0113-KDIPT2-2.4011.158.2025.3.KR

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

łowe Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 lutego 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 7 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 12 lutego 2025 r. oraz pismem z 22 kwietnia 2025 r. i 29 kwietnia 2025 r.– w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca: Opis stanu faktycznego B i Wnioskodawca (A) (małżeństwo - wspólność majątkowa) wnieśli dnia 10 maja 2021 r. powództwo do Sądu Okręgowego (...), (...), przeciwko (...) o uznanie za nieważną umowę kredytu budowlanego denominowanego do franka szwajcarskiego nr (...) zawartą dnia 28 sierpnia 2008 r. w (...), zasądzenie na ich rzecz kwoty (...) zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty (...) zł od dnia 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty (...) zł od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. W związku z trwającym procesem i regularnym spłacaniem rat kredytu Wnioskodawca wraz z żoną zmodyfikowali powództwo o wysokość wpłaconych rat. Sąd I instancji dnia 22 września 2023 r. wydał wyrok, w którym ustalił nieistnienie stosunku prawnego między stronami, wynikającego z umowy Nr (...) kredytu budowlanego w walucie wymienialnej z dnia 28 sierpnia 2008 r. zawartej przez B i A z (...). „Sąd uznał zarzuty powodów dotyczące abuzywności postanowień zakwestionowanej umowy kredytu zawartych w: § 37 ust. 1 i 2 i § 38 ust. 1 Regulaminu Kredytu Hipotecznego i Budowlanego (...) oraz § 1 pkt 1 umowy”. „Sąd w punkcie I wyroku ustalił nieistnienie stosunku prawnego między stronami, wynikającego z nieważnej Umowy Nr (...) kredytu budowlanego w walucie wymienialnej z dnia 28 sierpnia 2008 r. zawartej przez powodów B i A z (...). Powyższe skutkowało zaś uznaniem za zasadne żądania powodów o zwrot tego, co na podstawie umowy świadczyli. Stosownie do treści art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Powództwo o świadczenie (o zapłatę) może dotyczyć wyłącznie świadczeń już spełnionych przez powodów. Sąd Najwyższy potwierdził, że nawet w przypadku nieważności umowy kredytu walutowego, zobowiązania stron do zwrotu otrzymanych nienależnie świadczeń są od siebie niezależne. W rezultacie dokonane już przez kredytobiorcę spłaty rat nie stanowią zaliczki na poczet należności przysługujących bankom (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lipca 2021 r., sygn. akt III CZP 41/20, Legalis). Kredytobiorca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, Legalis). W okolicznościach niniejszej sprawy czynność prawna w postaci umowy o kredyt, zawarta dnia 28 sierpnia 2008 r. była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Świadczenie spełnione przez kredytobiorcę na podstawie postanowienia abuzywnego - co do zasady - podlega zwrotowi, choćby kredytobiorca był równolegle dłużnikiem banku. Stronie, która w wykonaniu umowy, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.) niezależnie o tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 25 kwietnia 2022 r., sygn. akt I ACa 116/21, Legalis). W konsekwencji Sąd doszedł do przekonania, że świadczenie spełnione przez powodów jest świadczeniem nienależnym, zaś skutkiem takiego stwierdzenia jest, iż co do zasady podlega ono zwrotowi, choćby kredytobiorca był równolegle dłużnikiem banku. W świetle art. 410 § 1 k. c. samo spełnienie świadczenia nienależnego jest źródłem roszczenia zwrotnego przysługującego zubożonemu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie spełnione

świadczenie wzbogaciło osobę, na rzecz której świadczenie zostało spełnione. Fakt spełnienia takiego świadczenia wypełnia przesłankę zubożenia po stronie świadczącego, a jego uzyskanie przesłankę wzbogacenia po drugiej stronie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 kwietnia 2022 r., sygn. akt I ACa 268/21, Legalis). W zakresie ustalenia należnych powodom odsetek, wskazać należy, że roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Zgodnie z regulacją art. 455 k.c., jeśli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zgodnie natomiast z treścią art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego (...) (sygn. akt (...)) z dnia 22 września 2023 r. Sąd Apelacyjny (...), (...), dnia 17 maja 2024 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadał mu następujące brzmienie w punkcie II: zasądza od pozwanego (...) na rzecz powodów B i A: 1) kwotę (...) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: a) od kwoty (...) zł od dnia 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty, b) od kwoty (...) zł od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty, c) od kwoty (...)zł od dnia 10 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty, 2) kwotę (...) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty. Wyrok stał się prawomocny z dniem 17 maja 2024 r. Na rachunek bankowy Wnioskodawcy i Jego żony w wyniku prowadzonej egzekucji z wniosku Wnioskodawcy i Jego żony, komornik sądowy przelał dnia 11 czerwca 2024 r. kwotę (...) zł wyegzekwowaną od (...), z tytułu realizacji wyroku Sądu Apelacyjnego (...) (sygn. akt (...)). Dodatkowo Wnioskodawca informuje, że Bank wezwał Wnioskodawcę i Jego żonę dnia 12 listopada 2024 r. do zapłaty kwoty (...) zł pod rygorem naliczenia ustawowych odsetek za opóźnienie. W związku z tym, że w ocenie Wnioskodawcy i Jego żony, roszczenie Banku uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2021 r. nie wypłacą oni bankowi żądanej kwoty. Bank w 2024 r. złożył do Sądu Okręgowego (...) pozew o zapłatę. Na chwilę obecną sprawa jest w toku. Uzupełnienie stanu faktycznego Kredyt został udzielony przez podmiot podlegający nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym i uprawniony do udzielania kredytów - była to bowiem umowa kredytu z (...). Kredyt został udzielony na „nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną własność oznaczoną numerem budowlanym (...) na trzecim piętrze wraz z komórką lokatorską oznaczoną numerem budowlanym nr (...) oraz garażem oznaczonym numerem budowlanym (...) położonego w budynku nr (...) przy ul. (...), oraz na refinansowanie środków własnych i wykończenie lokalu”. Wnioskodawca był zobowiązany solidarnie do spłaty ww. kredytu wraz z żoną B. Sąd uznał, że umowa o kredyt nie jest ważna z powodu wskazanego w treści art. 385(1) § 1 k.c. w zw. z art 58 § 1 k.c. bowiem uznał abuzywność klauzul stanowiących o ustaleniu wysokości zobowiązania stron uznał, że „Skoro za abuzywne zostały uznane postanowienia określające świadczenie główne pozwanego, a brak jest przepisów o charakterze dyspozytywnym mogących zastąpić postanowienia, którymi strony od dnia zawarcia umowy nie są związane, nie jest możliwe utrzymanie umowy w mocy w pozostałym zakresie. Konsekwencją braku postanowień określających świadczenie główne jednej ze stron jest zatem nieważność umowy z mocy art. 58 § 1 k.c. w całości”. Skoro tak, całość świadczenia na rzecz banku było świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. a zatem, podstawą zasądzenia był w tym wypadku art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Podstawę zasądzenia odsetek stanowił art. 481 § 1 k.c. - wobec wezwania banku do zwrotu świadczenia nienależnego. Wysokość należnych kwot została ustalona na podstawie - co do zwrotu zapłaconych rat kapitałowo-odsetkowych na podstawie zaświadczenia wydanego przez bank oraz na postawie dowodów wpłat na poczet rat odsetkowo-kapitałowych. Podstawę wskazano powyżej. Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie obliczono od dnia następującego od doręczenia bankowi żądania zwrotu poszczególnych kwot (wezwania do zapłaty) w wysokości wskazanej w odnośnych rozporządzeniach wydanych na podstawie art 481 k.c. z którego wynika, że Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie. Finalnie na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony zasądzono: kwotę (...) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: a) od kwoty (...) zł od dnia 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty, b) od kwoty (...) zł od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty, oraz kwotę (...) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty. Kwota (...) zł stanowiła zwrot środków pieniężnych uiszczonych na poczet spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, natomiast kwota (...) zł stanowiła zwrot kwoty zapłaconej tytułem wydania zaświadczenia o wysokości zapłaconych rat kapitałowo-odsetkowych. Zasądzona kwota należności głównej nie stanowiła zwrotu nadpłaconego kapitału i odsetek (rat kapitałowo-odsetkowych) bowiem bank wypłacił na rzecz Wnioskodawczyni i Jej męża kwotę (...) zł. A zatem: zasądzona kwota (...) zł jest zwrotem na rzecz podatnika środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy kredytowej przekazano na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, zasądzona kwota (...) zł nie jest zwrotem na rzecz podatnika przekazanych na rzecz banku rat kapitałowo-odsetkowych i (...) zł nie przekracza kwoty wpłaconych rat, zasądzone odsetki od kwot wskazanych w ww. pkt a) i b) są odsetkami od kwot nienależnie wpłaconych przez podatników. Kwota zasądzona prawomocnie nie stanowi przysporzenia ponad kwotę wpłacaną do banku tytułem spłaty rat odsetkowo-kapitałowych, poza kwotą (...) zł stanowiącą zwrot nienależnie pobranej opłaty za wydanie zaświadczenia. Ponadto w zakresie zdarzenia dotyczącego pytania zawartego w pkt 3 wniosku Wnioskodawca podaje dodatkowo, że w dniu 27 lutego 2025 r., tj. już po sformułowaniu wniosku doręczono Wnioskodawcy odpis pozwu dotyczącego żądania zwrotu kwoty wypłaconego kapitału w sprawie Sądu Okręgowego (...) za sygn. akt (...), a zatem Wnioskodawca przeformułował pytanie nr 3 i uzupełnił własne stanowisko w zakresie pytania nr 3. Pytania 1. Czy wypłacone przez Bank kwoty kapitału kredytu oraz odsetek ustawowych za opóźnienie, zasądzonej prawomocnym wyrokiem sądu powszechnego związanego z unieważnieniem umowy kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF, są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych? 2. Czy prawdziwym jest twierdzenie, że do sytuacji Wnioskodawcy i nie będzie miało zastosowanie rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U z 2022 r. poz. 592), z uwagi na fakt, że nie została zawarta ugoda z bankiem? Zwrot zapłaconych rat wraz z odsetkami przyznany przez sąd. Otrzymana kwota będzie stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacono do banku. 3. Czy w wypadku skutecznego powołania się na zarzut przedawnienia roszczenia banku o zwrot kapitału od podatnika, kwota, która będzie objęta skutecznym zarzutem przedawnienia będzie stanowić przychód podatnika? (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z 22 kwietnia 2025 r.) Przedmiotem niniejszej interpretacji jest rozstrzygnięcie wniosku w zakresie pytania nr 1 i nr 2, w zakresie skutków podatkowych zawarcia ugody. W sprawie skutków podatkowych zobowiązania wobec banku (pytanie nr 3) zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie. Pana stanowisko w sprawie Ad 1 i Ad 2 1) W konsekwencji wykonanego wyroku Wnioskodawca otrzymał zwrot wpłaconych rat kredytowych. Kwota zwrotu nie powoduje faktycznego przyrostu w majątku, a jedynie wyrównanie wcześniejszego zmniejszenia w majątku Wnioskodawcy. Wobec tego zwrot ten nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie pasywów, a tym samym po stronie kredytobiorców nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, zwrócona przez bank kwota nienależnie pobranych przez bank świadczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wypłacone odsetki za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Oznacza to, że odsetki te podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - interpretacja indywidualna z 5 czerwca 2024 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.329.2024.2.MKA. 2) Skoro mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń, to należy uznać, że zwrot ten nie stanowi przychodu. W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej, klient otrzymuje z powrotem swój kapitał, czyli zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegających opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. Skoro zwrot nienależnie pobranych świadczeń, które Wnioskodawca otrzymał nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone od tego odsetki ustawowe za opóźnienie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - interpretacja indywidualna z 23 lutego 2024 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.922.2023.2.MK. 3) Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, z którego wynika, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: pkt 2 - kwotę i walutę kredytu; pkt 4 - zasady i termin spłaty kredytu. 4) Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. 5) W myśl art. 385 (1) Kodeksu cywilnego: § 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. § 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. § 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności jednostkowych umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia. 6) Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Jednocześnie stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym. 7) W opisanej sytuacji doszło do wykonania postanowień zapadłych w wyroku sądu. W konsekwencji uzyskano zwrot nadpłaconych przez rat kredytowych. Zatem kwota zwrotu nie spowoduje faktycznego przyrostu w majątku wnioskodawcy, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w majątku. Wobec tego, można uznać, że zwrot ten nie będzie spełniał celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po stronie Wnioskodawcy jako kredytobiorcy nie powstanie przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym zwrócona przez bank kwota wpłaconych rat nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem, wypłacone odsetki za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Oznacza to, że odsetki te będą podlegały zwolnieniu od opodatkowania na podstawie wyżej zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Prezentowane stanowisko zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, np.: z 21 kwietnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.195.2023.1.MN), z 24 kwietnia 2023 r. (sygn. 0115-KDIT2.4011.117.2023.1.HD), z 28 lipca 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.548.2023.1. MN), z 1 marca 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.95.2024.1.DJ). W uzupełnieniu wniosku wskazano, że otrzymana kwota zwrotu zasądzonych od banku na rzecz kredytobiorcy świadczeń będzie stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacono do banku. Wobec powyższego, wypłata przez bank na rzecz Wnioskodawcy tej kwoty będzie dla Wnioskodawcy neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie dojdzie do konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem do tej kwoty nie znajdzie zastosowania rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe - z uwagi na brak wystąpienia przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który mógłby być objęty tym rozporządzeniem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku. Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy: Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są: pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”; pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika. Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl pkt 9 tego artykułu, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła. Jak stanowi art. 20 ust. 1 ww. ustawy: Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17. Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” oznacza, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł. Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymanego przez Pana zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń (kwoty kapitału kredytu) oraz odsetek ustawowych za opóźnienie tego zwrotu związanych z nieważnością umowy kredytowej w pierwszej kolejności wskazać należy na art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.), z którego wynika, że: Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe: Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: pkt 2 – kwotę i walutę kredytu; pkt 4 – zasady i termin spłaty kredytu. Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.): Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy: Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. 1W myśl art. 385 Kodeksu cywilnego: § 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. § 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. § 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności jednostkowych umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia. Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego: Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Jednocześnie stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W złożonym wniosku Pana wątpliwości dotyczą kwestii opodatkowania wypłaty przez bank kwoty kapitału kredytu oraz odsetek ustawowych za opóźnienie, zasądzonych prawomocnym wyrokiem. W opisanej sytuacji doszło do wykonania postanowień zapadłych w wyrokach sądu okręgowego i sądu apelacyjnego. W konsekwencji uzyskał Pan m.in. - jak Pan wskazał w uzupełnieniu wniosku - zwrot środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy kredytowej przekazano na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Zatem kwota zwrotu kapitału zasądzona prawomocnie, która – jak Pan wskazał w uzupełnieniu wniosku - nie stanowi przysporzenia ponad kwotę wpłacaną do banku tytułem spłaty rat odsetkowo-kapitałowych, nie powoduje faktycznego przyrostu w Pana majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pana majątku. Wobec tego, można uznać, że zwrot ten (kwota kapitału) nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pana stronie jako kredytobiorcy nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, zwrócona Panu przez bank kwota nienależnie pobranych przez bank świadczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem wypłacone Panu odsetki ustawowe za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (rat kapitałowo-odsetkowych) dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Oznacza to, że odsetki te podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie wyżej zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podsumowując, nie ma Pan obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty otrzymanych przez Pana: kapitału kredytu oraz odsetek ustawowych za opóźnienie tego zwrotu. Wskazane przez Pana w pytaniu oznaczonym nr 2 oraz własnym stanowisku rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.) dotyczy wymienionych w nim kwot powstałych w związku z umorzeniem i otrzymanych świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania. W Pana sprawie jak wyżej wyjaśniłem kwota kapitału kredytu otrzymana w związku z unieważnieniem przez Sąd umowy kredytowej nie stanowi źródła przychodu, zatem w tej sprawie ww. rozporządzenie nie będzie miało zastosowania.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia. Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym, niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Pana jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla innych osób (np. Pana żony). Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji. Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS /SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.