0114-KDIP3-2.4011.200.2025.2.BM

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 lutego 2025 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo pismem z 1 kwietnia 2025 r. (wpływ 1 kwietnia 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem 1) Zainteresowany będący stroną postępowania: A.A. 2) Zainteresowana niebędąca stroną postępowania: B.B. Treść wniosku wspólnego jest następująca: Opis stanu faktycznego Dnia 15 czerwca 2023 r. wygraliście Państwo sprawę sądową przeciwko spółce - deweloperowi (dalej. Spółka). Sąd Rejonowy (...) w sprawie o sygnaturze (...) zasądził: I. zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) na rzecz B.B. i A. A. 32.623,27 zł (trzydzieści dwa tysiące sześćset dwadzieścia trzy złote i dwadzieścia siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 27 marca 2021 r. do dnia zapłaty; II. oddala powództwo w pozostałym zakresie; III. zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) na rzecz B.B. i A.A. 2.942,96 zł (dwa tysiące dziewięćset czterdzieści dwa złote i dziewięćdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu. Następnie 10 czerwca 2024 r. Sąd Okręgowy w (...) w postępowaniu apelacyjnym o sygn. akt (...) zasądził: I. oddala apelację; II. zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) na rzecz powodów B.B. i A.A. kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia, za czas od uprawomocnienia się niniejszego punktu wyroku w przedmiocie kosztów do dnia zapłaty. Spółka w przeciągu kilku dni przelała zasądzoną kwotę (łącznie 48.113,05 zł) wraz z obecnym okresem rozliczeniowym spółka złożyła na Pana oraz Pana żonę (wspólnota majątkowa) deklarację PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)-11, gdzie jako Państwa dochód=przychód zdeklarowali po 24.056,52 zł dla każdego z małżonków (czyli razem około 48.113,05 = cała kwota wygrana z odsetkami). Nie udało się Państwu uzyskać informacji od Spółki jakie mają stanowisko w tej sprawie. Spółka przesłała PIT-11 tylko do Pana. Pana żona dowiedziała się o nim z usługi e-Urząd Skarbowy. Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego Wraz z żoną (wspólnota majątkowa) podpisaliście Państwo umowę z deweloperem.

Deweloper miał zawiadomić Państwa pisemnie listem poleconym o osiągnięciu gotowości do odbioru lokalu (przy jednoczesnym braku sprzeciwu ze strony właściwego organu albo na podstawie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie) i wyznaczyć datę rozpoczęcia odbioru. Przedmiotem sporu był: 1) brak zapłacenia kary umownej oraz 2) jaki rodzaj odsetek powinien zostać użyty do obliczenia kary umownej. Na pytanie Organu, na czym polegało „złe wykonanie umowy” zawartej z deweloperem, odpowiedział Pan, że Deweloper nie wezwał Państwa do odbioru, ani nie wyznaczył, żadnego terminu. Państwo sami wezwaliście dewelopera do odbioru oraz w tym terminie uznaliście Państwo, że lokal został odebrany. Klucze zostały Państwu przekazane później. Deweloper nie zapłacił ani złotówki kary umownej, co zakończyło się pozwem z sądzie. Na pytanie Organu, czy w umowie z deweloperem zawarte były zapisy o karze umownej, jeśli tak, to jak one brzmiały, odpowiedział Pan, że Deweloper zobowiązany jest do zapłaty kary umownej w wysokości odsetek ustawowych liczonych od ceny sprzedaży za każdy dzień opóźnienia w przypadku nie zgłoszenia przez niego w terminie do dnia 30 września 2019 roku gotowości do przeprowadzenia odbioru. Zwróciliście Państwo uwagę na nieprecyzyjny zapis odsetek ustawowych, co wpłynęło na różnicę między Państwa kwotą w pozwie, a kwotą wyliczoną przez sąd w wyroku. Na pytanie, czego dotyczyły i jakie postanowienia zostały zawarte w wyroku z dnia 15 czerwca 2023 r., zacytowaliście Państwo fragmenty z uzasadnienia wyroku z dnia 15 czerwca 2023 r.: „Pozwem z dnia 18 lutego 2022 r. B.B. i A.A. wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie kwoty 48.091,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 27 marca 2021 r. do dnia zapłaty. Nadto wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.” „Powodowie domagali się od pozwanego zapłaty kary umownej przewidzianej w § 6 C.1 umowy deweloperskiej. Przewidziana w tym zapisie kara umowna była karą umowną, o której mowa w art. 483 k. c. Zabezpieczała ona należyte wykonanie świadczenie niepieniężnego (terminowe zgłoszenie gotowości do przeprowadzenia odbioru).” Wyrok Sygn. akt (...) : „I. zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) na rzecz B.B. i A.A. 32.623,27 zł (trzydzieści dwa tysiące sześćset dwadzieścia trzy złote i dwadzieścia siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 27 marca 2021 r. do dnia zapłaty; II. oddala powództwo w pozostałym zakresie; III. zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) na rzecz B.B. i A.A. 2.942,96 zł (dwa tysiące dziewięćset czterdzieści dwa złote i dziewięćdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.” Wyrok sygn. (...) : I. oddala apelację; II. zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) na rzecz powodów B.B. i A.A. kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia, za czas od uprawomocnienia się niniejszego punktu wyroku w przedmiocie kosztów do dnia zapłaty. Na pytanie organu z prośbą o wyjaśnienie, kiedy oraz z jakiego konkretnie tytułu oraz na podstawie jakich przepisów zostało Panu wypłacone przedmiotowe świadczenie, odpowiedział Pan, aż do wyroku nic nie otrzymaliśmy. W umowie występuje „kara umowna” . Sąd nakazał deweloperowi zwrot tej kwoty, co deweloper zrobił w pierwszym tygodniu po wygranej w sądzie apelacyjnym. Na pytanie Organu, czy wypłacone przez Dewelopera świadczenie stanowiło odszkodowanie/zadośćuczynienie, jeżeli tak, proszę o wskazanie: na podstawie jakich przepisów prawa zostało przyznane Panu/Państwu odszkodowanie/zadośćuczynienie i ustalona jego wysokość; czy wysokość lub zasady ustalania otrzymanego odszkodowania/zadośćuczynienia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw; czy otrzymane przez Pana odszkodowanie/zadośćuczynienie dotyczy poniesionych strat, czy też utraconych korzyści, które mógłby Pan/Państwo osiągnąć, gdyby Panu /Państwu szkody nie wyrządzono; podstawę wypłaty odszkodowania/zadośćuczynienia, tzn. na podstawie jakich konkretnie przepisów zostało wypłacone Panu/Państwu odszkodowanie /zadośćuczynienie, odpowiedzieli Państwo, że przewidziana w tym zapisie kara umowna była karą umowną, o której mowa w art. 483 k.c. Zwrócona kwota kosztów procesu mieści się w kwocie poniesionych przez Państwa wydatków. Pytania Zwracacie się Państwo z prośbą o interpretację w jaki sposób rozliczyć: podatek od kwoty zasądzonej przez sąd, podatek od odsetek od kwoty zasądzonej, podatek od kwoty zasądzonej przez sąd za koszty procesu, podatek od odsetek od kwoty zasądzonej przez sąd za koszty procesu oraz ostatecznie czy przegrana Spółka w sprawie sądowej miała prawo wystawić na Państwa PIT- 11 z całą wygraną jako dochód/przychód. Państwa stanowisko w sprawie Wygrana sądowa wraz z odsetkami jest zwolniona od podatku. Zwrócona kwota kosztów procesu mieści się w kwocie poniesionych wydatków, czyli kwota ta nie jest opodatkowana. PIT-11 nie powinien był być wystawiony.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.): Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy: Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku

podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy: Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są: pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”; pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika. Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m. in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie. Źródła przychodów Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Źródłami przychodów są inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy: Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17. Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł. Powzięli Państwo wątpliwość, czy kara umowna podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Opodatkowanie kary umownej Zauważyć należy, że kara umowna jest instytucją prawa cywilnego. Szczegółowe przepisy prawne dotyczące kary umownej zawarte zostały w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.). Stosownie do art. 483 § 1 ww. ustawy: Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zatem kara umowna stanowi zabezpieczenie prawidłowej realizacji umowy i nie może być utożsamiana z odszkodowaniem czy zadośćuczynieniem. W myśl art. 484 § 1 tej ustawy: W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Z kolei zgodnie z art. 485 Kodeksu cywilnego: Jeżeli przepis szczególny stanowi, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego dłużnik, nawet bez umownego zastrzeżenia, obowiązany jest zapłacić wierzycielowi określoną sumę, stosuje się odpowiednio przepisy o karze umownej. W świetle cytowanego wcześniej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych definiującego pojęcie przychodu, przychód stanowią otrzymane lub postawione do dyspozycji pieniądze i wartości pieniężne. Przez pojęcie „otrzymane” – zgodnie ze Słownikiem języka polskiego – należy rozumieć takie pieniądze i wartości pieniężne, które zostały podatnikowi dane. Mając na uwadze istnienie wielu form rozliczeń, należy uznać, że otrzymane pieniądze to nie tylko wypłacona gotówka, ale również kwota, która wpłynęła na rachunek bankowy podatnika. Wskazać przy tym należy, że art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przepisem, w którym ustawodawca sformułował katalog zwolnień podatkowych. Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem: a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym, d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji, e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 3c, g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe. Zastosowanie zwolnienia z ww. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga więc łącznego spełnienia następujących warunków: 1. otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, 2. odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie: a. ustawy, b. przepisów wykonawczych do ustawy, c. układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, 3. wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów, 4. nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem aby wypłacona kwota korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki: jej wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać z przepisów odrębnych ustaw, podstawą jej przyznania nie może być zawarta umowa lub ugoda pozasądowa. Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Natomiast w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy: Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień: a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga łącznego spełnienia następujących warunków: 1. otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, 2. odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, 3. odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie może być otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, 4. odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie może dotyczyć korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Należy również podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle. W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „odszkodowania” czy „zadośćuczynienia”, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.). Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawne cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Na gruncie prawa cywilnego, świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego. W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i nast.) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i nast.), a co za tym idzie – jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania. Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie poszkodowanemu skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez sprawcę szkody. Jak już wyżej wskazano z literalnego brzmienia przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że jego dyspozycją objęte są wyłącznie odszkodowania lub zadośćuczynienia. Przy tym, zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań lub zadośćuczynień, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost m.in. w przepisach odrębnych ustaw lub przepisach wykonawczych. Ze zwolnienia nie mogą zatem korzystać świadczenia inne niż będące odszkodowaniami lub zadośćuczynieniami, jak również wyłączone z niego wolą ustawodawcy, wymienione w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, niezależnie od tytułu ich otrzymywania. Nawiązując do powyższego cywilnoprawnego rozróżnienia – z jednej strony „odszkodowań”, a z drugiej strony „kar pieniężnych” – ustawodawca w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przyjął rozwiązanie prawne, w myśl którego wolne od tego podatku są nie „kary pieniężne”, lecz „odszkodowania i zadośćuczynienia”. Nie można zatem uznać, że ustawodawca zwalnia od podatku kary pieniężne, posługując się jednocześnie zupełnie innym pojęciem, tj. odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem. Gdyby wolą ustawodawcy było umożliwienie zwolnienia kar pieniężnych od podatku to wprost zawarłby stosowne uregulowania w przepisie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak to ustawodawca uczynił w przypadku odszkodowań i zadośćuczynień. Kara pieniężna jest świadczeniem ściśle określonym w rozporządzeniu i nie jest zależna od wysokości szkody doznanej przez wierzyciela. Nie może być porównana z odszkodowaniem, które ma na celu wyrównanie szkody. W przypadku kary pieniężnej szkoda (jej wysokość) nie determinuje prawa do otrzymania kary pieniężnej „na plus” jak również nie determinuje wysokości tej kary. Kara pieniężna w ocenie organu jest zbliżona w swoim charakterze do kary umownej, która nie jest wskazana w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy i nie korzysta ze zwolnienia. W związku z powyższym, zapłata zaległych środków (kary umownej) nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ przepis art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, takiego zwolnienia nie przewiduje. Świadczenie w postaci kary umownej, nie jest równoznaczne z otrzymaniem odszkodowania bądź zadośćuczynienia. Zadośćuczynienia dotyczą naprawienia krzywd (uszczerbków niemajątkowych), zaś odszkodowania: wynikają z mocy prawa, mają miejsce, gdy dłużnik nie zachował należytej staranności wykonując zobowiązanie, bez względu na to, czy z winy umyślnej czy nieumyślnej, mogą być rozszerzone lub ograniczone na podstawie umów, jednak nie jest możliwe wyłączenie odpowiedzialności dłużnika za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej, w odróżnieniu od kary umownej wysokość odszkodowania odpowiada wysokości szkody. W konsekwencji zapłata zaległych środków (kary umownej) stanowią dla Państwa przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Przychód ten nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b ani innego przepisu ww. ustawy, gdyż – jak wyjaśniono powyżej – nie jest odszkodowaniem, nie jest również zadośćuczynieniem, a w konsekwencji nie może podlegać zwolnieniu na podstawie ww. przepisu. Stosownie do art. 45 ust. 1 ww. ustawy: Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym. Zatem ww. środki pieniężne (karę umowną) jesteście Państwo zobowiązani rozliczyć i wykazać w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem wystawienie PIT-11 było zasadne. Państwa stanowisko w zakresie tej części pytania należało więc uznać za nieprawidłowe. Skutki podatkowe wypłaty kosztów procesu Zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.): Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stosownie do art. 98 § 2 cytowanej ustawy: Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego. Z kolei w myśl art. 98 § 3 tej ustawy: Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego: Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy. Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda. Zwrot ten nie rodzi więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków. W odniesieniu do zasądzonych wyrokiem Sądu kosztów procesu (sądowych) oraz kosztów zastępstwa procesowego, należy stwierdzić, że zwrócone na Państwa rzecz ww. koszty nie stanowią przysporzenia po Państwa stronie przychodu i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po Państwa stronie w związku z dokonanym zwrotem nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z Państwa własnych środków, a następnie na podstawie orzeczenia Sądu zostały Panu zwrócone. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie są więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymane kwoty tytułem kosztów procesu i zastępstwa procesowego są obojętne podatkowo. Zatem Pana stanowisko w tym zakresie jest prawidłowe. Skutki podatkowe wypłaty odsetek Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym: Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. W myśl art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego: Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie. Ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z ww. przepisem: Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro zasądzona na Państwa rzecz kara umowna podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy przy tym wskazać, że odsetki będące skutkiem niewykonania zobowiązań są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Z tych też względów naliczone odsetki nie są wyłączone z opodatkowania. W konsekwencji stanowią przychód z innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zatem mają Państwo obowiązek wykazania i opodatkowywania tych kwot w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowisko Państwa w powyższym zakresie również jest nieprawidłowe. Natomiast w odniesieniu do zasądzonych wyrokiem Sądu odsetek od kosztów procesu (sądowych) oraz odsetek od kosztów zastępstwa procesowego, należy stwierdzić, że skoro – jak już wyżej wspomniano – zwrócone przez bank ww. koszty nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki również nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, nie mają Państwo obowiązku wykazania i opodatkowywania tych kwot w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym je Państwo otrzymaliście. Stanowisko Państwa w tym zakresie jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawiliście i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia; Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Istotą interpretacji indywidualnej jest rozstrzygnięcie, czy prawidłowo postrzegają Państwo, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez Państwa stan faktyczny. W polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje zasada samoobliczenia podatku. Wydanie interpretacji indywidualnej nie zwalnia podatnika z obowiązku obliczenia podstawy opodatkowania oraz zobowiązania podatkowego. Stąd też nie odniosłem się do przedstawionych przez Państwa kwot. Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji. Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści. Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania Pan A.A. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS /SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.