0112-KDIL2-1.4011.909.2021.1.KF

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 4 października 2021 r. (data wpływu 4 października 2021 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika z tytułu zwrotu na rzecz swoich klientów (kredytobiorców) odpowiedniej części pobranych wcześniej kosztów kredytu w związku z jego wcześniejszą spłatą – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 października 2021 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika z tytułu zwrotu na rzecz swoich klientów (kredytobiorców) odpowiedniej części pobranych wcześniej kosztów kredytu w związku z jego wcześniejszą spłatą.

We wniosku przedstawiono następujące stany faktyczne oraz zdarzenia przyszłe.

Wnioskodawca jest spółką prowadzącą działalność bankową w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 z późn. zm.).

Bank świadczy usługi między innymi w zakresie udzielania kredytów, prowadzenia rozliczeń pieniężnych, prowadzenia rachunków papierów wartościowych, działalności maklerskiej związanej z rynkiem papierów wartościowych, jest organizatorem, agentem emisji, depozytariuszem, agentem ds. płatności, agentem zabezpieczeń oraz gwarantem. Działalność Wnioskodawcy jest uniwersalna, w związku z tym, Wnioskodawca posiada zróżnicowany zakres usług finansowych skierowanych zarówno do osób fizycznych, małych i średnich przedsiębiorstw, jak i do podmiotów korporacyjnych.

Bank oferuje swoim klientom szeroki katalog kredytów i pożyczek, w tym kredyty konsumenckie, o których mowa w ustawie z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 z późn. zm., dalej: „ustawa o kredycie konsumenckim”) oraz kredyty hipoteczne, o których mowa w ustawie z 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1027 z późn. zm., dalej: „ustawa o kredycie hipotecznym”). W związku z udzielaniem kredytów i pożyczek Wnioskodawca uzyskuje od klientów wynagrodzenie, na które mogą się składać w szczególności: odsetki, opłaty i prowizje.

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Natomiast, zgodnie z art. 5 pkt 6 tej ustawy, przez pojęcie „całkowitego kosztu kredytu” należy rozumieć wszelkie koszty, jakie konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Powyższe regulacje stanowią implementację do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (dalej: „Dyrektywa 2008/48/WE”). Na podstawie art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do żądania obniżenia całkowitego kosztu kredytu, na który składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Na gruncie sporu pomiędzy (…) a polską instytucją finansową w przedmiocie obniżenia całkowitego kosztu kredytów konsumenckich – ze względu na ich wcześniejszą spłatę – został złożony wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Pytanie dotyczyło tego, czy na podstawie w art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt, uprawniony jest do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, w tym również o koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt.

11 września 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”), wydał wyrok w sprawie C-383/18 (…), w którym wskazał, że „Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”.

TSUE wskazał więc, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu dotyczy wszelkich kosztów, które zostały nałożone na konsumenta niezależnie od tego, czy dotyczą okresu obowiązywania kredytu, czy też zostały poniesione z chwilą zawarcia umowy. Zdaniem TSUE, obniżka całkowitego kosztu kredytu obejmuje więc wszystkie koszty, które konsument zobowiązany był ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W ślad za powyższym orzeczeniem TSUE, Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 grudnia 2019 r. (sygn. akt III CZP 45/19) uznał, że „przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu”. Stanowisko to zostało również podzielone przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w decyzji nr DOZIK-14/2019 z dnia 30 grudnia 2019 r.

Powyższa interpretacja TSUE ma zastosowanie również do art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym, z uwagi na jego tożsame brzmienie.

Wnioskodawca wykonując orzeczenie TSUE w sprawie C-383/18 (…), wyżej wskazaną uchwałę SN oraz stanowisko Prezesa UOKiK (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów), w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki/kredytu przez konsumenta, dokonuje i planuje dokonywać zwrotu na rzecz klientów odpowiedniej części pobranych wcześniej kosztów kredytu, tj. odsetek, opłat, prowizji oraz wszelkich kosztów usług dodatkowych (o ile takie występują w danym przypadku) – dalej, łącznie „Zwroty”. Zwroty dotyczą kredytów i pożyczek, do których ma zastosowanie art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Bank zamierza dokonywać również Zwrotów w przypadku wcześniejszych spłat kredytów hipotecznych, do których zastosowanie znajdzie art. art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym. Zwroty są i będą dokonywane:

a) automatycznie przez Bank, w określonym przez Bank terminie, liczonym od dnia wcześniejszej spłaty kredytu/pożyczki, lub

b) na podstawie reklamacji klienta – w przypadku, gdy wcześniejsza spłata nastąpiła jeszcze przed wdrożeniem automatycznego trybu Zwrotów, o którym mowa w pkt a) wyżej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy Zwroty dokonane przez Bank na rzecz kredytobiorcy będą stanowić przychód dla kredytobiorcy w rozumieniu przepisu art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej „ustawa PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)”?

2. Czy dokonując Zwrotów na rzecz kredytobiorcy Bank będzie zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów i przesłania jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu według miejsca zamieszkania kredytobiorcy, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy PIT?

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 1, Zwroty dokonane przez Bank na rzecz kredytobiorcy nie stanowią przychodu podatkowego dla kredytobiorcy w rozumieniu przepisu art. 11 ust. 1 ustawy PIT.

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 2, dokonując Zwrotów na rzecz kredytobiorcy Bank nie będzie zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów i przesłania jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy PIT.

UZASADNIENIE STANOWISKA WNIOSKODAWCY

Na podstawie art. 9 ust 1 ustawy PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21,52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 9 ust. 1 ustawy PIT wyraża istotną zasadę dotyczącą przedmiotu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Stanowi on bowiem, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu. Obciążenie dochodu podatkiem stanowi więc regułę, od której wyjątkiem jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Zgodne jest to z ogólną zasadą powszechności opodatkowania, w myśl której wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe w systemie prawa podatkowego są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej (powszechności i równości opodatkowania).

Skoro opodatkowaniu podatkiem dochodowym, co do zasady, podlega dochód, a dochodem jest przychód pomniejszony o koszty uzyskania, to konieczne jest zidentyfikowanie przychodu. Przychód ma bowiem charakter pierwotny względem dochodu, a istnienie przychodu warunkuje możliwość powstania dochodu. Ustawodawca zdefiniował ogólne pojęcie przychodu w art. 11 ust. 1 ustawy PIT. Zgodnie z tym przepisem przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle powyższej definicji przychodem są:

1. w przypadku pieniędzy i wartości pieniężnych – kwoty i wartości otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym;

2. w przypadku otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń –wartość otrzymanych świadczeń.

W doktrynie prawa podatkowego podkreśla się, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które mają charakter przysporzenia majątkowego i są ostateczne (definitywne). „Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Stąd też wszystkie kwoty otrzymywane "tytułem zwrotnym", takie jak pożyczki, kaucje itp., nie są zaliczane do przychodów podatkowych” (A. Bartosiewicz, R. Kubacki [w:] A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, wyd. V, LEX 2015).

Na konieczność powstania korzyści majątkowej (przyrostu majątkowego) wskazywał również Naczelny Sąd Administracyjny (por. uchwały: z dnia 24 maja 2010 r., o sygn. akt II FPS 1/10 oraz z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt II FPS 7/10 i wyrok z dnia 25 kwietnia 2013r., sygn. akt II FSK 1828/11). Zgodnie z tymi orzeczeniami świadczenia uzyskiwane od pracodawcy, niezależnie od tego czy są dokonywane w formie pieniężnej czy w formie świadczenia rzeczowego lub usługi, aby podlegały opodatkowaniu muszą prowadzić do pojawienia się po stronie pracownika dochodu, czyli korzyści majątkowej, która może wystąpić w dwóch postaciach: prowadzi do powiększenia aktywów, co jest zwykłym skutkiem wypłaty pieniędzy, albo do zaoszczędzenia wydatków, co może być następstwem świadczenia rzeczowego lub w formie usługi.

Warto również wskazać na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r., o sygn. akt K 7/13 (publik. OTK-A 2014/7/69, Dz. U. z 2014 r. poz. 947 – tylko sentencja), który zapadł na gruncie sporów interpretacyjnych, dotyczących opodatkowania nieodpłatnych świadczeń. W orzeczeniu tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że «inne nieodpłatne świadczenie» oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości. Wyrok ten jednoznacznie uwarunkował powstanie przychodu od powstania korzyści majątkowej (przyrostu aktywów podatnika) o definitywnym charakterze.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy przeanalizować, czy dokonywane przez Wnioskodawcę Zwroty mają charakter przysporzenia majątkowego (powiększenia aktywów) po stronie otrzymującego.

Zgodnie z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim i art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Rozumienie tych przepisów na przestrzeni lat budziło wątpliwości interpretacyjne. W szczególności wątpliwości dotyczyły prowizji za udzielenie finansowania, której nie uznawano za koszt dotyczący całego okresu finansowania, ale za opłatę jednorazową, niepowiązaną z tym okresem, co doprowadzało do wniosku, że wcześniejsza spłata kapitału finansowania nie powoduje obowiązku zwrotu prowizji uiszczonej za jego udzielenie. Jak wskazano w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego interpretacja tych przepisów uległa zmianie w wyniku wyroku TSUE w sprawie C-383/18 (…).

Wnioskodawca wykonując orzeczenie TSUE oraz wskazaną w opisie uchwałę SN i stanowisko Prezesa UOKiK, w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki/kredytu przez konsumenta, dokonuje i planuje dokonywać zwrotu na rzecz klientów odpowiedniej części pobranych wcześniej od klientów kosztów kredytu, tj. odsetek, opłat, prowizji oraz wszelkich kosztów usług dodatkowych (o ile takie występują w danym przypadku). Klienci ponieśli zatem wydatki z tytułu opłat i prowizji na poczet wynagrodzenia Banku za udostępnienie finansowania oraz bieżącą obsługę kredytu (administrowanie kredytem) w okresie, na który została zawarta umowa. Wraz z przedterminową spłatą kredytu, wynagrodzenie i środki przeznaczone przez Bank na administrowanie kredytem za okres, na który została zawarta umowa kredytu, zostają przez Bank zwrócone kredytobiorcy, w części w której skrócono czas obowiązywania umowy kredytu.

Tym samym, z momentem wcześniejszej spłaty kredytu kredytobiorca otrzymuje uprawnienie do kwot prowizji i opłat pobranych za okres, o który skrócono umowę kredytu.

Pobrane przez Bank kwoty, zgodnie z umową, uszczupliły uprzednio majątek klienta Banku. Poprzez Zwroty następuje więc odwrócenie i zneutralizowanie tej sytuacji. Zwroty są bowiem środkami, które kredytobiorca wpłacił i które są mu teraz zwrócone zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim lub ustawą o kredycie hipotecznym.

W konsekwencji, po stronie Klienta Banku, w związku z dokonanym świadczeniem (Zwrotem), nie nastąpi faktyczne przysporzenie majątkowe. W przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi bowiem do zwiększenia majątku Klienta Banku, a jedynie do odzyskania części majątku, który został uszczuplony. Otrzymane Zwroty nie powodują zatem wzrostu aktywów lub zmniejszenia pasywów kredytobiorcy (podatnika).

Skoro, za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które stanowią definitywne przysporzenie majątkowe, nie ma podstaw, aby Zwroty mające charakter restytucyjny uznać za przychód podatkowy. Konsekwentnie, zwrot części kosztów, w tym prowizji związany z wcześniejszą spłatą kredytu, uprzednio zapłaconych przez kredytobiorcę, powinien być zatem neutralny podatkowo.

W analogicznym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym została wydana Indywidualna Interpretacja przepisów prawa podatkowego z dnia 2 lipca 2020 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.490.2020.2.KF, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że : „O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.”

Podobnie stanowi interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 czerwca 2020 r., sygn. 0112- KDIL2-1.4011.400.2020.1.KF , w której organ uznał, że: „w analizowanej sprawie należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że dokonywane na rzecz kredytobiorcy Zwroty nie stanowią przysporzenia po stronie kredytobiorcy i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie kredytobiorcy w związku z dokonanym Zwrotem nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Jak słusznie zauważył Wnioskodawca, z perspektywy kredytobiorcy, poniesione kwoty prowizji i opłat w części w jakiej nie zostały efektywnie wykorzystane na zaciągnięcie i obsługę kredytu przez Bank nabierają charakteru zwrotnego. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków, które ze względu na przedterminową spłatę kredytu stają się w odpowiedniej części nienależne. Nie ma zatem podstaw, aby uznać ją za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota Zwrotu jest obojętna podatkowo”.

Zwroty dokonywane przez Wnioskodawcę nie mogą zostać uznane za przychody podlegające opodatkowaniu PIT. Nie stanowią one bowiem przysporzenia majątkowego o charakterze trwałym oraz nie powodują wzrostu aktywów lub zmniejszenia pasywów podatnika (kredytobiorcy).

Zgodnie z art. 42a ust.1 ustawy o PIT, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Powyższa regulacja określa obowiązki informacyjne podmiotów dokonujących wypłat przychodów z tzw. innych źródeł. Biorąc pod uwagę, że Zwroty realizowane przez Wnioskodawcę nie stanowią w ogóle przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT, należy uznać, iż nie mieszczą się one również w dyspozycji art. 20 ust. 1 ustawy PIT. Tym samym, na Wnioskodawcy nie będą ciążyły obowiązki informacyjne wynikające z przepisu art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

Stanowisko Banku w powyższym zakresie znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydanych na gruncie tożsamego stanu faktycznego, w tym:

- Indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 9 czerwca 2020 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.400.2020.1.KF,

- Indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 2 lipca 2020 r., sygn.0112-KDIL2-1.4011.490.2020.2.KF,

- indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 18 czerwca 2021 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.372.2021.1.KF.

Mając zatem na uwadze zarówno powołane wyżej przepisy prawa, stanowisko doktryny i orzecznictwo, jak i przedstawiony opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego należy dojść do wniosku, że dokonywane przez Wnioskodawcę Zwroty nie będą skutkowały powstaniem przychodu po stronie kredytobiorcy na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji, na Wnioskodawcy nie będą również spoczywać obowiązki informacyjne, o których mowa w art. 42a ust. 1 ustawy PIT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionych stanów faktycznych oraz zdarzeń przyszłych jest prawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Ogólne pojęcie przychodu ustawodawca zdefiniował w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodu, do których kwalifikuje się przychody danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym źródłem przychodów są m.in. wskazane w pkt 9: inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła, o czym świadczy użycie słowa w „szczególności”. Wobec tego przychodem z innych źródeł będzie dla podatnika każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z informacji przedstawionych w treści wniosku wynika, że Wnioskodawca oferuje swoim klientom szeroki katalog kredytów i pożyczek, w tym kredyty konsumenckie, o których mowa w ustawie o kredycie konsumenckim oraz kredyty hipoteczne, o których mowa w ustawie o kredycie hipotecznym. W związku z udzielaniem kredytów i pożyczek Wnioskodawca uzyskuje od klientów wynagrodzenie, na które mogą się składać w szczególności: odsetki, opłaty i prowizje. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację do polskiego porządku prawnego art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48.

W dniu 11 września 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, odpowiadając na pytanie zadane w trybie prejudycjalnym wskazał, że „Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”. Tym samym Trybunał wskazał, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu rozciąga się również na wszelkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta niezależnie od tego, czy dotyczą okresu obowiązywania kredytu czy też zostały poniesione z chwilą zawarcia umowy. Zgodnie z ww. wyrokiem TSUE obniżka całkowitego kosztu kredytu obejmuje wszystkie koszty, które konsument zobowiązany był ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Powyższa interpretacja TSUE ma zastosowanie również do art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym, z uwagi na jego tożsame brzmienie.

Wykonując orzeczenie TSUE wraz z uwzględnieniem treści uchwały SN oraz stanowiska Prezesa UOKiK, w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki/kredytu przez konsumenta, Bank dokonuje i planuje dokonywać zwrotu na rzecz swoich klientów odpowiedniej części pobranych wcześniej kosztów kredytu, tj. odsetek, opłat, prowizji oraz wszelkich kosztów usług dodatkowych (o ile takie wystąpią w danym przypadku).

W związku z powyższym, powstała wątpliwość, czy dokonane przez Wnioskodawcę Zwroty na rzecz kredytobiorcy będą stanowić dla niego przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz czy Bank dokonując tych Zwrotów będzie zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów i przesłania jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu według jego miejsca zamieszkania, zgodnie z art. 42a ust. 1 tej ustawy.

Jak wynika z zacytowanych wyżej przepisów, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W analizowanej sprawie należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że dokonywane przez Bank Zwroty nie będą stanowić dla kredytobiorcy przychodu podatkowego, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym po stronie Banku nie wystąpi obowiązek wystawienia informacji PIT-11, zgodnie z art. 42a ust. 1 tej ustawy.

Osoba otrzymująca kredyt na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim lub ustawy o kredycie hipotecznym, ponosi określone koszty, w tym koszt prowizji. Koszty te obciążają majątek kredytobiorcy, na co – zawierając umowę kredytu – wyraża on zgodę. Zgodnie z ww. wyrokiem TSUE: „prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”, co oznacza, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu dotyczy wszelkich kosztów, które jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt (z wyjątkiem kosztów notarialnych), niezależnie od tego, czy dotyczą one dalszego okresu obowiązywania kredytu czy też zostały poniesione z chwilą zawarcia umowy. Wynika z tego, że ogólne koszty kredytu, które obciążają majątek kredytobiorcy w sytuacji wcześniejszej spłaty kredytu, będą niższe, bowiem klient ma prawo do ich obniżenia.

Dokonywane na rzecz kredytobiorcy świadczenie nie stanowi zatem przysporzenia po stronie kredytobiorcy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie kredytobiorcy w związku z dokonanym świadczeniem nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Zwrot części kosztów, w tym prowizji związany z wcześniejszą spłatą kredytu, wcześniej zapłaconych przez kredytobiorcę, będzie neutralny podatkowo, ponieważ kredytobiorca ma do nich prawo, z uwagi na krótszy okres korzystania ze środków Banku. Z perspektywy kredytobiorcy, poniesione kwoty prowizji i opłat w części w jakiej nie zostały efektywnie wykorzystane na zaciągnięcie i obsługę kredytu przez Bank nabierają zatem charakteru zwrotnego. Świadczenie to stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków, które ze względu na przedterminową spłatę kredytu stają się w odpowiedniej części nienależne. W przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia majątku kredytobiorcy, a jedynie do odzyskania części majątku, który wcześniej posiadał. Nie ma zatem podstaw, aby wypłacane przez Bank świadczenie uznać za dochód podlegający opodatkowaniu.

W związku z powyższym, mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku opis stanów faktycznych oraz zdarzeń przyszłych stwierdzić należy, że dokonany przez Wnioskodawcę zwrot odpowiedniej części pobranych wcześniej kosztów kredytu w związku z jego wcześniejszą spłatą nie skutkuje powstaniem przychodu po stronie kredytobiorcy na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie spoczywa obowiązek sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej kredytobiorcy oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu według jego miejsca zamieszkania, wynikający z art. 42a ust. 1 tej ustawy.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę pism organów podatkowych, tut. organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Zainteresowanego wyroków sądów administracyjnych tut. organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i dotyczą wyłącznie tych spraw, w których zapadły.

Interpretacja dotyczy:

- zaistniałych stanów faktycznych przedstawionych przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzeń oraz

- zdarzeń przyszłych przedstawionych przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.