Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe w zakresie braku obowiązku wystawienia informacji PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)-11 w sytuacji niewskazania przez podatnika adresu zamieszkania na pobyt stały lub czasowy na terenie Polski a także niepodania numeru PESEL, oraz jest prawidłowe w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 października 2021 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 września 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia wierzytelności oraz obowiązków informacyjnych.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Uniwersytet posiada wierzytelności względem byłych studentów, studentów cudzoziemców, byłych słuchaczy studiów podyplomowych lub uczestników innych pozaszkolnych form kształcenia, którzy nie uregulowali należnych Uniwersytetowi opłat z tytułu świadczenia usług edukacyjnych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie.

W stosunku do tych wierzytelności obejmujących należność główną i odsetki ustawowe za opóźnienie, podejmowane są czynności windykacyjne, które mogą doprowadzić do powstania m.in. poniższych sytuacji:

1. Należności są dochodzone na drodze postępowania sądowego, a w przypadku braku spłaty należności przez dłużnika na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty lub wyroku sądu sprawa jest kierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Jeżeli w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego okaże się, że dłużnik nie posiada przychodów ani majątku, z którego można by wierzytelność zaspokoić, komornik wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na nieściągalność wierzytelności na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. Postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego nie oznacza automatycznego ostatecznego wygaśnięcia długu. Postanowienie komornicze wskazuje tylko na uchylenie dotychczas wykonanych czynności komornika oraz zaniechanie przez niego kolejnych działań i nie stanowi przeszkody do tego, aby Uniwersytet w terminie określonym w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego ponownie podjął próbę odzyskania należności w drodze egzekucji komorniczej.

W wyniku analizy wysokości dochodzonych kwot oraz okoliczności towarzyszących, w Uniwersytecie podejmowana jest decyzja o ponownym wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Rektor może również podjąć decyzję o umorzeniu należności (zdarzenie przyszłe).

W przypadku, gdy Uniwersytet wznawia przed upływem terminu wskazanym w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego postępowanie egzekucyjne, które wcześniej postanowieniem komornika na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. zostało umorzone, dochodzone należności obejmują należność główną wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz poniesione przez Uniwersytet koszty opłaty sądowej za pozew o zapłatę, koszty zastępstwa sądowego, koszty pełnomocnictwa procesowego oraz koszty postępowania klauzulowego. Ponadto Uniwersytet dochodzi należności, które zostały poniesione w toku pierwszego postępowania egzekucyjnego i które zostały wyszczególnione w postanowieniu komornika o umorzeniu. Należności te obejmują zaliczki na czynności komornicze oraz koszty zastępstwa radcowskiego w postępowaniu egzekucyjnym.

W przypadku, gdy Rektor podejmie decyzję o umorzeniu wyżej opisanych należności w oparciu o postanowienie komornika i odstąpieniu od ponownego wszczęcia egzekucji komorniczej ww. należności w przyszłości, po stronie dłużnika będzie powstawał przychód w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w wysokości umorzonej należności głównej, odsetek ustawowych za opóźnienie oraz zwrotu wszelkich kosztów dochodzenia należności. W związku z powstaniem przychodu, Uniwersytet będzie zobowiązany do sporządzenia informacji podatkowej PIT-11, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2. Ponadto Uniwersytet posiada należności z tytułu usług edukacyjnych, które nie mogą być skutecznie dochodzone, gdyż w toku postępowania sądowego okazało się, że pozwany nie zamieszkuje pod wskazanym w pozwie adresem. W takim przypadku Uniwersytet jest zobowiązany do doręczenia dłużnikowi pism procesowych za pośrednictwem komornika. Komornik podejmuje czynności, w tym czynności polegające na ustaleniu aktualnego adresu zamieszkania dłużnika. Podjęte przez komornika działania często są bezskuteczne. Wobec braku możliwości dostarczenia dłużnikowi pozwu sąd na podstawie art. 182 § 1 pkt 1 w związku z art. 177 § 1 pkt 6 K.p.c. wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Na podstawie postanowienia sądu o umorzeniu postępowania Rektor podejmuje decyzję o umorzeniu należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (stan faktyczny). Umorzona należność stanowi przychód dłużnika w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i Uniwersytet jest zobowiązany do sporządzenia informacji podatkowej PIT-11, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

3. Uniwersytet dochodzi również nieuregulowanych należności z tytułu usług edukacyjnych i związanych z nimi odsetek ustawowych za opóźnienie od byłych studentów cudzoziemców, którzy korzystali z zajęć dydaktycznych w siedzibie Uniwersytetu lub odbywali zajęcia z wykorzystaniem narzędzi informatycznych do komunikacji zdalnej. Do takich dłużników Uniwersytet wysyła wezwania do zapłaty na terenie RP (jeśli dłużnik zgodnie z obowiązującym wymogiem taki adres podał w chwili rozpoczęcia kształcenia na Uniwersytecie) lub na adres zamieszkania w kraju, który został wskazany przez cudzoziemca w aktach osobowych, za pomocą operatora pocztowego, lub informacja o zaległej opłacie zostaje przekazana byłemu studentowi z wykorzystaniem poczty mailowej. W przypadku braku wpłaty zaległej opłaty za usługi edukacyjne Uniwersytet podejmuje czynności zmierzające do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania cudzoziemca na terenie RP w celu wszczęcia dochodzenia należności na drodze postępowania sądowego. W większości przypadków dłużnicy nie posiadają adresu zamieszkania na terenie RP, wobec czego Uniwersytet musiałby wszcząć postępowanie sądowe w kraju aktualnego zamieszkania dłużnika. Mając na względzie koszty dochodzenia roszczenia poza granicami RP, które przekroczyłyby kwotę dochodzonej należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, Rektor podejmuje decyzję o umorzeniu (stan faktyczny).

Umorzona należność stanowi przychód dłużnika w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i Uniwersytet jest zobowiązany do sporządzenia informacji podatkowej PIT-11, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z faktem, że byli studenci cudzoziemcy nie wskazali w aktach osobowych adresu zamieszkania na pobyt stały lub czasowy na terenie RP i nie są zobligowani do posiadania numeru PESEL, Uniwersytet nie posiada niezbędnych danych osobowych,na podstawie których mógłby sporządzić informację podatkową PIT-11 i przesłać byłemu studentowi oraz naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego.

Pytania

1. Jaki jest moment powstania przychodu oraz obowiązku sporządzenia informacji podatkowej PIT-11 w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. i odstąpienia przez Uniwersytet na podstawie decyzji Rektora od dochodzenia należności w przyszłości?

2. Czy w przypadku umorzenia postępowania przez sąd na podstawie art. 182 § 1 pkt 1 w związku z art. 177 § 1 pkt 6 K.p.c. zachodzi obowiązek sporządzenia informacji podatkowej PIT-11?

3. Czy w przypadku, gdy Rektor podejmie decyzję o umorzeniu należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie ze względu na brak adresu zamieszkania byłego studenta-cudzoziemca na terenie RP, Uniwersytet jest zobowiązany do sporządzenia informacji podatkowej PIT-11?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem – w zakresie pytania Nr 1 – postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. nie oznacza ostatecznego wygaśnięcia długu lecz wskazuje na uchylenie wykonywanych dotychczas czynności komornika oraz zaniechanie przez niego kolejnych działań. Postanowienie komornicze nie stanowi przeszkody, aby Uniwersytet w terminie określonym w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego ponownie podjął próbę odzyskania należności w drodze egzekucji komorniczej. Wobec faktu, że umorzenie postępowania egzekucyjnego nie jest równoznaczne ze zwolnieniem dłużnika z długu, Państwa zdaniem postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego nie powoduje powstania przychodu po stronie dłużnika w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w dacie jego wydania. W Państwa ocenie przychód podatnika oraz obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 nastąpi w roku podatkowym, w którym po bezskutecznej egzekucji decyzją Rektora należność zostanie umorzona.

Państwa zdaniem – w zakresie pytania Nr 2 – brak możliwości skutecznego doręczenia pism procesowych zarówno przez sąd jak i komornika, któremu Uniwersytet zlecił doręczenie tychże pism na wskazany ostatni znany powodowi adres zamieszkania dłużnika lub zlecił poszukiwanie innego adresu zamieszkania dłużnika powoduje, że nie będzie również praktycznej możliwości doręczenia dłużnikowi informacji PIT-11.

W Państwa ocenie, w przypadku, gdy faktycznie pomimo podjętych prób nie ma możliwości ustalenia adresu zamieszkania dłużnika, jego numeru NIP lub PESEL, które wymagane są do wypełnienia urzędowego formularza PIT-11, nie sporządza się informacji PIT-11. Nie znając adresu zamieszkania dłużnika, Uniwersytet nie ma możliwości doręczenia ww. informacji takiej osobie, niemożliwe jest również ustalenie właściwego urzędu skarbowego przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania dłużnika wykonuje swoje zadania (interpretacja IBPB-2-1/4511-231/16/MK).

Państwa zdaniem – w zakresie pytania Nr 3 – dłużnikowi będącemu cudzoziemcem, któremu decyzją Rektora dług został umorzony i wobec którego Uniwersytet podjął działania w celu wyegzekwowania należności z tytułu opłaty za usługi edukacyjne wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, nie posiadającemu adresu zamieszkania na pobyt stały lub czasowy na terenie RP, Uniwersytet nie wystawia informacji podatkowej PIT-11.

W ocenie Uniwersytetu, w przypadku, gdy faktycznie pomimo podjętych prób nie ma możliwości ustalenia adresu zamieszkania dłużnika, jego numeru NIP lub PESEL, które wymagane są do wypełnienia urzędowego formularza PIT-11 nie sporządza się informacji PIT-11. Nie znając adresu zamieszkania dłużnika, Uniwersytet nie ma możliwości doręczenia ww. informacji takiej osobie, niemożliwe jest również ustalenie właściwego urzędu skarbowego przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania dłużnika wykonuje swoje zadania (interpretacja IBPB-2-1/4511-231/16/MK).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe w zakresie braku obowiązku wystawienia informacji PIT-11 w sytuacji niewskazania przez podatnika adresu zamieszkania na pobyt stały lub czasowy na terenie Polski a także niepodania numeru PESEL, oraz jest prawidłowe w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;

2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;

3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;

4. w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Ponieważ przepisy ustawy nie zawierają legalnej definicji pojęcia „nieodpłatne świadczenia”, należy przyjąć takie rozumienie tego terminu, jakie ukształtowało się w orzecznictwie sądowo-administracyjnym.

Pojęcie „nieodpłatne świadczenie” było m.in. przedmiotem interpretacji Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w uchwale podjętej w składzie siedmiu sędziów w dniu 18 listopada 2002 r., sygn. akt FSP 9/02 stwierdził, iż „dla celów podatkowych pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” (…) ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony - por. art. 353 Kc), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002 r., III RN 106/01, jeszcze nie publ., a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 1999 r., III RN 31/99 - OSNAPU 2000 nr 13 poz. 496).”

Z powyższego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Natomiast katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Na podstawie art. 42a ust. 1 ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z opisu zdarzenia wynika, że posiadają Państwo wierzytelności względem byłych studentów, studentów cudzoziemców, byłych słuchaczy studiów podyplomowych lub uczestników innych pozaszkolnych form kształcenia, którzy nie uregulowali należnych Uniwersytetowi opłat z tytułu świadczenia usług edukacyjnych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie.

W stosunku do tych wierzytelności obejmujących należność główną i odsetki ustawowe za opóźnienie, podejmowane są czynności windykacyjne.

Należności są dochodzone na drodze postępowania sądowego, a w przypadku braku spłaty należności przez dłużnika na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty lub wyroku sądu sprawa jest kierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Jeżeli w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego okaże się, że dłużnik nie posiada przychodów ani majątku, z którego można by wierzytelność zaspokoić, komornik wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na nieściągalność wierzytelności na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. Postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego nie oznacza automatycznego ostatecznego wygaśnięcia długu. Postanowienie komornicze wskazuje tylko na uchylenie dotychczas wykonanych czynności komornika oraz zaniechanie przez niego kolejnych działań i nie stanowi przeszkody do tego, aby Uniwersytet w terminie określonym w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego ponownie podjął próbę odzyskania należności w drodze egzekucji komorniczej.

W wyniku analizy wysokości dochodzonych kwot oraz okoliczności towarzyszących, w Uniwersytecie podejmowana jest decyzja o ponownym wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Rektor może również podjąć decyzję o umorzeniu należności (zdarzenie przyszłe).

W przypadku, gdy Uniwersytet wznawia przed upływem terminu wskazanym w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego postępowanie egzekucyjne, które wcześniej postanowieniem komornika na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. zostało umorzone, dochodzone należności obejmują należność główną wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz poniesione przez Uniwersytet koszty opłaty sądowej za pozew o zapłatę, koszty zastępstwa sądowego, koszty pełnomocnictwa procesowego oraz koszty postępowania klauzulowego. Ponadto Uniwersytet dochodzi należności, które zostały poniesione w toku pierwszego postępowania egzekucyjnego i które zostały wyszczególnione w postanowieniu komornika o umorzeniu. Należności te obejmują zaliczki na czynności komornicze oraz koszty zastępstwa radcowskiego w postępowaniu egzekucyjnym.

Z powołanego we wniosku art. 824 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.), dotyczącego umarzania z urzędu sądowych postępowań egzekucyjnych wynika, że postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Natomiast stosownie do art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Skoro zatem umorzenie postępowania egzekucyjnego nie oznacza wygaśnięcia zobowiązania, to należy się zgodzić z Państwem, że w dacie wydania postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego po stronie dłużnika nie powstaje przychód w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychód ten powstanie dopiero w dacie umorzenia przez Rektora długu, bowiem to w tym momencie zmniejszą się pasywa dłużnika.

W konsekwencji w dacie umorzenia przez Rektora należności byli studenci i pozostałe osoby wskazane we wniosku uzyskają nieodpłatne świadczenie, którego wartość należy zakwalifikować jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, w sytuacji umorzenia należności co do zasady ciąży na Państwu obowiązek informacyjny, o którym mowa w powołanym powyżej art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. obowiązek sporządzenia informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Informacja ta powinna zostać wystawiona za rok podatkowy, w którym nastąpiło umorzenie.

Niemniej jednak, wobec wskazania, że dłużnikami są również studenci cudzoziemcy co może oznaczać, iż posiadają oni miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie niż Polska, zauważyć należy, że do opodatkowania uzyskanych świadczeń mogą mieć zastosowanie regulacje właściwych umów/konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania. W sytuacji, gdy zgodnie z właściwą umową/konwencją świadczenie podlega opodatkowaniu wyłącznie w państwie miejsca zamieszkania (państwie rezydencji podatkowej innym niż Polska) wówczas nie są Państwo zobligowani do sporządzenia informacji PIT-11.

Niezależnie od powyższego, we wniosku wskazali Państwo, że posiadacie należności z tytułu usług edukacyjnych, które nie mogą być skutecznie dochodzone, gdyż w toku postępowania sądowego okazało się, że pozwany nie zamieszkuje pod wskazanym w pozwie adresem. W takim przypadku jesteście zobowiązani do doręczenia dłużnikowi pism procesowych za pośrednictwem komornika. Komornik podejmuje czynności, w tym czynności polegające na ustaleniu aktualnego adresu zamieszkania dłużnika. Podjęte przez komornika działania często są bezskuteczne. Wobec braku możliwości dostarczenia dłużnikowi pozwu sąd na podstawie art. 182 § 1 pkt 1 w związku z art. 177 § 1 pkt 6 K.p.c. wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Na podstawie postanowienia sądu o umorzeniu postępowania Rektor podejmuje decyzję o umorzeniu należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (stan faktyczny). Umorzona należność stanowi przychód dłużnika w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W kontekście przedstawionych okoliczności, podkreślenia wymaga, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wprost wskazuje, kto i w jakich sytuacjach jest obowiązany sporządzić informację według ustalonego wzoru. Jednakże zgodzić należy się z Państwem, że w sytuacji gdy z podjętych przez komornika czynności wynika, że dłużnik nie zamieszkuje pod wskazanym w pozwie adresem oraz gdy pomimo podjętych prób nie udało się ustalić nowego adresu zamieszkania dłużnika, to w związku z podjęciem decyzji o umorzeniu wierzytelności nie należy sporządzać informacji PIT-11. Nie znając adresu zamieszkania dłużnika, nie ma bowiem możliwości doręczenia mu ww. informacji, jak również nie jest możliwe ustalenie właściwego urzędu skarbowego przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania.

W odniesieniu do trzeciej z sytuacji wskazanych we wniosku, podkreślić natomiast należy, że przeszkodą do sporządzenia informacji PIT-11 nie jest wskazanie przez dłużnika wyłącznie zagranicznego adresu zamieszkania. Nie ma bowiem przeszkód aby w wystawianej informacji PIT-11 wskazać adres zamieszkania inny aniżeli znajdujący się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zagraniczny adres umożliwia bowiem doręczenie informacji PIT-11 dłużnikowi, jak też ustalenie właściwego urzędu skarbowego do którego należy przesłać informację. Oznacza to, że brak wskazania w aktach osobowych studenta adresu zamieszkania na pobyt stały lub czasowy na terenie RP, nie jest okolicznością uzasadniającą niewystawianie informacji PIT-11.

We wniosku wskazali Państwo również, że cudzoziemcy nie są zobligowani do posiadania numeru PESEL, w związku z czym nie posiadacie niezbędnych danych osobowych,na podstawie których moglibyście sporządzić informację podatkową PIT-11.

W kontekście powyższego wyjaśnienia wymaga, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2020 r. poz. 170 ze zm.) identyfikatorami podatkowymi są NIP i PESEL, przy czym PESEL – w przypadku podatników, będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL, nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, zaś NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu. Takimi też identyfikatorami powinny posługiwać się podmioty wypełniając obowiązki podatkowe, w tym podmioty sporządzające informacje o dochodach PIT-11.

Tak więc podmiot sporządzający informację PIT-11 ma obowiązek wpisać w formularzu prawidłowy PESEL podatnika.

Zauważyć również należy, że 1 czerwca 2021 r. weszła w życie zmiana ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników w zakresie definicji podatników, których identyfikatorem podatkowym jest PESEL. W konsekwencji urzędy gminy mogą nadawać numer PESEL cudzoziemcom na ich wniosek. Od 1 czerwca cudzoziemcy mogą wystąpić o nadanie PESEL do celów podatkowych.

Powyższe rozwiązanie umożliwia urzędom skarbowym jednoznaczną identyfikację podatnika. Pozwala to na wygenerowanie i udostępnienie zeznania podatkowego w usłudze Twój e-PIT na podatki.gov.pl. Podatnicy łatwiej rozliczą się z urzędem skarbowym: za pośrednictwem systemu podatki.gov.pl lub po zalogowaniu się do usługi twój e-PIT. Dodatkowo, cudzoziemcy mogą skorzystać z ulg i odliczeń oraz otrzymania zwrotu nadpłaty podatku.

Płatnikom zmiany ustawowe pozwalają na wywiązanie się z obowiązku wskazywania identyfikatora podatkowego podatników – cudzoziemców, którzy mogą dla celów podatkowych ubiegać się o nadanie numeru PESEL.

Brak właściwego identyfikatora podatkowego w przekazywanych formularzach podatkowych może uniemożliwić bądź utrudnić podatnikowi wywiązanie się z nałożonych na niego obowiązków podatkowych w podatku PIT.

W konsekwencji uznać należy, że brak numeru PESEL nie może być uznany za okoliczność zwalniającą Państwa z obowiązku wystawienia informacji PIT-11.

Zauważyć również należy, że w rozliczeniach za 2021 r. analogicznie jak w latach ubiegłych, istnieje możliwość złożenia przez płatników informacji z wpisanym ciągiem cyfr „9999999999” w pozycji identyfikatora podatkowego podatnika.

Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że kwestie techniczne związane z wypełnianiem informacji PIT-11 nie mogą być przedmiotem interpretacji indywidualnej.

W konsekwencji Państwa stanowisko należało uznać za nieprawidłowe w zakresie braku obowiązku wystawienia informacji PIT-11 w sytuacji niewskazania przez podatnika adresu zamieszkania na pobyt stały lub czasowy na terenie Polski a także niepodania numeru PESEL, oraz prawidłowe w pozostałym zakresie.

Odnosząc się do powołanej przez Państwa interpretacji indywidualnej stwierdzić należy, że interpretacje dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonych stanach faktycznych czy zdarzeniach przyszłych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast organy podatkowe, pomimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒ Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

‒ Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒ w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒ w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).