0111-KDIB4.4014.449.2017.1.MPU

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201, ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 12 grudnia 2017 r. (data wpływu – 22 grudnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 grudnia 2017 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

H. F. P. Sp. z o.o. (dalej: Spółka, Wnioskodawca) rozważa przystąpienie, jako Uczestnik, do umowy z Bankiem, której przedmiotem jest świadczenie usługi kompletnego zarządzania wspólną płynnością finansową grupy powiązanych kapitałowo podmiotów prawnych, w formie limitów dziennych, mającej na celu ułatwienie uczestnikom codziennego zarządzania środkami pieniężnymi, tj. do tzw. umowy cash poolingu (dalej: Umowa).

Oprócz Wnioskodawcy stronami Umowy będą jeszcze inne podmioty, tak jak Spółka posiadające siedzibę na terytorium Polski, zarejestrowane na terytorium Polski na potrzeby podatku od towarów i usług (dalej: Uczestnicy) oraz jeden podmiot z siedzibą na terytorium Finlandii, zarejestrowany na terytorium tego kraju na potrzeby podatku od wartości dodanej (dalej: Agent, Pool leader). Wszystkie wyżej wymienione podmioty wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej.

W Systemie biorą udział rachunki bankowe powiązanych podmiotów (dalej: Rachunki Uczestników) tworzące tzw. Grupę Rachunków (dalej: Grupa Rachunków), w ramach których dokonuje się zarządzanie wspólną płynnością finansową.

Jeden z podmiotów powiązanych, pełni rolę Zarządzającego Strukturą – tzw. Agenta. Dla tego podmiotu Bank prowadzi dwa rachunki: jeden w ramach Grupy Rachunków, drugi dodatkowy – Główny Rachunek Płynności (dalej: Główny Rachunek Płynności) poza Grupą Rachunków. Z tytułu wykonywania funkcji Agentowi nie przysługuje żadne wynagrodzenie.

Zgodnie z Umową Uczestnicy, wszyscy razem działający łącznie, jak i każdy z osobna, udzielą pełnomocnictwa Agentowi do wykonywania następujących czynności prawnych, w tym do wyrażania oświadczeń woli w imieniu każdego z osobna lub wszystkich Uczestników:

1. podpisanie w imieniu Uczestników z Bankiem i nowymi Uczestnikami aneksu/ów do Umowy, na mocy którego/ych zostaną dokonane zmiany w Umowie, obejmujące w szczególności zmianę ustalonych limitów dziennych, pod warunkiem wyrażenia zgody przez Bank, oraz objęcie rachunków tych podmiotów usługą, zgodnie z czym rachunki tych podmiotów będą włączone do struktury rachunków jako rachunki Uczestników,
2. złożenie w imieniu odpowiedniego Uczestnika dyspozycji wyłączenia rachunku ze struktury rachunków i/lub zamknięcia rachunku ze struktury rachunków,
3. wyrażenie zgody w imieniu Uczestników na zmianę lub zastąpienie treści załączników do Umowy,
4. wyrażenie zgody w imieniu Uczestników na zmianę i/lub uzgodnienie wysokości stawek oprocentowania,
5. nadawanie pozostałym Uczestnikom oraz wskazanym przez siebie osobom uprawnień do dostępu do informacji na temat Struktury Rachunków oraz Głównego Rachunku Płynności w systemie bankowości internetowej Banku,
6. złożenie w imieniu każdego z osobna i/lub wszystkich Uczestników oświadczenia o udzieleniu poręczenia, zmianie jego wysokości i/lub zmianie kwot limitów dziennych Uczestników, pod warunkiem wyrażenia zgody przez Bank,
7. podpisanie w imieniu Uczestników z Bankiem aneksu do Umowy, na mocy którego funkcjonowanie usługi zostanie zawieszone na czas określony oraz,
8. reprezentowanie Uczestników we wszystkich sprawach dotyczących realizacji Umowy.

Bank, w celu zapewnienia płynności wszystkich Uczestników Systemu, przyznaje każdemu z nich indywidualny limit kredytu dziennego (dalej: Limit Zadłużenia). Limit dzienny ma charakter odnawialny, tzn. zaksięgowanie przez Bank środków pieniężnych na Rachunku Uczestnika, do którego został przyznany Limit dzienny, powoduje spłatę całości lub części wykorzystanego Limitu dziennego i tym samym odnowienie jego całości lub części. Limit dzienny wykorzystywany jest w formie zleceń płatniczych. Wykorzystany Limit Dzienny musi być spłacony w całości najpóźniej do końca dnia, w którym nastąpiło wykorzystanie.

Wszyscy Uczestnicy Systemu poręczają względem Banku wzajemnie spłatę wszystkich Limitów Zadłużenia stając się wobec Banku dłużnikami solidarnymi. Powstające w ciągu dnia w salda ujemne na Rachunkach Uczestniczących, są długami wobec Banku wymagalnymi na koniec każdego dnia roboczego.

System oparty jest na mechanizmie zerowania sald, na który składają następujące czynności: na koniec każdego dnia roboczego, Posiadacze Rachunków, mający nadwyżki finansowe, spłacają za pośrednictwem Banku niespłaconą część zobowiązań Posiadaczy Rachunków wykorzystujących Limit Zadłużenia, wstępując tym samym w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) w trybie przepisu art. 518 § 1 pkt 3 ustawy Kodeks cywilny. Następnie, ewentualne saldo dodatnie Grupy Rachunków jest przesyłane na Główny Rachunek Płynności. W rezultacie salda na rachunkach w ramach Grupy Rachunków są wyrównywane do zera. Dzienne sumaryczne saldo netto Grupy Rachunków jest transferowane na lub z Głównego Rachunku Płynności prowadzonego poza Grupą Rachunków.

W efekcie poszczególni posiadacze Rachunków Uczestniczących nie płacą na rzecz Banku ani nie otrzymują od Banku odsetek od środków zgromadzonych na tych rachunkach.

Bez względu na powyższe, Uczestnicy Systemu wykazujący salda dodatnie, nabywający wierzytelności Banku wobec Uczestników Systemu posiadających saldo ujemne, otrzymują od tych podmiotów odsetki, natomiast ich płatność przez/do poszczególnych Uczestników Systemu (w tym Agenta) dokonywana jest przez Bank jednorazowo w okresie rozliczeniowym (miesięcznym).

W związku z uczestnictwem w Systemie, Wnioskodawca, inni Uczestnicy oraz Agent ponoszą na rzecz Banku określone w Umowie opłaty.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy zawarcie i wykonywanie przez Wnioskodawcę opisanej we wniosku umowy cash poolingu podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie i wykonywanie przez Wnioskodawcę, opisanej we wniosku umowy cash poolingu nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych został uregulowany przez ustawodawcę w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC (podatek od czynności cywilnoprawnych)).

Zgodnie z tym przepisem podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
4. umowy dożywocia,
5. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
6. ustanowienie hipoteki,
7. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
8. umowy depozytu nieprawidłowego,
9. umowy spółki.

Przedmiotem podatku od czynności cywilnoprawnych jest dokonanie czynności prawnych enumeratywnie wymienionych w ustawie. Lista czynności prawnych (cywilnoprawnych) z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC ma charakter numerus clausus – katalogu zamkniętego czynności.

Opodatkowaniu podlegają zatem tylko czynności wymienione wprost w ustawie o PCC. Zwrócić przy tym należy uwagę, że ustawa o PCC nie kreuje własnych kategorii pojęciowych do celów opodatkowania, ale używa terminów identycznych z tymi stosowanymi przez ustawodawcę w Kodeksie cywilnym i Kodeksie spółek handlowych. Ustawa podatkowa bez ingerencji własnych, w tym bez modyfikacji, przejmuje więc pojęcia prawa prywatnego (z wyjątkiem stworzonej w ustawie definicji umowy spółki oraz jej zmiany).

Charakterystyka poszczególnych umów, o których mowa w ustawie o PCC, powinna być więc ustalana zasadniczo w oparciu o regulacje prawa cywilnego oraz handlowego. Przy tym, o opodatkowaniu lub jego braku nie przesądza nazwa nadana umowie, ale występowanie elementów przedmiotowo istotnych charakterystycznych dla danej czynności prawnej, tj. tzw. essentialia negoti.

Wykładnia cytowanego przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC powinna mieć charakter wykładni ścisłej. Należy więc uznać, że ustawą zostały objęte tylko i wyłącznie wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC umowy nazwane (lub ich zmiany prowadzące do tożsamych skutków materialnoprawnych), których essentialia negoti zostały uregulowane w przepisach prawa cywilnego lub prawa spółek handlowych.

Tym samym uznać należy, że ustawa o PCC nie dotyczy umów nienazwanych, tj. takich które nie zostały uregulowane w przepisach prawa i jednocześnie dopuszczalność ich zawierania wynika ze swobody umów.

W tym miejscu wskazać należy, że umowa cash poolingu nie została wymieniona przez ustawodawcę w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych uregulowanym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC.

Zwrócić należy uwagę, że umowa cash poolingu to umowa o charakterze nienazwanym, nie jest normowana w przepisach polskiego prawa (brak takiej regulacji zarówno w przepisach prawa cywilnego jak i przepisach prawa spółek handlowych). W praktyce istotą tej umowy jest wspólne zarządzanie płynnością finansową kilku podmiotów. W ramach takiej umowy dokonywane jest koncentrowanie środków różnych podmiotów jednej grupy na wspólnym rachunku, zarządzanie nimi, potrącanie wzajemnych rozliczeń podmiotów, itp. Głównym celem umowy o zarządzanie płynnością finansową jest optymalizacja zarządzania stanem środków pieniężnych na wielu rachunkach bankowych należących do jednej grupy kapitałowej.

Pomimo pewnych cech charakterystycznych (elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie), umowy cash poolingu nie można przy tym traktować jako umowy pożyczki.

Zgodnie z przepisem art. 720 § 1 ustawy z Kodeks cywilny, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i takiej samej jakości.

Konstrukcja planowanego cash-poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników tego systemu, nie wyczerpuje istotnych znamion pożyczki. W przedmiotowych strukturach niektórzy Uczestnicy mogą posiadać chwilowo wolne środki finansowe, podczas gdy pozostali Uczestnicy mogą posiadać niedobór tych środków. Z tytułu uczestnictwa w powyższych transakcjach dla wszystkich Uczestników powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Żadnej ze stron przedmiotowej umowy nie można także określić jako pożyczkobiorcę lub pożyczkodawcę.

Dodatkowo, wskazać należy, iż planowana umowa cash poolingu jest tak skonstruowana, że Wnioskodawca dokonując wpłaty środków na rachunek bieżący nie wskazuje przez kogo (przez którego Uczestnika) środki te mają być wykorzystane. Podobnie, w przypadku otrzymania przez Wnioskodawcę środków kompensujących niedobór środków pieniężnych, który pojawił się na Rachunku Uczestnika, Wnioskodawca nie posiada informacji, od którego Uczestnika faktycznie pochodzą te środki.

Uwzględniając powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, zawarcie i realizacja umowy cash poolingu przez Wnioskodawcę nie będzie prowadzić do opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych spółek uczestniczących w usłudze cash poolingu.

Reasumując powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie i wykonywanie przez Wnioskodawcę, umowy cash poolingu nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1150) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, ze zm.) – w księdze trzeciej zobowiązania – nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie jest taką umową, bowiem w myśl art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest – co do zasady – rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Czynności tego typu nie można wobec tego uznać jako umowy pożyczki.

W treści wniosku wskazano, że struktura cash poolingu oparta będzie o mechanizm prawny zdefiniowany w prawie cywilnym, tj. instytucji uregulowanej w art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego). Wskazana instytucja nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem, jeżeli nie przyjmie one charakteru żadnej z czynności w nim wymienionych – czynności oparte na subrogacji dokonane w ramach cash poolingu nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnej.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym – z powyższych przyczyn – czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem kompleksowa usługa zarządzania płynnością finansową (umowa cash poolingu), do której przystąpi Wnioskodawca oraz świadczone w jej ramach czynności nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.