Wnioskodawca planuje zawarcie umowy pożyczki jako pożyczkobiorca na kwotę 1 000 000 euro, bez oprocentowania, z terminem spłaty wynoszącym do 15 lat. Pożyczkodawcą będzie jego znajomy, prowadzący działalność gospodarczą. Organ podatkowy uznał, że uzyskanie przez Wnioskodawcę takiej nieoprocentowanej pożyczki skutkuje powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, który podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Organ stwierdził, że w warunkach rynkowych uzyskanie tak dużej kwoty na długi okres kredytowania od podmiotu udzielającego pożyczek wiąże się z koniecznością zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Brak takiego wynagrodzenia stanowi dla Wnioskodawcy nieodpłatne przysporzenie majątkowe.
Dołącz do doradców podatkowych korzystających z Fiscalex
Uzyskaj dostęp do największej bazy interpretacji podatkowych w Polsce. Zaawansowane wyszukiwanie, analiza AI i podsumowania interpretacji w jednym miejscu.
Rozpocznij bezpłatny okres próbnySzanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
5 kwietnia 2022 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:
Wnioskodawca ma zamiar zawrzeć umowę pożyczki w charakterze pożyczkobiorcy. Pożyczka będzie na większą kwotę, przykładowo 1 000 000 euro (słownie jeden milion euro). Pożyczka nie będzie oprocentowana. Spłata pożyczki przewidziana jest w terminie do 15 lat od daty zawarcia umowy pożyczki. Istnieje pewne ryzyko braku spłaty kwoty pożyczki niemniej jednak pożyczka będzie zabezpieczona wekslem podpisanym przez pożyczkobiorcę.
Wnioskodawca jest rezydentem podatkowym w Polsce. Posiada obywatelstwo Republiki Macedonii. Pożyczka nie ma związku z żadną działalnością gospodarczą Pożyczkobiorcy. Wnioskodawca przeznaczy środki uzyskane tytułem pożyczki na cele osobiste celem zaspokojenia własnych potrzeb.
Pożyczkodawcą będzie znajomy (osoba fizyczna) niespokrewniony z Wnioskodawcą, tj. niezaliczająca się do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, darząca Wnioskodawcę dużym szacunkiem z uwagi na kwestie osobiste.
Pożyczkodawca prowadzi działalność gospodarczą indywidualnie oraz w formie spółki cywilnej. Jest czynnym podatnikiem VAT (podatek od towarów i usług). Pożyczkodawca prowadzi tylko działalność gospodarczą – nie pracuje na umowę o pracę/zlecenia/dzieło itp. Pożyczka będzie udzielona z zysku wypracowanego w ramach działalności gospodarczej Pożyczkodawcy. Pożyczkodawca udzielał i będzie udzielać pożyczek na finansowanie działalności w spółkach, w których jest udziałowcem. Nie są to pożyczki „sporadyczne”, potrafi ich być po kilka w roku. Pożyczki są również udzielane poza Polską, np. na Cyprze, lub innym bliskim osobom fizycznym (spoza rodziny Pożyczkodawcy). Przedmiotem działalności gospodarczej pożyczkodawcy wpisanym w CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej) nie jest pośrednictwo finansowe i udzielanie kredytów (pożyczek).
Pożyczkodawca ma małżonka, z którym łączy go ustawowa wspólność majątkowa. Małżonek pożyczkodawcy również jest rezydentem podatkowym w Polsce.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Przepis art. 11 ust. 2 cytowanej ustawy wskazuje, że wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem ust. 2c oraz art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.
Natomiast art. 11 ust. 2a ww. ustawy stanowi, że wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Równocześnie, w myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają definicji pojęcia nieodpłatnego świadczenia. Dokonując zatem wykładni gramatycznej, za nieodpłatne świadczenie uznać należy świadczenia nie wymagające opłaty, takie, za które się nie płaci, bezpłatne (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN 2003 r.). Zatem należy przyjąć, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu. Nieodpłatne świadczenie w znaczeniu prawa podatkowego obejmuje nie tylko świadczenie w rozumieniu prawa cywilnego (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy.
Umowa pożyczki uregulowana została w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. W myśl art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Mając na uwadze cytowany przepis należy stwierdzić, że na gruncie Kodeksu cywilnego umowa pożyczki jest umową nieodpłatną. Niemniej jednak umowa ta może mieć charakter odpłatny. Odpłatność można ustalić w różny sposób, np. w postaci oprocentowania wyrażonego w pieniądzu, przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości, zezwolenia na korzystanie z rzeczy, udziału w zysku osiągniętym przez pożyczkobiorcę.
Należy podkreślić, że jeżeli strony w umowie pożyczki zastrzegły brak odpłatności w postaci odsetek, to fakt ten nie rodzi skutków podatkowych w postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia. W konsekwencji na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymanie nieoprocentowanej pożyczki jest obojętne podatkowo.
Biorąc pod uwagę kontekst prawny i faktyczny sprawy należy stwierdzić, że jeżeli strony umowy pożyczki ustaliły, że pożyczka zostanie udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy kapitału, to oznacza, że udzielona pożyczka ma charakter nieodpłatny.
Skoro tak, to nieoprocentowana pożyczka, którą Wnioskodawca zaciągnął u ww. osoby fizycznej nie powoduje powstania po jego stronie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, a tym samym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.
Swoje stanowisko Wnioskodawca podpiera wydanymi w podobnych sprawach interpretacjami indywidualnymi Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:
– z 14 lutego 2018 r., sygn. 01I2-KDIL3-2.4011.69.2018.1.DJ;
– z 8 stycznia 2020 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.634.2019.1.JM.
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Pojęcie przychodu – przychody z nieodpłatnych świadczeń
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), który zawiera ogólną definicję przychodu:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Pojęcie przychodu wiąże się z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Ustawodawca odróżnia przy tym przysporzenia, które mają charakter:
– pieniężny – pieniądze i wartości pieniężne;
– niepieniężny – świadczenia w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa), nieodpłatne świadczenia inne niż świadczenia w naturze (otrzymane usługi lub świadczenia polegające na udostępnianiu rzeczy lub praw).
Zgodnie z ugruntowanym poglądem, pojęcie „świadczenia” na gruncie przepisów o podatku dochodowym ma szersze znaczenie niż w prawie cywilnym. Nieodpłatne świadczenie obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osoby, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Otrzymanie nieodpłatnego świadczenia następuje w stosunku dwustronnym – świadczeniodawca ma wolę przekazania czegoś nieodpłatnie, a świadczeniobiorca godzi się na przyjęcie takiego świadczenia. Uzyskaniem nieodpłatnego świadczenia nie może być natomiast sytuacja niezależna od woli świadczeniobiorcy.
Zasady ustalania wartości świadczeń w naturze, innych nieodpłatnych świadczeń i świadczeń częściowo odpłatnych regulują art. 11 ust. 2-2c ustawy. W szczególności, zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy:
Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Nieodpłatne świadczenia mogą być uzyskiwane z różnych źródeł. W szczególności, ustawodawca wymienia wprost takie świadczenia jako:
– przychody ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy),
– przychody z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 1 pkt 8 ustawy),
– przychody z innych źródeł (art. 20 ust. 1 ustawy):
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: (…) inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Jednocześnie, nie każde nieodpłatne świadczenie generuje obowiązek zapłaty podatku. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy:
Wolne od podatku dochodowego są wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20.
Wolne od podatku są zatem nieodpłatne świadczenia uzyskane w bliskich relacjach rodzinnych.
Definicja pożyczki zawarta w art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.) nie wskazuje oprocentowania lub innej odpłatności za korzystanie z przedmiotu pożyczki jako przedmiotowo istotnego składnika treści czynności prawnej (essentialia negotii) umowy pożyczki. Nie przesądza to jednak o neutralności podatkowej uzyskania pożyczki bez wynagrodzenia.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jasno określa co jest przychodem, którego osiągnięcie prowadzi do powstania obowiązku podatkowego. Odnosi się przy tym do ogólnych standardów relacji gospodarczych, do warunków rynkowych świadczenia usług lub udostępniania rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku.
W warunkach rynkowych pożyczka funkcjonuje jako typ świadczenia, za które, aby z niego skorzystać, co do zasady należy zapłacić. Najczęściej wynagrodzeniem za korzystanie ze środków pieniężnych przekazanych tytułem pożyczki są odsetki naliczane od kwoty pożyczki. Inaczej mówiąc, udzielenie pożyczki jest usługą, która na rynku finansowym ma określoną wartość.
Jednocześnie w rzeczywistości gospodarczej funkcjonują różne sytuacje udzielania pożyczek – począwszy od pożyczek w znacznych kwotach zaciąganych na cele działalności gospodarczej, przez pożyczki udzielane na warunkach promocyjnych przez podmioty gospodarcze, pożyczki na cele prywatne uzyskiwane od osób z najbliższej rodziny, aż po drobne, krótkotrwałe pożyczki udzielane w ramach stosunków prywatnych osób fizycznych (np. pożyczenie koleżance 100 zł na klika dni). Stąd ustalenie, jakie skutki podatkowe powstaną po stronie podatnika, któremu udzielono nieoprocentowanej pożyczki, każdorazowo wymaga szczegółowej analizy indywidualnych okoliczności jego sprawy.
W analizowanym przypadku zostanie Panu udzielona pożyczka o znacznej wartości (jako przykładową kwotę podał Pan 1 000 000 euro). Umowa będzie zawarta na okres 15 lat, a więc pożyczka będzie miała charakter długoterminowy. Umowa nie będzie przewidywała konieczności zapłaty odsetek, czyli nie będzie Pan płacił na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenia za korzystanie z jego kapitału.
Pożyczkodawcą będzie osoba, która udziela pożyczek w sposób regularny (m.in. na rzecz podmiotów gospodarczych). Pożyczka zostanie sfinansowana środkami, jakie pożyczkodawca uzyska ze swojej działalności gospodarczej.
W przedstawionych okolicznościach faktycznych będą spełnione przesłanki uznania otrzymania nieprocentowanej pożyczki za nieodpłatne świadczenie na Pana rzecz. W warunkach rynkowych uzyskanie tak dużej kwoty pieniężnej na tak długi okres kredytowania od podmiotu udzielającego pożyczek wiąże się z koniecznością zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału pożyczki (najczęściej w formie odsetek). Pan nie będzie płacił takiego wynagrodzenia. Tym samym uzyska Pan od pożyczkodawcy świadczenie mające konkretny wymiar finansowy – usługę o określonej wartości rynkowej, bez obowiązku realizacji świadczenia wzajemnego (zapłaty wynagrodzenia).
Pana przysporzeniem majątkowym będzie brak obowiązku zapłaty wynagrodzenia za korzystanie ze środków pożyczki, które musiałby Pan zapłacić, gdyby pożyczkodawca udzielił Panu pożyczki na warunkach rynkowych.
Dla kwalifikacji tego świadczenia nie ma przy tym znaczenia przedmiot działalności pożyczkodawcy wskazany w CEIDG. Przepisy o nieodpłatnych świadczeniach nie odnoszą się bowiem do kryterium zarejestrowania działania podmiotu, który realizuje nieodpłatne świadczenie, jako przesłanki, która miałaby różnicować skutki podatkowe uzyskania takiego świadczenia.
Podsumowując, wbrew Pana stanowisku, uzyskanie przez Pana nieoprocentowanej pożyczki w warunkach opisanego zdarzenia przyszłego będzie dla Pana skutkować powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przychód ten należy zakwalifikować jako pochodzący z tzw. innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy). Będzie podlegał opodatkowaniu na tzw. zasadach ogólnych, według skali podatkowej (art. 27 ustawy). W szczególności nie będzie miało do niego zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Interpretacje, które powołał Pan w swoim stanowisku dotyczą indywidualnych spraw odrębnych podmiotów. Niemniej jednak, w toku rozważań nad sposobem rozstrzygnięcia Pana wniosku miałem na względzie prezentowane w nich stanowiska i argumenty.
– Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
– Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
– w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
– w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).
Fiscalex • Automatyczne wyszukiwanie interpretacji • Anuluj w każdej chwili