0115-KDIT2.4011.186.2020.2.KC

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 30 stycznia 2020 r. (data wpływu do tut. organu 18 lutego 2020 r.), uzupełnionym w dniu 9 kwietnia 2020 r., oraz w dniu 11 maja 2020 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ulgi prorodzinnej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 lutego 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek, uzupełniony w dniu 9 kwietnia 2020 r. oraz w dniu 11 maja 2020 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ulgi prorodzinnej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W 2017 r. Wnioskodawczyni rozwiodła się ze swoim mężem A.B. i od 2017 r. jest matką samotnie wychowującą dwójkę małoletnich, uczących się dzieci. W związku z rozwodem orzeczono alimenty na dzieci ze strony ojca oraz ustalono jego warunki widywania się z dziećmi. Przez cały 2019 r. ojciec dzieci nie wywiązywał się z obowiązku płacenia alimentów ani zasądzonych spotkań – ostatnie spotkanie z dziećmi odbyło się 6 miesięcy temu. Nie wykonywał władzy rodzicielskiej należycie (należy odnieść się do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność ojca wobec dzieci). Samo tylko uiszczanie alimentów na rzecz dzieci, nierzadko wymuszonych, czy też sporadyczne spotkania z dzieckiem nie wypełniają tak rozumianego określenia „wykonywanie władzy rodzicielskiej”.

W uzupełnieniu Wnioskodawczyni wskazała, że nie zawarła z byłym mężem porozumienia dotyczącego odliczenia ulgi prorodzinnej za 2019 r. na dwójkę małoletnich dzieci. W 2019 r. były mąż nie wykonywał względem dzieci władzy rodzicielskiej, nie wypełniał obowiązku alimentacyjnego (zadłużenie w dniu 18 lutego 2020 r. wynosiło 15.786,38 zł), nie wykazywał zainteresowania rozwojem dzieci, nie wykonywał obowiązków dzięki którym dzieci wychowywane były w sposób zapewniający im prawidłowy rozwój, a w szczególności nie sprawował faktycznej pieczy nad dziećmi i ich majątkiem (nie zabezpieczał ich potrzeb bytowych, edukacyjnych, rozwojowych, zdrowotnych, emocjonalnych).

Sprawa o ograniczenie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi została założona w Sądzie Rejonowym w … w dniu … 2020 r. Wnioskodawczyni w 2019 r. uzyskiwała dochody opodatkowane według skali podatkowej, które nie przekroczyły kwoty 56.000 zł za cały rok podatkowy, nie pozostawała w związku małżeńskim.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni jako matka samotnie wychowująca dwójkę małoletnich dzieci może odliczyć ulgę na dzieci za 2019 r. w całości?

Zdaniem Wnioskodawczyni, ma prawo do pełnej ulgi na dwoje małoletnich uczących się dzieci.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 1387 ze zm.), od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1. wykonywał władzę rodzicielską;
2. pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3. sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Zgodnie z art. 27f ust. 2 ustawy, odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1. jednego małoletniego dziecka - kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:
   1. pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,
   2. niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;
2. dwojga małoletnich dzieci - kwota 92,67 zł na każde dziecko;
3. trojga i więcej małoletnich dzieci - kwota:
   1. 92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,
   2. 166,67 zł na trzecie dziecko,
   3. 225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

Stosownie do art. 27f ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a.

Odliczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, przysługuje podatnikowi określonemu w ust. 1, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do więcej niż jednego dziecka (art. 27f ust. 2b ww. ustawy).

W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem (art. 27f ust. 3 ustawy).

Jednocześnie jak stanowi art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.

Według art. 27f ust. 5 ww. ustawy odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1. odpis aktu urodzenia dziecka;
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Jak wynika z art. 27f ust. 7 cyt. ustawy podatkowej, przepisy art. 6 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6.

Jeżeli kwota przysługującego odliczenia na podstawie ust. 2, 3 i 4 jest wyższa od kwoty odliczonej z tytułu, o którym mowa w ust. 1, w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podatnikowi przysługuje kwota stanowiąca różnicę między kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym (art. 27f ust. 8 ustawy).

W art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych została zatem zawarta ogólna zasada z której wynika, że podatnikom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską, przysługuje ulga na dzieci małoletnie.

Władza rodzicielska – zgodnie z art. 93 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 2086) przysługuje obojgu rodzicom, a stosownie do art. 97 § 1 tejże ustawy jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

W rozumieniu przepisów prawa rodzinnego władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 § 1 k.r.o.).

W konsekwencji, jeżeli w stosunku do danego dziecka obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska, i władza ta jest wykonywana przez obojga rodziców, to każdy z rodziców ma prawo do odliczenia, w granicach przysługującego na dziecko limitu. Kwotę tę rodzice mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Dotyczy to zarówno rodziców pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim, jak i rodziców rozwiedzionych czy będących w separacji.

Porozumienie rodziców co do wysokości dokonywanego odliczenia nie jest jednak wymagane w przypadku, gdy tylko jeden rodzic spełnia warunki określone w art. 27f ust. 1 ustawy.

Podkreślić należy, że o wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania, czy spełniania obowiązku alimentacyjnego, ani sporadyczne kontakty z dzieckiem. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka.

Wykonywać pieczę (zgodnie z def. Wielkiego Słownika Języka Polskiego oraz słownika synonimów) - to m.in. sprawować nad kimś lub czymś bezpośrednią, osobistą opiekę, troszczyć się, baczyć, czuwać, nadzorować).

Jak bowiem wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2378/15, „(…) dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien wykazać zatem, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską (…).”

Tym samym w przypadku rodzica małoletniego dziecka o prawie do ulgi decyduje faktyczne sprawowanie władzy rodzicielskiej. Samo posiadanie władzy rodzicielskiej (bez jej faktycznego wykonywania), podobnie jak utrzymywanie sporadycznych kontaktów z dzieckiem czy alimentacja nie wystarcza do zastosowania przedmiotowego odliczenia. Pogląd taki podzielają sądy administracyjne w wydawanych orzeczeniach. Stanowisko takie potwierdza orzecznictwo Sądów Administracyjnych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 lipca 2016 r., sygn. akt. II FSK 1420/15, wyrok z dnia 26 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 447/16 i z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 661/16 oraz powołany powyżej wyrok z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2378/15.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni w 2017 r. rozwiodła się ze swoim mężem i została matką samotnie wychowującą dwójkę małoletnich, uczących się dzieci. Od ojca na rzecz dzieci orzeczono alimenty i ustalono warunki widywania się z nimi. Jednak, przez cały 2019 r. ojciec dzieci nie wywiązywał się z obowiązku płacenia alimentów ani zasądzonych spotkań – ostatni raz widział się z dziećmi 6 miesięcy temu. Płacone alimenty przez niego były często wymuszone przez Wnioskodawczynię i w konsekwencji zadłużenie w dniu 18 lutego 2020 r. wynosiło 15.786.38 zł. W 2019 r. były mąż Wnioskodawczyni nie wykonywał względem małoletnich dzieci władzy rodzicielskiej, nie wypełniał obowiązku alimentacyjnego, nie wykazywał zainteresowania rozwojem dzieci, nie wykonywał obowiązków dzięki którym dzieci wychowywane był w sposób zapewniający im prawidłowy rozwój, a w szczególności były mąż nie sprawował faktycznej pieczy nad dziećmi i ich majątkiem (nie zabezpieczał ich potrzeb bytowych, edukacyjnych, rozwojowych, zdrowotnych, emocjonalnych).

W związku z zaistniałą sytuacją Wnioskodawczyni założyła w dniu … 2020 r. sprawę w Sądzie o ograniczenie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi.

Wnioskodawczyni nie zawarła z byłym mężem porozumienia dotyczącego odliczenia ulgi prorodzinnej za 2019 r. na dwójkę małoletnich dzieci. W 2019 r. Wnioskodawczyni uzyskiwała dochody według skali podatkowej, nie pozostawała w związku małżeńskim i jej dochody nie przekroczyły 56.000 zł za cały rok podatkowy.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że w przypadku gdy władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic.

Samo dysponowanie prawem wykonywania władzy rodzicielskiej nie jest bowiem wystarczające do skorzystania z ulgi na dzieci.

Zatem, jeżeli rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem, a jego kontakty z dzieckiem są sporadyczne należy uznać, iż nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi.

W świetle zacytowanych wyżej przepisów - na tle przedstawionego stanu faktycznego - uznać zatem należy, że skoro w stosunku do małoletnich dzieci tylko Wnioskodawczyni wykonywała władzę rodzicielską bez udziału ich ojca, który nie wywiązuje się ze spotkań z dziećmi, nie sprawował faktycznej pieczy nad nimi i ich majątkiem, nie zabezpieczał ich potrzeb bytowych, edukacyjnych, rozwojowych, zdrowotnych, emocjonalnych, a z dziećmi łączy go aktualnie jedynie obowiązek alimentacyjny (nie zawsze realizowany), to w konsekwencji przysługuje jej wyłączne prawo do dokonania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej w wysokości 100% kwoty ustalonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.