0111-KDIB2-2.4014.303.2021.4.MM

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego m.in. w podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego działu spadku jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 września 2021 r. wpłynął Pani wniosek z 12 września 2021 r., uzupełniony 17 września 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego działu spadku. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 14 grudnia 2021 r. (wpływ 14 grudnia 2021 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Dnia 1 listopada 2019 r. zmarła Pani matka, która posiadała wyłączne prawo do lokalu mieszkalnego w W. oraz do działki znajdującej się poza W.

Dnia 3 września 2020 r. uprawomocniło się postanowienie sądowe w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, w wyniku którego nabyła Pani 1/2 praw do mieszkania oraz 1/2 praw do działki.

Nabycie współwłasności w drodze sądowego stwierdzenia nabycia spadku zostało zgłoszone 8 października 2020 r. do Urzędu Skarbowego. Podała Pani tam orientacyjne kwoty na podstawie cen jakie znalazła w Internecie dla podobnych nieruchomości. Dla mieszkania przyjęła Pani wartość 700.000 zł, dla działki 250.000 zł.

Następnie, 25 czerwca 2021 r. Sąd wydał postanowienie w sprawie działu spadku, w wyniku czego nabyła Pani prawa do mieszkania (wycenionego operatem szacunkowym z dnia 16 listopada 2020 r. na kwotę 736.000 zł), a siostra nabyła prawa do działki (wycenionej operatem szacunkowym z dnia 16 listopada 2020 r. na kwotę 159.000 zł) + różnicę w gotówce pomiędzy wartością mieszkania a działki, tj. + 288.500 zł. Postanowienie sądowe uprawomocniło się 3 lipca 2021 r. Do 3 lipca 2021 r była Pani zatem współwłaścicielem w 1/2 wartości obu nieruchomości. Prawomocne postanowienie otrzymała Pani pocztą 13 sierpnia 2021 r.

Kwota 288.500 zł, którą musi Pani przelać na konto siostry (czeka Pani na kredyt bankowy) nie przekroczy zatem wartości odziedziczonego udziału w spadku. Zatem nikt ze spadkobierców nie uzyska korzyści materialnych ponad przysługującą mu część wynikającą z testamentu Pani matki i postanowienia sądowego. Zostanie jedynie unormowana sytuacja prawna zniesienia współwłasności mieszkania na rzecz jednego ze spadkobierców (na Panią) oraz zniesienia współwłasności działki na rzecz drugiego ze spadkobierców (na Pani siostrę) wraz z różnicą wynikającą z łącznej kwoty nieruchomości.

W uzupełnieniu wniosku dodała Pani, że kwota została zapłacona 4 listopada 2021 r. (148.000 zł) oraz 19 listopada 2021 r. (140.000 zł).

Ponadto w Pani opinii kwota wynikająca z różnicy wartości pomiędzy wartością mieszkania a działki nie powoduje korzyści materialnych ponad przysługującą część wynikającą z testamentu mamy i postanowienia sądowego. Jest to jedynie unormowanie sytuacji prawnej zniesienia współwłasności jednego lokalu na rzecz jednego ze spadkobierców oraz zniesienia współwłasności działki na rzecz drugiego ze spadkobierców wraz z różnicą wynikającą z łącznej kwoty nieruchomości wynikającej z Postanowienia Sądowego o dział spadku i zniesienie współwłasności. Według Pani odpłatne zbycie jest naturalną konsekwencją nabytych praw w wyniku otrzymania spadku, które podlegało opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dokonana spłata różnicy w gotówce jest ekwiwalentna do posiadanego udziału w spadku, nie występuje więc przysporzenie majątkowe względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. Ani Pani, ani Pani siostra nie uzyskałyście dodatkowych korzyści materialnych, została jedynie unormowana sytuacja prawna - zniesienie współwłasności mieszkania na rzecz jednego ze spadkobierców oraz zniesienie współwłasności działki na rzecz drugiego ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty różnicy wynikającej z wartości nieruchomości.

Uważa Pani, że w tym przypadku obowiązują Panią przepisy Kodeksu cywilnego, TYTUŁ VIII Wspólność majątku spadkowego i dział spadku, gdyż uregulowanie kwestii współwłasności nieruchomości, w efekcie czego została Pani właścicielem mieszkania, wynika z działu spadku.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r., nr 142, poz. 1514 ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej tytułem dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego. Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W postanowieniu o stwierdzeniu praw do nabycia spadku Sąd nie określa składników masy spadkowej i nie dokonuje podziału tych składników pomiędzy poszczególnych spadkobierców. Wskutek działu spadku, poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Dział spadku jest zawsze konsekwencją wcześniejszego nabycia spadku. Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm.), jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są właścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. W myśl art. 211 i 212 zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. Nabycie w drodze spadku własności rzeczy, praw majątkowych lub środków pieniężnych podlega zatem przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Dział spadku jest więc czynnością wtórną do nabycia spadku, nie można nabyć własności rzeczy tylko i wyłącznie w drodze działu spadku bez nabycia spadku.

W związku z powyższym konsekwencją podziału spadku po Pani mamie (0 grupa podatkowa) jest Pani zwolniona od podatku od nabycia nieruchomości. Ponadto podatek jaki musiała Pani opłacić w wysokości 5 570 zł uszczupla wartość otrzymanego przez Panią spadku, a nie wpływa na wysokość spadku jaki otrzymał drugi spadkobierca.

Pytanie

Czy z uwagi na przyczynę jaką jest dział spadku konsekwencją powinien być zapłacony podatek od nabycia wyłącznego prawa do jednej nieruchomości (mieszkania), przy jednoczesnej utracie współwłasności drugiej nieruchomości z uwagi na powyższe?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, spłata drugiego spadkobiercy w wysokości 288.500 zł jest ekwiwalentna do posiadanego przez siostrę udziału w spadku (nie przekroczyła udziału spadkowego w wysokości 50% całkowitej wartości spadku), a na skutek działu spadku, ani pierwszy ani drugi spadkobierca nie uzyskał żadnego przysporzenia (przyrostu) majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. Uważa Pani, że zapłacony przez Panią podatek od czynności cywilnoprawnych od nabycia mieszkania w wysokości 5.770 zł powinien zostać Pani zwrócony z uwagi na przyczynę jaką jest zniesienie współwłasności w wyniku postanowienia sądowego o dział spadku.

Wnosi Pani zatem o zwolnienie Pani z podatku od czynności cywilnoprawnych z uwagi na fakt, że z uwagi na nabycie spadku stała się Pani wyłącznym właścicielem mieszkania po zmarłej mamie, co podlega pod przepisy dotyczące spadków i darowizn oraz 0 grupę podatkową.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Pani stanowiska w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, tj. dotyczącym podatku od spadków i darowizn oraz podatku dochodowego od osób fizycznych zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 815 ze zm.):

Podatkowi podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy:

Podatkowi podlegają orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Powołane powyżej przepisy regulują opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącznie takich umów o dział spadku, z którymi związane są spłaty lub dopłaty.

Dział spadku polega na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Zgodnie z art. 1037 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.), dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Można go dokonać poprzez przyznanie majątku np. jednemu spadkobiercy lub fizyczny podział rzeczy, tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom.

Współwłasność jest instytucją prawa cywilnego, która może mieć charakter albo współwłasności w częściach ułamkowych, albo współwłasności łącznej. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Z kolei do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 195 ww. ustawy własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 i nast. Kodeksu). Zniesienie to może nastąpić poprzez podział rzeczy wspólnej, przyznanie tej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli lub sprzedaż rzeczy. Przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli może wiązać się z obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz pozostałych.

Jak już wskazano powyżej, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega dział spadku, jeżeli wiąże się on z obowiązkiem spłat lub dopłat.

Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym (stanowiącym współwłasność) i występuje wówczas przy dziale spadku lub zniesieniu współwłasności, gdy całość majątku spadkowego (majątku objętego współwłasnością) przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców (współwłaścicieli). Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców (współwłaścicieli), gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku (udziałem w majątku objętym współwłasnością).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

W myśl art. 6 ust. 2 ww. ustawy:

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Na mocy art. 6 ust. 3 ww. ustawy:

Jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 4 ww. ustawy:

Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.

Opodatkowaniu podlega tylko nadwyżka wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych ponad wartość udziału we współwłasności lub w spadku. Podstawą do obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku. Tym samym podstawą opodatkowania będzie wartość rynkowa niezależnie od wysokości ustalonych spłat lub dopłat.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy :

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Na mocy art. 4 pkt 5 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ww. ustawy, stawka podatku m.in. od umów o dział spadku przy przeniesieniu własności nieruchomości wynosi – 2%.

Stosownie do art. 10 ust. 1 ww. ustawy:

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że była Pani współwłaścicielką w udziale 1/2 lokalu mieszkalnego i działki. Drugim współwłaścicielem była Pani siostra. Na podstawie postanowienia Sądu w sprawie działu spadku nabyła Pani prawo do mieszkania o wartości 736.000 zł, natomiast Pani siostra nabyła prawo do działki o wartości 159.000. Ze względu na różnicę wartości obu nieruchomości, Pani siostrze została przyznana także dopłata w kwocie 288.500 zł.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że dokonany dział spadku z dopłatą podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa majątku nabytego ponad wartość udziału we współwłasności (spadku). Wartość Pani udziału w majątku wspólnym wynosiła 447.500 zł (1/2 x 895.000 zł). W wyniku działu spadku otrzymała Pani lokal o wartości 736.000 zł. Zatem wartość otrzymanego przez Panią majątku przewyższyła wartość Pani udziału w majątku spadkowym o 288.500 zł. W konsekwencji powyższego ciąży na Pani obowiązek podatkowy, ponieważ nabyła Pani majątek o wyższej wartości niż wartość udziału jaki Pani posiadała w spadku. Nie ma znaczenia, że po przekazaniu na rzecz Pani siostry kwoty 288.500 zł żadna z Pań nie uzyska dodatkowych korzyści materialnych. Jak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega dział spadku, któremu towarzyszą spłaty lub dopłaty. Podstawą opodatkowania zgodnie z ww. art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku. Tym samym podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa niezależnie od wysokości ustalonych spłat lub dopłat.

Nie ma również znaczenia, że nabycie tytułem dziedziczenia regulują przepisy ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. W omawianej sprawie nie mamy bowiem do czynienia z nabyciem spadku lecz orzeczeniem sądu dotyczącym odpłatnego działu spadku. A jak już wcześniej wskazano na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega dział spadku, któremu towarzyszą spłaty lub dopłaty. Ustawodawca w tym zakresie nie przewidział żadnych zwolnień dla tzw. zerowej grupy podatkowej.

Reasumując, w związku z nabyciem przez Panią na podstawie postanowienia sądu o dział spadku mieszkania, którego wartość jest wyższa niż wartość posiadanego przez Panią udziału 1/2 w spadku, ciąży na Pani obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie ma podstaw prawnych aby zwolnić Panią z tego obowiązku.

Pani stanowisko, zgodnie z którym zapłacony przez Panią podatek od czynności cywilnoprawnych powinien zostać Pani zwrócony jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).