2461-IBPB-2-1.4514.705.2016.1.MPu

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 29 listopada 2016 r. (data wpływu do Organu – 09 grudnia 2016 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 09 grudnia 2016 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością [dalej: Wnioskodawca lub Spółka] z siedzibą w Polsce. Obecnie Spółka jest podmiotem rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej. Spółka została nabyta w celu dokonania restrukturyzacji innej spółki z grupy kapitałowej.

Spółka zamierza zawrzeć z bankiem mającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Umowę świadczenia usług zarządzania płynnością w formie limitów dziennych [dalej: Umowa].

Stronami Umowy będą podmioty, które wraz ze Spółką wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej [dalej: Uczestnicy] i są polskimi rezydentami podatkowymi.

Usługa zarządzania płynnością w formie limitów dziennych jest usługą należącą do zakresu usług bankowych, polegającą na umożliwieniu przez bank grupie kapitałowej, do której należy Spółka, bardziej efektywnego, codziennego zarządzania środkami pieniężnymi i kredytami oraz korzystania przez poszczególne spółki z grupy ze wspólnej płynności finansowej całej grupy kapitałowej. Oznacza to, iż na podstawie Umowy bank będzie świadczył na rzecz Wnioskodawcy oraz pozostałych Uczestników tzw. usługę cash poolingu.

Przed rozpoczęciem korzystania z usługi cash poolingu Uczestnicy zawrą z bankiem umowy bieżących rachunków bankowych [dalej: Rachunki Uczestnika]. Następnie, Uczestnicy przystąpią wraz z bankiem do analizowanej Umowy, na podstawie której bank udostępni w Rachunkach Uczestników limit dzienny wymagalny na koniec dnia, w którym został udzielony [dalej: Limit Dzienny]. Ponadto, w ramach Umowy bank będzie dokonywał na zlecenie Uczestników rozliczeń pieniężnych z wykorzystaniem Rachunków Uczestników oraz Rachunku Głównego [dalej łącznie jako: Struktura Rachunków]. Usługą cash poolingu objęte zostaną rachunki bankowe prowadzone w walucie polskiej.

Spółka przystąpi do Umowy w charakterze Uczestnika.

Jeden z Uczestników (podmiot inny niż Wnioskodawca) będzie pełnić dodatkowo funkcję tzw. Agenta. W związku z uczestnictwem w Umowie, Agent będzie posiadał w banku dwa rachunki rozliczeniowe. Jeden z rachunków – Rachunek Główny będzie prowadzony dla Agenta w ramach Struktury Rachunków. W Rachunku Głównym bank udostępni Agentowi Limit Dzienny. Drugi z rachunków – Główny Rachunek Płynności nie będzie objęty Strukturą Rachunków. W Głównym Rachunku Płynności bank, na podstawie odrębnie zawartej umowy, udostępni Agentowi kredyt [dalej: Limit Kredytowy]. Pełnienie funkcji Agenta będzie wiązało się z reprezentowaniem pozostałych Uczestników (w tym Spółki) wobec banku w zakresie wszelkich kwestii związanych z Umową (uczestnictwem w usłudze zarządzania płynnością).Z tytułu wykonywania tych czynności Agent nie będzie uzyskiwał wynagrodzenia.

Zgodnie z Umową, rozliczenia dokonywane pomiędzy poszczególnymi Uczestnikami (w tym Agentem) w ramach usługi zarządzania płynnością [dalej: Usługa] będą oparte na poręczeniach wzajemnych zobowiązań Uczestników (zgodnie z art. 876 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny oraz subrogacji ustawowej – w zakresie skutku realizacji poręczeń (art. 518 par. 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że każdy z Uczestników (w tym Agent) udzieli względem banku nieodwołalnego poręczenia spłaty wszystkich Limitów Dziennych do określonej w Umowie wysokości, jak również spłaty należnych odsetek od wszystkich Limitów Dziennych do określonej w Umowie wysokości.

Usługa zakłada bilansowanie (tj. zerowanie) sald na prowadzonych przez bank rachunkach bankowych Uczestników (tj. Strukturze Rachunków) z wykorzystaniem Głównego Rachunku Płynności. Bilansowanie sald w Strukturze Rachunków będzie dokonywane na koniec każdego dnia funkcjonowania Usługi. Oznacza to, iż przy wykorzystaniu wskazanego powyżej mechanizmu prawnego (tj. korzystając z udzielonych poręczeń) bank będzie obciążał Rachunek Główny spłatą długów Uczestników (innych niż Agent) z tytułu wykorzystanych i niespłaconych przez nich Limitów Dziennych, bądź też bank będzie obciążał Rachunki Uczestników (innych niż Agent) spłatą długów Agenta wobec banku z tytułu wykorzystanego i niespłaconego przez Agenta Limitu Dziennego.

A zatem w przypadku, gdy:

• bank wykorzysta dodatnie saldo Rachunku Głównego na spłatę wykorzystanych kwot Limitów Dziennych innych Uczestników (Spółki), Agent (którego saldo dodatnie zostało wykorzystane do spłaty) z mocy prawa nabędzie wierzytelności banku wobec tych Uczestników (Spółki);
• bank wykorzysta dodatnie saldo Rachunku Uczestnika (Spółki) na spłatę wykorzystanej kwot Limitu Dziennego Agenta, Uczestnik (którego saldo dodatnie zostało wykorzystane do spłaty; tu: Spółka) z mocy prawa nabędzie wierzytelności banku wobec Agenta.

Od kwot wierzytelności nabytych odpowiednio przez Uczestników oraz Agenta naliczane będą odsetki. Oprocentowanie wierzytelności Agenta względem Uczestników będzie wyższe niż oprocentowanie wierzytelności Uczestników względem Agenta. Rozliczenie i zaksięgowanie odsetek od ww. wierzytelności Uczestników i Agenta będzie dokonywane przez bank.

Spłata nabytych w opisany sposób wierzytelności następować będzie na każde żądanie Uczestnika (w tym Agenta), który dokonał spłaty, zaś w przypadku braku żądania, nie później niż w ciągu roku kalendarzowego od daty nabycia takiej wierzytelności.

W związku z korzystaniem z Usługi Spółka będzie ponosiła na rzecz banku określone w Umowie opłaty.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z przystąpieniem do Umowy i w konsekwencji uczestnictwem w Usłudze na Wnioskodawcy będzie spoczywał obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych?

W ocenie Spółki, związku z przystąpieniem do Umowy i w konsekwencji uczestnictwem w Usłudze, Wnioskodawca nie będzie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji, uczestnictwo Wnioskodawcy w Usłudze nie będzie skutkowało powstaniem obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych po jego stronie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Ponadto, podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają zmiany powyższych umów, jeśli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania tym podatkiem, jak również orzeczenia sądów (w tym sądów polubownych) oraz ugody – jeśli wywołują one takie same skutki prawne, jak wymienione powyżej czynności cywilnoprawne.

Mając na uwadze powyższe, należy zauważyć, iż opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne enumeratywnie wymienione w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (wskazane powyżej).

Cash pooling, będąc usługą finansową, nie doczekał się w Polsce kompleksowego uregulowania prawnego. Istnieje co prawda przepis art. 93a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, który odnosi się do oferowanych przez banki podatkowym grupom kapitałowym umów o skonsolidowane oprocentowanie. Przepis ten ma jednak bardzo ograniczony zakres zastosowania, gdyż dotyczy wyłącznie:

• tzw. wirtualnego („notionaf) cash poolingu, w którym nie dochodzi do rzeczywistych przepływów środków pomiędzy rachunkami uczestników a rachunkiem koordynującego (Agenta);
• podatkowych grup kapitałowych.

Oznacza to, iż w przypadku cash poolingu tzw. rzeczywistego (a więc takiego, który jest przedmiotem niniejszego wniosku; ang. „cash concentration”) należy posiłkować się przepisami ogólnymi prawa cywilnego, bankowego i dewizowego, a więc w szczególności przepisami o rachunkach bankowych, przelewach, poręczeniach, subrogacji i tajemnicy bankowej.

Brak uregulowania instytucji cash poolingu w prawie polskim powoduje konieczność kształtowania jej w oparciu o treść art. 3531 Kodeksu cywilnego. Przepis ten statuuje zasadę swobody umów zwaną zasadą swobody kontraktowania. Zgodnie z tą zasadą strony mogą ukształtować treść umowy, a także wybrać kontrahenta według swego uznania, byleby treść stosunku prawnego lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, zasadom współżycia społecznego, ani przepisom ustawy o charakterze bezwzględnie wiążącym.

Mając na względzie powyższe, Spółka stoi na stanowisku, że czynność polegająca na zarządzaniu płynnością finansową danej grupy kapitałowej na podstawie Umowy (która nie znajduje odpowiednika w Kodeksu cywilnego i tym samym pozostaje umową nienazwaną) nie mieści się w zamkniętym katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, przedstawionym powyżej.

Spółka zwróciła uwagę, że Umowa ma na celu zwiększenie efektywności działalności gospodarczej prowadzonej przez posiadaczy Rachunków Uczestnika (Uczestników) oraz Rachunku Głównego (Agenta) poprzez zoptymalizowanie kosztów finansowania i odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald na rachunkach bankowych objętych Strukturą Rachunków. Każdy z Uczestników (w tym Agent), przystępując do Umowy zakłada, że uczestnictwo w Usłudze przyczyni się do zmniejszenia obciążeń z tytułu odsetek od finansowania przyznanego przez bank danemu posiadaczowi Rachunku Uczestnika i Rachunku Głównego.

Treść Umowy, zdaniem Spółki, nie pozwala jej zidentyfikować jako czynności cywilnoprawnej znajdującej się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, iż zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, do usług zwolnionych od podatku od towaru i usług należą usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. W świetle aktualnego stanowiska organów podatkowych usługa polegająca na kompleksowym zarządzaniu płynnością finansową grupy kapitałowej (cash pooling) mieści się w zakresie usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ww. ustawy.

Zdaniem Spółki, również ten fakt potwierdza, iż czynności składające się na usługę cash poolingu świadczoną przez bank w ramach Umowy nie mieszczą się w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Uzasadniając swoje stanowisko Wnioskodawca przywołał rozstrzygnięcia organów podatkowych zawarte w interpretacjach indywidualnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest – zgodnie z wolą Wnioskodawcy – ocena stanowiska Wnioskodawcy tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym część stanowiska Wnioskodawcy, która odnosi się wyłącznie do uregulowań zawartych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r., poz. 710, ze zm.), uznano za element własnego stanowiska niepodlegający ocenie w ramach wydawanej interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223, ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.) – w księdze trzeciej zobowiązania – nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie jest taką umową; w myśl art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest – co do zasady – rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

W rezultacie zawarcie umowy dotyczącej kompleksowego zarządzania płynnością finansową cash pooling nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W treści wniosku wskazano, że struktura cash poolingu oparta będzie na poręczeniach wzajemnych zobowiązań Uczestników oraz subrogacji ustawowej w zakresie skutków realizacji poręczeń (art. 518 § 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego). Wskazane instytucje nie zostały wymienione w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem, jeżeli nie przyjmą one charakteru żadnej z czynności w nim wymienionych – czynności oparte na poręczeniach wzajemnych oraz subrogacji dokonywane w ramach cash poolingu nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnej.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym – z powyższych przyczyn – czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem Umowa świadczenia usług zarządzania płynnością w formie limitów dziennych (umowa cash poolingu), którą zamierza zawrzeć Wnioskodawca oraz świadczone w jej ramach czynności nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym, skoro wskazane we wniosku czynności nie zostały wymienione wśród tych czynności, które określone są w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to zbędna jest analiza możliwości zastosowania wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 2 pkt 4 cyt. ustawy, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

1. w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
2. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:

• umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
• umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.