0111-KDIB2-2.4015.38.2025.1.KK

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani, stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 4 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności mieszkania. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Córka Wnioskodawczyni: A.A., córka A. i B., PESEL: (...), legitymująca się dowodem osobistym (...) z terminem ważności do dnia (...), zamieszkała: (...), oraz jej mąż: B.A., syn C. i D., PESEL: (...), legitymujący się dowodem osobistym (...) z terminem ważności do dnia (...), zamieszkały: (...), na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej, są właścicielami nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) (...), położony w (...), w dzielnicy (...), przy ulicy (...) nr (...) (...), dla którego to lokalu Sąd Rejonowy dla (...) w (...), VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...) (...). Córka Wnioskodawczyni zamierza ustanowić na przedmiotowej nieruchomości na rzecz Wnioskodawczyni i jego męża: B.B., syna E i F,, PESEL: (...), legitymującego się dowodem osobistym (...) z terminem ważności do dnia (...), zamieszkałego: (...) (rodziców) nieodpłatną i dożywotnią służebność osobistą mieszkania. Służebność zostanie ustanowiona w formie aktu notarialnego, za zgodą męża córki Wnioskodawczyni tj. B.A., który złoży w tej sprawie stosowne oświadczenie. Oznacza to, że mąż córki Wnioskodawczyni (B.A.) nie będzie ustanawiał służebności na rzecz teściów (Wnioskodawczyni i jej męża). Wartość nabytego prawa będzie wyższa niż kwota wolna od podatku przewidziana dla I grupy podatkowej, tj. kwota 36 120,00 zł.

Pytanie

Czy Wnioskodawczyni oraz jej mąż B.B. nie będą zobowiązani do zapłaty podatku od spadków i darowizn w związku ze zdarzeniem przyszłym opisanym powyżej? Pani stanowisko w sprawie Zdaniem Wnioskodawczyni, Wnioskodawczyni i jej mąż B.B. nie będą zobowiązani do zapłaty podatku od spadków i darowizn w związku ze zdarzeniem przyszłym opisanym powyżej. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności. Stosownie do art. 5 ww. ustawy - obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Obowiązek podatkowy powstaje, przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - z chwilą ustanowienia tych praw (art. 6 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy). Jak jednak wynika z przepisu art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy - zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszone nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. Art. 4a ust. 4 ww. ustawy wykazuje natomiast, że

obowiązek zgłoszenia nie obejmuje między innymi przypadku, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron. Wobec faktu, iż Wnioskodawczyni oraz jej mąż są wstępnymi (rodzicami) właścicielki lokalu mieszkalnego, a zatem mieszczą się w przywołanym powyżej katalogu osób uprawnionych do zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, a co najmniej oświadczenie o stanowieniu służebności musi dla swej ważności zostać złożone w formie aktu notarialnego (art. 245 § 2 Kodeksu cywilnego), Wnioskodawczyni uważa, iż ona oraz jej mąż nie będą zobowiązani do zapłaty podatku, bez konieczności spełnienia jakichkolwiek dodatkowych warunków. Zdaniem Wnioskodawczyni, bez wpływu na zwolnienie podatkowe pozostaje fakt, że ustanawiając służebność mieszkania na rzecz rodziców, córka pozostaje w związku małżeńskim, a nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków (córki i jej męża). Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków. W art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. W przypadku umowy zawartej bez wymaganej zgody drugiego z małżonków, jej ważność zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka (art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837): Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności. Na podstawie art. 5 ww. ustawy: Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy: Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - z chwilą ustanowienia tych praw. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy: Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Art. 14 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że: Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zgodnie z art. 14 ust. 2 ww. ustawy: Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy: Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się: 1) do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów; 2) do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych; 3) do grupy III - innych nabywców. Jak z powyższych przepisów wynika, ustanowienie nieodpłatnej służebności - co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy: Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Pani córka (A.A.) oraz jej mąż (B.A.) za zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej, są właścicielami lokalu mieszkalnego. Pani córka zamierza ustanowić m.in. na Pani rzecz nieodpłatną i dożywotnią służebność osobistą mieszkania. Służebność zostanie ustanowiona w formie aktu notarialnego, za zgodą męża Pani córki, który złoży w tej sprawie stosowne oświadczenie, co oznacza, że mąż Pani córki nie będzie ustanawiał służebności na Pani rzecz. Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „służebności”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.). Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego: Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka. W myśl art. 245 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego: § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. § 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia. Zgodnie z art. 296 Kodeksu cywilnego: Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista). W myśl art. 297 ww. Kodeksu: Do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego. Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że ustanowienie nieodpłatnej służebności mieszkania (osobistej) przez Pani córkę na Pani rzecz, tj. osoby wymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a powołanej ustawy. Bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostaje fakt, że zawierając przedmiotową umowę ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania (osobistej) Pani córka pozostaje w związku małżeńskim. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego. Kwestie stosunków majątkowych małżeńskich reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.). Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków. W myśl art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności dokonanej przez drugiego małżonka, w przypadku gdy prowadzi ona do ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania na nieruchomości objętej wspólnością majątkową małżeńską. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną tej czynności. Podsumowując, nabycie ograniczonego prawa rzeczowego (nieodpłatnej służebności mieszkania) - jak sama Pani wskazała - nastąpi na podstawie umowy zawartej wyłącznie pomiędzy Pani córką, a Panią jako nabywcą prawa. Zatem w sytuacji gdy mąż Pani córki wyrazi zgodę, o której mowa w art. 37 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na ustanowienie ww. służebności, nabycie to skorzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym, nie będzie ciążył na Pani obowiązek uiszczenia podatku od spadków i darowizn z tytułu zawarcia ww. umowy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji. Pani wniosek dotyczy również skutków podatkowych zawarcia umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności mieszkania w odniesieniu do Pani męża. W zakresie tym zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie. Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111) Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści. - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111)