Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe w części dotyczącej skutków podatkowych sprzedaży udziału w lokalu mieszkalnym i garażu nabytego w 2007 r. oraz zaliczenia spłaty zobowiązania na rzecz byłej małżonki do kosztów uzyskania przychodów i nieprawidłowe w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 stycznia 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 25 stycznia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania przychodu ze sprzedaży nieruchomości. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 19 marca 2022 r. (wpływ 24 marca 2022 r.) oraz pismem z 26 kwietnia 2022 r. (wpływ 4 maja 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W (`(...)`) 1999 r. zawarł Pan związek małżeński z I. K.

W kwietniu 2007 r. ustanowił Pan rozdzielność majątkową.

W dniu (`(...)`) 2007 r. podpisał Pan z I. K. umowę kredytu hipotecznego nominowanego do CHF wg kursu walut dla CHF obowiązującego w banku. Podpisali ją Państwo jako małżonkowie "pozostający w ustroju wspólności majątkowej" na zakup lokalu mieszkalnego i sfinansowanie jego remontu. Akt notarialny podpisali Państwo (`(...)`) 2007 r., w którym nabyli Państwo "po połowie lokal mieszkalny wraz z udziałem nieruchomości wspólnej" oraz "lokal niemieszkalny – garaż jednoprzestrzenny".

Z mieszkania wyprowadził się Pan w (`(...)`) 2016 r.

Rozwód otrzymali Państwo w (`(...)`) 2017 r. Podziału majątku nie było.

Zawarli Państwo ugodę ustną, wg której I. K. z dwójką Państwa synów będzie mieszkała w mieszkaniu do (`(...)`) 2018 r., tj. do ukończenia szkoły przez starszego syna, po czym mieszkanie wraz z miejscem garażowym zostanie sprzedane i spłacony zostanie kredyt hipoteczny (do tej pory kredyt spłacali Państwo po 1/2 zobowiązania).

Tak się nie stało. I. K. odmawiała sprzedaży mieszkania i miejsca garażowego (tym samym zmuszając Pana do dalszego spłacania kredytu). Od lipca 2019 r. nie płaciła swojej części raty kredytu, tym samym zmusiła Pana do spłacania całości raty (tj. około (`(...)`) zł miesięcznie).

W (`(...)`) 2019 r. złożył Pan wniosek do Sądu o zniesienie współwłasności. Ciągle sam spłacał Pan raty kredytu, od (`(...)`) 2020 r. miał Pan zaległości w opłacaniu rat.

2 kwietnia 2021 r. Sąd wydał postanowienie:

1. Znieść współwłasność lokalu mieszkalnego w T. w ten sposób, że opisany powyżej lokal przyznać Panu na wyłączną własność wraz z miejscem parkingowym nr (`(...)`) znajdującym się w garażu.

2. Zasądzić od Pana na rzecz I. K. tytułem spłaty (`(...)`) zł płatną w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku. Mieszkanie wraz z miejscem garażowym w wyniku decyzji Sądu było wycenione przez biegłego rzeczoznawcę sądowego. Przed wydaniem wyroku Sąd miał informację (co jest w protokole): "My kredyt wzięliśmy w kwocie ok. (`(...)`) franków. W umowie kwota jest opisana w złotych. Spłaciliśmy do chwili obecnej około (`(...)`) franków. Na pewno na (`(...)`) 2021 r. pozostała kwota (`(...)`) franków. Ta kwota wynika z zaświadczenia, które otrzymałem z banku S. w lutym br.".

3. Zasądzić od uczestniczki I. K. na rzecz Pana rzecz kwotę (`(...)`) zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od (`(...)`) 2021 r. do dnia zapłaty (za niepłacone raty kredytu).

Nie widząc jakichkolwiek możliwości rozliczenia z I. K. w przyszłości rat kredytu spłacanych w całości przez Pana, podjął Pan decyzję o sprzedaży mieszkania i miejsca garażowego. Już od dawna nie miał Pan pieniędzy na spłaty rat kredytu. Musiał Pan płacić alimenty (`(...)`) zł na młodszego syna i utrzymać na studiach starszego syna. Matka I. K. od (`(...)`) 2019 r. nie płaciła na niego przyrzeczonych alimentów.

Przed sprzedażą musiał Pan spłacić wpisaną do KW wzmiankę o toczącej się egzekucji z nieruchomości w sprawie (`(...)`) należącej do dłużnika I. K. – udział 1/2 części – przyłączenie do toczącej się egzekucji.

(`(...)`) 2021 r. podpisał Pan ugodę z Ł. W. i zapłacił Pan kwotę (`(...)`) zł – w celu wykreślenia wpisu.

Musiał Pan wpłacić niedopłaty kredytu hipotecznego tytułem zaległości do banku w okresie od (`(...)`) 2021 r. do (`(...)`) 2021 r. – kwotę (`(...)`) zł. Z tej kwoty połowę, tj. (`(...)`) zł raty kredytu za I. K.

Spłacił Pan zobowiązanie do wspólnoty mieszkaniowej tytułem zaległości w opłacaniu czynszu – (`(...)`) zł.

W dniu (`(...)`) 2021 r. sporządzono akt notarialny – sprzedał Pan lokal mieszkalny wraz z miejscem garażowym za kwotę (`(...)`) złotych.

Kwota została wpłacona do banku na spłatę kredytu hipotecznego.

Po rozliczeniu bank zwrócił Panu (`(...)`) złotych.

Kredytu spłacił Pan (`(...)`) zł, w tym za I. K. (`(...)`) zł.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Do księgi wieczystej nr KW (…) jako właściciel zakupionego lokalu w dniu (…) 2007 r. w dziale II zostali wpisani: I. K. - wielkość udziału 1/2, S. K. - wielkość udziału 1/2.

Również do księgi wpisano w dziale IV: Rodzaj hipoteki (roszczenia) - hipoteka umowna kaucyjna (…) zł, słownie: (…) złotych „na zabezpieczenie należności banku wynikającej z umowy kredytu (kwota wraz z odsetkami, innymi opłatami oraz kosztami)”.

Nabycie lokalu mieszkalnego nastąpiło do majątków odrębnych po 1/2 lokalu.

Zgodnie z umową kredytową nr (…) z dnia (…) 2007 r. „Kredytobiorcy ponoszą solidarnie odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy Kredytu”.

Według Pana to oznacza, że zarówno Pan jak i była małżonka, byliście odpowiedzialni za spłatę całości zobowiązania wobec banku wynikające z zaciągniętego kredytu i umowy o kredyt.

Pan dołożył wszelkich starań, aby ww. kredyt spłacić. Innej możliwości, aby spłacić kredyt, Pan nie widział. Była małżonka nie uczestniczyła od (…) 2019 r. w spłacie kredytu, nie przejmowała się nim w ogóle.

Dla Pana istotne jest, czy powinien Pan składać PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)-39 za rok 2021. Jeżeli tak, to czy do kosztów uzyskania przychodu może Pan zaliczyć wszelkie koszty związane ze spłatą kredytu, te, które wymienił Pan w przesłanym wcześniej piśmie.

Fakt, że ponosił Pan solidarną odpowiedzialność za zaciągnięty kredyt, nałożył na Pana obowiązek spłacenia go w całości, mimo że była małżonka nie była spłatą kredytu zainteresowana, co Pan uczynił. Spłacił Pan kredyt za małżonkę i za siebie - innej możliwości nie ma, żeby kredyt był spłacony. Nikt nie zwolnił byłej małżonki z obowiązku spłaty kredytu. Sąd nie wziął pod uwagą ciążącego na mieszkaniu obowiązku kredytowego, przyznając Panu prawo do lokalu, lokalu zadłużonego.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej z (…) 2007 r. nastąpiło w formie aktu notarialnego.

Zgodnie z aktem notarialnym Repertorium (…), z § 2 wynika, cyt.: „Stawiający oświadczają, iż z dniem (…) 2007 roku ustanawiają rozdzielność majątkową”.

Po podpisaniu rozdzielności majątkowej w dn. (…) 2007 r. nie podpisywał Pan żadnych innych dokumentów zmieniających ten stan rzeczy.

Przedmiotem Pana zapytania jest sprzedaż 1/2 nieruchomości.

Pytania

1. Czy ma Pan składać do Urzędu Skarbowego PIT-39 za rok 2021 (nie wie Pan, jak ustalić moment nabycia)?

2. Czy spłata kredytu hipotecznego, spłata zaległości, spłata hipoteki, czynszu – to wszystko to koszty uzyskania przychodu?

Pana stanowisko w sprawie

Uważa Pan, że nie ma Pan obowiązku składania PIT-39 za rok 2021.

Z faktycznego podpisania rozdzielności majątkowej w kwietniu 2007 r. zrezygnowali Państwo podpisując w sierpniu 2007 r. kredyt hipoteczny jako małżonkowie "pozostający w ustroju wspólności majątkowej". Kredyt był przeznaczony na zakup mieszkania i jego remont. Przed podpisaniem aktu ponownie podpisali Państwo rozdzielność majątkową, z której zrezygnowali Państwo, podpisując kredyt. Mimo że w akcie notarialnym, w którym nabyli Państwo "po połowie lokal mieszkalny wraz z miejscem garażowym", to jesteście Państwo zobligowani solidarnie spłacać kredyt (po 1/2 każdy z Państwa).

Według Pana jest to moment nabycia, ale może się Pan myli.

Jednak fakt przyznania mieszkania i miejsca garażowego jednemu z małżonków nie oznacza zwolnienia drugiego małżonka ze zobowiązań kredytowych wobec banku. Kredyt hipoteczny został zaciągnięty przez oboje małżonków, to mimo postanowienia Sądu, każdy z nich nadal pozostaje dłużnikiem banku.

I. K. już od (`(...)`) 2019 r. przestała płacić swoją część (czyli 1/2 raty kredytu), wymuszając tę opłatę na Panu, nie licząc się z tym, skąd Pan mam brać pieniądze na zapłatę. Nie wyrażała zgody na sprzedaż mieszkania, co o wiele szybciej rozwiązałoby problem i zakończyło spłatę kredytu.

Uważa Pan, że zachodzą tu istotne powody przemawiające za uwzględnieniem wszystkich opisanych sytuacji, które Pana spotkały, aby w razie potrzeby uznać kwoty wydane na odkupienie hipoteki od Pana Ł. W. i spłatę zaległości rat kredytowych I. K. oraz spłatę jej części kredytu hipotecznego za pieniądze ze sprzedaży lokalu mieszkalnego i miejsca garażowego za koszty uzyskania przychodu.

Za dzień nabycia przedmiotowego lokalu mieszkalnego uważa Pan datę (…) 2007 r., tj. dzień podpisania umowy kredytowej, która w całości przeznaczona była na zakup mieszkania. Z zapisu tej umowy wynika, cyt.: „Kredytobiorcy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązanie wynikające z umowy kredytu”. W celu zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu na nieruchomość ustanowiona została hipoteka kaucyjna do wysokości (…) zł.

Ma Pan nadzieję, że przepisy w Polskim Ładzie będą dla Pana sytuacji przychylne, korzystne.

Za dzień nabycia przedmiotowego lokalu mieszkalnego uważa Pan datę (…) 2007 r., tj. dzień podpisania umowy kredytowej, która w całości przeznaczona była na zakup mieszkania. Z zapisu tej umowy wynika, cyt.: „Kredytobiorcy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązanie wynikające z umowy kredytu”. W celu zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu na nieruchomość ustanowiona została hipoteka kaucyjna do wysokości (…) zł.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Źródła przychodów

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

Źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d. innych rzeczy

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz wymienionych praw majątkowych przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw majątkowych następuje po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw majątkowych w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i wymienionych praw istotne znaczenie ma ustalenie daty nabycia nieruchomości.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „nabycie”, a także nie wskazuje, czy ma to być nabycie odpłatne czy nieodpłatne. Nie określa również, na podstawie jakiej czynności prawnej może nastąpić nabycie nieruchomości, ich części oraz udziału w nieruchomości lub praw majątkowych. Zatem pojęcie to należy rozumieć szeroko, co oznacza, że z nabyciem nieruchomości lub praw majątkowych wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mamy do czynienia z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości lub tych praw, bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci własności rzeczy lub praw.

Interpretacja pojęcia „nabycie” została przedstawiona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 1489/08, w którym Sąd stwierdził, że aby ustalić, jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu, należy odwołać się do regulacji zawartych w prawie cywilnym.

Według Kodeksu cywilnego nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy. Zatem, aktywa majątkowe ulegają zwiększeniu. Przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Jak wskazano wyżej, moment przeniesienia prawa własności w prawie podatkowym określany jest zgodnie z normami prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.):

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo, że strony inaczej postanowiły.

Należy zatem wskazać, że nabyciem w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest każda czynność, na mocy której na osobę fizyczną – nabywcę, przechodzi własność nieruchomości, bez względu na to, czy nabycie następuje w sposób odpłatny czy nieodpłatny.

Z informacji przedstawionych przez Pana wynika, że:

1. w 1999 r. zawarł Pan związek małżeński;

2. (…) 2007 r. ustanowił Pan aktem notarialnym rozdzielność majątkową;

3. po podpisaniu rozdzielności majątkowej nie podpisywał Pan żadnych innych dokumentów zmieniających ten stan rzeczy;

4. (`(...)`) 2007 r. nabył Pan do swojego majątku odrębnego udział w lokalu mieszkalnym i lokalu niemieszkalnym (garażu) w wysokości 1/2, a drugą część udziału nabyła Pana ówczesna małżonka;

5. w (`(...)`) 2017 r. orzeczono rozwód bez podziału majątku;

6. w wyniku postanowienia Sądu z (`(...)`) 2021 r. nabył Pan cały udział w ww. lokalu mieszkalnym i lokalu niemieszkalnym w ramach zniesienia współwłasności ze spłatą na rzecz byłej małżonki;

7. (`(...)`) 2021 r. sprzedał Pan ww. lokal;

8. za datę nabycia ww. lokalu mieszkalnego uważa Pan 2007 rok.

Stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami

Stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).

Przepis art. 31 § 1 Kodeksu stanowi, że:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ustawodawca ukształtował jako wspólność łączną, bezudziałową.

Zgodnie z art. 33 pkt 1 i 2 Kodeksu:

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej; przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Zgodnie z art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

Małżonkowie – poprzez zawarcie stosownej umowy – mogą ustanawiać ustrój majątkowy w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Umowy takie w zakresie, w jakim ustanawiają zasadę kształtującą ustrój majątkowy, działają na przyszłość i mają charakter organizacyjny.

Ponadto, w doktrynie prawa rodzinnego podkreśla się, że w przypadku majątku osobistego małżonek pozostaje w stosunku do niego podmiotem wyłącznie uprawnionym, co oznacza, że jego uprawnienia do dysponowania przedmiotami wchodzącymi w skład majątku osobistego nie podlegają co do zasady żadnym ograniczeniom, w tym wynikającym z przepisów prawa rodzinnego, takim jak konieczność uzyskania zgody współmałżonka co do możliwości rozporządzania konkretnym składnikiem majątku osobistego.

Co do zasady, z chwilą ustania wspólności ustawowej, wspólność dotychczas bezudziałowa zostaje zastąpiona przez współwłasność w częściach ułamkowych. Od tej chwili małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, niezależnie od tego, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do jego powstania.

Stosownie natomiast do art. 501 wspomnianej ustawy:

W razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3.

Wskazał Pan, że w 2021 r. sprzedał Pan w całości lokal mieszkalny. Powziął Pan w wątpliwość, jak ustalić moment nabycia ww. lokalu mieszkalnego i prawidłowo rozliczyć jego sprzedaż w zeznaniu podatkowym PIT-39.

Odpłatne zbycie udziału w nieruchomości nabytej w drodze umowy kupna - sprzedaży

W omawianej sprawie bezsporny jest fakt, że prawo własności 1/2 udziału w lokalu mieszkalnym i niemieszkalnym nabył Pan w 2007 r. w drodze umowy kupna-sprzedaży, do majątku odrębnego.

Zatem sprzedaż w 2021 r. udziału w części nabytej w 2007 r. nie stanowi dla Pana źródła przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, do dnia sprzedaży upłynęło 5 lat.

Odpłatne zbycie udziału w nieruchomości nabytej w wyniku zniesienia współwłasności

Odrębną kwestią jest natomiast nabycie drugiej części udziału w lokalu mieszkalnym w wyniku zniesienia współwłasności, które nastąpiło w 2021 r.

Celem postępowania o zniesienie współwłasności, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740) jest nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy, która stanowi przedmiot współwłasności.

Stosownie do art. 195 Kodeksu cywilnego:

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Zgodnie z art. 210 § 1 ww. Kodeksu:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

W myśl art. 211:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zgodnie natomiast z art. 212 § 1:

Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności. Zniesienie współwłasności nie stanowi nabycia rzeczy, jeżeli mieści się w ramach udziału jaki przypadał byłym współwłaścicielom w rzeczy wspólnej i odbył się bez spłat i dopłat.

W przypadku, gdy udział danej osoby ulega powiększeniu, musi być traktowany w kategorii nabycia. Analogicznie, okoliczność, odpłatnego przekazania udziału, traktowana być musi w kategorii zbycia, gdyż w ten sposób zmianie ulega zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą (tu nieruchomością), jak też stan jej majątku osobistego.

W wyniku dokonania zniesienia współwłasności możliwe jest zatem przyznanie rzeczy jednej osobie, przy jednoczesnym zobowiązaniu do dokonania spłat na rzecz pozostałych współwłaścicieli. Wówczas osoba otrzymująca w całości daną rzecz nabywa w niej udział ponad udział dotychczas posiadany i przysługujący jej w tej rzeczy. Konsekwencją tego jest zbycie udziału w rzeczy po stronie tego współwłaściciela, który w zamian przysługującego mu udziału w rzeczy otrzyma spłatę pieniężną.

Wówczas mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem (nabyciem) udziału w nieruchomości, które wyczerpuje dyspozycję przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Użyte w wyżej powołanym art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie „odpłatne zbycie” oznacza każde przeniesienie prawa własności lub innych praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin odpłatne zbycie obejmuje zatem szeroki zakres czynności. Określenie „zbycie” odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności, nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży, czy zamiany, lecz ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, których skutkiem jest przeniesienie prawa własności do całej rzeczy lub udziału. Pod pojęciem „odpłatnego zbycia” należy rozumieć zatem każde zdarzenie i każdą czynność prawną, w wyniku których dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości (lub udziału w niej) za wynagrodzeniem.

Tym samym zniesienie współwłasności polegające na przyznaniu Panu lokalu mieszkalnego na własność stanowi dla Pana „nowe” nabycie.

Pana skutki podatkowe w zakresie sprzedaży przedmiotowego lokalu mieszkalnego wraz z miejscem garażowym

Zbycie w 2021 r. 1/2 udziału nabytego w 2021 r. w wyniku zniesienia współwłasności stanowić będzie zatem źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ww. ustawy, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)- c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

Stosownie do art. 30e ust. 2 ww. ustawy:

Podstawą obliczenia podatku jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Stosownie do art. 30e ust. 4 ww. ustawy:

Po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, wykazać:

1. dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) i obliczyć należny podatek dochodowy od dochodu, do którego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 131, lub

2. dochody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131.

Zgodnie z art. 30e ust. 5:

Dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł.

Przy czym, zgodnie z art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy:

Przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

Przedstawił Pan informacje, z których wynika, że:

1. Sąd zasądził spłatę na rzecz Pana byłej żony w wysokości (…) zł w zamian za przyznanie Panu na własność przedmiotowego lokalu mieszkalnego wraz z miejscem garażowym;

2. spłacił Pan zobowiązanie kredytowe byłej żony wobec banku w kwocie (`(...)`) zł;

3. zapłacił Pan kwotę (…) zł za wykreślenie z KW wpisu o toczącej się egzekucji;

4. spłacił Pan zadłużenie w banku z tytułu niespłaconych przez Pana byłą żonę rat kredytu w kwocie (…) zł;

5. spłacił Pan zobowiązanie do wspólnoty mieszkaniowej tytułem zaległości w opłacaniu czynszu w kwocie (`(...)`) zł.

Powziął Pan w wątpliwość, czy ww. kwoty można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości.

Koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym:

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości zasady ustalania kosztów uzyskania przychodów zostały określone w art. 22 ust. 6c i 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W rozpatrywanym przypadku zastosowanie znajdzie przepis art. 22 ust. 6c ww. ustawy, bowiem udział w lokalu mieszkalnym został nabyty przez Pana odpłatnie – kosztem nabycia jest przejęcie zobowiązania kredytowego byłej żony w zamian za zniesienie współwłasności.

Zgodnie z art. 22 ust. 6c ww. ustawy:

Koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), z zastrzeżeniem ust. 6d, stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Zgodnie z art. 22 ust. 6e cytowanej ustawy:

Wysokość nakładów, o których mowa w ust. 6c i 6d, ustala się na podstawie faktur VAT (podatek od towarów i usług) w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

W myśl art. 22 ust. 6f:

Wysokość nakładów, koszty nabycia lub koszty wytworzenia, o których mowa w ust. 6c, są corocznie podwyższane, począwszy od roku następującego po roku, w którym nastąpiło nabycie lub wytworzenie zbywanych rzeczy lub praw majątkowych, do roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym nastąpiło ich zbycie, w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku podatkowego w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa, co należy rozumieć pod pojęciem nakładów w rozumieniu ww. przepisu. Z brzmienia przepisu, jak i z poglądów reprezentowanych przez doktrynę wynika jednak, że za nakłady poniesione na lokal mieszkalny rozumie się wydatki ulepszające, modernizujące dany lokal mieszkalny, czy też nawet wydatki remontowe, które zwiększają wartość rynkową lokalu.

Do kosztów uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia zgodnie z art. 22 ust. 6c w zw. z art. 22 ust. 6e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zaliczyć można:

‒ udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia;

‒ udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych poczynione w czasie ich posiadania, których wysokość ustala się na podstawie faktury VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Wskazany powyżej art. 22 ust. 6c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma charakter szczególny i wyczerpująco określa zasady ustalania kosztów uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy. Przepis ten tworzy katalog zamknięty, który w żadnym wypadku nie dopuszcza zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów innych wydatków niż wymienione.

Kwestią bezsporną jest, że w momencie zniesienia współwłasności nabył Pan własność udziału w nieruchomości, który to udział należał do innego współwłaściciela. Bezspornym jest to, że współwłaściciel utracił prawo własności posiadanego udziału za odpłatnością – bowiem jak Pan wskazał - zniesienie współwłasności nieruchomości nastąpiło przez przyznanie Panu własności nieruchomości z jednoczesnym zasądzeniem spłaty na rzecz drugiego współwłaściciela – byłej małżonki.

Co do zasady, kosztem uzyskania przychodu nie są kwoty wydatkowane na spłatę kredytów zaciągniętych na nabycie nieruchomości. W niniejszej sprawie mamy jednak do czynienia z nabyciem udziału przysługującego małżonkowi w prawie własności nieruchomości w wyniku zniesienia współwłasności w zamian za zwolnienie z go z obowiązku świadczenia na rzecz kredytodawcy.

W takim przypadku, kosztem uzyskania przychodu może być udokumentowana kwota faktycznej spłaty na rzecz drugiego byłej małżonki, ponieważ mieści się ona w kategorii kosztów nabycia, o których mowa w ww. art. 22 ust. 6c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się do spłaty zaległości kredytowych i zobowiązania kredytowego byłej żony wobec banku, należy wskazać, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami prawa bankowego.

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439):

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie z art. 366 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

W myśl natomiast § 2 tego przepisu:

Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Każdy z dłużników solidarnych odpowiada więc za całość długu, a nie tylko część, jaką można by mu przypisać poprzez np. równy podział kwoty długu pomiędzy zobowiązanych.

W sytuacji więc, gdy strona zobowiązania solidarnego spłaca całość lub część zadłużenia bez woli czynienia tego w celu obdarowania pozostałych stron tego zobowiązania, a jedynie w zamiarze zwolnienia się z długu, poprzez samą zapłatę całości, czy też części zobowiązania solidarnego nie może dojść do obdarowania kogokolwiek. Dłużnik solidarny spłaca bowiem własny dług, a nie cudzy.

Tym samym, nie może Pan uznać spłaconego zobowiązania kredytowego byłej żony za koszt uzyskania przychodu, bowiem był Pan razem z byłą żoną solidarnie zobowiązany do spłaty całości zadłużenia wobec banku.

Odnosząc się do zapłaty za wykreślenie wzmianki o toczącej się egzekucji należy wskazać, że koszty postępowania egzekucyjnego również nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodu, ponieważ nie są nakładem zwiększającym wartość nieruchomości, a zatem brak jest podstaw prawnych do zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów.

Podobnie zobowiązanie do wspólnoty mieszkaniowej tytułem zaległości w opłacaniu czynszu nie będzie kosztem uzyskania przychodu, ponieważ owe zobowiązanie musiałby Pan spłacić bez względu na to, czy sprzedałby Pan lokal mieszkalny, czy zdecydowałby się go zachować. Dalsze nie wywiązywanie się z obowiązków zapłaty czynszu groziłoby bowiem utratą lokalu mieszkalnego.

Podsumowanie skutków podatkowych sprzedaży

Podstawą obliczenia podatku będzie Pana dochód, czyli różnica między przychodem uzyskanym ze sprzedaży przypadającym na udział nabyty w 2021 r. w wyniku zniesienia współwłasności, a kosztem uzyskania przychodu, czyli wartością spłaty na rzecz byłej małżonki.

Przychód ze sprzedaży przedmiotowego lokalu w części przypadającej na udział nabyty w 2021 r. w wyniku zniesienia współwłasności, pomniejszony o koszt uzyskania przychodu w postaci spłaty byłej małżonki, powinien Pan rozliczyć w zeznaniu PIT-39 za 2021 rok.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

‒ stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do kwot przedstawionych we wniosku, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie ma możliwości dokonywania wyliczeń z uwagi na fakt, że przepis art. 14b ustawy – Ordynacja podatkowa nakłada na organ podatkowy obowiązek wydania interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego.

Z uwagi na powyższe nie podlegają urzędowej interpretacji zasady rachunkowego określania (wyliczenia) podstawy opodatkowania na podatek przy rozliczeniu kwoty uzyskanej z analizowanego zbycia, gdyż wykraczałoby to poza zakres interpretacji przepisów prawa podatkowego. Ewentualne przeliczenia, jakich należałoby dokonać, nie należą do kompetencji Organu.

Ponadto, zgodnie z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, to na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu – zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego. Prawidłowość takiego rozliczenia podlega weryfikacji przez właściwy rzeczowo organ podatkowy, względnie organ kontroli skarbowej, w toku stosownych postępowań weryfikacyjnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒ Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i musi się Pan zastosować do interpretacji.

‒ Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒ w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒ w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).