i egzekwowanie) wierzytelnościami Funduszy (w tym wierzytelnościami podmiotów w które Fundusze zainwestowały poprzez Spółki Portfelowe), oraz wykonywaniu czynności związanych z doradzaniem Funduszom (opiniowanie, analizy prawne, rekomendacje) w zakresie podejmowanych przez Spółki Portfelowe Funduszy działań lub zaniechań dotyczących ich wierzytelności, w tym wierzytelności wynikających z obligacji objętych i posiadanych przez Fundusze lub Spółki Portfelowe Funduszy (w tym prowadzenie korespondencji z emitentami obligacji, prowadzenie postępowań sądowych i egzekucyjnych przeciwko emitentom),

• przygotowywaniu transakcji (w tym przygotowywaniu dokumentacji transakcyjnej i potransakcyjnej oraz dokumentacji wiążącej się z wykonawstwem inwestycji, której dotyczyła transakcja) związanych z nabywaniem i zbywaniem aktywów posiadanych bezpośrednio przez Fundusze (w tym akcji i udziałów w innych podmiotach), lub poprzez Spółki Portfelowe Funduszy,

• przygotowywaniu informacji dla biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe Funduszy,

• przygotowywaniu projektów korespondencji do Komisji Nadzoru Finansowego,

• reprezentowaniu Funduszy w postępowaniach sądowych lub administracyjnych lub wykonywaniu innych czynności związanych z postępowaniami sądowymi (tj. uczestnictwie w spotkaniach, przygotowywaniu lub recenzji pism procesowych sporządzonych przez pełnomocników reprezentujących Fundusze w postępowaniach sądowych), a także opiniowanie i doradztwo dla Funduszy w zakresie podejmowanych lub zamierzonych przez Spółki Portfelowe Funduszy czynności w postępowaniach sądowych lub administracyjnych, w tym w zakresie strategii postępowania,

• koordynowaniu działań pełnomocników prowadzących postępowania cywilne, administracyjne lub karne z udziałem Funduszy lub Spółek Portfelowych Funduszy oraz doradztwo dla Funduszy w zakresie podejmowanych przez tych pełnomocników działań.

Ww. usługi dotyczą ściśle działalności Funduszy i są świadczone przez Spółkę na podstawie stosownych umów zawieranych z Funduszami, reprezentowanymi przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI).

W odpowiedzi na wezwanie Wnioskodawca wskazał, że zamierza świadczyć usługi opisane we wniosku na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych w rozumieniu art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Usługi będą świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, które prowadzą działalność jako fundusze aktywów niepublicznych. Okoliczność ta znajduje odzwierciedlenie w szczególności w nazwie funduszy –F. i wynika z ich statusu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy przedstawione w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, przedstawione w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Natomiast art. 43 ust. 15 ustawy VAT, zwolnienie z VAT, o którym mowa ww. przepisie nie ma zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa oraz usług w zakresie leasingu.

Art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT stanowi implementację do polskiego porządku prawnego art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy Rady 2006/112/WE (dalej „Dyrektywa VAT”) w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Z przywołanego przepisu Dyrektywy VAT wynika zatem, że ustawodawcom z państw członkowskich pozostawiono swobodę w zakresie określenia, jakich podmiotów mogą dotyczyć usługi zarządzania objęte zwolnieniem z VAT.

Na gruncie ustawy o VAT „fundusz inwestycyjny” został określony poprzez odesłanie do przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi („UFI”).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 UFI, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

W myśl art. 4 ust. 1 UFI towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. W art. 45 ust. 1 ustawy UFI ustawodawca wskazał, że przedmiotem działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. Przy tym, zgodnie z art. 45a ust. 1 UFI towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Na mocy przywołanych przepisów ustawodawca przyznał towarzystwom funduszy inwestycyjnych możliwość delegacji na inne podmioty części kompetencji przypisanych im na mocy UFI - które jak wspomniano, obejmują również zarządzanie funduszami inwestycyjnymi.

Przepisy ustawy o VAT, ani Dyrektywy VAT nie definiują pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”.

Funkcje realizowane w ramach „zarządzania” zostały natomiast wskazane w załączniku nr II (dalej „Załącznik”) do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (dalej „Dyrektywa UCITS”).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. b) Dyrektywy UCITS, spółką zarządzającą jest spółka, której zasadniczym rodzajem działalności jest zarządzanie UCITS w formie funduszy wspólnych lub spółek inwestycyjnych (zarządzanie zbiorowym portfelem UCITS). Działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje zaś obowiązki, o których mowa w Załączniku, tj.:

• obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

• zapytania klientów;

• wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

• monitorowanie przestrzegania uregulowań;

• prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

• wypłata zysków;

• emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

• rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń)

• prowadzenie ksiąg,

• wprowadzanie do obrotu.

Z Załącznika wynika więc, że na zarządzanie funduszami inwestycyjnymi składają się nie tylko działania polegające na zarządzaniu inwestycjami (realizacją polityki inwestycyjnej funduszy), lecz również czynności z zakresu administracji, w tym zapewnieniu obsługi prawnej i obsługi rachunkowo-księgowej. Zarządzanie funduszem inwestycyjnym obejmuje zatem zarówno zarządzanie jego portfelem inwestycyjnym, jak też wykonywanie czynności administracyjnych w stosunku do samego funduszu. Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzecznictwie tym wskazuje się, że pojęcie „zarządzania” specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy VAT jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie - tak np. TSUE w wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National pic.

Oznacza to, że zakres zwolnienia z VAT przewidzianego w ww. przepisie (a w konsekwencji zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy VAT) należy interpretować w zgodzie z prawem wspólnotowym oraz orzecznictwem TSUE.

W przywołanym wyroku TSUE wskazał również, że zarządzanie funduszami powierniczymi (obecnie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi) jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. Oznacza to, że zwolnienie z VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi ma charakter stricte przedmiotowy. O zastosowaniu tego zwolnienia decyduje zatem zakres/charakter czynności podejmowanych przez usługodawcę, a nie jego status.

W szczególności brak jest więc podstaw do zawężania zwolnienia z VAT jedynie do usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, które zgodnie z przepisami UFI zostały powołane do prowadzenia spraw funduszy i ich reprezentacji wobec osób trzecich. Nie istnieją zatem przeszkody, aby analizowane zwolnienie z VAT było stosowane również do usług świadczonych przez inne podmioty, pod warunkiem, że podejmowane przez nie czynności wpisują się w katalog działań objętych zwolnieniem z VAT. Powyższe znalazło m.in. potwierdzenie w wyroku w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Bursenkommunikation mbH, w którym TSUE potwierdził możliwość stosowania zwolnienia z VAT do usług (doradztwa inwestycyjnego) świadczonych przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym (tj. do usług zleconych innemu podmiotowi przez TFI).

Ponadto, z orzecznictwa TSUE wynika, że w celu ustalenia, czy dane usługi (świadczone przez osobę trzecią inną niż TFI) podlegają zwolnieniu z VAT, należy zbadać, czy są one nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla TFI, tak że ich skutkiem jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym. Przy tym, w wyroku w sprawie C-275/11 jednoznacznie wskazał, że:

„Poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem, do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107 w rubryce „Administracja” (`(...)`),”

W tym zakresie TSUE powołał się na swój wcześniejszy wyrok w sprawie Abbey National, zgodnie z którym zwolnienie z VAT dotyczące zarządzania funduszami inwestycyjnymi „(`(...)`) poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej dyrektywy 85/611 w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania.”

Z wyroku w sprawie C-275/11 wynika również, że wyliczenie zawarte w Załączniku nie jest wyczerpujące. Stąd, nawet gdyby dane usługi nie były w nim wymienione (tak jak to ma miejsce w przypadku usług doradczych i informacyjnych), nie wyklucza to objęcia ich zwolnieniem z VAT jako usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Mając na uwadze powyższe, zwolnieniu z VAT podlegają usługi, które są związane ściśle z działalnością funduszu. Przy tym, mogą one dotyczyć zarówno „podstawowej” działalności funduszu o charakterze inwestycyjnym, jak też bieżącej działalności funduszu inwestycyjnego jako podmiotu funkcjonującego w obrocie gospodarczym (osoby prawnej). Zwolnienie z VAT znajdzie zatem zastosowanie do tych usług, które są specyficzne/właściwe dla funkcjonowania funduszu inwestycyjnego.

Warto również zwrócić uwagę na aspekt podniesiony w wyroku w sprawie C-275/11, w którym TSUE uznał, że:

„Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy” (obecnie jego odpowiednikiem jest art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT).

Potwierdza to wniosek, że dla objęcia zwolnieniem z VAT czynności wykonywanych na rzecz funduszu inwestycyjnego nie jest konieczne, aby czynności te dotyczyły stricte działalności funduszu o charakterze inwestycyjnym (i polegały np. na podejmowaniu decyzji inwestycyjnych). Zarządzanie funduszem inwestycyjnym może zatem polegać nie tylko na gospodarowaniu środkami, którymi dysponuje fundusz/realizowaniu polityki inwestycyjnej, ale także realizowaniu funkcji związanych z bieżącą działalnością funduszu (np. poprzez zapewnienie jego obsługi prawnej).

Reasumując, z orzecznictwa TSUE wynika, że:

• zwolnienie z VAT dla usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych ma charakter przedmiotowy - o możliwości zastosowania tego zwolnienia nie decyduje status podatnika (usługodawcy), lecz zakres/charakter podejmowanych przez niego działań; w konsekwencji zwolnieniem z VAT mogą być objęte także usługi świadczone przez podmioty inne niż TFI;

• zwolnienie z VAT dotyczy usług, które są specyficzne/istotne w kontekście działalności funduszu inwestycyjnego - oznacza to, że usługi takie powinny mieć realny wpływ na funkcjonowanie funduszu;

• w kontekście zwolnienia z VAT nie jest konieczne, aby usługi świadczone przez podatnika dotyczyły wyłącznie działalności inwestycyjnej funduszu - pojęcie „zarządzania” funduszem inwestycyjnym obejmuje również czynności o charakterze administracyjnym (w tym w zakresie obsługi prawnej funduszu).

Odnosząc powyższe uwagi do usług świadczonych przez Spółkę na rzecz Funduszy, opisanych w niniejszym wniosku, spełnione są sformułowane w orzecznictwie TSUE warunki uznania ich za usługi zarządzania w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy VAT.

W związku z powyższym, mając na uwadze, że przepisy prawa krajowego powinny być interpretowane w sposób zapewniający ich zgodność z przepisami dyrektyw (w tym przypadku przepisami Dyrektywy VAT i Dyrektywy UCITS), Spółka stoi na stanowisku, że usługi te stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu UFI, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że czynności podejmowane przez Spółkę na rzecz Funduszy wpisują się w zawartym w Załączniku katalogu usług z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Czynności te polegają bowiem na zapewnieniu obsługi prawnej Funduszy, dotyczącej zarówno:

• transakcji realizowanych w ramach polityki inwestycyjnej Funduszy (np. negocjowanie umów inwestycyjnych związanych z emisją obligacji obejmowanych przez Fundusze czy przygotowywanie dokumentów związanych z nabywaniem i zbywaniem aktywów posiadanych przez Fundusze), jak też

• bieżącej działalności Funduszy (np. przygotowywanie informacji dla biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe Funduszy, wykonywanie czynności związanych z postępowaniami sądowymi wszczętymi przeciwko Funduszom czy przygotowywanie projektów korespondencji do Komisji Nadzoru Finansowego).

Nie ulega wątpliwości, że obsługa prawna w powyższym zakresie jest specyficzna dla działalności Funduszy i umożliwia właściwe ich funkcjonowanie. Trudno bowiem wyobrazić sobie należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej Funduszy bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych decyzji/transakcji oraz ich przygotowywania pod kątem prawnym (np. poprzez przygotowanie odpowiednich umów). Wsparcie zapewniane przez Spółkę umożliwia więc Funduszom pozyskiwanie/zbywanie aktywów, a także realizację oraz ochronę przysługujących im praw majątkowych (w szczególności poprzez reprezentowanie Funduszy w postępowaniach sądowych).

Należyte funkcjonowanie Funduszu nie byłoby również możliwe bez zapewnienia obsługi prawnej jego bieżącej działalności. Mimo że w danym momencie działalność ta nie musi polegać na podejmowaniu/realizowaniu decyzji inwestycyjnych, to nadal działalność ta jest specyficzna/właściwa dla Funduszy i, w rezultacie, zapewnienie obsługi prawnej w ramach takiej bieżącej działalności nadal wpisuje się w zarządzanie Funduszem, rozumianym zgodnie z orzecznictwem TSUE (w szczególności w zakresie, w jakim odwołuje się ono do Załącznika).

Ponadto, należy zauważyć, że na możliwość zastosowania zwolnienia z VAT do usług wykonywanych przez Spółkę na rzecz Funduszy bez wpływu pozostaje status Wnioskodawcy (jako podmiotu niebędącego TFI). Jak bowiem wskazano, zwolnienie z VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi ma charakter przedmiotowy, w związku z czym o jego zastosowaniu przesądza zakres czynności podejmowanych przez podatnika na rzecz funduszu, a nie forma prawna, w ramach której funkcjonuje on w obrocie gospodarczym.

W związku z powyższym, przedstawione w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy, stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu ustawy o FI, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT.

Przedstawione wyżej stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez właściwe organy podatkowe.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 25 stycznia 2017 r. (sygn. 1462-IPPP1.4512.958.2016.1.BS) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie potwierdził możliwość stosowania zwolnienia z VAT do czynności polegających m.in. na:

• bieżącej obsłudze prawnej działalności funduszy inwestycyjnych,

• utrzymywaniu kontaktu z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniu funduszy przed organami administracji i sądami,

• doradztwie prawnym w zakresie nabywania i zbywania lokat przez fundusze oraz obsłudze prawnej transakcji zawieranych przez fundusze.

Z kolei w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 czerwca 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-341/15-2/JL) potwierdzono, że zwolnienie z VAT dotyczy czynności polegających m.in. na:

• bieżącej obsłudze prawnej funduszy inwestycyjnych, w tym w zakresie relacji funduszy z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniu funduszy przed organami administracji i sądami,

• doradztwie prawnym w zakresie nabywania i zbywania lokat przez fundusze,

• obsłudze prawnej transakcji zawieranych przez fundusze.

Dodatkowo, w interpretacji indywidualnej z 30 kwietnia 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-138/15-2/MPe) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zaakceptował możliwość objęcia zwolnieniem z VAT czynności polegających m.in. na:

• doradztwie w zakresie umów inwestycyjnych i innych umów, w tym prowadzeniu negocjacji w imieniu funduszy inwestycyjnych,

• doradztwie w zakresie realizacji inwestycji oraz wykonywaniu czynności zachowawczych w związku z aktywami posiadanymi przez fundusze inwestycyjne,

• zastępstwie prawnym funduszy przed sądami powszechnymi, administracyjnymi, arbitrażowymi, organami administracji publicznej i innymi osobami i jednostkami.

Wreszcie, w interpretacji indywidualnej nr 0114-KDIP4.4012.641.2017.1.KR z dnia 9 stycznia 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził zasadność zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT do usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych, polegających w szczególności na:

• przygotowywaniu oraz negocjowaniu umów mających na celu przygotowanie warunków do realizacji transakcji (ang. term sheet) oraz umów inwestycyjnych związanych z emisją obligacji obejmowanych przez Fundusze,

• przygotowywaniu dokumentów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń wierzytelności wynikających z obligacji objętych/które mają zostać objęte przez Fundusze oraz uczestniczeniu w postępowaniach związanych z ustanowieniem takich zabezpieczeń,

• wykonywaniu czynności związanych z nadzorowaniem i egzekwowaniem wierzytelności wynikających z obligacji objętych i posiadanych przez Fundusze (tj. prowadzenie korespondencji z emitentami obligacji, prowadzenie postępowań sądowych i egzekucyjnych przeciwko emitentom),

• przygotowywaniu dokumentów związanych z nabywaniem i zbywaniem aktywów posiadanych przez Fundusze (akcji/udziałów w innych podmiotach),

• przygotowywaniu informacji dla biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe Funduszy,

• przygotowywaniu projektów korespondencji do Komisji Nadzoru Finansowego,

• wykonywaniu czynności związanych z postępowaniami sądowymi wszczętymi przeciwko Funduszom (tj. uczestnictwie w spotkaniach, przygotowywaniu lub recenzji pism procesowych sporządzonych przez pełnomocników reprezentujących Fundusze w postępowaniach sądowych),

• przygotowywaniu strategii procesowej w związku z postępowaniami sądowymi wszczętymi przez Fundusze lub przeciwko Funduszom,

• koordynowaniu działań pełnomocników prowadzących postępowania cywilne i karne z udziałem Funduszy.

Całokształt przedstawionych okoliczności przemawia zatem za uznaniem za prawidłowe stanowiska Wnioskodawcy, iż przedstawione w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

W świetle art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6% stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

1. funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
2. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
3. ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
4. otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
5. pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
6. obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,
7. pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. poz. 2215).

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.

Z przedstawionych okoliczności wynika, że Wnioskodawca jest podatnikiem VAT czynnym i w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy usługi prawnicze. W szczególności Spółka świadczy usługi m.in. na rzecz funduszy inwestycyjnych funkcjonujących na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W uzupełnieniu do wniosku Wnioskodawca wskazał, że zamierza świadczyć usługi poniżej opisane na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych w rozumieniu art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Usługi będą świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, które prowadzą działalność jako fundusze aktywów niepublicznych. Okoliczność ta znajduje odzwierciedlenie w szczególności w nazwie funduszy –F. i wynika z ich statusu.

Zakres świadczonych usług nie jest sprecyzowany w umowach ramowych zawartych przez Spółkę z Funduszami, lecz zależy od bieżących potrzeb danego klienta. Usługi prawne świadczone na rzecz Funduszy dotyczą często spraw (w tym inwestycji) spółek prawa handlowego, w które Fundusze są zaangażowane bezpośrednio lub pośrednio kapitałowo w ramach szeroko rozumianego lokowania środków pieniężnych uczestników (dalej jako „Spółki Portfelowe Funduszy”). Usługi te mają na celu kontrolę prawidłowości działań Spółek Portfelowych Funduszy w celu zapewnienia Funduszom skutecznego zarządzania (ochrony i maksymalizacji zysku) środkami pieniężnymi uczestników zainwestowanymi pośrednio w Spółki Portfelowe Funduszy. W praktyce usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszy w tym usługi dotyczące spraw Spółek Portfelowych Funduszy polegają w szczególności na:

• wykonywaniu badań stanu prawnego (due dillignece) aktywów (w tym nieruchomości, spółek prawa handlowego, przedsiębiorstw) w które Fundusze bezpośrednio lub poprzez Spółki Portfelowe Funduszy zainwestowały lub zamierzają zainwestować,

• przygotowywaniu oraz negocjowaniu umów zawieranych pomiędzy Funduszami a osobami trzecimi oraz opiniowaniu i analizowaniu dla Funduszy umów zawieranych przez Spółki Portfelowe z osobami trzecimi, w tym umów mających na celu przygotowanie i realizację transakcji w tym umów inwestycyjnych, umów związanych z emisją obligacji i innych,

• przygotowywaniu dokumentów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń wierzytelności wynikających z obligacji objętych, lub które mają zostać w przyszłości objęte, przez Fundusze lub opiniowaniu dla Funduszy umów, które w tym zakresie mają zawrzeć Spółki Portfelowe Funduszy oraz uczestniczeniu w postępowaniach związanych z ustanowieniem takich zabezpieczeń,

• wykonywaniu czynności związanych z zarządzaniem (w tym nadzorowanie i egzekwowanie) wierzytelnościami Funduszy (w tym wierzytelnościami podmiotów w które Fundusze zainwestowały poprzez Spółki Portfelowe), oraz wykonywaniu czynności związanych z doradzaniem Funduszom (opiniowanie, analizy prawne, rekomendacje) w zakresie podejmowanych przez Spółki Portfelowe Funduszy działań lub zaniechań dotyczących ich wierzytelności, w tym wierzytelności wynikających z obligacji objętych i posiadanych przez Fundusze lub Spółki Portfelowe Funduszy (w tym prowadzenie korespondencji z emitentami obligacji, prowadzenie postępowań sądowych i egzekucyjnych przeciwko emitentom),

• przygotowywaniu transakcji (w tym przygotowywaniu dokumentacji transakcyjnej i potransakcyjnej oraz dokumentacji wiążącej się z wykonawstwem inwestycji, której dotyczyła transakcja) związanych z nabywaniem i zbywaniem aktywów posiadanych bezpośrednio przez Fundusze (w tym akcji i udziałów w innych podmiotach), lub poprzez Spółki Portfelowe Funduszy,

• przygotowywaniu informacji dla biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe Funduszy,

• przygotowywaniu projektów korespondencji do Komisji Nadzoru Finansowego,

• reprezentowaniu Funduszy w postępowaniach sądowych lub administracyjnych lub wykonywaniu innych czynności związanych z postępowaniami sądowymi (tj. uczestnictwie w spotkaniach, przygotowywaniu lub recenzji pism procesowych sporządzonych przez pełnomocników reprezentujących Fundusze w postępowaniach sądowych), a także opiniowanie i doradztwo dla Funduszy w zakresie podejmowanych lub zamierzonych przez Spółki Portfelowe Funduszy czynności w postępowaniach sądowych lub administracyjnych, w tym w zakresie strategii postępowania,

• koordynowaniu działań pełnomocników prowadzących postępowania cywilne, administracyjne lub karne z udziałem Funduszy lub Spółek Portfelowych Funduszy oraz doradztwo dla Funduszy w zakresie podejmowanych przez tych pełnomocników działań.

Ww. usługi dotyczą ściśle działalności Funduszy i są świadczone przez Spółkę na podstawie stosownych umów zawieranych z Funduszami, reprezentowanymi przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI).

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą możliwości zwolnienia od podatku VAT usług świadczonych na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy.

W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą m.in. funduszy inwestycyjnych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Działalność funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1355, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych – ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1. fundusz inwestycyjny otwarty;
2. alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Na podstawie art. 4 ust . 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.

Towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać zarządzającemu z UE prowadzącemu działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym lub funduszem inwestycyjnym zamkniętym i prowadzenie jego spraw (art. 4 ust. 1b ustawy o funduszach inwestycyjnych).

Art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazuje, że zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem (art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach inwestycyjnych).

W myśl art. 45a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75–82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, umowa, o której mowa w art. 45a ust. 1, której przedmiotem jest zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, może być, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013 – w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego i funduszu inwestycyjnego zamkniętego, zawarta wyłącznie z:

1. podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, lub innym towarzystwem posiadającym zezwolenie, o którym mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1;
2. podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, mającym siedzibę w innym państwie członkowskim;
3. podmiotem prowadzącym działalność maklerską z siedzibą w państwie należącym do OECD niebędącym państwem członkowskim, jeżeli:
   1. do portfela inwestycyjnego funduszu lub jego części mogą być nabywane papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego zgodnie z ustawą i statutem funduszu,
   2. podmiot prowadzący działalność maklerską podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym w tym państwie i uzyskał zezwolenie tego organu równoważne zezwoleniu na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych,
   3. jest zapewniona, na zasadzie wzajemności, współpraca Komisji z tym organem nadzoru.

Art. 46 ust. 3 ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazuje, że w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, jeżeli podmiot ten podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiada zezwolenie na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013.

Na podstawie art. 46 ust. 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych zawarcie przez towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1 i ust. 3, wymaga zgody Komisji.

Z powyższych przepisów wynika, że Towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią innym podmiotom, wymienionym w ww. przepisach.

Wskazać należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług pojęcie usługi zarządzania funduszami odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L. Nr 347, s. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE – państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Zarówno w przepisach krajowych, jak i przepisach unijnych brak jest definicji „zarządzania”. Dyrektywa 2006/112/WE nie definiuje pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. Urz. UE L Nr 302, s. 32, z późn. zm.).

Na mocy art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE – działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. Dyrektywy 2009/65/WE, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

1. zarządzanie inwestycjami,
2. administrację:
   1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
   2. zapytania klientów;
   3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
   4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
   5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
   6. wypłata zysków;
   7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
   8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
   9. prowadzenie ksiąg,
3. wprowadzanie do obrotu.

Natomiast, co istotne w niniejszej sprawie, na podstawie pkt 1 załącznika I do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. U. UE. L 174/1) (dalej: AIFMD) – minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI:

1. zarządzaniu portfelami inwestycyjnymi;
2. zarządzaniu ryzykiem.

Według pkt 2 ww. załącznika I do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE – inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI:

1. administrowanie:
   1. obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;
   2. zapytania klientów;
   3. wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;
   4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
   5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;
   6. podział dochodu;
   7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;
   8. ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;
   9. ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;
2. wprowadzanie do obrotu;
3. działalność związana z aktywami AFI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZAFI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem AFI oraz spółkami i innymi aktywami w które zainwestowali.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzeczeniu z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze”. Zdaniem pełnomocnika „transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT”.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli – gdy oceniać je globalnie – tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Trybunał zaznaczył też, że: „odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”. W uzasadnieniu TSUE podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH), była kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. Trybunał podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności „zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym” i stwierdził: „okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (…). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d)”.

W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem. Również wykonywanie ich przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody do zwolnienia z opodatkowania VAT, gdyż najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością funduszu.

W konsekwencji Trybunał orzekł, że art. 13 część B lit. d) pkt 6 VI Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” do celów zwolnienia ustanowionego we wskazanym przepisie.

Ze względu na fakt, że pojęcie „zarządzania” funduszami inwestycyjnymi przewidziane w powołanym powyżej art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno więc być zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić.

Zgodnie z orzecznictwem TSUE pojęcie „zarządzania” może obejmować różne odrębne usługi np. usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy (wyrok C-169/04), czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11), które będą korzystały ze zwolnienia, nawet jeżeli będą świadczone przez zarządzających będących osobami trzecimi. Jedynym warunkiem jest, aby usługi te spełniały szczególne i istotne funkcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Stosownie do treści załącznika nr II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to zarządzanie inwestycjami, administracja, w tym m.in. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem oraz wprowadzanie do obrotu. Należy jednakże zauważyć, że do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, tj. zarządzających wszelkimi typami funduszy, które nie są objęte Dyrektywą UCITS zastosowanie znajduje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dyrektywa ZAFI).

Jak wynika z art. 4 ust. 1 lit. w cyt. Dyrektywy ZAFI – zarządzanie AFI (rozumiane jako alternatywne fundusze inwestycyjne) oznacza wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I na rzecz jednego lub większej liczby AFI. Minimalny zakres funkcji zarządzania to:

• zarządzanie portfelem inwestycyjnym – pkt 1 lit. a ww. załącznika,

• zarządzanie ryzykiem – pkt 1 lit. b ww. załącznika.

Zatem, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem to minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI. Inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI to m.in. administrowanie, w tym obsługa prawna, usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami.

Podobne uregulowania zawarto w ustawie o funduszach inwestycyjnych. W myśl art. 4 ust. 1c tej ustawy, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Mając na uwadze, że przepisy ustawy o VAT wprost wskazują, że zwolnienie dla czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być rozumiane zgodnie z przepisami o zarządzaniu tymi funduszami, a zatem wykonywane przez Wnioskodawcę czynności należy rozpatrywać w oparciu o przepisy ww. Dyrektywy ZAFI oraz ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na konieczność dokonania analizy pojęcia zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w oparciu o ww. przepisy ustawy i Dyrektywy ZAFI wskazał również WSA w wyroku z dnia 18 lipca 2018 r. sygn. akt III SA/Wa 3563/17.

Ze względu na wniosku płynące z powołanych powyżej przepisów oraz orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że świadczone przez Wnioskodawcę usługi objęte zakresem wniosku nie będą mieścić się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy. W świetle Dyrektywy ZAFI to zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem stanowią elementy niezbędne dla uznania, że czynności wykonywane przez zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym stanowią zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Usługi obsługi prawnej są wymienione w pkt 2 załącznika I Dyrektywy ZAFI w ramach innych funkcji, które zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym może dodatkowo wykonywać, co przy braku pełnienia funkcji w zakresie zarządzania portfelem lub zarządzania ryzykiem, o których mowa w pkt 1 lit. a lub b załącznika I Dyrektywy ZAFI nie pozwala uznać tych świadczeń za zarządzanie AFI w rozumieniu tej Dyrektywy. Z okoliczności sprawy nie wynika, że Wnioskodawca będzie świadczył usługi zarządzania Funduszami, ponieważ zakres wykonywanych przez niego czynności nie będzie obejmował zarządzania portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzania ryzykiem, kluczowych do zdefiniowania czynności zarządzania. Z przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego nie wynika, aby usługi wykonywane przez Wnioskodawcę obejmowały podejmowanie jakichkolwiek wiążących decyzji w imieniu czy też na rzecz Funduszy. Usługi świadczone przez Wnioskodawcę wspierają działalność Funduszy, jednakże mają charakter informacyjny (badanie stanu prawnego aktywów, przygotowywanie projektów korespondencji do Komisji Nadzoru Finansowego, przygotowywanie informacji dla biegłych rewidentów), administracyjny (wykonywanie czynności związanych z zarządzeniem wierzytelnościami, przygotowywanie transakcji związanych z nabyciem i zbywaniem aktywów), konsultacyjny (przygotowywanie, negocjowanie, opiniowanie umów), reprezentacyjny (reprezentacji Funduszu w postępowaniach sądowych i administracyjnych), koordynujący (koordynowanie działań pełnomocników prowadzących postępowania cywilne, administracyjne lub karne z udziałem Funduszu lub spółek portfelowych funduszu), doradczy (doradztwo dla Funduszy w zakresie podejmowanych przez pełnomocników działań). Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę nie będą zawierały zatem elementu zarządzania portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzania ryzykiem, usługi te będą miały charakter jedynie administracyjny, doradczy, konsultacyjny, koordynujący, reprezentujący.

Podsumowując, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę nie mogą być uznane za usługi zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, gdyż Wnioskodawca nie zarządza portfelami inwestycyjnymi jak również ryzykiem, kluczowych do zdefiniowania czynności zarządzania, i w konsekwencji nie podlegają/ nie będą podlegały zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe. Jakkolwiek należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że omawiane zwolnienie ma charakter przedmiotowy i ma zastosowanie do wszelkich podmiotów świadczących usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego lub jego części, to jednakże nie można uznać, że zakres wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności będzie obejmował zarządzanie portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzanie ryzykiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnośnie natomiast powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.