0113-KDIPT2-2.4011.859.2022.2.SR

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 października 2022 r. złożył Pan wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 1 grudnia 2022 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 29 kwietnia 2016 r. protokołem zdawczo-odbiorczym X przekazał … (Pana siostrze) przez pełnomocnika, na którego został Pan wyznaczony, 29 lokali mieszkalnych oraz 2 lokale użytkowe w budynku przy ul. … w ….

Podstawą powyższego przekazania były:

1. decyzja nr … (znak: …) z dnia 29 lipca 2014 r. Prezydenta Miasta …,

2. decyzja … z dnia 14 stycznia 2013 r. Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Wodnej (w myśl art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze `(...)` budynki stanowią odrębne od gruntu nieruchomości).

W dniu 22 maja 2016 r. Pana siostra zmarła i Pan został właścicielem ww. nieruchomości na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 2 czerwca 2016 r., Rep. A nr ….

Z 29 lokali przekazanych protokołem, 17 lokali było zasiedlonych przez lokatorów komunalnych, a 12 lokali to były pustostany w opłakanym stanie, wymagające kompleksowego, generalnego remontu, łącznie z wymianą instalacji elektrycznej, wodno-kanalizacyjnej, kaloryferów, podłóg itd.

W dniu 9 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy w … II Wydział Cywilny zasądził wyrokiem w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, sygn. akt …, od miasta … na Pana rzecz kwotę 1 046 445,08 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty. Zapłata nastąpiła w dniu 24 sierpnia 2022 r. i odsetki stanowiły kwotę 388 212,48 zł. Łącznie Miasto przekazało odszkodowanie w kwocie 1 434 657,56 zł tytułem pożytków pobranych z nieruchomości położonej w … przy ul. … i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych, za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.

Z powyższej kwoty tytułem kosztów przekazano kwotę 172 159 zł kancelarii adwokackiej, która prowadziła sprawę odszkodowania. W konsekwencji otrzymał Pan kwotę 1 262 498,56 zł.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że:

- Data wniesienia pozwu przez Pana to 27 kwietnia 2017 r.

- Pozew dotyczył:

1. kwoty 6 517 638 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w …, przy ul. …, która była przedmiotem posiadania samoistnego Pozwanego pozostającego w złej wierze co najmniej od 2001 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r., za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

2. kwoty 852 896,77 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości w …, przy ul. …, z powodu złej gospodarki znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

3. kwota 187 199,89 zł tytułem zwrotu pożytków niepobranych przez Pozwaną z nieruchomości i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych z powodu złej gospodarki za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

4. kwota 113 845,60 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości określonej w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego od kwoty 6 902 598,75 zł wskazanej w wezwaniu do zapłaty z dnia 21 grudnia 2016 r. liczonych od dnia 29 stycznia 2017 r. do dnia poprzedzającego złożenie Pozwu, tj. do dnia 26 kwietnia 2017 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia złożenia Pozwu do dnia zapłaty.

Głównym źródłem roszczeń dochodzonych przez Powoda w ramach ww. pozwu jest prawo do nieruchomości. Nieruchomość znajduje się w obszarze objętym działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu wieczystym gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50 poz. 279). Ostatecznie w dniu 29 kwietnia 2016 r. został sporządzony protokół zdawczo-odbiorczy z przekazania 29 lokali mieszkalnych i 2 lokali użytkowych znajdujących się w nieruchomości. Dokument został podpisany przez Miasto … – X oraz poprzedniczkę prawną Powoda, tj. siostrę ….

Podstawą prawną Pana roszczeń (Powoda) związanych z bezprawnym władaniem nieruchomością przez Pozwanego był art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego.

Pismem z dnia 8 listopada 2011 r. Powód cofnął pozew w zakresie żądania zapłaty kwoty 6 517 638 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz kwoty 107 496,38 zł odpowiadającej wysokości skapitalizowanych odsetek za opóźnienie od kwoty 6 517 638 zł.

- Zgodnie z wyrokiem w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy w … II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2022 r. w … na rozprawie sprawy z powództwa … przeciwko miastu … o zapłatę:

1. zasądza od miasta … na rzecz … kwotę 1 046 445,08 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty,

2. ustala, iż Powód wygrał sprawę w 13,6% i w związku z tym winien ponieść 86,4% kosztów procesu oraz kosztów sądowych, Pozwany wygrał zaś w 86,4% i w związku z tym winien ponieść 13,6% kosztów procesu oraz kosztów sądowych, zaś szczegółowe wyliczenie tychże kosztów pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sąd zważył co następuje: powództwo zasługiwało na uwzględnienie w kształcie dochodzonym ostatecznie w całości, tj.:

· kwoty 852 896,77 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości w …, przy ul. … i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.;

· kwoty 187 199,89 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości położonej w …, przy ul. … i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych z powodu złej gospodarki za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.;

· kwoty 6 349,22 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości określonej w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego od kwoty 384 960,75 zł (stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą wskazaną w wezwaniu do zapłaty, a kwotą o którą dokonano cofnięcia powództwa) liczonych od dnia 29 stycznia 2017 r. do dnia poprzedzającego złożenie pozwu w sprawie, tj. do dnia 26 kwietnia 2017 r. oraz kwoty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1 046 445,88 zł w wysokości określonej w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego, które są podstawą żądań Powoda.

Sąd oparł się o dokumenty złożone do akt sprawy (w tym wydruki, art. 309 Kodeksu postępowania cywilnego), których prawidłowość nie była w większości kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd wziął pod uwagę opinię biegłego sądowego, którą Sąd poddał ocenie (jak i inne dowody) według art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd w sprawie oparł się na opiniach biegłego …. Opinie biegłego mają charakter kompletny, są całościowe, w związku z czym Sąd uznał je za przydatne do ustalenia okoliczności, dla których dowód ten został dopuszczony.

- … dokonał przelewu na Pana konto kwoty 1 434 657,56 zł tytułem …, zapłata wyroku sygn. akt …, a zatem kwota odszkodowania to 1 046 445,08 zł, a pozostała kwota 388 212,48 zł to odsetki za okres od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty, tj. 24 sierpnia 2022 r.

- Pana zdaniem otrzymane odszkodowanie dotyczy poniesionych strat. Gdyby szkody nie wyrządzono poprzednicy prawni Powoda (w tym siostra) przede wszystkim mieliby gdzie mieszkać (co wiąże się z kosztami) i nie zaniedbaliby tych mieszkań w takim stopniu w jakim zostały oddane (wymagają kapitalnych remontów).

- Oczywiście, że zabranie nieruchomości właścicielom na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu wieczystym gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy stanowiło szkodę rzeczywistą, co bezpośrednio wiązało się z wyrzuceniem właścicieli nieruchomości z ich mieszkań. Odszkodowanie policzone jest za okres 10 lat, a Miasto dysponowało nieruchomością przez ponad 70 lat.

- Nie prowadzi Pan i nie prowadził nigdy działalności gospodarczej. Nieruchomość nigdy nie była wykorzystywana do działalności gospodarczej. Jest Pan osobą fizyczną, aktualnie na emeryturze, a wcześniej od 1980 r. był Pan na rencie inwalidzkiej. Jest Pan po operacji tętniaka mózgu przeprowadzonej w 1980 r.

- Poniesione przez Pana koszty uzyskania odszkodowania to: 172 159 zł – obsługa prawna, 18 197,69 + 96 919,08 zł – koszty sądowe i procesu. Razem koszty uzyskania odszkodowania to 287 275,77 zł.

Pytanie

Czy zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Rozdział 3 – Zwolnienia przedmiotowe, art. 21 ust. 1 pkt 3b, odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku sądowego do wysokości otrzymanej w tym wyroku, tj. kwota 1 046 445,08 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty (łączna kwota 1 434 657,56 zł); pomniejszona o koszty uzyskania (172 159 obsługa prawna, 18 197,69 zł na rzecz Pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu, 96 919,08 zł na rzecz Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w … tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych) jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, odszkodowanie, które otrzymał Pan na podstawie prawomocnego wyroku sądowego orzeczonego w dniu 9 czerwca 2022 r. przez Sąd Okręgowy w … II Wydział Cywilny, zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Rozdział 3 – Zwolnienia przedmiotowe, art. 21 ust. 1 pkt 3b; odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku sądowego do wysokości określonej w tym wyroku, tj. kwoty 1 046 445,08 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty (łączna kwota 1 434 657,56 zł) jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Źródłem przychodów są inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Oznacza to, że przychodem z innych źródeł będzie każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.

Należy zauważyć, że każde odszkodowanie ma za zadanie wyrównanie szkody w majątku, utraconych korzyści lub szkody poczynionej na osobie (zadośćuczynienie). Odszkodowanie stanowi zawsze przychód, gdyż otrzymujący je powiększa w ten sposób swój majątek. Odszkodowanie w żadnym wypadku nie ma charakteru restytucyjnego, bowiem niczego nie przywraca a jedynie wynagradza stratę lub krzywdę. Warunkiem otrzymania każdego odszkodowania jest zdarzenie, w wyniku którego dana osoba doznała określonego uszczerbku. Nikt nie otrzyma odszkodowania, jeśli wcześniej nie zaszła przesłanka powodująca możliwość ubiegania się o nie.

Zatem, do przychodów z innych źródeł należy zaliczyć różnego rodzaju odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże odszkodowań bądź zadośćuczynień. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia z ww. tytułów są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania, czy zadośćuczynienia, konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 361 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie do treści art. 363 ww. Kodeksu:

§ 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

§ 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy dotyczy odszkodowań, które otrzymane są na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przepis ten obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia na mocy lit. b) omawianego przepisu.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że:

· W dniu 27 kwietnia 2017 r. wniósł Pan pozew, który dotyczył wypłaty:

- kwoty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, która była przedmiotem posiadania samoistnego Pozwanego pozostającego w złej wierze co najmniej od 2001 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r., za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

- kwoty tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości z powodu złej gospodarki znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

- kwoty tytułem zwrotu pożytków niepobranych przez Pozwaną z nieruchomości i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych z powodu złej gospodarki za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

- kwoty tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości określonej w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego.

· Podstawą prawną Pana roszczeń związanych z bezprawnym władaniem nieruchomością przez Pozwanego był art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego.

· Pismem z dnia 8 listopada 2011 r. cofnął Pan pozew w zakresie żądania zapłaty kwoty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz kwoty odpowiadającej wysokości skapitalizowanych odsetek za opóźnienie od tej kwoty.

· Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy zasądził na Pana rzecz:

- kwotę 852 896,77 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

- kwotę 187 199,89 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych z powodu złej gospodarki za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r.,

- kwotę 6 349,22 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości określonej w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego.

· Zapłata nastąpiła w dniu 24 sierpnia 2022 r.

Zgodnie z art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego:

Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Zgodnie natomiast z art. 224 § 2 ww. Kodeksu:

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Stosownie natomiast do art. 225 ww. Kodeksu:

Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Roszczenia uregulowane w art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy. Treścią tych roszczeń jest natomiast żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości.

W tym miejscu warto wskazać na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2017 r., III CZP 84/16, w której Sąd wskazał: „W doktrynie i w orzecznictwie wskazuje się, że roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy ma na celu – podobnie jak pozostałe roszczenia uzupełniające – przywrócenie właścicielowi równowagi ekonomicznej naruszonej bezprawną ingerencją w sferę jego własności, której nie gwarantuje roszczenie windykacyjne, przywracające jedynie władztwo nad rzeczą. Roszczenie to łączy w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego oraz roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia; może zapewnić zwrot kosztów, które właściciel poniósł w związku z koniecznością korzystania z cudzej rzeczy zamiast własnej, kompensatę utraconych korzyści, możliwych do uzyskania w razie np. oddania rzecz w najem lub dzierżawę, a także wydanie korzyści uzyskanych przez posiadacza w następstwie korzystania z cudzej rzeczy. Wynagrodzenie jest świadczeniem pieniężnym, które posiadacz rzeczy powinien spełnić z tytułu bezprawnego pozbawienia właściciela uprawnienia do korzystania z rzeczy w granicach określonych w art. 140 KC. Dochodzenie oraz wysokość tego wynagrodzenia nie zależą od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść (…); o jego rozmiarze decydują wyłącznie kryteria obiektywne w postaci cen rynkowych za korzystanie z danego rodzaju rzeczy oraz czas jej posiadania (…).

W świetle art. 224 § 2 i art. 225 KC, zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy jest posiadacz samoistny; włada rzeczą faktycznie jak właściciel (art. 336 in principio), a więc może z niej korzystać – w szczególności pobierając pożytki i inne dochody – oraz rozporządzać nią. Z art. 230 KC wynika z kolei jednoznacznie, że adresatem roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy może być również posiadacz zależny. Przepisy te nie rozstrzygają wprost, jak kształtuje się odpowiedzialność posiadacza samoistnego z tytułu pozbawienia właściciela uprawnienia do korzystania z rzeczy w sytuacji, w której oddał rzecz w posiadanie zależne. W takim przypadku posiadacz samoistny nie traci przymiotu posiadacza (art. 337 KC); władztwo faktyczne nad rzeczą sprawuje bezpośrednio posiadacz zależny, pośrednio zaś – posiadacz samoistny. Niewątpliwie jednak w tej sytuacji zakres możliwości korzystania przez posiadacza samoistnego z rzeczy ulega ograniczeniu.

Korzystanie z rzeczy obejmuje wiele uprawnień trudnych, a nawet niemożliwych, do określenia w sposób wyczerpujący. W nauce prawa tradycyjnie podkreśla się jednak znaczenie uprawnień polegających na: używaniu rzeczy na własne potrzeby, a więc w sposób nie łączący się z pobieraniem pożytków i innych dochodów z rzeczy (ius utendi), a także na pobieraniu pożytków i innych dochodów z rzeczy (ius fruendi) oraz dokonywaniu czynności faktycznych prowadzących do przetworzenia rzeczy, jej zużycia, a nawet zniszczenia (ius abutendi). Jest oczywiste, że korzystanie przez posiadacza z nieruchomości oddanej przez niego w posiadanie zależne najemcy zostaje zredukowane do pobierania pożytków cywilnych; w takim przypadku posiadacz samoistny w zasadzie nie ma możliwości wykorzystywania w inny sposób wartości użytkowej rzeczy, chociaż pozostaje ona w jego pośrednim władaniu.

W razie uznania, że posiadacz samoistny, który oddał rzecz w najem, pozostaje zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy, byłoby trudno zrozumieć przyczyny, dla których ustawodawca w art. 224 KC wyróżnił – obok tego roszczenia – roszczenie o zwrot pożytków lub ich wartości.

Obowiązek zwrotu pożytków lub ich wartości może powstać po stronie posiadacza samoistnego jedynie wtedy, gdy oddał on rzecz w posiadanie zależne w ramach stosunku prawnego przynoszącego takie korzyści. W tej sytuacji korzystanie przez posiadacza samoistnego z rzeczy polega wyłącznie na pobieraniu pożytków cywilnych, co wyłącza możliwość dochodzenia od niego wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy”.

W uchwale tej zgodzono się z tym nurtem orzecznictwa, które przyjmowało, że posiadacz samoistny rzeczy, który oddał ją w posiadanie zależne, nie ma obowiązku zaspokojenia roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy. Oddanie bowiem przez posiadacza samoistnego rzeczy w posiadanie zależne bez utraty przymiotu posiadacza, sprawia, że zakres możliwości korzystania przez niego z rzeczy uległ znacznemu ograniczeniu i w rzeczywistości został zredukowany do pobierania pożytków cywilnych. Obowiązek posiadacza samoistnego zwrotu pożytków może powstać jedynie wtedy, gdy oddał on rzecz w posiadanie zależne w ramach stosunku prawnego przynoszącego takie korzyści.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 lipca 2017 r., sygn. akt I CSK 697/15, wskazał, że akceptuje powyższe stanowisko powiększonego składu Sądu Najwyższego. Jednocześnie dostrzegł istnienie obok roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy, (które może dotyczyć zwrotu kosztów, które właściciel poniósł w związku z koniecznością korzystania z cudzej rzeczy zamiast własnej, kompensatę utraconych korzyści, możliwych do uzyskania w razie oddania rzeczy np. w dzierżawę lub najem, a także wydanie korzyści uzyskanych przez posiadacza w następstwie korzystania z rzeczy), także roszczenia o wydanie pożytków lub ich wartości. Podkreślił jednocześnie, że redakcja art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego wskazuje, że nie jest możliwe dochodzenie łącznie obu tych roszczeń od jednej osoby – roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, może być dochodzone wobec faktycznego posiadacza, a posiadacz samoistny odpowiada za zwrot pożytków, związanych z korzystaniem z rzeczy w sposób ograniczony do ich pobierania.

Wobec powyższego wskazać należy, że zasądzona na Pana rzecz kwota nie stanowi odszkodowania ani zadośćuczynienia i jako taka nie może korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zasądzona kwota nie stanowi bowiem ani pokrycia strat, które Pana lub Pana poprzednicy prawni ponieśliście (odszkodowanie) ani świadczenia z tytułu wyrządzonej krzywdy (zadośćuczynienia). Jak wynika bowiem z przedstawionego przez Pana opisu sprawy, wniósł Pan do Sądu pozew, który ostatecznie dotyczył zasądzenia na Pana rzecz kwoty tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości wraz z odsetkami. Sąd Okręgowy w dniu 9 czerwca 2022 r. wydał wyrok, w którym zasądził na Pana rzecz od miasta … kwotę 852 896,77 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r., kwotę 187 199,89 zł tytułem zwrotu pożytków pobranych z nieruchomości i znajdujących się w niej lokali mieszkalnych i użytkowych z powodu złej gospodarki za okres od dnia 1 maja 2007 r. do dnia 29 kwietnia 2016 r. oraz kwotę 6 349,22 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości określonej w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego. Tym samym, skoro w przedmiotowym sprawie wniósł Pan do Sądu pozew o zasądzenie określonej kwoty tytułem zwrotu pobranych pożytków i Sąd zasądził określoną kwotę wskazując wyraźnie, że kwota ta jest należna tytułem wartości pobranych pożytków, to zasądzona kwota nie jest odszkodowaniem ani zadośćuczynieniem, wskutek czego nie znajdzie wobec niej zastosowanie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Określona w orzeczeniu podstawa prawna zasądzonego świadczenia pieniężnego (wynikająca z żądania) przesądza w tym przypadku o jego charakterze. Nie można zgodzić się z Pana stwierdzeniem, że zasądzona kwota jest odszkodowaniem, które dotyczy poniesionych strat – gdyby szkody nie wyrządzono Pana poprzednicy prawni (w tym siostra) mieliby gdzie mieszkać (co wiąże się z kosztami) i nie zaniedbaliby tych mieszkań w takim stopniu w jakim zostały oddane (wymagają kapitalnych remontów).

Wskazać należy, że to roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy ma na celu przywrócenie właścicielowi równowagi ekonomicznej naruszonej bezprawną ingerencją w sferę jego własności, której nie gwarantuje roszczenie windykacyjne, przywracające jedynie władztwo nad rzeczą. Jak wskazał Sąd Najwyższy w powołanej uchwale, roszczenie to może zapewnić zwrot kosztów, które właściciel poniósł w związku z koniecznością korzystania z cudzej rzeczy zamiast własnej, kompensatę utraconych korzyści, możliwych do uzyskania w razie np. oddania rzecz w najem lub dzierżawę.

Jednak wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie wycofał Pan pozew w zakresie roszczenia o wypłatę wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, w rezultacie Pana pozew dotyczył jedynie wypłaty kwoty tytułem pobranych pożytków. Okoliczność, że Pana poprzednicy prawni ponieśli szkodę wskutek zabranie nieruchomości na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze`(...)`(Dz.U. Nr 50, poz. 279), nie zmienia charakteru zasądzonej kwoty.

Skoro zatem przedmiotowe świadczenie nie ma charakteru odszkodowawczego to nie może ono korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie żadnego z przepisów zawartych w katalogu zwolnień, a więc także z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Co prawda ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody, czy odszkodowania, jednakże dokonując jego wykładni nie należy odbiegać od rozumienia jakie temu pojęciu zostało nadane w systemie prawa cywilnego. O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują co do zasady przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. Natomiast przedmiotowe świadczenie jako niesłużące naprawieniu szkody, nie ma charakteru odszkodowawczego, podobnie jak korzystanie z nieruchomości przez posiadacza zależnego nie oznacza wyrządzenia jej właścicielowi szkody tylko dlatego, że nie łączy ich ważny stosunek prawny.

W świetle powyższego należy zatem stwierdzić, że świadczenie otrzymane przez Pana z tytułu zwrotu pobranych pożytków nie może korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazane świadczenie nie jest odszkodowaniem. Tym samym kwota wypłacona Panu tytułem zwrotu pobranych pożytków na podstawie wyroku sądowego stanowi przychód, o którym mowa w 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania odsetek od zasądzonych świadczeń na wstępie należy wyjaśnić, że kwestię prawną odsetek reguluje art. 481 ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Ponadto zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.):

Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z ww. przepisem:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do wspomnianego artykułu, wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która:

- nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym,

- jest wolna od podatku dochodowego lub

- nie rodzi obowiązku zapłaty podatku w związku z zaniechaniem jego poboru w drodze rozporządzenia Ministra Finansów.

Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie kwestię opodatkowania odsetek od nieterminowej wypłaty należności zwolnionych z opodatkowania.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że jak wskazano powyżej – stosownie do zacytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ewentualnemu zwolnieniu podlegać mogą jedynie odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest wolna od podatku dochodowego, bądź nie rodzi obowiązku zapłaty podatku w związku z zaniechaniem jego poboru w drodze rozporządzenia Ministra Finansów. Tymczasem należność główna, którą otrzymał Pan tytułem pobranych pożytków, stanowi Pana przychód, o którym mowa w 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Zatem, odsetki od należności głównej nie mogą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Reasumując, świadczenie pieniężne otrzymane przez Pana na podstawie wyroku sądu z tytułu pobranych pożytków nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynikające z wyroku sądowego należne odsetki od ww. świadczenia również nie korzystają ze zwolnienia i stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem, wypłacone Panu kwoty tytułem pobranych pożytków z nieruchomości oraz skapitalizowane odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja stanowi ocenę Pana stanowiska w kontekście postawionego pytania oraz wskazanych przez Pana we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego będących przedmiotem interpretacji. Interpretacja nie odnosi się do możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu kosztu obsługi prawnej oraz kosztów sądowych i procesu.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.), opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Należy wskazać, że przy wydawaniu niniejszej interpretacji tutejszy Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).