Podatnik został bezprawnie zwolniony z pracy w 2016 roku, mimo że korzystał ze szczególnej ochrony jako członek zarządu związku zawodowego oraz z tytułu zasiadania w Radzie Nadzorczej. W związku z tym, podatnik złożył pozew przeciwko pracodawcy. W wyniku zawarcia ugody sądowej, otrzymał odszkodowanie w wysokości 91 200 zł, które wypłacono w dwóch ratach w latach 2018 i 2019. Pracodawca wykazał to odszkodowanie jako dochód podatnika w formularzu PIT-11. Organ podatkowy uznał, że otrzymane odszkodowanie nie podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ jego wysokość nie wynika bezpośrednio z przepisów odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych, lecz z ustaleń między stronami ugody. Organ stwierdził, że otrzymane odszkodowanie stanowi przychód ze stosunku pracy, który podlega opodatkowaniu.
Dołącz do doradców podatkowych korzystających z Fiscalex
Uzyskaj dostęp do największej bazy interpretacji podatkowych w Polsce. Zaawansowane wyszukiwanie, analiza AI i podsumowania interpretacji w jednym miejscu.
Rozpocznij bezpłatny okres próbnySzanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
26 października 2021 r. wpłynął Pana wniosek z 20 października 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania odszkodowania. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 grudnia 2021 r. (wpływ 30 grudnia 2021 r.). Treść wniosku jest następująca:
W 2016 r. został Pan bezprawnie zwolniony z pracy z Pana zakładu pracy. W zakładzie tym podlegał Pan szczególnej ochronie jako członek zarządu związku zawodowego. Był Pan tam zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony. Podlegał Pan także ochronie z tytułu zasiadania w Radzie Nadzorczej.
W związku tym, że Pana zwolnienie było bezprawne wystąpił Pan z pozwem przeciwko swojemu pracodawcy.
Na skutek ugody przed sądem zostało Panu wypłacone odszkodowanie w wysokości 91 200 zł. Odszkodowanie było wypłacone w dwóch ratach: 41 200 zł płatne w 2018 r. i 50 000 zł płatne w 2019 r.
Suma odszkodowania została wyliczona jako Pana wynagrodzenie pomnożone przez ilość miesięcy jakie Pan pozostawał bez pracy.
Pracodawca po wypłaceniu odszkodowania zgodnie z ugodą zawartą przed sądem w dokumencie PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)-11 wykazał podatek dochodowy, który zapłacił. Tym samym dokumentem tym wykazał Pana rzekomy dochód. W związku z tym w zeznaniu rocznym był Pan zmuszony zgodnie z otrzymanym dokumentem PIT-11 wykazać dochód, którego Pan nie miał.
Od 18 sierpnia 2018 r. nie pracuje Pan u tego pracodawcy i nie pozostaje Pan z nim w żadnej umowie o pracę. Natomiast Pana dochód jest wynikiem wypłaty odszkodowania tytułem ugody sądowej.
Ponadto udzielił Pan następujących odpowiedzi na pytania zawarte w wezwaniu do uzupełnienia wniosku.
Pracodawca rozwiązał z Panem umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym. Czyli bez wypowiedzenia. Ponieważ nie było podstaw do rozwiązania z Panem umowy o pracę, czyli rozwiązanie umowy nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa pracy, pracodawca wycofał się ze swojej decyzji. W związku z tym, że Pana stan zdrowia w tamtym czasie nie pozwalał na powrót do pracy, obecnie przebywa Pan na rencie, rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za porozumieniem stron, gdyż była to jedyna forma rozwiązania umowy jaka znajdowała w tym przypadku zastosowanie. Z tego też powodu w zawartej ugodzie przed sądem nie mógł się znaleźć zapis, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa pracy. Nadto pracodawca zobowiązał się na Pana rzecz wypłacić odszkodowanie.
Niemniej jednak zmiana rozwiązania umowy o pracę z trybu zwolnienia dyscyplinarnego na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z jednoczesną wypłatą odszkodowania jest bezpośrednim wynikiem tego, iż pracodawca pierwotnie rozwiązując z Panem umowę o pracę naruszył przepisy prawa pracy i tym samym wyrządził Panu krzywdę. Na tej podstawie został przez Pana złożony pozew sądowy.
Tak wysokość i zasady ustalenia przyznanego Panu odszkodowania wynikały bezpośrednio z przepisów odrębnych ustaw i na ich podstawie zostały wyliczone.
W ugodzie sądowej widnieje zapis, że wypłata kwoty wynikającej z zawartej ugody: „wyczerpuje w całości roszczenia powoda wobec pozwanej spółki”.
Wysokość przedmiotowego świadczenia wynika bezpośrednio z odrębnych przepisów ustaw i na ich podstawie została wyliczona.
Czy kwotę jaką pracodawca wypłacił Panu z tytułu odszkodowania na podstawie ugody sądowej powinien Pan wykazać w zeznaniu podatkowym?
Czy powinien Pan wypełnić zeznanie podatkowe nie wpisując kwoty uzyskanej z tytułu odszkodowania?
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych art. 21 ust. 1 pkt 3 zastosowanie zwolnienia wymaga łącznego spełnienia warunków:
1. Otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,
2. Odszkodowanie lub zadość uczynienie musi być przyznane na podstawie ustawy, przepisów wykonawczych do ustawy, układów zbiorowych lub innych opartych na ustawie porozumień
3. Wysokość bądź zasady ustalenia odszkodowania lub zadość uczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów.
4. Nie mogą zachodzić wyłączenia, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-g ustawy.
Otrzymane świadczenie jest odszkodowaniem, co bezpośrednio wynika z treści zawartej przed sądem ugody sygn. akt (…).
- Zgodnie z art. 41 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1974 r. Nr 24 późn. 141 z poz. zm.)
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
- Zgodnie art. 32 pkt 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 55 poz. 234 z późn. zm.)
Pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może:
- Zgodnie z art. 56 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.
§ 2. Przepisy art. 45 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
- Zgodnie z art. 57 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
- Zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu tylko następujące należności.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.
Reasumując
Otrzymane przez Pana świadczenie jest odszkodowaniem co bezpośrednio wynika z ugody jaka została ustanowiona przed sądem pracy.
Odszkodowanie jest przyznane na podstawie ustawy kodeks pracy i ustawy o związkach zawodowych, gdyż jest wynikiem naruszenia tych ustaw przez pracodawcę i zwolnieniem pracownika podlegającego szczególnej ochronie.
Wysokość odszkodowania wynika bezpośrednio z kodeksu pracy, gdyż jest iloczynem ilości miesięcy pozostawania bez pracy od czasu otrzymania wypowiedzenia do czasu zawarcia ugody i wynagrodzenia. Takie zasady wyliczania odszkodowania są bezpośrednio zawarte w tej ustawie, gdyż odszkodowanie przysługuje za cały okres pozostawania bez pracy, ponieważ rozwiązanie umowy podlega przepisom szczegółowym a takim jest ustawa o związkach zawodowych.
Natomiast jak wynika z kodeksu pracy wynagrodzenie jest to wartość brutto, gdyż potrąca się z niego składki na ubezpieczenia społeczne i podatek dochodowy od osób fizycznych. Taki sposób wyliczenia jest też zawarty w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej.
Nie występują wyłączenia opisane zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Otrzymane odszkodowanie nie może być zatem uznane jako Pana dochód.
W związku z powyższym:
- Nie powinien Pan kwoty jaką wypłacił Panu pracodawca z tytułu odszkodowania wykazywać w zeznaniu podatkowym;
- Powinien Pan wypełnić zeznanie podatkowe nie wpisując do niego kwoty uzyskanej z tytułu odszkodowania.
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
W art. 10 ust. 1 ww. ustawy, ustawodawca określił katalog źródeł przychodów, wśród których w pkt 1 wymienił: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracę nakładczą, emeryturę lub rentę.
Stosownie do art. 11 ust. 1 przywołanej ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.
Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa do m.in. odszkodowań wypłaconych pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem odszkodowania takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku.
Stosownie do art. 12 ust. 4 ww. ustawy:
Za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.
Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 i 1043), z wyjątkiem:
a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe;
Należy zaznaczyć, że powyższym zwolnieniem, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, i to tylko te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) zacytowanego przepisu.
Zgodnie natomiast z art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.):
Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
Należy podkreślić, że ww. zwolnienie jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, co oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. W związku z tym, tylko otrzymanie odszkodowania lub zadośćuczynienia opisanego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwala na zastosowanie przedmiotowego zwolnienia.
Zatem, korzystanie ze zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Mając na uwadze przedstawione powyżej okoliczności należy stwierdzić, że zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:
- otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,
- odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie: ustawy, przepisów wykonawczych do ustawy, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,
- wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,
- nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a-g art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jednocześnie należy zauważyć, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jak wynika bowiem z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2011 r. sygn. akt SK 62/08, jeśli określony sposób rozumienia przepisu ustawy utrwalił się już w sposób oczywisty, a zwłaszcza jeśli znalazł jednoznaczny i autorytatywny wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego bądź Naczelnego Sądu Administracyjnego, to należy uznać, że przepis ten – w praktyce swego stosowania – nabrał takiej właśnie treści. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).
Odwołując się zatem do prawa cywilnego należy stwierdzić, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.
W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie.
Jak stanowi bowiem art. 300 Kodeksu pracy:
W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.
Przepisy Kodeksu pracy, posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 183d, art. 361, art. 45, art. 50 § 1 i § 3, art. 56, art. 943 § 3, art. 99, art. 1012 Kodeksu pracy).
W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony narusza przepisy o wypowiadaniu takiej umowy o pracę (art. 50 § 3 Kodeksu pracy), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 50 § 1 w zw. z art. 42 § 1 Kodeksu pracy) bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy).
Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu pracy:
Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.
Stosownie do art. 57 § 1 Kodeksu pracy:
Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.
W myśl art. 57 § 2 Kodeksu pracy:
Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko lub pracownikiem - innym członkiem najbliższej rodziny, o którym mowa w art. 1751 pkt 3, w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
Zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy:
Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
Funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy oraz Kodeksie cywilnym pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę. Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy.
W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.
Stosownie do treści art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, umowę o pracę rozwiązuje się na mocy porozumienia stron. Jednakże należy zauważyć, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Konsekwencją tego jest brak możliwości sprecyzowania na gruncie powołanych wyżej przepisów Kodeksu pracy ustalenia wysokości odszkodowania.
Zgodnie z opisanym we wniosku stanem faktycznym w 2016 r. został Pan bezprawnie zwolniony z pracy. Był Pan tam zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony. W zakładzie tym podlegał Pan szczególnej ochronie jako członek zarządu związku zawodowego oraz z tytułu zasiadania w Radzie Nadzorczej. Pracodawca rozwiązał z Panem umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym, czyli bez wypowiedzenia. Wystąpił Pan z pozwem przeciwko swojemu pracodawcy. Ponieważ nie było podstaw do rozwiązania z Panem umowy o pracę, czyli rozwiązanie umowy nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa pracy, pracodawca wycofał się ze swojej decyzji. W związku z tym, że Pana stan zdrowia w tamtym czasie nie pozwalał na powrót do pracy, rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za porozumieniem stron. Z tego też powodu w zawartej ugodzie przed sądem nie mógł się znaleźć zapis, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa pracy. W ugodzie sądowej widnieje zapis, że wypłata kwoty wynikającej z zawartej ugody: „wyczerpuje w całości roszczenia powoda wobec pozwanej spółki”. Suma odszkodowania została wyliczona jako Pana wynagrodzenie pomnożone przez ilość miesięcy jakie Pan pozostawał bez pracy.
Zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego, strony zawierające ugodę, czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Wobec tego, zawarta między Panem, a byłym pracodawcą ugoda sądowa stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego.
Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że wypłacona Panu kwota ma charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Wysokość odszkodowania – wbrew Pana twierdzeniu - nie wynika z przepisów ustaw, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumieniach zbiorowych regulujących wysokość lub zasady ustalania odszkodowania, bo w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron przepisy nie przewidują wypłaty odszkodowania. Wysokość wypłaconej Panu kwoty stanowiła wartość Pana wynagrodzenia pomnożonego przez ilość miesięcy jakie Pan pozostawał bez pracy. Ponadto w zawartej ugodzie nie stwierdzono naruszenia przepisów prawa pracy traktujących o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. Doszło natomiast do zawarcia ugody, na mocy której pracodawca zobowiązał się do zapłaty stosownej kwoty tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę. Zatem w przedmiotowej sprawie nie można mówić o bezprawności działania pracodawcy, bez względu na to, czy pracownik poniósł jakąkolwiek szkodę.
Ponadto należy zaznaczyć, że w przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje stosownie do art. 58 Kodeksu Pracy w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Nie jest zaś ustalane w wysokości wynagrodzenia pomnożonego przez ilość miesięcy pozostawania bez pracy.
W związku z tym należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie przyznane Panu przez byłego pracodawcę nie jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, przedmiotowe świadczenie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie ww. artykułu.
Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.
Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Wyżej wymienione przepisy zwalniają od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.
Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody (ugody w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego), której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę.
Określone w ugodzie sądowej odszkodowanie stanowi dla Pana należność za odstąpienie przez Pana od roszczeń wobec pracodawcy w związku z wypowiedzeniem przez pracodawcę stosunku pracy. W konsekwencji otrzymana przez Pana kwota jest zapłatą za zrzeczenie się przez Pana wszelkich roszczeń w stosunku do pracodawcy w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, a jej wysokość została ustalona w oparciu o porozumienie pomiędzy Panem a pracodawcą. Jednocześnie wypłata przedmiotowego świadczenia stanowi dla pracodawcy gwarancję, że nie będzie Pan wnosił jakichkolwiek roszczeń w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę.
Zatem, wypłacona przez byłego pracodawcę na Pana rzecz kwota odszkodowania nie jest rekompensatą za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w efekcie za porozumieniem stron (czyli za zgodą byłego pracownika). Odszkodowanie to ma tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki mógłby Pan otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy nie doszło. W związku z powyższym, otrzymana kwota na podstawie ugody sądowej dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć. Znajduje to potwierdzenie również w sposobie ustalania w Pana sprawie wysokości świadczenia, gdyż jak Pan wyjaśnił odszkodowanie stanowiło wartość Pana wynagrodzenie pomnożone przez ilość miesięcy jakie pozostawał Pan bez pracy.
W konsekwencji, wypłacona przez byłego pracodawcę na Pana rzecz kwota nie będzie korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 20 października 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 2827/15 oraz w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. akt. II FSK 2918/12.
Przyznanie przez pracodawcę (byłego pracodawcę) różnorodnych dodatkowych świadczeń – nawet jeśli nazywane są przez strony umowy „odszkodowaniem” – nie oznacza, że takie świadczenia mają każdorazowo charakter odszkodowawczy, zmierzają do naprawienia szkody. Nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w prawomocnym wyroku z dnia 13 lutego 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 1008/18 wskazał, że:
(…) Nazwanie świadczenia odszkodowaniem nie oznacza, że obiektywnie posiada ono taki charakter i zawiera się w pojęciu odszkodowania lub zadośćuczynienia korzystającego ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Skoro bowiem odszkodowanie jest świadczeniem, którego zasadniczym celem jest naprawienie wyrządzonej szkody, która nastąpiła wbrew woli uprawnionego, natomiast zadośćuczynienie jest świadczeniem z tytułu wyrządzonej szkody niematerialnej (krzywdy), to nie można przyjąć, że uzyskane przez skarżącego świadczenie wypełnia cechy tak rozumianego odszkodowania lub zadośćuczynienia.
Zatem, otrzymane przez Pana świadczenie nie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub 3b ww. ustawy.
W konsekwencji, były pracodawca postąpił prawidłowo uznając to świadczenie za przychód podlegający opodatkowaniu i potrącając od niego zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Reasumując: otrzymane przez Pana odszkodowanie stanowi przychód ze stosunku pracy. Przychód ten nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem jest Pan zobowiązany do wykazania tego przychodu w zeznaniu rocznym.
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).
Fiscalex • Automatyczne wyszukiwanie interpretacji • Anuluj w każdej chwili