Wnioskodawca, prowadzący wyłącznie działalność rolniczą, zawarł umowę ubezpieczenia, która obejmowała ochronę upraw, w tym przed gradem. W trakcie obowiązywania umowy wystąpiły straty objęte jej zakresem, co skutkowało wypłatą odszkodowania za utracone przychody z działalności rolniczej, wraz z odsetkami za zwłokę. Wnioskodawca zapytał, czy otrzymane odsetki stanowią przychód z działalności rolniczej, który nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Organ podatkowy uznał, że stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe, wskazując, że odsetki od odszkodowania traktowane są jako przychód z innych źródeł, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.
Dołącz do doradców podatkowych korzystających z Fiscalex
Uzyskaj dostęp do największej bazy interpretacji podatkowych w Polsce. Zaawansowane wyszukiwanie, analiza AI i podsumowania interpretacji w jednym miejscu.
Rozpocznij bezpłatny okres próbnySzanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
16 listopada 2021 r. wpłynął Pana wniosek z 8 listopada 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek od odszkodowania. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 10 i 11 stycznia 2022 r. (wpływ 10 i 11 stycznia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:
Wnioskodawca („Poszkodowany”) jest rolnikiem zarejestrowanym w krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Wnioskodawca prowadzi działalność rolną w zakresie uprawy warzyw gruntowych, tj. pomidorów i ogórków.
Wnioskodawca prowadzi wyłącznie działalność rolniczą w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych („ustawa o PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)”).
W związku z tym przychody z działalności rolniczej Wnioskodawcy nie podlegają opodatkowaniu PIT (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). Jednocześnie Wnioskodawca nie osiąga przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.
W dniu (…) czerwca 2016 r. Wnioskodawca zawarł z (…) umowę ubezpieczenia dotyczącą ochrony upraw m.in. przed gradem. W okresie obowiązywania tej umowy wystąpiły straty objęte przewidzianym w niej zakresem ubezpieczenia. Ubezpieczyciel wdał się jednakże w spór sądowy co do zasadności wypłaty odszkodowania. W rezultacie zakończonego sporu Poszkodowanemu ostatecznie wypłacono należne odszkodowanie z tytułu utraconych przychodów z działalności rolniczej wraz z odsetkami za zwłokę.
Wnioskodawca podkreśla, że środki ze sprzedaży wytworzonych płodów rolnych przekazuje na działalność bieżącą gospodarstwa rolnego. Prowadząc gospodarstwo rolne ponosi on bowiem takie koszty jak zakup paliwa do maszyn, części zamiennych, podatek rolny, koszty związane z zakupem nasion, nawozów, środków ochrony roślin, koszty przygotowania pola, siewów, ochrony zbiorów itp. Szkody w uprawach pozbawiły tym samym Wnioskodawcę przychodu z upraw, pomimo poniesienia znacznych nakładów.
Czy otrzymane przez Wnioskodawcę odsetki za zwłokę w związku opóźnioną wypłatą odszkodowania za straty w wytwarzanych produktach rolnych uzyskane od ubezpieczyciela, stanowiące rekompensatę za utracony przychód z działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o PIT, są przychodem z działalności rolniczej niepodlegającym opodatkowaniu PIT?
Zdaniem Wnioskodawcy, przychód z tytułu odsetek za zwłokę otrzymanych w związku z opóźnieniem wypłaty odszkodowania pokrywającego szkody powstałe w uprawach rolnych, jest przychodem z działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o PIT, a w związku z tym nie podlega opodatkowaniu PIT, gdyż kwota odszkodowania wypłacona po paru latach od powstania szkody wraz z odsetkami za zwłokę stanowi substytut przychodu, jaki Wnioskodawca osiągnąłby, gdyby szkody nie zostały wyrządzone.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody (z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku).
Wyjątek od tej ogólnej zasady powszechności opodatkowania PIT zawarto m.in. w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, zgodnie z którym ustawy tej nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej (z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej).
Definicję działalności rolniczej dla potrzeb PIT zawiera art. 2 ust. 2 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem działalnością rolniczą jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:
miesiąc – w przypadku roślin,
16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt – licząc od dnia nabycia.
Działalność Wnioskodawcy, jako polegająca na wytwarzaniu w szczególności warzyw w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw (w tym również produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią) jest działalnością rolniczą, z której przychody nie podlegają opodatkowaniu PIT (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem organów podatkowych oraz sądów administracyjnych odszkodowania wypłacane za szkody w uprawach rolnych stanowią przychód z działalności rolniczej w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.
Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej („Dyrektor KIS”) w interpretacji indywidualnej z dnia 10 maja 2018 r. (0115-KDIT2-3.4011.117.2018.2.KP) stwierdził, iż: „Wnioskodawca jest rolnikiem ryczałtowym i prowadzi samodzielnie gospodarstwo rolne. (`(...)`) Wnioskodawca ponosi nakłady na prowadzone gospodarstwo rolne, ale szkody w uprawach pozbawiają go części lub całości przychodu z tego gospodarstwa. Uzyskiwane odszkodowanie stanowi rekompensatę za poniesione straty i jest wykorzystywane na dalsze prowadzenie działalności na przedmiotowym gruncie. (`(...)`) Nie ulega zatem wątpliwości, że opisana we wniosku działalność X, powodująca szkody w gospodarstwie rolnym Wnioskodawcy prowadzi w konsekwencji do zmniejszenia przychodów z jego działalności rolniczej. Wypłacane odszkodowanie ma na celu rekompensatę tych strat. Odszkodowanie to powoduje, że osoba je otrzymująca (Wnioskodawca) ma możliwość uzyskania przychodów z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej uzyskałaby te przychody, gdyby szkody nie zostały wyrządzone. Tym samym odszkodowanie to należy uznać za przychód z działalności rolniczej, który nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do rozliczenia się z tego tytułu w zakresie podatku dochodowego. Podsumowując, należy uznać, że odszkodowanie wypłacane Wnioskodawcy za szkody w uprawach rolnych narażonych na zasolenie w związku z działalnością zakładów X, które mają na celu przywrócenie stanu posiadania sprzed wyrządzenia szkody, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż stanowią przychód uzyskany z działalności rolniczej, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Tożsame stanowisko w sprawie zajął Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 23 czerwca 2017 r. (0115- KDIT2-1.4011.33.2017.3.AS.): „Odszkodowanie to powoduje, że osoba je otrzymująca (Wnioskodawca) ma możliwość uzyskania przychodów z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej uzyskałaby te przychody, gdyby szkody nie zostały wyrządzone”.
Również Wojewódzki Sąd Administracyjny („WSA”) w Białymstoku w wyroku z dnia 2 grudnia 2015 r., I SA/Bk 565/15 stwierdził, iż: _„_Mając na uwadze powyższe rozważania, w ocenie Sądu, odszkodowania wypłacane rolnikom indywidualnym za szkody wyrządzone przez gatunki zwierząt chronionych, które mają w rzeczywistości na celu przywrócenie stanu posiadania sprzed wyrządzenia szkody, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż stanowią przychód uzyskany z działalności rolniczej, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 PDoFizU”.
Podobnie stwierdziło również Ministerstwo Finansów w odpowiedzi z dnia 5 lutego 2018 r. na interpelacje poselską nr 17782, znak. DD2.054.20.2017.MWJ: _„_Odszkodowanie ma na celu rekompensatę tych strat. Odszkodowanie to powoduje, że osoba je otrzymująca ma możliwość uzyskania przychodów z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej uzyskałaby te przychody, gdyby zwierzęta szkody nie wyrządziły.”.
Wspólnym mianownikiem wszystkich powyższych stanowisk jest zatem to, że ewentualny brak wypłaty odszkodowania uniemożliwia wyrównanie strat w przychodach z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej rolnik uzyskałby te przychody, gdyby szkoda ta nie wystąpiła. Innymi słowy kwota odszkodowania ma na celu przywrócenie stanu posiadania sprzed wyrządzenia szkody.
Wypłacone Wnioskodawcy odsetki w związku z opóźnieniem w wypłacie odszkodowania mają za zadanie skompensowanie zmniejszającej się siły nabywczej pieniądza w czasie. A zatem odsetki te w połączeniu z opóźnionym odszkodowaniem umożliwiają poszkodowanemu „przywrócenie stanu posiadania sprzed wyrządzenia szkody” (cyt. wyżej Interpretacja Dyrektora KIS 10 maja 2018 r. oraz WSA Białystok z dnia 2 grudnia 2015 r.).
Wypłata odszkodowania po paru latach od powstania szkody, bez uwzględnienia utraty wartości kwoty głównej, bez wątpienia doprowadziłaby do sytuacji, w której Poszkodowany nie mógłby już nabyć tej samej ilości paliwa do maszyn rolniczych, części zamiennych do nich, nasion, nawozów, środków ochrony roślin, czy też nie mógłby wynająć robotników celem dokonania prac przygotowawczych, siewnych czy też pielęgnacyjnych w tym samym zakresie, jak w momencie wystąpienia szkody. W tym ujęciu, wypłacenie po latach samego odszkodowania, tj. niezaktualizowanego odsetkowo, bez wątpienia uniemożliwiłoby jednak „przywrócenie stanu posiadania sprzed wyrządzenia szkody”.
Zatem odsetki wypłacone z tytułu opóźnienie w wypłacie odszkodowania stanowią faktycznie waloryzację kwoty odszkodowania. Tym samym dopiero dzień wypłaty tych odsetek staje się dniem „uzyskania przychodów z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej (osoba ta) uzyskałaby te przychody, gdyby szkody nie zostały wyrządzone.” (za wyżej cyt. interpretacją Dyrektora KIS z dnia 23 czerwca 2017 r.). W tym ujęciu brak odsetek oznaczałby brak możliwości odtworzenia przychodu, a co za tym idzie brak możliwości odtworzenia potencjału gospodarstwa rolnego.
Tym samym wypłata odsetek za wypłacane po terminie odszkodowanie z tytułu utraconych przychodów z działalności rolniczej stanowi „przywrócenie stanu posiadania”. W konsekwencji Wnioskodawca miał możliwość uzyskania przychodów z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej uzyskałby te przychody, gdyby szkody nie zostały wyrządzone.
Zatem otrzymane przez Wnioskodawcę odsetki stanowiące waloryzację kwoty odszkodowania wypłaconej po paru latach z tytułu szkody powstałej w uprawach rolnych, stanowią przychód z działalności rolniczej niepodlegający opodatkowaniu PIT zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.
Powyższe znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 13 lutego 2019 r., nr 0115-KDIT2-2.4011.500.2018.1.HD: „Działalność rolnicza (`(...)`) Definicja ta określa więc w ujęciu rzeczowym rodzaje działalności zaliczane do działalności rolniczej. Przyjmując zatem tę działalność za źródło przychodów, wszystkie przychody z tego źródła uznać należy za ich integralną część. Do przychodów z działalności rolniczej zaliczyć zatem należy wszystkie świadczenia, które mają na celu pokrycie strat w prowadzonych uprawach.”.
Dopiero bowiem odszkodowanie wypłacone po paru latach zwaloryzowane kwotą odsetek pokrywa straty w prowadzonych uprawach.
Powyższe stanowisko Wnioskodawcy potwierdza jednoznacznie Ministerstwo Finansów. W dokumencie Ministerstwa Finansów o numerze dokumentu 178818/K (https://sip.mf.gov.pl) p.t. „Przychody z działalności rolniczej – updof” czytamy: „Do przychodów z działalności rolniczej zalicza się, m.in.: przychody z tytułu odsetek za zwłokę od kontrahenta w związku z zapłatą po terminie należności dotyczących działalności rolniczej”.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie jest substytutem utraconego przychodu z działalności rolniczej, a odsetki za zwłokę stanowią waloryzację wartości tego odszkodowania (przychodu) w związku z jego wypłatą po terminie. Zatem przychód z tytułu odsetek za zwłokę w związku z zapłatą po terminie odszkodowania należnego z tytułu działalności rolniczej, stanowi również przychód z działalności rolniczej. Jest to taka sama sytuacji, jak ta, w której Wnioskodawca otrzymałby odsetki za zwłokę od kontrahenta w związku z zapłatą po terminie należności za produkty rolne.
Ustawa o PIT uzależnia możliwość zaliczenia danego przychodu do kategorii przychodów z działalności rolniczej, o ile przychód ten związany z wytwarzaniem produktów roślinnych. Warunek ten spełnia zarówno odszkodowanie za straty powstałe w prowadzonych uprawach, jak i odsetki od braku terminowości w wypłacie tego odszkodowania - co potwierdzają cyt. stanowiska Ministerstwa Finansów i Dyrektora KIS.
Powyższe zatem potwierdza, że odsetki za zwłokę otrzymane przez Wnioskodawcę od zakładu ubezpieczeń z tytułu zwłoki w pokryciu szkód w działalności rolniczej, tj. szkód wywołanych gradem w uprawach warzyw gruntowych, stanowią przychód z działalności rolniczej niepodlegający opodatkowaniu PIT.
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w polskim systemie podatkowym jest zasada powszechności opodatkowania. Zasada ta została wyrażona w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).
Art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Dodatkowo w art. 2 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca zawarł wyłączenia przedmiotowe (przychody, do których nie stosuje się przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Wyjątek od ogólnej zasady powszechności opodatkowania stanowią m.in. przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.
Art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.
Pojęcie działalności rolniczej dla celów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 2 ust. 2 tej ustawy.
Art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: działalnością rolniczą, w rozumieniu ust. 1 pkt 1, jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:
miesiąc - w przypadku roślin,
16 dni - w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
6 tygodni - w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
2 miesiące - w przypadku pozostałych zwierząt
– licząc od dnia nabycia.
Ustawodawca precyzyjnie określił, co dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych należy rozumieć przez działalność rolniczą. Wyliczenie dokonane w art. 2 ust. 2 ustawy ma charakter wyczerpujący. Zgodnie z przedstawioną definicją działalności rolniczej, podstawową jej cechą jest uzyskiwanie produktów w stanie nieprzetworzonym, pochodzącym z uprawy (produkty roślinne), chowu lub hodowli (produkty zwierzęce). Definicja ta określa więc w ujęciu rzeczowym rodzaje działalności zaliczane do działalności rolniczej. Dla oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego znaczenie ma definicja działalności rolniczej wskazana w przywołanym przepisie.
Definicja dochodu została przedstawiona w art. 9 ust. 2 ww. ustawy.
Art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Z kolei zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.
Art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), bądź też na skutek określonego zdarzenia (umorzenia czy potrącenia) powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – inne źródła. Kwestia tego źródła przychodów została omówiona w art. 20 ww. ustawy.
Art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” w wyżej cytowanym przepisie, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. uzyskane odsetki, o ile nie podlegają wyłączeniu spod opodatkowania na podstawie 21, 52, 52a i 52c), mieszczące się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 tejże ustawy. Ustawodawca sformułował tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi.
O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że jest Pan rolnikiem, który prowadzi wyłącznie działalność rolniczą. Zawarł Pan umowę ubezpieczenia dotyczącą ochrony upraw m.in. przed gradem. W okresie obowiązywania tej umowy wystąpiły straty objęte przewidzianym w niej zakresem ubezpieczenia. Wypłacono Panu należne odszkodowanie z tytułu utraconych przychodów z działalności rolniczej wraz z odsetkami za zwłokę. Pana pytanie dotyczy skutków podatkowych otrzymania odsetek.
Odnosząc się do kwestii zasądzonych odsetek od odszkodowania, należy w pierwszej kolejności przywołać przepisy regulujące tę instytucję w prawie cywilnym. Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020, poz. 1740 ze zm.).
Art. 481 § 1 ustawy Kodeks cywilny: jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Ponadto do charakteru odsetek odnosi się również art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1805, ze zm.)
Art. 20 ustawy Kodeks postępowania cywilnego: do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.
Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody lub krzywdy).
Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Zatem odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.
Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe” (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). „Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej” (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).
Ponadto podkreślenia wymaga, że w dniu 6 czerwca 2016 r. została podjęta uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FPS 2/16), dotycząca opodatkowania odsetek. W przedmiotowej uchwale siedmiu sędziów NSA uznało, że czym innym jest świadczenie główne, a czym innym odsetki za opóźnienie w jego zapłacie. Tym samym, należy rozliczyć odrębnie każde ze świadczeń.
Dodatkowo wskazać należy – za Naczelnym Sądem Administracyjnym – że w orzecznictwie Sądu Najwyższego od lat 90-tych ubiegłego wieku konsekwentnie wskazuje się, że wprawdzie odsetki stanowią dług uboczny (akcesoryjny), bowiem nie mogą powstać bez istnienia długu głównego, to jednak skoro już raz powstaną, uzyskują byt niezależny od długu głównego i mogą istnieć nawet po jego wygaśnięciu (vide wyrok NSA z 5 marca 2019 r. sygn. akt II FSK 777/17).
Wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza więc, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.
Zauważyć bowiem należy, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe nie stanowią standardu prawnego, lecz są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.).
Art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
Powyższe oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady powszechności opodatkowania, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do przedmiotowego zwolnienia winny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.
Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek zaliczonych do przychodów z innych źródeł przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne postanowienie. Ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.
Wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: wolne od podatku dochodowego są:
pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. poz. 776);
pkt 95 - odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
pkt 95a – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego;
pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;
pkt 130a – odsetki lub dyskonto od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;
pkt 130b – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego i powołane powyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że otrzymał Pan dwa odrębne świadczenia: odszkodowanie oraz odsetki za zwłokę. Odszkodowanie zostało Panu wypłacone w związku z wystąpieniem szkody objętej umową ubezpieczenia w ramach działalności rolniczej. Natomiast odsetki zostały wypłacone w związku z nieterminową realizacją zobowiązania przez ubezpieczyciela.
Zatem odsetki pomimo, że stanowią swoistą rekompensatę za zwłokę w wypłacie świadczenia nie mogą być utożsamiane z odszkodowaniem czy też zadośćuczynieniem.
Nie można też twierdzić, że odsetki pełnią funkcję odszkodowawczą – są to po prostu należności z tytułu zwłoki w zapłacie świadczenia głównego. Ich uzyskania nie można więc utożsamiać z uzyskaniem przychodu z wytwarzania produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu.
Wypłacane odszkodowanie ma na celu rekompensatę tych strat. Odszkodowanie to powoduje, że osoba je otrzymująca (Wnioskodawca) ma możliwość uzyskania przychodów z działalności rolniczej w takiej wysokości, w jakiej uzyskałaby te przychody, gdyby szkody nie zostały wyrządzone.
Otrzymane odsetki należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł.
Wymienione we wniosku odsetki nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Reasumując, odsetki od odszkodowania stanowią dla Pana przychód z innych źródeł – o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy. Przychód ten podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wraz z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu tym podatkiem, uzyskanymi w roku podatkowym, w którym nastąpiła ich wypłata.
Wobec powyższego Pana stanowisko jest nieprawidłowe.
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Powołane przez Pana rozstrzygnięcia zawarte w interpretacjach organów podatkowych dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw, podatników osądzonych w określonych staniach faktycznym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast organy podatkowe mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego, a ponadto rozstrzygnięcia na które się Pan powołuje się nie odnoszą się do odsetek.
· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).
Fiscalex • Automatyczne wyszukiwanie interpretacji • Anuluj w każdej chwili