📖 Pełna treść interpretacji
Zmiana interpretacji indywidualnej
Na podstawie art. 14e § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540, z późn. zm.), w związku z art. 223 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1948, z późn. zm.), Szef Krajowej Administracji Skarbowej, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 20 maja 2015 r. Nr ILPB1/4511-1-283/15-2/AMN, wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 lutego 2015 r. (data wpływu 24 lutego 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnień przedmiotowych jest prawidłowe.
Uzasadnienie
W dniu 24 lutego 2015 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania.
We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:
Na mocy orzeczenia Nr `(...)` z dnia `(...)` 1950 r. Minister Leśnictwa przejął na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwo należące do `(...)` wraz z nieruchomością gruntową o obszarze 0,9979 ha. Przejęcia przedsiębiorstwa dokonano za protokołem zdawczo-odbiorczym dokumentującym w sposób szczegółowy przejmowany majątek oraz określający jego zużycie i wartości w dacie przejęcia, tj. w dniu `(...)` 1951 r. Protokół został zatwierdzony Orzeczeniem Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak: `(...)`. Decyzją z dnia `(...)` 1997 r. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa stwierdził, iż orzeczenie Nr `(...)` z dnia `(...)` 1950 r. Ministra Leśnictwa o przejęciu na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwa `(...)` zostało wydane z naruszeniem prawa. Ta ostateczna decyzja została z urzędu na mocy decyzji z dnia `(...)` 2002 r. Ministra Środowiska uznana za nieważną.
W dniu `(...)` 1984 r. zmarł `(...)` - właściciel przedsiębiorstwa `(...)` , a spadek po nim nabyli po 1/3 części spadku żona `(...)` oraz dzieci `(...)` i `(...)`. W dniu `(...)` 1997 r. zmarła `(...)`, a spadek po niej nabyli po 1/2 części spadku dzieci `(...)` i `(...)`. W dniu `(...)` 2001 r. zmarł `(...)`, a spadek po nim nabyli po 1/3 części spadku żona `(...)` oraz dzieci `(...)` i `(...)` (Wnioskodawca).
Kolejną decyzją administracyjną z dnia `(...)` 2002 r. znak `(...)` Minister Środowiska stwierdził nieważność orzeczenia nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r, o przejęciu na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenia Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak; `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)`.
Pismem z dnia `(...)` 2002 r. znak: `(...)` Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział Rejonowy w `(...)` złożyła wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. Po rozpatrzeniu wniosku Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddział Rejonowy w `(...)` decyzją z dnia `(...)` 2004 r. Minister Środowiska uchylił decyzję z dnia `(...)` 2002 r. znak: `(...)` i stwierdził, że orzeczenie nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenie Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r. znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)` zostały wydane z naruszeniem prawa w części dotyczącej:
‒ lokali mieszkalnych położonych w budynkach znajdujących się na działkach nr `(...)`: przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)`, zbytych aktami notarialnymi na rzecz osób fizycznych, stanowiących 11196/17761 udziałów w zabudowanej nieruchomości gruntowej, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW Nr `(...)`,
‒ lokali mieszkalnych położonych w budynkach znajdujących się na działkach nr `(...)`: przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)` i przy ul. `(...)` - nr `(...)`, zbytych aktami notarialnymi na rzecz osób fizycznych, stanowiących 15949/23466 udziałów w zabudowanej nieruchomości gruntowej, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW Nr `(...)`, a ponadto stwierdził nieważność ww. orzeczeń w części dotyczącej składników ruchomych przedsiębiorstwa oraz wchodzących w jego skład nieruchomości, nie wymienionych w pkt 1 decyzji z dnia `(...)`2002 r.. tj.:
‒ nieruchomości położonych na działkach nr `(...)` wpisanych w KW Nr `(...)` w części stanowiącej własność Skarbu Państwa - Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (6565/17761 udziałów),
‒ nieruchomości położonych na działkach nr `(...)`. wpisanych w KW Nr `(...)` w części stanowiącej własność Skarbu Państwa - Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (7517/23466 udziałów),
‒ działek nr `(...)` o łącznej powierzchni 1583 m2 wpisanych w KW Nr `(...)` jako własność Skarbu Państwa,
‒ działek nr `(...)` o łącznej powierzchni 4499 m2 wpisanych w KW Nr `(...)` jako własność Miasta `(...)`,
‒ działki nr `(...)` o powierzchni 285 m2 wpisanej w KW Nr `(...)` jako własność Miasta `(...)`.
Od ww. decyzji Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział Rejonowy w `(...)` wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Postanowieniem z dnia `(...)` 2004 r. sygn. akt `(...)` Sąd odrzucił skargę. Postanowienie powyższe stało się prawomocne w dniu `(...)` 2005 r.
Spadkobiercy `(...)` oraz `(...)` - `(...)`, `(...)`, `(...)`, `(...)` w dniu `(...)` 2007 r. skierowali do Ministra Środowiska wniosek o odszkodowanie w trybie art. 160 k.p.a. w związku z decyzją Ministra Środowiska z dnia `(...)` 2004 r. Decyzją z dnia `(...)` 2008 r. znak … Minister Środowiska odmówił spadkobiercom `(...)` przyznania odszkodowania. W dniu `(...)` 2008 r. Wnioskodawca wraz z pozostałymi powodami wniósł pozew do Sądu Okręgowego w X. Wydział IV Cywilny przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Środowiska.
W dniu `(...)` 2009 r. zmarła `(...)`, a spadek po niej nabył w całości syn `(...)`. W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu wyceny nieruchomości, przedsiębiorstw i budownictwa ogólnego, ds. wyceny ruchomości oraz rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości stanowiącej Przedsiębiorstwo `(...)` na dzień `(...)` 1950 r. obejmującej przedsiębiorstwo oraz okoliczność ustalenia wartości szkody rzeczywistej.
Na rozprawie w dniu `(...)` 2013 r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości i wyceny przedsiębiorstw, zawierającej aktualizację wartości wyliczonej szkody rzeczywistej.
W pozwie powodowie, w tym Wnioskodawca `(...)`, domagali się od pozwanego Skarbu Państwa - Ministra Środowiska odszkodowania wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę rzeczywistą przez Przedsiębiorstwo `(...)` powstałą wskutek wydania z rażącym naruszeniem prawa orzeczenia nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność państwa Przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenia Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)` oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych. Stosownie do treści art. 417 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. W myśl art. 417' 2 zd. 1 k.c., jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Jednakże w odniesieniu do szkód spowodowanych wydaniem przed dniem 1 września 2004 r. ostatecznej decyzji administracyjnej, której nieważność w świetle przepisu art. 156 § 1 k.p.a. lub wydanie z naruszeniem prawa w rozumieniu art. 158 § 2 k.p.a. stwierdzono następnie decyzją nadzorczą, podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa stanowi przepis art. 160 k.p.a. w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 sierpnia 2004 r. Przepis art. 160 k.p.a. został uchylony z dniem 1 września 2004 r. na mocy art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. nr 162 poz. 1692). W myśl art. 5 tej ustawy do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed jej wejściem w życie stosuje się przepisy art. 160 k.p.a. w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia tej ustawy w życie. Stanowisko to w pełni potwierdzono w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 31 marca 2011 r. (III CZP 112/10, Lex numer 751460), w której Sąd Najwyższy stwierdził, że „do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej ostateczną decyzją administracyjną wydaną przed dniem 1 września 2004 r., której nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu, ma zastosowanie art. 160 § 1, § 2, § 3 i § 6 k.p.a,”
W konsekwencji stwierdzono, że w myśl tej uchwały w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie przepis art. 160 k.p.a.
Przepis art 160 k.p.a. w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 sierpnia 2004 r. stanowił, że stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a. albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. Z kolei z tego przepisu wynika, że do odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego z wyłączeniem art. 418 tego Kodeksu. Zgodnie z art. 160 k.p.a. odszkodowanie przysługuje od organu, który wydal decyzję z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a., chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie ponosi inna strona postępowania dotyczącego tej decyzji; w tym ostatnim przypadku roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności. Istotnym jest również, że zgodnie z § 6 art. 160 k.p.a. roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a. albo decyzja, w której organ stwierdził, w myśl art. 1 58 § 2, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Przepis art. 160 k.p.a. nie zawiera bliższych regulacji dotyczących przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną wadliwą decyzją administracyjną, odsyłając w tym zakresie do przepisów kodeksu cywilnego.
Z uwagi na publicznoprawny charakter decyzji administracyjnych i organów je wydających istotne znaczenie dla określenia przesłanek tej odpowiedzialności ma przepis art. 417 k.c., który określa odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę poniesioną wskutek niezgodnego z prawem działania przy wykonywaniu władzy publicznej. W zakresie określenia rozmiaru szkody i związku przyczynowego między wydaniem wadliwej decyzji administracyjnej a szkodą, zastosowanie znajdują także przepisy art. 361-363 k.c. Powyższe determinuje również zakres faktów, które obowiązana jest udowodnić strona domagająca się odszkodowania z tego tytułu. Mając na uwadze treść art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W takiej sytuacji powodowie powinni w niniejszej sprawie wykazać istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy wydaniem wadliwego orzeczenia z 1950 i 1951 r., a powstaniem szkody w ich majątku. W wyroku Sąd stwierdził, że Strona powodowa sprostała wymogowi określonemu w art. 6 k.c. i bezspornie wykazała (w zakresie jak w piśmie z dnia `(...)` 2014 r. - modyfikacja powództwa), że nastąpiło bezprawne przejęcie przez Skarb Państwa przedsiębiorstwa `(...)` wobec wydania niezgodnego z prawem orzeczenia nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność państwa Przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenia Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)`. Na bezprawność tych zdarzeń jako bezpośrednio szkodzących wskazuje wydana decyzja z dnia `(...)` 2004 r. Oba te zdarzenia związane z wydaniem wadliwych i niezgodnych z prawem orzeczeń, spowodowały, iż właściciel przedsiębiorstwa oraz jego następcy prawni ponieśli w ten sposób szkodę. Jest to przykład szkody rzeczywistej, na którą składa się utrata składników przedsiębiorstwa w postaci składników aktywów zgodnie z zestawieniem bilansowym z dnia 31 stycznia 1951 r. Niewątpliwie bezprawne działanie Państwa polegające na wydaniu za każdym razem wadliwego orzeczenia administracyjnego doprowadziły do powstania tej szkody i jej rzeczywistych rozmiarów. Jest też kwestią faktu, że w niniejszym przypadku nie zachodzi już możliwość naturalnej restytucji majątku nieruchomego składającego się na przedmiot przejętego bezprawnie przedsiębiorstwa. Obecnie nieruchomości, które poprzednio tworzyły przedsiębiorstwo stanowią już własność innych podmiotów w tym osób fizycznych wskutek odpłatnych czynności prawnych. Nabycie więc nieruchomości od osoby wpisanej do księgi wieczystej, ale niebędącej właścicielem prowadzi do nabycia własności wówczas, gdy podstawę tego nabycia stanowi odpłatna czynność prawna (art. 516 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, wyrok Sadu Najwyższego z dnia 12 października 2011 r. - II CSK 82/11).
Przy ustaleniu wysokości szkody zastosowano metodę skorygowanej wartości aktywów netto. Podstawą dokonania wyceny jest określenie wartości rynkowej poszczególnych składników majątku wycenianego podmiotu oraz pomniejszenie jej o skorygowaną wartość jego zobowiązań. Natomiast wartość rynkowa jest to kwota za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej zachodzących na aktywnym rynku, obejmującym takie same składniki majątkowe jak przedmiot transakcji. W takiej sytuacji Sąd uznał, że powodom przysługuje odszkodowanie zgodnie z art. 160 § 1 i 2 k.p.a. Uszczerbek majątkowy po stronie powodów jest normalnym następstwem przejęcia na własność Państwa przedsiębiorstwa `(...)`. Niewątpliwie gdyby nie zapadło niezgodne z prawem orzeczenie nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność państwa Przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenie Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)`, przedsiębiorstwo pozostałoby własnością następców prawnych `(...)`. Wysokość odszkodowania została wyliczona przez biegłych i taka jest wartość szkody rzeczywistej jaką ponieśli powodowie w tym Wnioskodawca.
Reasumując: Przedmiotowe odszkodowanie zostało zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w X. Wydział IV Cywilny w dniu `(...)` 2014 r. Na moment złożenia wniosku wyrok nie jest prawomocny. Podstawą prawną odszkodowania są przepisy przywołane we wniosku, szczególnie art. 160 k.p.a.
Odszkodowanie nie wiąże się z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, gdyż nigdy takiej nie prowadził i nie prowadzi. Nie jest również odszkodowaniem za utracone korzyści.
W związku z powyższym zdarzeniem przyszłym zadano następujące pytanie:
Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym zasądzone odszkodowanie za szkody rzeczywiste w proporcji przypadającej na Wnioskodawcę korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
Zdaniem Wnioskodawcy, zasądzone odszkodowanie za szkody rzeczywiste w proporcji przypadającej na Wnioskodawcę korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, wydając z upoważnienia Ministra Finansów interpretację indywidualną z dnia 20 maja 2015 r. Nr ILPB1/4511-1-283/15-2/AMN, uznał stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe, wskazując w uzasadnieniu, że w sprawie znajduje zastosowanie zwolnienie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Po zapoznaniu się z aktami sprawy Szef Krajowej Administracji Skarbowej stwierdza, że interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu nie jest prawidłowa.
Zasady opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych określają przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)”.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Moment powstania przychodu określa art. 11 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem przychodami (…) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W art. 10 ust. 1 ustawy PIT określono źródła przychodów wyszczególniając m.in. inne źródła (pkt 9). Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy PIT. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy PIT, jest przychodem z innych źródeł. Co do zasady zatem, do tej kategorii przychodów należy zaliczyć różnego rodzaju odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże odszkodowań bądź zadośćuczynień.
Jednocześnie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że decyzją z dnia `(...)` 1997 r. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa stwierdził, iż orzeczenie Nr `(...)` z dnia `(...)` 1950 r. Ministra Leśnictwa o przejęciu na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwa `(...)` zostało wydane z naruszeniem prawa. Ta ostateczna decyzja została z urzędu na mocy decyzji z dnia `(...)` 2002 r. Ministra Środowiska uznana za nieważną. Kolejną decyzją administracyjną z dnia `(...)` 2002 r. znak `(...)` Minister Środowiska stwierdził nieważność orzeczenia nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r, o przejęciu na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenia Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak; `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)`. Pismem z dnia `(...)` 2002 r. znak: `(...)` Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział Rejonowy w `(...)` złożyła wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. Po rozpatrzeniu wniosku Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddział Rejonowy w `(...)` decyzją z dnia `(...)` 2004 r. Minister Środowiska uchylił decyzję z dnia `(...)` 2002 r. znak: `(...)` i stwierdził, że orzeczenie nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność Skarbu Państwa przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenie Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r. znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)` zostały wydane z naruszeniem prawa w części dotyczącej:
‒ lokali mieszkalnych położonych w budynkach znajdujących się na działkach nr `(...)`: przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)`, zbytych aktami notarialnymi na rzecz osób fizycznych, stanowiących 11196/17761 udziałów w zabudowanej nieruchomości gruntowej, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW Nr `(...)`,
‒ lokali mieszkalnych położonych w budynkach znajdujących się na działkach nr `(...)`: przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)`, przy ul. `(...)` - nr `(...)` i przy ul. `(...)` - nr `(...)`, zbytych aktami notarialnymi na rzecz osób fizycznych, stanowiących 15949/23466 udziałów w zabudowanej nieruchomości gruntowej, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW Nr `(...)`, a ponadto stwierdził nieważność ww. orzeczeń w części dotyczącej składników ruchomych przedsiębiorstwa oraz wchodzących w jego skład nieruchomości, nie wymienionych w pkt 1 decyzji z dnia `(...)` 2002 r.. tj.:
‒ nieruchomości położonych na działkach nr `(...)` wpisanych w KW Nr `(...)` w części stanowiącej własność Skarbu Państwa - Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (6565/17761 udziałów),
‒ nieruchomości położonych na działkach nr `(...)` wpisanych w KW Nr `(...)` w części stanowiącej własność Skarbu Państwa - Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (7517/23466 udziałów),
‒ działek nr `(...)` o łącznej powierzchni 1583 m2 wpisanych w KW Nr `(...)` jako własność Skarbu Państwa,
‒ działek nr `(...)` o łącznej powierzchni 4499 m2 wpisanych w KW Nr `(...)` jako własność Miasta `(...)`,
‒ działki nr `(...)` o powierzchni 285 m2 wpisanej w KW Nr `(...)` jako własność Miasta `(...)`..
Od ww. decyzji Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział Rejonowy w `(...)` wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Postanowieniem z dnia `(...)` 2004 r. sygn. akt `(...)` Sąd odrzucił skargę. Postanowienie powyższe stało się prawomocne w dniu `(...)` 2005 r. Spadkobiercy `(...)` oraz `(...)` - `(...)`, `(...)`, `(...)`, `(...)` w dniu `(...)` 2007 r. skierowali do Ministra Środowiska wniosek o odszkodowanie w trybie art. 160 k.p.a. w związku z decyzją Ministra Środowiska z dnia `(...)` 2004 r. Decyzją z dnia `(...)` 2008 r. znak … Minister Środowiska odmówił spadkobiercom `(...)` przyznania odszkodowania. W dniu `(...)` 2008 r. Wnioskodawca wraz z pozostałymi powodami wniósł pozew do Sądu Okręgowego w X. Wydział IV Cywilny przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Środowiska. W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu wyceny nieruchomości, przedsiębiorstw i budownictwa ogólnego, ds. wyceny ruchomości oraz rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości stanowiącej Przedsiębiorstwo `(...)` na dzień `(...)` 1950 r. obejmującej przedsiębiorstwo oraz okoliczność ustalenia wartości szkody rzeczywistej. Na rozprawie w dniu `(...)` 2013 r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości i wyceny przedsiębiorstw, zawierającej aktualizację wartości wyliczonej szkody rzeczywistej. W pozwie powodowie, w tym Wnioskodawca `(...)`, domagali się od pozwanego Skarbu Państwa - Ministra Środowiska odszkodowania wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę rzeczywistą przez Przedsiębiorstwo `(...)` powstałą wskutek wydania z rażącym naruszeniem prawa orzeczenia nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność państwa Przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenia Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)` oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych. W wyroku z dnia `(...)` 2014 r. Sąd Okręgowy w X. Wydział IV Cywilny stwierdził, że Strona powodowa bezspornie wykazała, że nastąpiło bezprawne przejęcie przez Skarb Państwa przedsiębiorstwa `(...)` wobec wydania niezgodnego z prawem orzeczenia nr `(...)` Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1950 r. o przejęciu na własność państwa Przedsiębiorstwa `(...)` oraz orzeczenia Ministra Leśnictwa z dnia `(...)` 1951 r., znak: `(...)` w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo-odbiorczego przedsiębiorstwa `(...)`. W konsekwencji zasądził przedmiotowe odszkodowani. Na moment złożenia wniosku wyrok nie jest prawomocny. Podstawą prawną odszkodowania są przepisy przywołane we wniosku, szczególnie art. 160 k.p.a. Odszkodowanie nie wiąże się z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, gdyż nigdy takiej nie prowadził i nie prowadzi. Nie jest również odszkodowaniem za utracone korzyści.
Zgodnie z art. 160 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735), zwanego dalej „k.p.a.”, stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. Do odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 tego kodeksu (art. 160 § 2 k.p.a.).
Stosownie do art. 160 § 3 k.p.a. odszkodowanie przysługuje od organu, który wydał decyzję z naruszeniem przepisu art. 156 § 1, chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie ponosi inna strona postępowania dotyczącego tej decyzji; w tym ostatnim przypadku roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności.
Jednocześnie w myśl art. 160 § 4 k.p.a. o odszkodowaniu przysługującym od organu wymienionego w § 1 orzeka organ administracji publicznej, który stwierdził nieważność decyzji z powodu naruszenia przepisu art. 156 § 1 albo stwierdził, w myśl art. 158 § 2, że została ona wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Dochodzenie odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności wymienionych w art. 156 § 1 następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym. Strona niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania przez organ administracji publicznej wymieniony w § 4, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, może wnieść powództwo do sądu powszechnego (art. 160 § 5 k.p.a.).
Powołany przepis art. 160 k.p.a. został uchylony z dniem 1 września 2004 r. na podstawie art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692). Jednocześnie na mocy art. 5 ww. nowelizacji stosuje się go w tych sprawach, w których decyzja nieważnościowa (art. 156 § 1 k.p.a.) stała się ostateczna przed dniem 1 września 2004 r. Natomiast wydanie w tym trybie decyzji po tej dacie skutkuje objęciem wniosku odszkodowawczego regulacją art. 417 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740, z późn. zm.), zwany dalej „k.c.”, a zatem jego rozpoznanie następuje przed sądem powszechnym. W myśl art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie tych zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 k.c.).
Podkreślić należy, że kwestie stosowania ustawy PIT do odszkodowań zasądzonych wyrokiem sądowym na podstawie art. 160 k.p.a. zostały rozstrzygnięte w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, gdzie ukształtowała się jednolita linia orzecznicza w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych. Za dominujący w orzecznictwie sądowo‑administracyjnym należy uznać pogląd o stosowaniu przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT do odszkodowań za poniesioną szkodę rzeczywistą wypłaconych na podstawie wyroku sądowego, którego podstawę stanowi art. 160 k.p.a. oraz braku zastosowania zwolnienia przedmiotowego do zasądzonych w związku z takim odszkodowaniem odsetek. Przykładowo w wyroku z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt II FSK 3519/16 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że Skoro odszkodowanie i odsetki zostały przyznane wyrokiem sądu, to zwolnienie z opodatkowania odsetek należało rozpatrywać na gruncie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. (…) Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zakres unormowania spornego przepisu należało ustalić z uwzględnieniem dyrektyw interpretacyjnych, jakie obowiązują przy wykładni przepisu wprowadzającego zwolnienie podatkowe. W orzecznictwie sądów administracyjnych jednoznacznie przyjmuje się bowiem, że w odniesieniu do przepisów wprowadzających ulgi i zwolnienia podatkowe, zasadnicze znaczenie ma wykładnia językowa i przepisy takie powinny być rozumiane zgodnie z ich literalnym brzmieniem (ściśle). Oznacza to, że niedopuszczalne jest doszukiwanie się intencji ustawodawcy i stwarzanie na tej podstawie norm wykraczających poza literalne i klarowne brzmienie przepisu (por. wyroki NSA z dnia: 16 stycznia 2018 r., o sygn. akt II FSK 978/16 i II FSK 1123/16 oraz z dnia 5 lipca 2018 r., o sygn. akt II FSK 1133/16 - wszystkie orzeczenia powołane w niniejszym wyroku dostępne są na stronie: www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Analizując treść przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. należy zwrócić uwagę, że wprowadzone tym przepisem zwolnienie podatkowe ustawodawca odnosi do otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody - odszkodowania lub zadośćuczynienia. Z brzmienia art. 361 K.c. wynika natomiast, że naprawienie szkody obejmuje pokrycie strat, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Wysokość szkody wyznacza więc rozmiar obowiązku odszkodowawczego, a zasada restytucji wyklucza dopuszczalność wzbogacenia się poszkodowanego. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych strat (damnum emergens) i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku (lucrum cessans). To pierwsze służy przywróceniu stanu majątku, który istniał przed wystąpieniem szkody. Chodzi zatem o majątek obejmujący dochód z reguły opodatkowany. Aby zatem szkoda została wyrównana, do rąk poszkodowanego trafić powinna równowartość uszczerbku w jego majątku. Opodatkowanie odszkodowania uniemożliwiłoby osiągnięcie wspomnianego celu. W praktyce oznaczałoby też kolejne opodatkowanie tego samego dochodu. Z tych właśnie przyczyn ustawodawca wprowadził analizowane zwolnienie. Zwolnienie od podatku odszkodowań nie dotyczy jednak wszystkich odszkodowań czy też zadośćuczynień. Ustawodawca wyłącza spod zwolnienia określone i enumeratywnie wymienione kategorie odszkodowań. Taki stan rzeczy przesądza o tym, że co do zasady są one przychodami. Gdyby ustawodawca uznał, że odszkodowania co do zasady nie stanowią źródła przychodu nie umieściłby ich w katalogu zwolnień, określonych w art. 21 u.p.d.o.f. Skoro jednak w art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. wskazano, że zwolnienie od podatku nie dotyczy odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych na podstawie wyroku (lit. b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, to w konsekwencji odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści nie korzysta z żadnego zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 u.p.d.o.f., w tym z art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. (…) Kluczowym na gruncie niniejszej sprawy jest to, że w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b u.p.d.o.f. użyte zostały pojęcia odszkodowania i zadośćuczynienia, które dotyczą zasadniczego świadczenia pieniężnego związanego z naprawieniem szkody. Natomiast w przepisie tym prawodawca nie umieścił odsetek.
W świetle powyższego, zasądzone na rzecz Wnioskodawcy odszkodowanie na podstawie wyroku sądowego, którego podstawę stanowi art. 160 k.p.a., stanowi przychód Wnioskodawcy z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1, w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT. Jednocześnie przychód z tytułu otrzymanego odszkodowania korzysta ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT.
Z uwagi na powyższe stwierdza się, że stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe w zakresie możliwości zastosowania do otrzymanego odszkodowania zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W konsekwencji należało z urzędu dokonać zmiany pisemnej interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość.
Zgodnie z art. 14e § 1 pkt 1 ustawy – Ordynacja podatkowa Szef Krajowej Administracji Skarbowej może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przepis ten nie zawiera ograniczeń czasowych, co oznacza, że jeśli stwierdzona zostanie nieprawidłowość wydanej interpretacji indywidualnej, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może, z urzędu, zmienić ją w dowolnym czasie.
Zmieniona interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zmienianej interpretacji.
Pouczenie
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia (art. 3 § 2 pkt 4a, art. 13 § 1 i § 2 i art. 53 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.).
Skargę wnosi się za pośrednictwem Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (którego działanie jest przedmiotem skargi):
‒ w dwóch egzemplarzach, na adres: Ministerstwo Finansów, ul. Świętokrzyska 12, 00‑916 Warszawa (art. 47 § 1 i art. 54 § 1 ww. ustawy)
lub
‒ w formie dokumentu elektronicznego bez dołączania odpisów, zawierającą adres elektroniczny oraz podpisaną kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Ministerstwa Finansów na platformie ePUAP**:** /bx1qpt265q/SkrytkaESP (art. 46 § 2a, art. 47 § 3 i art. 54 § 1a ww. ustawy). Datą wniesienia skargi w formie dokumentu elektronicznego jest określona w urzędowym poświadczeniu odbioru data jej wprowadzenia do systemu teleinformatycznego Ministerstwa Finansów (art. 83 § 5 ww. ustawy).
Zgodnie z art. 57a ww. ustawy skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.