0112-KDSL1-2.4011.144.2025.1.MO

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 lutego 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 27 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismami z 28 lutego 2025 r. (wpływ 28 lutego 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca od (...) 2020 r. samotnie zamieszkuje i prowadzi gospodarstwo domowe z czwórką swoich dzieci. (...) 2020 r. Wnioskodawca wystąpił do Sądu Okręgowego w (...) z wnioskiem o orzeczenie separacji małżeńskiej, a w 2021 r. złożył pozew o rozwód (sygn. akt: (...)). (...) 2021 r. sąd opiekuńczy postanowił, iż miejscem zamieszkania dwójki małoletnich wówczas córek będzie każdorazowo miejsce zamieszkania Wnioskodawcy, zaś matce dzieci przyznano jedynie ograniczone prawo kontaktów. Od tego czasu Wnioskodawca faktycznie sprawuje stałą, samodzielną opiekę nad dziećmi. W (...) 2021 r. Wnioskodawca wystąpił o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami. (...) 2024 r. uzyskał prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w (...), (sygn. akt (...)) ustanawiające rozdzielność majątkową ze skutkiem wstecznym od (...) 2021 r. Oznacza to, że od początku 2021 r. ustaje wspólność majątkowa małżeńska – Wnioskodawca i jego żona posiadają odrębne majątki. W roku podatkowym 2024 Wnioskodawca nadal zamieszkiwał z czworgiem dzieci, z czego jedno dziecko (córka (...)) jest małoletnie. Pozostała trójka dzieci osiągnęła pełnoletność. Dwójka z tych pełnoletnich dzieci ((...) i (...)) w 2024 r. uzyskała własne dochody przekraczające kwotę 22 000 zł (każde z nich), natomiast jedno pełnoletnie dziecko (...) nie osiągnęło w ogóle dochodów w 2024 r. (pozostaje na utrzymaniu Wnioskodawcy). Małoletnia córka nie osiąga żadnych dochodów i pozostaje całkowicie na utrzymaniu Wnioskodawcy. Wnioskodawca samodzielnie ponosi wszelkie koszty utrzymania i wychowania najmłodszej córki oraz część kosztów utrzymania (...) i (...), a także pełne koszty utrzymania (...). Matka dzieci nie uczestniczy aktywnie w ich wychowywaniu ani w codziennej opiece – jej kontakty z dziećmi zostały ograniczone orzeczeniem sądu, a obowiązek alimentacyjny wobec dzieci był przez matkę niewypełniany dobrowolnie (alimenty zasądzone wyrokiem sądu z (...) 2022 r. były egzekwowane przez komornika z uwagi na brak dobrowolnych wpłat ze strony matki). Wnioskodawca osiąga dochody z pracy najemnej opodatkowane według skali podatkowej (art. 27 ust. 1 ustawy o PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)), nie prowadzi działalności gospodarczej, nie rozlicza się podatkiem liniowym, ani ryczałtowym. Wnioskodawca korzysta także z dodatku 500+ na dziecko (obecnie 800+). W świetle powyższych okoliczności Wnioskodawca faktycznie sam, bez udziału drugiego rodzica, wychowuje jedno małoletnie dziecko oraz wspiera pełnoletnią, pozostającą bez dochodów córkę, jak i jej dorosłe studiujące i uzyskujące dochód rodzeństwo. Wnioskodawca pragnie upewnić się co do swoich uprawnień podatkowych związanych z rozliczeniem rocznym PIT za 2024 r., w szczególności czy może skorzystać z preferencyjnego sposobu opodatkowania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym przysługuje mu prawo do rozliczenia rocznego podatku dochodowego od osób fizycznych za 2024 r. na zasadach preferencyjnych przewidzianych dla osoby samotnie wychowującej dziecko, zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163, dalej: u.p.d.o.f.). Wnioskodawca spełnia zarówno materialnoprawne przesłanki samotnego wychowywania dziecka, jak i – w ocenie Wnioskodawcy – przesłanki formalne dotyczące statusu osobistego wymagane przez przepisy. Poniżej Wnioskodawca przedstawia argumentację prawną, popartą wykładnią przepisów oraz orzecznictwem sądów administracyjnych (w tym aktualnym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego), uzasadniającą jego stanowisko. 1. Przesłanki preferencyjnego rozliczenia dla osoby samotnie wychowującej dziecko – przepisy ustawy o PIT. Zgodnie z art. 6 ust. 4d u.p.d.o.f., od osoby samotnie wychowującej w roku podatkowym dziecko podatek dochodowy może być – na wniosek wyrażony w zeznaniu rocznym – obliczony w podwójnej wysokości podatku od połowy jej dochodów (tzw. wspólne rozliczenie z dzieckiem). Innymi słowy, ustawodawca przewidział preferencyjny sposób opodatkowania dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko, analogiczny do wspólnego rozliczenia małżonków. Preferencja ta ma na celu odciążenie podatkowe rodzica, na którym spoczywa cały ciężar utrzymania dziecka i który nie może korzystać ze wsparcia drugiego rodzica przy rozliczeniach podatkowych. Podkreśla się w literaturze, że ulga ta stanowi realizację zasady szczególnej pomocy dla rodzin niepełnych, wynikającej m. in. z art. 71 Konstytucji RP – państwo poprzez system podatkowy wspiera samotnych rodziców, którzy samotnie ponoszą trudy wychowawcze. Ustawa o PIT definiuje, kto może być uznany za „osobę samotnie wychowującą dziecko”. Definicję tę zawiera art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f., zgodnie z którym za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się: jednego z rodziców albo opiekuna prawnego będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem lub osobą, w stosunku do której orzeczono separację (w rozumieniu odrębnych przepisów), a także osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo odbywa karę pozbawienia wolności. Z przytoczonej regulacji wynikają dwie zasadnicze przesłanki: (a) przesłanka formalna dotycząca stanu cywilnego lub sytuacji prawnej rodzica oraz (b) przesłanka faktyczna – rzeczywiste samotne wychowywanie dziecka. Ustawodawca wymaga, aby podatnik chcący skorzystać z preferencji posiadał określony status (stan wolny, rozwiedziony, w separacji itp.), przy czym dopuszcza także sytuację formalnego pozostawania w związku małżeńskim tylko w dwóch wyjątkowych przypadkach (gdy drugi małżonek jest pozbawiony praw rodzicielskich albo odbywa karę więzienia). Jednocześnie samo spełnienie wymogu stanu cywilnego nie jest wystarczające – rodzic musi w roku podatkowym faktycznie samotnie wychowywać dziecko (dzieci). Ustawodawca użył bowiem określenia „rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci” (art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f.), co oznacza, że decydujące znaczenie ma sytuacja wychowawcza – czyli czy dany rodzic sam (bez udziału drugiego rodzica) zajmuje się wychowaniem dziecka. Jak podkreślił NSA w jednym z najnowszych orzeczeń, preferencyjne opodatkowanie na podstawie art. 6 ust. 4d u.p.d.o.f. przysługuje wyłącznie takim osobom, „które same bez udziału drugiego rodzica zajmują się wychowaniem [dzieci]”. Warunkiem materialnym jest więc rzeczywiste pozbawienie rodzica wsparcia drugiego z rodziców w procesie wychowawczym. Potwierdza to treść art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f., który enumeratywnie wymienia dopuszczalne statusy osoby samotnie wychowującej – posługuje się sformułowaniem „jednego rodzica”, co sugeruje, że preferencja jest adresowana do rodzica wychowującego dziecko w pojedynkę (bez wspólnego gospodarowania i wychowywania z drugim rodzicem). W orzecznictwie zwraca się uwagę, że przez pojęcie „samotnie” ustawodawca jednoznacznie rozumie brak wsparcia drugiego rodzica – skoro nawet osobę pozostającą formalnie w małżeństwie zaliczono do samotnych wychowujących dzieci tylko wtedy, gdy drugi małżonek jest całkowicie wyłączony z wychowania (nie ma praw rodzicielskich lub siedzi w więzieniu). Podsumowując, podatnik ubiegający się o rozliczenie jako samotny rodzic musi zatem spełniać łącznie: · kryterium stanu cywilnego/prawnego (być osobą niepozostającą w normalnym, czynnym związku małżeńskim – tj. być stanu wolnego, rozwiedzionym, w separacji sądowej lub w sytuacji prawnej wyłączającej współudział małżonka w wychowaniu), oraz · kryterium faktyczne – w roku podatkowym samodzielnie, bez udziału drugiego rodzica, wychowywać dziecko. Co istotne, powyższych warunków nie trzeba spełniać przez cały rok podatkowy. W myśl art. 6 ust. 4b u.p.d.o.f. (oraz utrwalonej linii interpretacyjnej) wystarczy, aby przesłanki te były spełnione w jakimkolwiek okresie roku, choćby przez jeden dzień – wtedy podatnik nabywa prawo do preferencyjnego rozliczenia za cały rok. Oznacza to, że np. rodzic, który uzyskał rozwód w trakcie roku (choćby w grudniu), może rozliczyć cały rok jako osoba samotnie wychowująca dziecko, o ile w okresie po rozwodzie rzeczywiście samotnie sprawował opiekę nad dzieckiem. Analogicznie, rodzic pozostający przez część roku w separacji sądowej lub będący wdowcem/wdową od pewnego momentu roku podatkowego – zachowuje prawo do preferencji za cały rok. Warunek jest jeden: w tym okresie, w którym posiada wymagany status, rodzic musi faktycznie samotnie wychowywać dziecko. 2. Zastosowanie przepisów do sytuacji Wnioskodawcy – spełnienie przesłanki faktycznego samotnego wychowywania dziecka. W ocenie Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, że w opisanym stanie faktycznym spełnia on materialną przesłankę samotnego wychowywania dziecka. Od (...) 2020 r. Wnioskodawca sprawuje wyłączną, codzienną opiekę nad swoimi dziećmi, szczególnie nad najmłodszą córką (obecnie małoletnią). Decyzją sądu miejsce zamieszkania dzieci zostało ustalone przy ojcu (Wnioskodawcy), zaś matka dzieci ma jedynie ograniczone prawo kontaktów, co w praktyce oznacza sporadyczne wizyty, bez realnego współuczestniczenia w wychowaniu. Matka nie partycypuje też w kosztach utrzymania – alimenty na dzieci musiały być egzekwowane przymusowo, co świadczy o braku dobrowolnego zaangażowania finansowego z jej strony. Zatem cały ciężar wychowawczy i finansowy związany z opieką nad dzieckiem spoczywa na Wnioskodawcy. Sytuacja ta trwa nieprzerwanie od końca 2020 r. do chwili obecnej (2025 r.). Tak przedstawiony stan faktyczny odpowiada istocie pojęcia „samotnie wychowujący dziecko”. W orzecznictwie podkreśla się, że chodzi o rodzica, który samodzielnie, bez pomocy drugiego rodzica, troszczy się o byt materialny i rozwój dziecka. Udział drugiego rodzica, jeżeli jest tylko okazjonalny lub marginalny, nie powinien wyłączać uznania pierwszego z rodziców za osobę samotnie wychowującą – inaczej preferencja podatkowa miałaby zastosowanie jedynie do skrajnych przypadków całkowitego braku drugiego rodzica (np. śmierć, nieznany ojciec itp.), co byłoby sprzeczne z celem ulgi. Naczelny Sąd Administracyjny w najnowszym wyroku z dnia 10 lipca 2024 r., sygn. II FSK 972/21, wyraźnie zaznaczył, że literalna wykładnia art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. nie pozwala na zawężanie pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” tylko dlatego, że drugi z rodziców w pewnym zakresie uczestniczy w opiece. Wręcz przeciwnie, każdy z rozwiedzionych rodziców, który sprawuje opiekę nad dzieckiem osobno (w innym miejscu i czasie, bez udziału drugiego), może być uznany za osobę samotnie wychowującą dziecko. W realiach niniejszej sprawy matka dzieci nie sprawuje opieki naprzemiennej, ani równorzędnej – jej rola w życiu dzieci jest znikoma. Taka sytuacja to klasyczny przykład samotnego wychowywania potomstwa przez Wnioskodawcę. W orzecznictwie akcentuje się, że dla oceny „samotności” wychowywania decydujące jest, czy drugi rodzic współdziała w wychowaniu i prowadzi wspólne gospodarstwo, czy też obowiązki wychowawcze i utrzymaniowe spoczywają de facto tylko na jednym z rodziców. Przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji podatkowej (decyzja z 2007 r.) uznał, że nawet wspólne zamieszkiwanie obojga rodziców pod jednym dachem nie wyklucza uznania jednego z nich za osobę samotnie wychowującą dziecko, jeżeli faktycznie tylko ten jeden rodzic ponosi wszelkie trudy wychowawcze i utrzymuje dziecko, zaś między rodzicami nie ma więzi ekonomiczno-rodzinnej (nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego). Tym bardziej zatem w sytuacji Wnioskodawcy – gdzie rodzice nie mieszkają razem od lat, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa, a matka praktycznie nie uczestniczy w wychowaniu – należy stwierdzić, że Wnioskodawca samotnie wychowuje dzieci w rozumieniu art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f. Podsumowując ten wątek: przesłanka faktyczna (samodzielne wychowywanie) jest spełniona. Wnioskodawca od 2020 r. samotnie zajmuje się dziećmi, co potwierdzają zarówno orzeczenia sądowe (ustalenie miejsca pobytu dzieci, ograniczenie kontaktów matki), jak i obiektywne okoliczności (brak zaangażowania matki w opiekę, egzekucja alimentów). Taka sytuacja mieści się w pojęciu samotnego wychowywania dziecka przyjętym przez sądy administracyjne. Organy podatkowe nie mają podstaw, by twierdzić, że Wnioskodawca wychowuje dzieci „wspólnie” z matką – jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, nie można nadawać pojęciu „samotnie” innego znaczenia niż wynika z ustawy, ani dodawać warunków w niej niewymienionych. Skoro ustawodawca nie wymaga całkowitego zerwania kontaktów z drugim rodzicem, a jedynie faktycznego ponoszenia ciężaru wychowania przez jednego z nich, to okoliczność okazjonalnych wizyt matki nie odbiera Wnioskodawcy statusu samotnego wychowawcy. Liczy się to, kto na co dzień zapewnia dziecku utrzymanie i opiekę – w tym przypadku wyłącznie Wnioskodawca. 3. Przesłanka formalna – status cywilny Wnioskodawcy (wpływ separacji, rozwodu lub jego braku). Wątpliwości w niniejszej sprawie mogą dotyczyć spełnienia przesłanki formalnej, o której mowa w art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f. Wnioskodawca jest bowiem wciąż formalnie w związku małżeńskim – postępowanie rozwodowe nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone (pozew o rozwód został złożony w 2021 r. i sprawa jest w toku). Nie została również orzeczona sądownie separacja w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (wniosek o separację złożony w 2020 r. nie doprowadził do wydania takiego orzeczenia, gdyż Wnioskodawca finalnie zdecydował się na żądanie rozwodu). Tym samym na dzień sporządzania niniejszego wniosku Wnioskodawca nie jest rozwiedziony, ani formalnie pozostający w separacji sądowej. Jego małżonka nie została też pozbawiona władzy rodzicielskiej (ograniczenie kontaktów nie jest równoznaczne z pozbawieniem praw) ani nie odbywa kary pozbawienia wolności. To oznacza, że ściśle literalnie Wnioskodawca nie mieści się w katalogu osób z art. 6 ust. 5 u.p. d.o.f. (nie jest żadną z wymienionych tam osób stanu wolnego, rozwiedzionych czy też małżonkiem w sytuacji szczególnej). Wnioskodawca pragnie jednak zauważyć, że wykładnia celowościowa i systemowa przepisów prowadzi do wniosku, iż formalny brak orzeczonego rozwodu nie powinien automatycznie przekreślać jego prawa do ulgi, skoro spełnia on wszystkie pozostałe warunki i znajduje się dokładnie w takiej sytuacji, dla której ulga została pomyślana. Nie można tracić z oczu celu przepisu art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f., jakim jest wsparcie faktycznie samotnych rodziców. Organy podatkowe niejednokrotnie prezentowały zawężającą interpretację, wedle której preferencja przysługuje wyłącznie w razie całkowitego braku udziału drugiego rodzica – de facto ograniczając ulgę tylko do wdów, wdowców lub rozwiedzionych z wyłączną opieką. Takie podejście było krytykowane przez sądy. NSA wskazał, że wykładnia literalna przepisów nie daje podstaw do wprowadzania dodatkowych wymogów poza wprost wymienionymi w ustawie. Skoro zaś ustawodawca nie uzależnił preferencji od jakichkolwiek innych przesłanek (np. wyłącznej władzy rodzicielskiej), to nie można drogą interpretacji dokładać kolejnego warunku w postaci formalnego zakończenia małżeństwa w sytuacji, gdy małżeństwo to faktycznie nie funkcjonuje, a drugi rodzic nie uczestniczy w wychowaniu. W orzecznictwie można znaleźć przykłady przyznania prawa do ulgi w sytuacjach nietypowych. Przywołana wcześniej interpretacja Dyrektora IS w Warszawie z 2007 r. (dotycząca panny mieszkającej pod jednym dachem z ojcem dziecka) wskazała, że decydujące znaczenie ma to, kto faktycznie ponosi ciężar wychowania, a nie samo współzamieszkiwanie, czy utrzymywanie kontaktów. W tamtej sprawie organ uznał, że skoro matka dziecka samotnie zajmuje się synem i pokrywa wszystkie koszty, to spełnia warunki preferencyjnego rozliczenia, mimo iż biologiczny ojciec dziecka mieszkał w tym samym budynku (z powodów majątkowych). Skoro nawet współmieszkanie z drugim rodzicem nie wykluczyło ulgi, tym bardziej pozostawanie w nieformalnej separacji (faktycznej) Wnioskodawcy z małżonką nie powinno go pozbawiać ulgi, jeżeli wszystkie przesłanki materialne są spełnione. Należy zauważyć, że Wnioskodawca dołożył starań, aby uregulować swoją sytuację rodzinną – już w 2020 r. wystąpił o separację, a od 2021 r. toczy się sprawa rozwodowa, która z przyczyn od niego niezależnych nadal trwa. Małżeństwo w sensie faktycznym rozpadło się definitywnie najpóźniej w 2020 r. (małżonkowie nie mieszkają razem, nie prowadzą wspólnych spraw). Wprowadzenie przez ustawodawcę kategorii osób „w stosunku do których orzeczono separację” świadczy o tym, że również osoby formalnie nadal będące w związku małżeńskim mogą korzystać z ulgi – byle sąd potwierdził rozkład pożycia (separacja sądowa). Wnioskodawca znajduje się w analogicznej sytuacji, z tą różnicą, że jego faktyczna separacja nie została jeszcze potwierdzona prawomocnym wyrokiem (lecz jest przedmiotem postępowania rozwodowego). Ma to charakter przejściowy – Wnioskodawca spodziewa się, że wyrok rozwodowy zapadnie niebawem. Z dużym prawdopodobieństwem orzeczenie rozwodu nastąpi jeszcze w 2025 r. (a jeśli nawet później, to i tak obejmie stan faktyczny długoletniej separacji faktycznej małżonków). Postępowanie rozwodowe nie zakończyło się przed końcem 2024 r., co rodzi pytanie, czy organy podatkowe mógłby uznać Wnioskodawcę za osobę samotnie wychowującą dziecko pomimo formalnego trwania związku małżeńskiego. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że takie rozstrzygnięcie byłoby uzasadnione wykładnią celowościową i znajduje wsparcie w orzecznictwie. Argumentem jest tutaj całkowity brak udziału małżonki Wnioskodawcy w wychowaniu dzieci. Sytuacja Wnioskodawcy nie różni się niczym (w aspekcie ciężaru wychowania) od sytuacji osoby rozwiedzionej samotnie wychowującej dziecko. Odmówienie mu ulgi tylko z powodu braku formalnego wyroku rozwodowego prowadziłoby do nierównego traktowania osób w jednakowej sytuacji życiowej. Zauważmy, że ustawodawca dopuścił rozliczenie nawet w sytuacji formalnego trwania małżeństwa, jeśli drugi małżonek nie uczestniczy w wychowaniu (brak praw rodzicielskich lub więzienie). Wnioskodawca zdaje sobie sprawę, że przesłanki te są ściśle określone i wprost jego sytuacja pod nie nie podpada. Niemniej jednak pomiędzy jego sytuacją, a sytuacją rozwodnika nie ma realnej różnicy – w obydwu przypadkach drugi rodzic jest całkowicie wyłączony z codziennej opieki nad dzieckiem. Tutaj Wnioskodawca pragnie przywołać pogląd wyrażony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 lutego 2010 r., sygn. I SA/Gl 719/09. Sąd ten zauważył, że nie można uznać za osobę samotnie wychowującą dziecko osoby, która co prawda ma odpowiedni stan cywilny (np. jest panną), ale w rzeczywistości wychowuje dziecko wspólnie z drugim rodzicem – to prowadziłoby do nieuzasadnionego faworyzowania rodziców żyjących osobno w porównaniu do małżonków. Rozumowanie to działa jednak w obie strony: skoro istotą ulgi jest wsparcie samotnego wychowania, to jeżeli ktoś realnie wychowuje samotnie, nie powinien być tej ulgi pozbawiony tylko dlatego, że nie spełnia jakiegoś formalnego kryterium, które nie ma wpływu na fakt ponoszenia ciężaru wychowania. Wreszcie, warto wskazać na wyrok NSA z dnia 10 lipca 2024 r. (II FSK 972/21), w którym Sąd podkreślił, że nowelizacja ustawy o PIT od 2022 r. (tzw. Polski Ład, który początkowo miał ograniczyć tę preferencję) nie zmieniła istoty pojęcia osoby samotnie wychowującej dziecko, a fiskus nie może poprzez zawężającą interpretację odbierać prawa do ulgi rodzicom, którzy po rozwodzie (bądź w separacji faktycznej) zgodnie, lecz osobno opiekują się dziećmi. W przywołanej sprawie NSA stwierdził, że opieka naprzemienna sprawowana w różnych okresach przez rozwiedzionych rodziców nie wyklucza ulgi – jedynym ograniczeniem jest przepis szczególny art. 6 ust. 4f u.p.d.o.f. dotyczący pobierania świadczenia 500+ (o czym niżej). Skoro nawet naprzemienne dzielenie się opieką nie odebrało prawa do ulgi jednemu z rodziców (temu, który nie pobierał 500+), to tym bardziej Wnioskodawca, u którego nie ma mowy o naprzemienności opieki (drugi rodzic nie opiekuje się dzieckiem praktycznie wcale), powinien być uznany za uprawnionego do preferencji. Reasumując, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że spełnia przesłankę bycia osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu ustawy o PIT. Co prawda brak formalnie zakończonego postępowania rozwodowego rodzi pewne wątpliwości natury literalnej, jednak Wnioskodawca przewiduje rychłe uzyskanie statusu rozwodnika jeszcze w roku 2025 (co definitywnie rozstrzygnie tę kwestię na jego korzyść). Nawet gdyby tak się nie stało, okoliczności faktyczne (trwałe rozłączenie małżonków, samodzielna opieka nad dzieckiem) przemawiają za zastosowaniem ulgi. Wnioskodawca wnosi zatem o potwierdzenie, iż w opisanej sytuacji przysługuje mu prawo do rozliczenia się za 2024 r. jako osoba samotnie wychowująca dziecko. 4. Dochody pełnoletnich dzieci a prawo do preferencyjnego rozliczenia. Drugie pytanie Wnioskodawcy dotyczy wpływu dochodów jego pełnoletnich dzieci na możliwość skorzystania z preferencji. W roku 2024 dwoje spośród dzieci Wnioskodawcy było pełnoletnie i uzyskało dochody własne (przekraczające 22 000 zł każde). Należy rozważyć, czy fakt ten pozbawia Wnioskodawcę możliwości skorzystania z ulgi jako samotny rodzic. Kwestia ta wynika z brzmienia art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f., który w pkt 3 wskazuje jako uprawnione do wspólnego rozliczenia z rodzicem również dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach – o ile w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu (z wyjątkiem dochodów zwolnionych od podatku, renty rodzinnej niepowodującej obowiązku podatkowego itp.). Innymi słowy, ustawodawca przewidział, że dziecko pełnoletnie uczące się może być uwzględnione przy rozliczeniu samotnego rodzica tylko wtedy, gdy nie osiągnęło własnych dochodów (poza pewnymi drobnymi wyjątkami). Analogiczne ograniczenie dotyczyło (przed 2022 r.) wszystkich kategorii dzieci – jeśli dziecko miało własne dochody, rodzic tracił możliwość preferencyjnego opodatkowania. Po nowelizacji przepisów Polski Ład 2.0 w 2022 r., wymogi te uszczegółowiono w dodanych ust. 4e i 4f art. 6 u.p.d.o.f. I tak: art. 6 ust. 4e u.p. d.o.f. stanowi, że prawo do preferencyjnego rozliczenia traci podatnik, którego dziecko uzyskało w roku podatkowym dochody lub przychody podlegające opodatkowaniu według skali, dochody z kapitałów pieniężnych lub określone dochody zwolnione (m.in. z pracy, praktyk, tzw. „ulga dla młodych”) przekraczające 12-krotność renty socjalnej. Obecnie kwota 12-krotności renty socjalnej wynosi 21 371,52 zł – zatem jeśli dziecko uzyska dochód powyżej tej granicy, rodzic nie może skorzystać z preferencji. Wnioskodawca zauważa, że dwoje z jego dzieci przekroczyło wskazany próg (22 000 zł >21 371,52 zł), a więc te dzieci nie spełniają kryterium bycia „na utrzymaniu” w sensie ulgi podatkowej. Innymi słowy, Wnioskodawca nie może uwzględniać tych dwójki pełnoletnich, pracujących dzieci przy rozliczeniu jako samotny rodzic. Nie oznacza to jednak, że sam fakt posiadania zarabiających pełnoletnich dzieci odbiera mu prawo do ulgi w ogóle. Ustawodawca nie wymaga bowiem, aby wszystkie dzieci podatnika pozostawały bez dochodów – wystarczy, że co najmniej jedno dziecko spełnia ustawowe kryteria (np. jest małoletnie lub uczące się bez dochodów). W art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f. wymienione są trzy kategorie dzieci uprawniających do ulgi: (1) małoletnie, (2) bez względu na wiek otrzymujące zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, (3) uczące się do 25 lat nieosiągające dochodu. Wystarczy, że podatnik samotnie wychowuje dziecko należące do jednej z tych kategorii, aby móc skorzystać z preferencyjnego opodatkowania. W przypadku Wnioskodawcy warunek ten jest spełniony przez najmłodszą, małoletnią córkę (kategoria (1)). Ponadto jedno z pełnoletnich dzieci Wnioskodawcy również nie uzyskało dochodów w 2024 r. – córka (...) spełnia warunek kontynuowania nauki (jest studentem III roku (...)) i nie ukończyła 25 lat, w związku z tym także kwalifikuje się do objęcia ulgą (kategoria (3)). Należy zatem stwierdzić, że dochody dwójki pełnoletnich dzieci osiągnięte w 2024 r. nie pozbawiają Wnioskodawcy prawa do ulgi w odniesieniu do pozostałego dziecka (dzieci), które spełnia kryteria. Wnioskodawca korzystając z preferencyjnego rozliczenia „wspólnie z dzieckiem” za 2024 r. będzie to czynił przede wszystkim z tytułu wychowywania małoletniej córki oraz drugiego dziecka pełnoletniego ((...)) bez dochodów. Natomiast dwoje dorosłych, samodzielnie zarabiających dzieci nie będzie uwzględniane w preferencji – co jest zgodne z ustawą (nie są już na utrzymaniu rodzica w rozumieniu ulgi). Stanowisko takie jest zgodne z intencją ustawodawcy: ulga ma wspierać samotnych rodziców w trudzie wychowania dzieci finansowo od nich zależnych. Jeśli dziecko posiada własne znaczące dochody, to ulga nie ma zastosowania w relacji do tego dziecka. Istotne jednak, że posiadanie jednego dziecka z dochodami nie wyklucza ulgi względem innego dziecka. Gdyby interpretować art. 6 ust. 4e u.p.d.o.f. tak, że zarobki jednego dziecka odbierają w ogóle prawo do ulgi, powstałaby paradoksalna sytuacja: rodzic wychowujący samotnie dwoje dzieci (np. jedno małoletnie, jedno dorosłe pracujące) byłby w gorszej sytuacji niż gdyby wychowywał tylko to małoletnie. Ustawodawca nie wyraził wprost takiej intencji. Przeciwnie – posługuje się pojęciem „dziecka” w liczbie pojedynczej w kontekście uzyskania dochodów, co sugeruje ocenę każdego dziecka z osobna. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w dotychczasowych przepisach i interpretacjach – np. w przytoczonym art. 6 ust. 4c pkt 3 u.p.d.o.f. mowa jest, że dzieci do 25 lat jeśli nie uzyskały dochodów, to można je brać pod uwagę. Konsekwentnie, jeśli jedno dziecko spełnia ten warunek, to ulga przysługuje w odniesieniu do tego dziecka. W literaturze podkreślano, że „wystarczające jest, aby taki stan (samotne wychowywanie) istniał w odniesieniu do co najmniej jednego dziecka”. Nawet Ministerstwo Finansów w objaśnieniach wskazywało, że nie jest konieczne, by rodzic przez cały rok wychowywał samotnie wszystkie dzieci – liczy się fakt samotnego wychowywania co najmniej jednego dziecka w danym roku. Tym samym dochody pełnoletnich dzieci mogą spowodować, że one same nie są już uwzględniane przy rozliczeniu (nie są „dzieckiem wychowywanym” w rozumieniu ulgi), ale nie powodują utraty prawa do ulgi w ogóle, o ile inne dziecko nadal spełnia warunki. Podsumowując, Wnioskodawca uważa, że fakt zarobkowania przez dwoje z pełnoletnich dzieci nie niweczy jego prawa do preferencyjnego rozliczenia jako samotny rodzic z małoletnią córką. W rozliczeniu za 2024 r. Wnioskodawca wskaże małoletnią córkę jako dziecko uprawniające do ulgi oraz jej 22 letnią studiującą siostrę, natomiast nie będzie wskazywał dorosłych samodzielnie zarabiających dzieci (gdyż te warunku nie spełniają). Takie podejście jest zgodne z art. 6 ust. 4e u.p.d.o.f. i utrwaloną praktyką, która każe badać dochody każdego dziecka osobno. W interpretacjach indywidualnych organów również stwierdzano, że uzyskanie dochodu przez pełnoletnie dziecko wyłącza preferencję tylko w odniesieniu do tego dziecka, nie zaś co do wszystkich dzieci. 5. Znaczenie orzeczenia sądu o miejscu zamieszkania dziecka i ograniczeniu kontaktów drugiego rodzica. Orzeczenie sądu opiekuńczego z kwietnia 2021 r., na mocy którego ustalono miejsce zamieszkania trójki małoletnich dzieci przy Wnioskodawcy oraz ograniczono matce dzieci prawo kontaktów, ma istotne znaczenie dowodowe dla niniejszej sprawy. Potwierdza ono bowiem formalnie stan, o którym była mowa wyżej – że to Wnioskodawca sprawuje codzienną opiekę nad dziećmi, zaś udział matki został zredukowany do ściśle określonych, ograniczonych wizyt. Innymi słowy, orzeczenie to stwierdza, że dzieci na stałe mieszkają tylko z ojcem, co oznacza, że tylko ojciec (Wnioskodawca) wychowuje je na co dzień. Z punktu widzenia prawa podatkowego, samo istnienie takiego orzeczenia nie jest odrębną przesłanką wymaganą przez ustawę – niemniej stanowi ważny element stanu faktycznego, który dokumentuje samotne wychowywanie dzieci przez Wnioskodawcę. Organy podatkowe, oceniając prawo do ulgi, biorą pod uwagę okoliczności faktyczne, a orzeczenia sądowe mogą służyć jako dowód potwierdzający te okoliczności. W tym przypadku postanowienie sądu opiekuńczego wprost wskazuje, że opieka nad dziećmi została powierzona Wnioskodawcy jako jedynemu rodzicowi rezydującemu z dziećmi. Jest to sytuacja diametralnie różna od np. opieki naprzemiennej, czy nieformalnego podziału opieki między rodzicami – tu sąd wykluczył wspólne sprawowanie opieki, ograniczając rolę matki. W konsekwencji, należy uznać, że orzeczenie to wzmacnia argumentację Wnioskodawcy, iż w roku podatkowym 2024 (jak i w poprzednich latach) samotnie wychowuje on małoletnie dziecko. Ograniczenie kontaktów matki sprawia, że praktycznie nie można mówić o „wspólnym wychowywaniu” – matka nie tylko nie współdecyduje o sprawach dzieci na co dzień, ale wręcz nie uczestniczy w ich codziennym życiu poza ustalonym sporadycznym kontaktem. Taka sytuacja odpowiada definicji samotnego wychowywania dziecka wymaganej przez ustawę. W orzeczeniach sądów administracyjnych podkreślano, że jeżeli drugi rodzic nie sprawuje opieki, ani nie prowadzi wspólnego gospodarstwa z dzieckiem, to pierwszy z rodziców spełnia przesłankę samotnego wychowywania. Postanowienie sądu opiekuńczego jednoznacznie wskazuje, że tylko Wnioskodawca prowadzi gospodarstwo domowe z dziećmi, co jest kluczowe dla ulgi. Ponadto, ograniczenie kontaktów często wynika z przesłanek leżących po stronie tego ograniczanego rodzica (np. niewłaściwe sprawowanie opieki, dobrowolne odsunięcie się od dzieci, itp.). W niniejszym przypadku, skoro matka nie wywiązywała się z obowiązków (konieczność egzekucji alimentów), można domniemywać, że to Wnioskodawca z własnej inicjatywy i poczucia obowiązku zajął się samotnie wychowaniem dzieci, a sąd to zatwierdził formalnie. Taka sytuacja jest właśnie tą, którą preferencja podatkowa ma honorować i wspierać. Warto również odnieść się do najnowszego orzecznictwa NSA dotyczącego opieki naprzemiennej. NSA w wyroku z 2024 r. (sygn. II FSK 972/21) uznał, że nawet gdy rodzice dzielą się opieką w systemie naprzemiennym, to oboje mogą być uznani za samotnie wychowujących dzieci w rozumieniu ustawy – byle w czasie, gdy każde z nich sprawuje opiekę, czyni to samodzielnie, osobno (tj. dziecko mieszka z nim na zmianę). W konsekwencji NSA stwierdził, że nowe wyłączenie ulgi wprowadzone w art. 6 ust. 4f u.p.d.o. f. (dotyczące pobierania świadczenia 500+ przy opiece naprzemiennej) należy interpretować zawężająco – ulga przysługuje temu z rodziców, który faktycznie nie pobiera świadczenia 500+ (obecnie 800+), nawet jeśli opieka jest dzielona. Skoro więc przy opiece naprzemiennej dopuszczono możliwość uznania obojga rodziców za samotnie wychowujących (w różnym czasie), to w sytuacji Wnioskodawcy – gdzie opieka nie jest naprzemienna, lecz jednostronna – tym bardziej nie ma przeszkód, by uznać Wnioskodawcę za samotnego rodzica uprawnionego do ulgi. Orzeczenie sądu opiekuńczego potwierdza bowiem, że Wnioskodawca sprawuje opiekę nieprzerwanie, a drugi rodzic nie ma porównywalnego zakresu pieczy nad dzieckiem. 6. Skutki podatkowe ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną ((...) 2021 r.). Wnioskodawca pragnie także wyjaśnić wpływ uzyskania orzeczenia o rozdzielności majątkowej małżeńskiej (ze skutkiem wstecznym od (...) 2021 r.) na rozliczenia podatkowe. Rozdzielność majątkowa oznacza ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej – każdy z małżonków ma odrębny majątek i samodzielnie zarządza swoimi finansami od momentu wskazanego w wyroku. Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych, ustanowienie rozdzielności majątkowej nie jest bezpośrednio powiązane z ulgą dla samotnie wychowujących dzieci. Prawo do preferencyjnego opodatkowania zależy od przesłanek omówionych wyżej (stan cywilny, samotne wychowywanie), a nie od ustroju majątkowego małżonków. Innymi słowy, rozdzielność majątkowa sama w sobie nie czyni z małżonka „osoby samotnie wychowującej” – decyduje tu rozwód, separacja albo inne przesłanki z art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f. Rozdzielność majątkowa nie jest równoznaczna z orzeczeniem separacji w rozumieniu Kodeksu rodzinnego – ma charakter czysto majątkowy, nie reguluje kwestii opieki nad dziećmi ani relacji osobistych małżonków. Dlatego samo posiadanie rozdzielności nie uprawnia jeszcze do ulgi, jeśli inne warunki nie są spełnione. Niemniej jednak, w okolicznościach niniejszej sprawy ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną od początku 2021 r. potwierdza poniekąd stan faktyczny – mianowicie, że już od (...) 2021 r. ustała wspólnota życiowa i ekonomiczna między małżonkami. Sąd ustanowił rozdzielność wstecz, co jest możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach (np. faktyczna separacja małżonków w danym okresie). To dodatkowo potwierdza, że małżeństwo Wnioskodawcy istniało w tym okresie jedynie formalnie, zaś realnie małżonkowie funkcjonowali oddzielnie. Z perspektywy ulgi podatkowej oznacza to, że od 2021 r. Wnioskodawca de facto był jedyną osobą finansowo troszczącą się o dzieci, co wzmacnia argument, że spełnia on warunek samotnego wychowania (również w sferze ekonomicznej). Jeśli chodzi o inne skutki podatkowe rozdzielności majątkowej: od momentu ustanowienia rozdzielności (zwłaszcza gdy działa ona wstecz) następuje oddzielenie dochodów małżonków. Co do zasady, małżonkowie objęci wspólnością majątkową mogą uzyskiwać dochody z majątku wspólnego, które – w braku odmiennej umowy – przypisuje się im po połowie (art. 8 ust. 1 u.p.d.o.f. reguluje opodatkowanie dochodów ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia itp.). W przypadku rozdzielności, każdy małżonek opodatkowuje wyłącznie dochody z własnego majątku. Wnioskodawca wskazuje, że w praktyce już od 2021 r. jego żona nie osiągała dochodów wspólnie z nim – nie prowadzili razem działalności, ani inwestycji. Gdyby jednak takie dochody były (np. z najmu nieruchomości stanowiącej wcześniej współwłasność małżeńską), to orzeczenie o rozdzielności z datą (...) 2021 r. oznaczałoby, że od tej daty całość dochodu z owego źródła powinna być przypisana temu małżonkowi, któremu przypadł dany składnik majątku we własność. Innymi słowy, rozdzielność majątkowa porządkuje kwestię opodatkowania ewentualnych dochodów z dotychczasowego majątku wspólnego – każdy z małżonków rozlicza się odrębnie ze swoich zysków od dnia zniesienia wspólności. W kontekście ulgi dla samotnie wychowującego dziecko, istotne jest, że Wnioskodawca nie korzystał i nie zamierza korzystać ze wspólnego opodatkowania z małżonką (co i tak byłoby wykluczone z uwagi na trwającą sprawę rozwodową). Rozdzielność majątkowa z mocą wsteczną nie wpływa negatywnie na żadne rozliczenie Wnioskodawcy – przeciwnie, utwierdza stan, w którym Wnioskodawca jest samodzielnym dysponentem swoich dochodów i przeznacza je na utrzymanie dzieci. Nie ma także konieczności korygowania poprzednich zeznań podatkowych z lat 2021-2023, ponieważ Wnioskodawca rozliczał się indywidualnie (nie z małżonką). Jedyną potencjalną implikacją mogłaby być sytuacja, gdyby Wnioskodawca wcześniej nie korzystał z ulgi na samotne wychowywanie z obawy, że formalnie jest w związku małżeńskim – teraz, dysponując orzeczeniem o rozdzielności (świadczącym o faktycznej separacji od (...) 2021 r.), mógłby ewentualnie wystąpić o interpretację (tak jak czyni to niniejszym) lub skorygować rozliczenia, powołując się na samotne wychowywanie. Podkreślić jednak trzeba: kluczowe znaczenie dla ulgi ma status na gruncie przepisów rodzinnych (rozwód, separacja osobista) oraz faktyczne wychowywanie dziecka, natomiast ustrój majątkowy małżonków nie jest przesłanką ustawową. W orzecznictwie nie znajdziemy zatem np. wyroku stwierdzającego, że sama rozdzielność majątkowa daje prawo do ulgi – zawsze istotny jest przede wszystkim stan cywilny i okoliczności opieki nad dzieckiem. W niniejszej sprawie rozdzielność majątkowa pełni rolę uzupełniającą, potwierdzającą i umacniającą stanowisko Wnioskodawcy. Świadczy ona o trwałym rozkładzie pożycia i rozdziale finansów między małżonkami już od początku 2021 r., co zbiega się w czasie z rozpoczęciem samotnego wychowywania dzieci przez Wnioskodawcę. Tym samym stanowi dodatkowy argument, że sytuacja Wnioskodawcy odpowiada przesłankom ulgi od strony zarówno faktycznej (samotna opieka), jak i – w istocie – formalnej (quasi-separacja od 2021 r.). Pytania 1. Czy w przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca spełnia warunki do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego za rok 2024 jako osoba samotnie wychowująca dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? 2. Czy fakt uzyskania w 2024 r. przez pełnoletnie dzieci Wnioskodawcy własnych dochodów (przekraczających 22 000 zł w przypadku dwojga dzieci) wpływa na możliwość skorzystania przez Wnioskodawcę z preferencyjnego rozliczenia jako samotny rodzic? Innymi słowy, czy dochody pełnoletnich dzieci odbierają Wnioskodawcy prawo do tej preferencji, nawet jeśli jedno z dzieci pozostaje małoletnie i na wyłącznym utrzymaniu Wnioskodawcy? 3. Jakie znaczenie dla oceny uprawnień Wnioskodawcy ma orzeczenie sądu opiekuńczego powierzające Wnioskodawcy (ojcu) stałe miejsce zamieszkania małoletnich dzieci oraz ograniczające kontakty matki z tymi dziećmi? Czy fakt, że drugi rodzic ma jedynie marginalny udział w życiu dzieci (ograniczone wizyty, brak bieżącej opieki, niepłacenie alimentów bez przymusu) potwierdza status Wnioskodawcy jako osoby samotnie wychowującej dzieci w rozumieniu przepisów ustawy o PIT? 4. Jakie skutki na gruncie prawa podatkowego (zwłaszcza w kontekście preferencyjnego rozliczenia PIT) wywołuje ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną od (...) 2021 r.? Czy uzyskanie rozdzielności majątkowej z mocą wsteczną wpływa na ocenę spełnienia przez Wnioskodawcę warunków preferencyjnego opodatkowania jako samotny rodzic za rok 2024? Pana stanowisko w sprawie Mając na uwadze opisany powyżej stan faktyczny, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że: Ad 1. Spełnia warunki do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego za 2024 r. jako osoba samotnie wychowująca dziecko. W roku 2024 (jak i we wcześniejszych latach) Wnioskodawca faktycznie samotnie wychowuje małoletnią córkę (oraz wychowywał samotnie pozostałe dzieci do czasu ich pełnoletności). Od (...) 2020 r. drugi rodzic – matka dzieci – nie uczestniczy w procesie wychowawczym w sposób ciągły i znaczący. Wnioskodawca spełnia zatem przesłankę faktyczną samotnego wychowywania. Co do przesłanki formalnej, Wnioskodawca przewiduje uzyskanie rozwodu w trakcie 2025 r., co uczyni go rozwodnikiem w rozumieniu art. 6 ust. 5 u.p.d.o.f. już w tym roku podatkowym. Pomimo, że wyrok rozwodowy nie zapadł w 2024 r. to okoliczności sprawy (trwała separacja faktyczna, brak udziału małżonki w wychowaniu) uzasadniają przyznanie Wnioskodawcy prawa do ulgi zgodnie z celem ustawy i linią orzeczniczą sądów administracyjnych. Ad 2. Uzyskanie dochodów przez pełnoletnie dzieci Wnioskodawcy nie pozbawia go możliwości skorzystania z preferencji, o ile przynajmniej jedno dziecko spełnia kryteria ustawy. Wnioskodawca wychowuje małoletnią córkę (bez dochodów własnych), która stanowi podstawę do ulgi. Fakt, że dwoje starszych dzieci osiągnęło dochody powyżej ustawowego limitu (12 x renta socjalna), powoduje jedynie, że tych dwoje dzieci nie zostanie uwzględnione przy preferencyjnym rozliczeniu (nie są już „na utrzymaniu” w rozumieniu art. 6 ust. 4e u.p.d.o.f.). Jednak obecność zarabiających dzieci nie odbiera prawa do ulgi w odniesieniu do dziecka małoletniego (oraz ewentualnie drugiego pełnoletniego bez dochodów). Innymi słowy, Wnioskodawca będzie uprawniony do rozliczenia się jako samotny rodzic z uwagi na wychowywanie samotnie małoletniej córki, niezależnie od dochodów pozostałych pełnoletnich dzieci. Ad 3. Orzeczenie sądu ustalające miejsce zamieszkania dziecka przy Wnioskodawcy i ograniczające kontakty matki jednoznacznie potwierdza, że Wnioskodawca samotnie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Ograniczenie kontaktów drugiego rodzica oznacza brak jego udziału w codziennym wychowaniu. Ma to istotne znaczenie przy ocenie spełnienia przesłanki „samotnego wychowywania” – Wnioskodawca, jako jedyny stały opiekun, bezspornie ją spełnia. Orzeczenie sądu stanowi silny dowód potwierdzający stan faktyczny uprawniający do ulgi. W świetle orzecznictwa NSA i WSA nawet częściowy udział drugiego rodzica (opieka naprzemienna) nie zawsze wyklucza ulgę, tym bardziej więc marginalny udział matki dzieci w niniejszej sprawie nie pozbawia Wnioskodawcy prawa do preferencyjnego rozliczenia. Ad 4. Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną od (...) 2021 r. nie wpływa bezpośrednio na możliwość skorzystania z ulgi dla osoby samotnie wychowującej dziecko, ponieważ ulga ta zależy od przesłanek osobistych (stan cywilny, sposób wychowywania dzieci), a nie od ustroju majątkowego małżonków. Rozdzielność majątkowa potwierdza jednak, że od początku 2021 r. ustała więź ekonomiczna między Wnioskodawcą, a jego małżonką, co idzie w parze z ustaniem więzi faktycznych i rozpoczęciem samotnego wychowywania dzieci przez Wnioskodawcę. Podatkowo rozdzielność oznacza rozdzielenie opodatkowania ewentualnych dochodów z majątku wspólnego – w niniejszej sprawie nie rodzi to szczególnych konsekwencji, gdyż Wnioskodawca rozliczał się i tak samodzielnie. Istotne jest, że rozdzielność nie zastępuje wymogu rozwodu/separacji przy uldze – dopóki Wnioskodawca formalnie pozostaje w związku małżeńskim (a małżonka nie jest pozbawiona praw rodzicielskich, ani w więzieniu), musi uzyskać rozwód lub separację, by spełnić formalny warunek ulgi. W praktyce jednak, jak wspomniano wyżej, Wnioskodawca spodziewa się uzyskania rozwodu, co rozwieje tę wątpliwość. Podsumowując całość zagadnienia: Wnioskodawca stoi na stanowisku, że ma prawo do rozliczenia podatku dochodowego za 2024 r. na preferencyjnych zasadach przewidzianych dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Spełnia on zarówno przesłankę materialną (samotnie wychowuje małoletnie dziecko, bez udziału drugiego rodzica), jak i – z chwilą orzeczenia rozwodu w toku 2025 r. – przesłankę formalną (będzie rozwodnikiem w rozumieniu art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f.). Dochody pełnoletnich dzieci nie stanowią przeszkody w skorzystaniu z ulgi względem niepełnoletniego dziecka, które pozostaje na wyłącznym utrzymaniu Wnioskodawcy oraz pełnoletniej studiującej córki, które nie uzyskuje żadnego dochodu. Orzeczenie sądu rodzinnego oraz ustanowienie rozdzielności majątkowej dodatkowo potwierdzają okoliczności uzasadniające zastosowanie preferencji. W świetle powyższego, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości jego stanowiska. Ewentualne odmienne stanowisko organu (np. uznanie, że brak formalnego rozwodu przed końcem roku odbiera prawo do ulgi) Wnioskodawca bardzo prosi o szczegółowe uzasadnienie, z uwzględnieniem przedstawionego orzecznictwa oraz specyfiki sytuacji Wnioskodawcy, który de facto od lat samodzielnie pełni rolę jedynego opiekuna swoich dzieci.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na mocy art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) dalej zwanej ustawą: Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci: 1) małoletnie, 2) pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, 3) pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie - podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym. Zgodnie z art. 6 ust. 4d ustawy: W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie. Według art. 6 ust. 4e ustawy: Przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym: 1) dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub 2) przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 - w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 2194), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. Stosownie do art. 6 ust. 4f ustawy: Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2023 r. poz. 810 i 1565). Na podstawie art. 6 ust. 8 ustawy: Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko: 1) stosuje przepisy: a) art. 30c lub b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

- w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń; 2) podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków: · posiadania przez rodzica lub opiekuna prawnego statusu osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci); · wychowywania przez rodzica lub opiekuna prawnego samotnie w roku podatkowym dziecka (dzieci); · nieuzyskiwania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko (dzieci) przychodów /dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem najmu prywatnego – w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń; · niepodlegania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko (dzieci) opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych; · nieuzyskiwania przez pełnoletnie dziecko przychodów/dochodów (z wyjątkiem przewidzianym ustawą) w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej, która w grudniu 2024 r. wynosiła 21 371,52 zł. Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Pana z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych – za wskazany przez Pana okres, tj. za 2024 r. – w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, należy wyjaśnić, że każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania. Z przywołanych wyżej przepisów art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej, ani też zawężającej. W konsekwencji, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach w nich przewidzianych należy posiadać ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko/dzieci. Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci. Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju. Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest więc samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka. Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko. W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic, który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. W sytuacji, gdy dziecko pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego rodzica, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. według postanowień porozumienia rodzicielskiego), status samotnego rodzica ma ten, który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica – przy którym dziecko mieszka – prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rodzic, który jest stanu cywilnego, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów. Należy zauważyć, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku posiadania określonego statusu cywilnoprawnego wymienionego w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, którym przysługuje preferencyjne rozliczenie podatku. Przy czym, status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa. Natomiast za osobę samotnie wychowującą dzieci ustawodawca uznał również osobę pozostającą w związku małżeńskim pod warunkiem, że drugi małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Jak wynika z art. 93 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.): § 1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. § 2. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje się odpowiednio. Jak stanowi art. 94 § 1 ww. ustawy: § 1. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu. W myśl art. 107 § 1 i § 2 ww. ustawy: § 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. § 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Zgodnie z art. 111 ww. ustawy: § 1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców. § 1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem. § 2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić. Z powołanych zatem przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że ustawodawca odróżnia pozbawienie władzy rodzicielskiej od ograniczenia władzy rodzicielskiej, czemu dał wyraz w powołanych wyżej przepisach prawa. Osobami samotnie wychowującymi dzieci mogą być również osoby, wobec których orzeczono separację. Przy czym, nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko w takim przypadku wymaga prawomocnego orzeczenia sądu o separacji małżonków. 1Zgodnie bowiem z treścią art. 61 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy: § 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. § 2. Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. § 3. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. 2W myśl art. 61 ww. ustawy: § 1. Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. § 2. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację. 3Stosownie do art. 61 ww. ustawy: § 1. Przy orzekaniu separacji stosuje się przepisy art. 57 i art. 58. § 2. Orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. 4Jak stanowi art. 61 ww. ustawy: § 1. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej. § 2. Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa. § 3. Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy. § 4. Do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy art. 60, z wyjątkiem § 3. § 5. Przepisu art. 59 nie stosuje się. Natomiast zgodnie z art. 31 § 1 cytowanej ustawy: Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Jak stanowi art. 35 ww. Kodeksu: W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Według art. 47 § 1 ww. Kodeksu: Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie zatem przysługiwało jedynie temu z rodziców, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym. W konsekwencji, aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci). Powyższe stanowisko potwierdza prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 25 lipca 2024 r., sygn. akt I SA/Kr 289/24, w którym Sąd stwierdził, że: Z powołanych uregulowań prawnych jednoznacznie wynikają przesłanki podmiotowe warunkujące skorzystanie z preferencji podatkowej dla osób samotnie wychowujących dzieci. Nie może budzić wątpliwości, że skorzystać z rzeczonej ulgi mogą jedynie osoby tam enumeratywnie wymienione, tj. samotnie wychowująca dzieci osoba będąca panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci. Wobec powyższego słuszne jest stanowisko organu, że skoro omawiana preferencja uzależniona jest również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci), to wnioskująca nie może niej skorzystać, gdyż w latach 2021-2023 była mężatką. Samo złożenie pozwu o rozwód nie jest wystarczające dla uznania danej osoby za samotnie wychowującą dziecko, ponieważ status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. Zatem nie będąc w okresie od 2021-2023 roku panną, wdową, rozwódką, ani osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, ani też osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności – nie można wnioskodawczyni przypisać statusu „osoby samotnie wychowującej dzieci”. Wskazywana przez skarżącą okoliczność pozostawania w faktycznej separacji z mężem nie może wpływać na dokonaną przez organ ocenę. Separacja prawna i separacja faktyczna to dwa różne pojęcia. Pierwsze z nich odnosi się do faktu drugie do prawa. Separacja faktyczna nie ma znaczenia prawnego w tym sensie, że nie powoduje, iż małżonkowie w świetle przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozostają w separacji o której mowa w Dziale V Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Separacja faktyczna, rozumiana jako zupełny rozkład pożycia małżonków, może stanowić podstawę do żądania orzeczenia separacji przez sąd (art. 611 § 1k.r. i op.). Oceny tej nie zmienia także zaangażowanie jedynie skarżącej w proces wychowawczy córek. W prawomocnym wyroku z 8 grudnia 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1180/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w odniesieniu do art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdził, że: W ocenie sądu, organ interpretacyjny prawidłowo wskazał, że powołany przepis wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osoby samotnie wychowującej dzieci. Zgodzić się też należy z Dyrektorem KIS, że przepis odwołuje się do statusu cywilnoprawnego takich osób, jak i faktu samotnego wychowywania dzieci /dziecka. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2 grudnia 2021 roku w sprawie sygn. akt II FSK 775/19 wyjaśnił, że ustawodawca zaliczył (ze względu na stan cywilny) do kręgu osób samotnie wychowujących dzieci dwa rodzaje podmiotów: (1) osobę, która nie pozostaje w związku małżeńskim (będącą panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację); lub (2) osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Jednakże obie kategorie podmiotów, aby mogły skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów, muszą spełnić warunek samotnego wychowywania dziecka w roku podatkowym (...). (...) Jednakże sama ta okoliczność – faktycznego samotnego wychowywania dziecka - nie jest wystarczająca dla rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Z treści powołanego przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o PIT, wynika, że obok faktycznego samotnego wychowywania dziecka, skarżący winien spełniać jeszcze jedno kryterium odnoszące się do stanu cywilnego. Mianowicie w roku podatkowym 2020, skarżący powinien mieć status osoby nie pozostającej w związku małżeńskim, bądź osoby pozostającej w związku małżeńskim, ale równocześnie w takiej sytuacji, że małżonek został pozbawiony prawa rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności (...). (...) Wskazać należy, że pozbawienie władzy rodzicielskiej i ograniczenie władzy rodzicielskiej są dwoma odrębnymi instytucjami, które przewiduje kodeks rodzinny i opiekuńczy. Uregulowane odpowiednio w art. 111 i art. 107 instrumenty ingerencji we władzę rodzicielską, są przewidziane do stosowania przy zaistnieniu różnych przesłanek, powodują także odmienne skutki. Wbrew stanowisku skarżącego, nie ma podstaw do stosowania analogii legis pomiędzy osobą całkowicie pozbawioną władzy rodzicielskiej będącą w związku małżeńskim, a osobą, która ma ograniczoną władzę rodzicielską „niemal do zera” – jak się wyraził skarżący. O ile można zgodzić się ze skarżącym, że tak silne ograniczenie władzy rodzicielskiej w praktyce równa się jej pozbawieniu, o tyle nie można uznać, że uprawnia do skorzystania przez skarżącego ze sposobu opodatkowania przewidzianego w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Jednocześnie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dzieci. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok. Z opisu sprawy wynika, że od (...) 2020 r. samotnie zamieszkuje i prowadzi Pan gospodarstwo domowe z czwórką swoich dzieci. (...) 2020 r. wystąpił Pan do Sądu Okręgowego w (...) z wnioskiem o orzeczenie separacji małżeńskiej, a w 2021 r. złożył pozew o rozwód. W 2024 r. nadal jednak był Pan formalnie w związku małżeńskim – postępowanie rozwodowe nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone. Nie została również orzeczona sądownie separacja w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (wniosek o separację złożony w 2020 r. nie doprowadził do wydania takiego orzeczenia, gdyż finalnie zdecydował się Pan na żądanie rozwodu). (...) 2021 r. sąd opiekuńczy postanowił, iż miejscem zamieszkania dwójki małoletnich wówczas córek będzie każdorazowo Pana miejsce zamieszkania, zaś matce dzieci przyznano jedynie ograniczone prawo kontaktów. Żona nie została pozbawiona władzy rodzicielskiej (ograniczenie kontaktów nie jest równoznaczne z pozbawieniem praw), ani nie odbywa kary pozbawienia wolności. Od 2021 r. faktycznie sprawuje Pan stałą, samodzielną opiekę nad dziećmi. W (...) 2021 r. wystąpił Pan o ustanowienie rozdzielności majątkowej między Panem, a żoną. (...) 2024 r. uzyskał Pan prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w (...), ustanawiające rozdzielność majątkową ze skutkiem wstecznym od (...) 2021 r. Oznacza to, że od początku 2021 r. ustaje wspólność majątkowa małżeńska – Pan i Pana żona posiadają odrębne majątki. W 2024 r. nadal zamieszkiwał Pan z czworgiem dzieci, z czego jedno dziecko (córka (...)) jest małoletnie. Pozostała trójka dzieci osiągnęła pełnoletność. Dwójka z tych pełnoletnich dzieci ((...) i (...)) w 2024 r. uzyskała własne dochody przekraczające kwotę 22 000 zł (każde z nich), natomiast jedno pełnoletnie dziecko (...) nie osiągnęło w ogóle dochodów w 2024 r. (pozostaje na Pana utrzymaniu). Małoletnia córka nie osiąga żadnych dochodów i pozostaje całkowicie na Pana utrzymaniu. Samodzielnie ponosi Pan wszelkie koszty utrzymania i wychowania najmłodszej córki oraz część kosztów utrzymania córki (...) i syna (...), a także pełne koszty utrzymania córki (...). Matka dzieci nie uczestniczy aktywnie w ich wychowywaniu, ani w codziennej opiece – jej kontakty z dziećmi zostały ograniczone orzeczeniem sądu, a obowiązek alimentacyjny wobec dzieci był przez matkę niewypełniany dobrowolnie (alimenty zasądzone wyrokiem sądu z (...) 2022 r. były egzekwowane przez komornika z uwagi na brak dobrowolnych wpłat ze strony matki). Osiąga Pan dochody z pracy najemnej opodatkowane według skali podatkowej, nie prowadzi Pan działalności gospodarczej, nie rozlicza się podatkiem liniowym, ani ryczałtowym. Korzysta Pan także z dodatku 500+ na dziecko (obecnie 800+). Mając zatem na uwadze zacytowane przepisy prawa oraz opis sprawy stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie w 2024 r. nie została spełniona przesłanka pozwalająca na uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci, tj. nie należy Pan do jednej z kategorii osób wymienionych w powołanym powyżej przepisie (nie jest Pan kawalerem, wdowcem, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonka została pozbawiona praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), stanowiącym zamknięty katalog osób uznanych przez ustawodawcę za osobę samotnie wychowującą dzieci. Jak sam Pan poinformował we wniosku, nie posiada Pan prawomocnego orzeczenia sądu o separacji i wciąż formalnie pozostaje Pan w związku małżeńskim, bowiem postępowanie rozwodowe nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone, a matka dzieci nie została pozbawiona praw rodzicielskich, ani nie odbywała kary pozbawienia wolności. Podkreślić należy, że samo złożenie pozwu o rozwód nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko, ponieważ status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa. Również separacja faktyczna (zerwanie więzi między stronami), która nie pociąga za sobą skutków prawnych w postaci prawomocnego orzeczenia sądu, nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko, ponieważ to wyłącznie do separacji orzekanej przez sąd odnoszą się przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniając w kategorii osób uprawnionych do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko osobę, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Samo ograniczenie przez sąd opiekuńczy prawa do kontaktów z dziećmi małżonce również nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko z uwagi na fakt, że przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią o możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów m.in. w przypadku osoby, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich – a zatem samo przyznanie ograniczonego prawa do kontaktów z dziećmi małżonce przez sąd jest niewystarczające dla skorzystania z ww. preferencji podatkowej. Dla możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko bez znaczenia pozostaje także fakt ustanowienia między małżonkami rozdzielności majątkowej. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwalające na skorzystanie z ww. preferencji podatkowej nie różnicują rodziców dziecka na tych, którzy posiadają wspólność majątkową, czy rozdzielność majątkową. Rozdzielność majątkowa odnosi się do ustroju małżeńskiego i nie świadczy o separacji między małżonkami, którą orzeka sąd na podstawie odrębnych przepisów. Fakt, że w 2024 r. sprawował Pan wyłączną, codzienną opiekę nad swoimi dziećmi, szczególnie nad najmłodszą córką (obecnie małoletnią), cały ciężar wychowawczy i finansowy związany z opieką nad dzieckiem spoczywał na Panu i to Panu sąd opiekuńczy powierzył stałe miejsce zamieszkania dzieci, a matce dzieci ograniczył prawo do kontaktu, co w praktyce oznacza sporadyczne wizyty, bez realnego współuczestniczenia i w konsekwencji rola matki w życiu dzieci jest znikoma – nie pozwala na uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie należy Pani do jednej z kategorii osób wymienionych w zamkniętym katalogu ustanowionym przez ustawodawcę w przywołanym wyżej art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym, skoro w 2024 r. był Pan żonaty, nie została orzeczona w stosunku do Pana separacja oraz matka dzieci nie została pozbawiona praw rodzicielskich, ani nie odbywała kary pozbawienia wolności, to nie przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem – nie kwestionując Pana zaangażowania w proces wychowawczy dzieci – należy stwierdzić, że w świetle przedstawionego opisu sprawy i obowiązującego stanu prawnego, nie przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci, na podstawie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zeznaniu rocznym za 2024 r. Na powyższe nie ma wpływu zarówno wydanie orzeczenia sądu opiekuńczego powierzającego Panu stałe miejsce zamieszkania małoletnich dzieci oraz ograniczające kontakty matki z tymi dziećmi (wskutek czego matka ma jedynie marginalny udział w życiu dzieci), jak i ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną. Także uzyskanie w 2024 r. przez Pana pełnoletnie dzieci własnych dochodów (przekraczających 22 000 zł) nie wpływa na brak możliwości skorzystania przez Pana z preferencyjnego rozliczenia jako samotny rodzic.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji. Zaznaczam, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku zdarzeniem przyszłym. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto wskazuję, że nie jestem uprawniony do analizowania i oceny dokumentów załączonych do wniosku o interpretację. Wszystkie istotne dla sprawy informacje powinny znaleźć się w opisie zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji · Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będze zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego oraz zastosuje się Pan do interpretacji. · Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej: 1) z zastosowaniem art. 119a; 2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści. · Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA): · w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo · w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA). Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.