📖 Pełna treść interpretacji
Informacje i wyjaśnienia oraz specyficzne rozwiązania, które powinny bądź mogą być stosowane w zakresie obrotu towarowego z zagranicą w czasie epidemii COVID-19.
Skróty:
(a) UKC – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (Dz. Urz. L 269, 10.10.2013, z późn.zm.)
(b) UKC-RW – Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz. Urz. L 343, 29.12.2015, z późn.zm.)
(c) UKC-RD – Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz. Urz. L 343, 29.12.2015, z późn.zm.)
Wprowadzenie towarów na obszar celny Unii Europejskiej:
Zgodnie z unijnymi regulacjami z zakresu wprowadzania towarów na obszar celny Unii Europejskiej sprzęt medyczny, chirurgiczny i laboratoryjny do leczenia doraźnego nie jest zwolniony z obowiązku wysyłania do Systemu Kontroli Importu (w Polsce AIS/ICS) przywozowych deklaracji skróconych (PDS), nawet w nagłych przypadkach. Jeśli w czasie epidemii COVID-19 wystąpiłby problem ze składaniem na obowiązujących zasadach PDS w odniesieniu do ww. towarów, wówczas dopuszcza się zastosowanie postanowień art. 127 ust. 7 UKC. Przepis ten przewiduje możliwość wykorzystania w tym celu dokumentów pochodzących z handlowych, portowych lub transportowych systemów informatycznych, pod warunkiem że są w nich zawarte dane z zakresu PDS i dane te są dostępne organom celnym przed wprowadzeniem towarów na obszar celny Unii w terminie określonym przepisami unijnymi.
Wyprowadzenie towarów z obszaru celnego Unii Europejskiej
Rozszerzenie zakresu pojęcia towarów stanowiących „dostawy zaopatrzenia na statki”.
Towary unijne, o których mowa w Dyrektywie Rady 92/29/EWG z dnia 31 marca 1992 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w celu poprawy opieki medycznej na statkach (Dz. Urz. L 113, z 30.04.1992), zostają uznane za mieszczące się w kategorii towarów stanowiących zapasy statku powietrznego lub wodnego.
Oznacza to, że dla takich towarów mają zastosowanie:
a) dla towarów unijnych - art. 269 ust. 3 UKC, oraz
b) dla towarów nieunijnych - § 22 rozporządzenia w sprawie zgłoszeń celnych z 4 grudnia 2018 r., tj. Dz. U. 2018 poz. 2262.
Zwolnienie z należności celnych przywozowych i podatku VAT (podatek od towarów i usług)
Istnieje możliwość stosowania zwolnienia z należności celnych przywozowych i VAT sprzętu ochronnego, zestawów testowych, urządzeń medycznych i innych artykułów potrzebnych do zwalczania epidemii COVID-19 na podstawie art. 74-80 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 324 z 10.12.2009, s. 23) oraz art. 63 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106).
22 grudnia 2021 r. została wydana decyzja Komisji (UE) 2021/2313 w sprawie zwolnienia przywozu z należności celnych przywozowych i z VAT w odniesieniu do towarów potrzebnych do zwalczania skutków epidemii COVID-19 w 2022 r. (Dz. Urz. UE L 464 z 28.12.2021, s. 11) (w załączeniu).
Na podstawie art. 3 decyzji Komisji (UE) 2021/2313 z dnia 22 grudnia 2021 r., zwolnienia z należności celnych przywozowych i z VAT stosuje się w odniesieniu do przywozu dokonanego od 1 stycznia 2022 r. do 30 czerwca 2022 r.
Decyzja ta „zastępuje” decyzję Komisji (UE) 2020/491 w sprawie zwolnienia przywozu z należności celnych przywozowych i z VAT w odniesieniu do towarów potrzebnych do zwalczania skutków epidemii COVID-19 w 2020 r., której moc obowiązująca była trzykrotnie przedłużana, ostatnio decyzją Komisji (UE) 2021/660, do 31 grudnia 2021 r.
Poniższe wyjaśnienia opracowane na temat stosowania decyzji Komisji (UE) 2020/491 pozostają aktualne w odniesieniu do stosowania zwolnień z cła i VAT na podstawie ww. nowej decyzji Komisji (UE) 2021/2313 z zastrzeżeniem, że podmioty wpisane do wykazu, o którym była mowa w art. 7 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych są obecnie wpisane do wykazu, o którym mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2 tej ustawy (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.).
Zwolnienie może być stosowane, jeżeli towary są przeznaczone do jednego z następujących zastosowań:
‒ nieodpłatna dystrybucja przez organy lub organizacje, o których mowa poniżej, na rzecz osób dotkniętych lub zagrożonych epidemią COVID-19 lub zaangażowanych w jej zwalczanie;
‒ nieodpłatne udostępnianie osobom dotkniętym lub zagrożonym epidemią COVID-19 lub zaangażowanym w jej zwalczanie, pod warunkiem że towary pozostają własnością organów i organizacji, o których mowa poniżej.
Orientacyjny wykaz produktów medycznych i środków ochrony indywidualnej wraz z ich kodami, zwolnionych z należności celnych i podatku VAT z tytułu przywozu na podstawie ww. Decyzji Komisji znajduje się w Załączniku nr 2.
Jednym z warunków do zastosowania przedmiotowego zwolnienia jest przywóz towarów w celu dopuszczenia ich do obrotu przez organizacje państwowe, w tym organy publiczne i inne podmioty prawa publicznego, lub w imieniu tych organizacji lub przez organizacje zatwierdzone przez właściwe organy w państwach członkowskich lub w imieniu tych organizacji.
Decyzja Komisji przewiduje więc również możliwość stosowania zwolnienia z należności przywozowych w przypadku przywozu towarów dokonywanego na rzecz (w imieniu) uprawnionych organizacji, o których wyżej mowa.
Do ww. uprawnionych organizacji Komisja zalicza: organizacje państwowe (organy państwowe, organy publiczne i inne podmioty prawa publicznego, w tym szpitale, organizacje rządowe, gminy/samorządy regionalne itp.), organizacje charytatywne lub filantropijne zatwierdzone przez właściwe organy państw członkowskich.
W Polsce, jako organizacje zatwierdzone przez właściwe organy w państwach członkowskich, które mogą korzystać z przedmiotowego zwolnienia z należności celnych przywozowych i VAT, zostały uznane:
‒ Instytucje i organizacje, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie określenia warunków, jakie muszą spełniać instytucje i organizacje uprawnione do korzystania ze zwolnienia z należności celnych przywozowych towarów przeznaczonych dla organizacji charytatywnych i dobroczynnych (Dz. U. nr 61, poz. 310);
‒ Niżej wymienione Spółki Skarbu Państwa wskazane przez Ministra Aktywów Państwowych:
Zatwierdzone organizacje, uprawnione do korzystania ze zwolnienia z należności celnych przywozowych i VAT na podstawie Decyzji Komisji UE 2020/491 z dnia 3.04.2020r. - inne niż instytucje i organizacje, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie określenia warunków, jakie muszą spełniać instytucje i organizacje uprawnione do korzystania ze zwolnienia z należności celnych przywozowych towarów przeznaczonych dla organizacji charytatywnych i dobroczynnych (Dz. U. nr 61, poz. 310) i w wykazie podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, wykonywanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, który jest ogłaszany w Biuletynie Informacji Publicznej Narodowego Funduszu Zdrowia przez Dyrektorów poszczególnych Oddziałów Wojewódzkich NFZ (Narodowy Fundusz Zdrowia) oraz w art. 6 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, a także innych niż organizacje państwowe, organy publiczne i inne podmioty prawa publicznego
‒ Podmioty wykonujące działalność leczniczą, wpisane do wykazu opublikowanego na podstawie zarządzenia nr 42/2021/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 5 marca 2021 r. w sprawie zasad sprawozdawania oraz warunków rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, z późn. zm.;
‒ Spółki, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2021 r., poz. 711 ze zm.), których wykaz stanowi załącznik do niniejszego pisma.
Wykaz podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, wykonywanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 jest ogłaszany w Biuletynie Informacji Publicznej Narodowego Funduszu Zdrowia przez Dyrektorów poszczególnych Oddziałów Wojewódzkich NFZ (zgodnie ze swoją właściwością miejscową), na podstawie zarządzenia nr 42/2021/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 5 marca 2021 r. w sprawie zasad sprawozdawania oraz warunków rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Przekazany przez Ministerstwo Zdrowia wykaz spółek o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2021 r., poz. 711 ze zm.) tj. spółek, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz publiczne uczelnie medyczne mają udziały albo akcje (wartość nominalna udziałów albo akcji należących do ww. podmiotów nie może stanowić mniej niż 51% kapitału zakładowego spółki oraz ww. podmioty dysponują bezpośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu), tzw. publicznych spółek leczniczych, w których nie wypłaca się dywidendy, stanowi załącznik nr 3 do niniejszego pisma
Decyzja Komisji stanowi również o zwolnieniu z należności celnych przywozowych i VAT towarów potrzebnych do zwalczania skutków epidemii COVID-19, jeżeli są przywożone w celu dopuszczenia ich do obrotu przez agencje niosące pomoc w sytuacjach kryzysowych lub w imieniu tych agencji w celu zaspokojenie ich potrzeb w trakcie udzielania pomocy w sytuacji kryzysowej osobom dotkniętym lub zagrożonym epidemią COVID-19 lub zaangażowanym w jej zwalczanie.
Pod pojęciem „agencje niosące pomoc w sytuacjach kryzysowych” należy rozumieć wszelkiego rodzaju jednostki ratownictwa.
Reasumując, ostatecznym beneficjentem przedmiotowego zwolnienia są organizacje państwowe, w tym organy państwa, organy publiczne i inne podmioty prawa publicznego lub organizacje zatwierdzone w Polsce oraz „agencje niosące pomoc w sytuacjach kryzysowych” (jednostki ratownictwa), uzyskują one bowiem dostęp do sprzętu i artykułów medycznych bez ponoszenia kosztów w postaci cła i VAT importowego.
Jeżeli jakikolwiek podmiot importuje towary z przeznaczeniem do bezpośredniego wykorzystania przez ww. uprawnione organizacje, to przypadek taki uznaje się za objęty dyspozycją ww. Decyzji, o ile spełnione są niżej opisane warunki.
Organy KAS powinny podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia, że towary zwolnione z należności celnych przywozowych oraz VAT są przedmiotem przywozu w celu dopuszczenia ich do obrotu w imieniu organizacji państwowej lub organizacji zatwierdzonej przez właściwe organy i zostaną faktycznie takiej organizacji przekazane. Dlatego też, w przypadku przywozu dokonywanego przez podmiot inny niż organizacja państwowa lub zatwierdzona przez organ państwowy, ale na rzecz takich uprawnionych organizacji, w chwili dokonywania zgłoszenia celnego podmiot ten powinien złożyć przynajmniej oświadczenie, że działa w imieniu bezpośrednio uprawnionej do zwolnienia z należności celnych przywozowych oraz VAT organizacji, a na żądanie organu celnego przedstawić dokumentację potwierdzającą ten fakt.
Zwolnienie przyznaje się wyłącznie organizacjom, których procedury księgowe umożliwiają właściwym organom nadzorowanie ich działalności i które oferują wszelkie gwarancje uznane za niezbędne do tego celu.
Zwolnienia z należności celnych przywozowych i VAT przyznawane są wyłącznie na wniosek zgłaszającego, co w zgłoszeniu celnym jest realizowane poprzez podanie w drugiej części pola 37 importowego zgłoszenia celnego odpowiednich kodów uszczegóławiających procedurę przewidzianych dla zwolnienia z należności celnych i podatkowych. Dla przypadków objętych art. 74 ww. rozporządzenia nr 1186/2009 i art. 63 ustawy o VAT są to kody C26 i 2V6.
Ponadto, dodany w 2020 r. w pkt 4.2.20.5 Instrukcji wypełniania zgłoszeń celnych, kod dokumentu 4DK2 z opisem jak poniżej, nadal ma zastosowanie w zgłoszeniach składanych do systemu AIS/IMPORT:
„4DK2 – oświadczenie podmiotu o przyjęciu zobowiązania do uiszczenia należności celnych przywozowych oraz należności podatkowych, w przypadku, jeżeli zwolnienie z takich należności towarów, o których mowa w art. 74 rozporządzenia nr 1186/2009 oraz w art. 63 ustawy o VAT, nie byłoby przyznane oraz oświadczenie podmiotu, że jego procedury księgowe umożliwiają właściwym organom nadzorowanie jego działalności i że oferuje on wszelkie gwarancje niezbędne do tego celu.”.
W przypadkach zgłoszeń celnych z zadeklarowanym kodem C26 należy sprawdzić, czy jako odbiorca towaru (pole 8 zgłoszenia celnego) jest wskazany podmiot należący do jednej z uprawnionych do zwolnienia kategorii podmiotów, a jeżeli odbiorcą towaru podanym w zgłoszeniu celnym nie będzie taki podmiot, należy sprawdzić, czy zgłaszający dysponuje dokumentem (umowa/porozumienie/ upoważnienie) świadczącym o dokonywaniu przywozu w imieniu (dla) takiego uprawnionego podmiotu. Zwolnienie może być bowiem przyznane tylko wtedy, jeżeli w dniu dokonywania zgłoszenia celnego istnieją już dokumenty, z których wynika zobowiązanie importera do zakupu, przywozu i przekazania (także za wynagrodzeniem) tych towarów uprawnionym organizacjom (np. organom państwowym, organizacjom dobroczynnym, służbom ratunkowym), które następnie bezpłatnie przekazują je/udostępniają potrzebującym.
Zwolnienia nie stosuje się natomiast w sytuacji, w której ww. towary przywozi we własnym imieniu i na swoją rzecz podmiot nie należący do podmiotów uprawnionych do korzystania ze zwolnienia z należności przywozowych i dopiero po dopuszczeniu do obrotu tych towarów przekazuje je organizacji uprawnionej do korzystania z przedmiotowego zwolnienia.
W związku z powyższym, dodany w 2020 r. w pkt 4.2.20.5 Instrukcji wypełniania zgłoszeń celnych kod dokumentu 4DK5 z opisem jak poniżej, nadal ma zastosowanie w zgłoszeniach składanych do systemu AIS/IMPORT: „4DK5 – umowa/porozumienie/upoważnienie – dokument świadczący o dokonywaniu przywozu w imieniu organizacji państwowej lub organizacji zatwierdzonej przez właściwe organy państwowe lub w imieniu jednostki ratownictwa, uprawnionych do zwolnienia z należności celnych przywozowych oraz VAT na podstawie art. 74 rozporządzenia nr 1186/2009 oraz art. 63 ustawy o VAT.”
Kod ten powinien być powołany w zgłoszeniu celnym z zadeklarowanym kodem C26 zawsze wtedy, gdy w polu 8 (odbiorca towaru) widnieje podmiot inny niż należący do wyżej wskazanych kategorii organizacji uprawnionych do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia z cła i VAT.
(Przykładem takiej sytuacji może być przywóz przez firmę prowadzącą działalność gospodarczą maseczek ochronnych przeznaczonych dla Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych na podstawie umowy zawartej przez tę firmę z RARS na zakup w kraju trzecim i przywóz dla RARS ww. towaru.)
Ponadto, mając na względzie konieczność przekazania Komisji Europejskiej informacji dotyczącej ilości towarów zwolnionych z należności celnych i zgłaszanych z zastosowaniem kodu C26, wprowadzony został obowiązek podawania w zgłoszeniu danych o ilości towaru wraz z przypisaną do niej jednostką miary.
W związku z powyższym, w systemie AIS/IMPORT wprowadzono regułę wymuszającą podanie ww. danych w przypadku podania kodu dokumentu 4DK2.
Z uwagi na konieczność przekazania Komisji informacji, m.in. o charakterze i ilości poszczególnych towarów zwolnionych z należności celnych przywozowych i VAT oraz o środkach podjętych w celu zapewnienia zgodności z art. 78, 79 i 80 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 i z art. 55, 56 i 57 dyrektywy 2009/132/WE, do 1 września 2022 r. powinna zostać dokonana weryfikacja zgłoszeń celnych, w których udzielono zwolnienia na podstawie art. 74 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych, w kontekście ww. decyzji Komisji, w szczególności pod kątem stwierdzenia prawidłowości przeznaczenia zwolnionych towarów.
Procedury celne
1. Procedura dopuszczenia do obrotu, w nagłych przypadkach, narządów i innych tkanek ludzkich lub zwierzęcych (w tym szpiku kostnego) oraz krwi ludzkiej, poprzez zgłoszenie celne w innej formie, począwszy od dnia 15 marca 2020 r.
W związku z działaniami mającymi na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się epidemii COVID-19, wiele państw członkowskich wprowadziło ograniczenia w transporcie lotniczym, czego wynikiem jest znaczący wzrost przywozu narządów ludzkich i szpiku kostnego na teren Unii Europejskiej z wykorzystaniem transportu drogowego. Mając na uwadze fakt, że czas dostarczenia tych towarów ma kluczowe znaczenie, wszelkie formalności celne związane z ich przywozem powinny być w obecnej, nadzwyczajnej sytuacji tak ograniczone, by nie powodować opóźnień w dopuszczaniu ich do swobodnego obrotu, a tym samym nie powodować opóźnień terminowej dostawy i wykorzystania ww. towarów.
Nowy art. 138 lit. h UKC-RD pozwala na zgłoszenie organów i innych tkanek ludzkich lub zwierzęcych (w tym szpiku kostnego) oraz krwi ludzkiej, nadających się do trwałego przeszczepu, implantacji lub transfuzji, do dopuszczenia do obrotu z zastosowaniem innej formy, tj. poprzez czynności określone w znowelizowanym art. 141 ust. 1 UKC-RD, a mianowicie przejście pasem zielonym lub „nic do zgłoszenia” w urzędzie celnym, w którym istnieje system dwóch pasów, czy też samą czynność przejścia przez urząd celny nieposiadający dwóch kontrolowanych pasów.
Powyższa poprawka dotycząca art. 138 lit. h oraz art. 141 ust. 1 UKC-RD jest w rozporządzeniu zmieniającym przedmiotowe rozporządzenie, przyjętym przez Komisję Europejską w dniu 3 kwietnia 2020 r. Rozporządzenie to zostanie przekazane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Europejskiej w celu przeprowadzenia dwumiesięcznej kontroli przed wejściem w życie. Zgodnie z wyjaśnieniami Komisji Europejskiej omawiana zmiana będzie jednak obowiązywać z mocą wsteczną od dnia 15 marca 2020 r.
Dokumenty towarzyszące narządom, szpikowi kostnemu lub innej tkance ludzkiej lub zwierzęcej oraz ludzkiej krwi przewidzianych do trwałego przeszczepu, transplantacji lub transfuzji powinny zostać przyjęte przez organy celne dla celów przywozowej deklaracji skróconej, zgodnie z art. 127 ust. 7 UKC.
Należy pamiętać, że w celu dopuszczenia do swobodnego obrotu narządów ludzkich i szpiku kostnego państwa członkowskie i ich właściwe organy krajowe nadal ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie przestrzegania zgodności transportu i przywozu narządów ludzkich wynikającej z przepisów krajowych, unijnych lub międzynarodowych regulujących handel tymi towarami.
Wywóz i przywóz szpiku, komórek krwiotwórczych, krwi obwodowej, krwi pępowinowej wymaga uzyskania zgody dyrektora Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji „Poltransplant”. Jednorazowy przywóz tkanek i komórek wymaga zgody dyrektora Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek.
Dyrektor Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji „Poltransplant” lub dyrektor Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek przesyłają niezwłocznie decyzję w sprawie zgody na wywóz lub przywóz komórek, tkanek lub narządów za pomocą środków komunikacji elektronicznej podmiotowi, który wystąpił z wnioskiem o wydanie takiej zgody.
Do wywożonych lub przywożonych komórek, tkanek i narządów dołącza się decyzję o wydaniu zgody na wywóz lub przywóz komórek, tkanek lub narządów.
Przedsiębiorca wywożący lub przywożący komórki, tkanki lub narządy udostępnia bez wezwania, podczas kontroli, funkcjonariuszowi celnemu decyzję o wydaniu zgody na wywóz lub przywóz komórek, tkanek lub narządów.
2. Procedura tranzytu
Rekomenduje się bardziej elastyczne i mniej restrykcyjne podejście w odniesieniu do realizacji operacji tranzytowych. W szczególności odnosi się do następujących kwestii:
a) otwieranie operacji tranzytowych - odpowiednie w zaistniałej sytuacji wydłużenie terminu na dostarczenie towarów do urzędu przeznaczenia;
b) kończenie operacji tranzytowych
‒ w przypadku przekroczenia terminu na dostarczenie towarów do urzędu przeznaczenia (uzasadnionego kryzysem COVID-19), stosowanie przepisów art. 278 ust.2 (TIR) oraz art. 306 ust.3 (tranzyt unijny) UKC-RW, z których wynika, iż w przypadku uzasadnionego opóźnienia w przedstawieniu towarów, termin uznaje się za dochowany,
‒ w uzasadnionych przypadkach wydłużenie terminu na przesłanie wyników kontroli do urzędu wyjścia do 6 dni, zgodnie z art. 309 ust. 1 UKC-RW,
‒ tymczasowo akceptowanie dokumentu TAD/TSAD w innej formie (np. skan dokumentu), przy czym rekomendowane jest przesyłanie komunikatu IE007 w celu przedstawienia towarów;
c) unieważnianie/kończenie operacji - na wniosek przedsiębiorcy unieważnienie w systemie NCTS2 operacji tranzytowej (T1, T2, TIR) otwartej w Polsce lub w przypadku operacji tranzytowej otwartej w innym państwie członkowskim zakończenie operacji w systemie NCTS2 (w szczególności jeśli dotyczy przewoźników polskich i towary pozostaną w Polsce); w przypadku operacji TIR - dodatkowe stosowne obsłużenie karnetu w niezbędnym zakresie.
W przypadku konieczności fizycznej obsługi operacji tranzytowej po zawróceniu przesyłki (obsługa karnetu TIR, zdjęcie zamknięć urzędowych), czynności te powinien generalnie przeprowadzić urząd, w którym karnet był pierwotnie obsługiwany. W tym urzędzie powinno nastąpić przedstawienie towarów. Urząd ten z kolei kontaktuje się z właściwym CUDO (UWU) w celu właściwego obsłużenia procedury wywozowej, np. pozasystemowego unieważnienia IE 599. Niedopuszczalna jest odmowa obsługi przedstawienia towaru w oddziale celnym satelickim i odsyłanie przewoźnika ze wszystkimi czynnościami do CUDO;
d) dokument CIM jako zgłoszenie tranzytowe w transporcie kolejowym - tymczasowo możliwe jest akceptowanie skanów dokumentów CIM na potrzeby procedury tranzytowej pod warunkiem, że oryginalne dokumenty pozostają dostępne, oraz z zastrzeżeniem odpowiednich weryfikacji ex-post i stosownego powiadomienia wszystkich zaangażowanych w procedurę.
3. Procedura odprawy czasowej
a) Obecną wyjątkową sytuację należy uznać za "katastrofę" w rozumieniu art. 221 UKC-DA. W związku z tym, wszystkie towary wprowadzane na obszar celny Unii, w celu przeciwdziałania skutkom "katastrofy" spowodowanej przez epidemię COVID-19, takie jak, karetki pogotowia lub niektóre rodzaje sprzętu medycznego, powinny być obejmowane procedurą odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem z należności celnych przywozowych. Art. 139 UKC-DA umożliwia, aby zgłoszenie o objęcie takich towarów procedurą odprawy czasowej zostało dokonane w formie innej czynności, np. poprzez czynność przekroczenia granicy, zgodnie z art. 141 ust. 1 lit. d) UKC-DA.
Inną możliwością byłoby złożenie ustnego zgłoszenia, zgodnie z art. 136 ust. 1 UKC- DA.
W takim przypadku, zgodnie z art. 165 UKC-DA, obligatoryjnie należy złożyć dokument uzupełniający do ustnego zgłoszenia celnego, określony w załączniku 71-01 UKC-RD Złożenie dokumentu może zostać odroczone, za zgodą organu celnego, do 120 dni po zwolnieniu towarów (art. 166 ust. 2 UKC i art. 147 ust. 2 UKC-DA).
Analogiczne zasady postępowania mogą być stosowanie do odprawy czasowej sprzętu medycznego, chirurgicznego i laboratoryjnego, o którym mowa w art. 222 UKC-DA. Objęcie towarów procedurą może nastąpić na podstawie zgłoszenia w innej formie, zgodnie z art. 139 UKC-DA lub na podstawie ustnego zgłoszenia, na podstawie art. 136 ust.1 lit. d) UKC-DA.
b) Możliwość przedłużenia terminu powrotnego wywozu towarów objętych procedurą odprawy czasowej z wykorzystaniem Karnetu ATA.
Z powodu ograniczenia albo zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej w następstwie epidemii COVID-19 może okazać się, że niektóre osoby uprawnione do korzystania z procedury odprawy czasowej nie będą w stanie dokonać w ustalonym terminie powrotnego wywozu towarów zgłoszonych do odprawy czasowej za pomocą karnetów ATA. W takich przypadkach zgodnie z art. 251 ust. 3 UKC osoba uprawniona do korzystania z procedury winna złożyć do organu celnego wniosek o przedłużenie terminu powrotnego wywozu towarów zgłoszonych do odprawy czasowej.
Przedstawiona powyżej możliwość ma zastosowanie niezależnie od rodzaju zgłoszenia wykorzystanego do objęcia towarów procedurą odprawy czasowej. W przypadku gdy do objęcia procedurą odprawy czasowej został wykorzystany karnet ATA - nie ma potrzeby wydawania nowego karnetu ATA. Taką możliwość dopuszcza art. 14 Konwencji Stambulskiej.
4. Procedury specjalne z wyłączeniem procedury tranzytu
a) Zamknięcie i rozliczenie procedury specjalnej
Obecne nadzwyczajne okoliczności powodują, że przedsiębiorcy mogą mieć problem z dotrzymaniem terminu zamknięcia procedury specjalnej, jak również z dotrzymaniem terminu do złożenia, kontrolnemu urzędowi celnemu, rozliczenia zamknięcia procedury uszlachetniania czynnego oraz procedury końcowego przeznaczenia.
Zauważyć należy, że przepisy prawa celnego pozwalają na skorzystanie z możliwości przedłużenia ww. terminów.
I tak, w myśl postanowień art. 174 ust. 1 UKC-RD, na wniosek osoby uprawnionej do korzystania z procedury organy celne mogą przedłużyć termin zamknięcia procedury określony w pozwoleniu udzielnym zgodnie z art. 211 ust. 1 UKC i to nawet po upływie pierwotnie określonego terminu.
Natomiast w myśl art. 175 ust. 2 UKC-RD, na wniosek posiadacza pozwolenia organy celne mogą przedłużyć okres, na przedstawienie rozliczenia zamknięcia (o którym mowa w art. 175 ust. 1 UKC-RD) do 60 dni. W szczególnych przypadkach organy celne mogą przedłużyć ten okres nawet po jego upływie.
Przedłużenie terminu wymaga złożenia uzasadnionego wniosku. Niewątpliwie trudno nie uznać obecnej sytuacji za sytuację nadzwyczajną, za szczególne okoliczności, których przedsiębiorca nie mógł z wyprzedzeniem przewidzieć, a które w znacznym stopniu utrudniają lub wręcz uniemożliwiają dotrzymanie terminów i warunków zawartych umów na realizację dostaw towarów/ produktów przetworzonych i przeprowadzenie procesów przetwórczych (np. problemy z dotrzymaniem terminu powrotnego wywozu z uwagi na zamknięcie zakładów odbiorczych, czy brak możliwości przeprowadzenia procesów przetwórczych z uwagi na decyzję o zamknięciu zakładów produkcyjnych w obawie zakażenia pracowników).
Mając na uwadze trudności finansowe przedsiębiorców spowodowane pandemią zaleca się traktowanie w sposób priorytetowy składane przez nich wioski o rozliczenie zamknięcia, z uwagi na zapobieganie opóźnieniom w zwalnianiu zabezpieczenia majątkowego.
b) Wniosek o udzielenie pozwolenia na podstawie zgłoszenia celnego
Mając na uwadze zmniejszoną obsadę kadrową zarówno po stronie organów celnych, jak i przedsiębiorców, mogą pojawić się problemy z wydawaniem pozwoleń celnych. W obecnych nadzwyczajnych okolicznościach ważne jest zapewnienie dostaw towarów. Dlatego na czas trwania epidemii COVID-19 złagodzeniu (uelastycznieniu) ulegają zasady, dotyczące korzystania ze skróconej formy wniosku o udzielenie pozwolenia (wniosek o udzielenie pozwolenia na podstawie zgłoszenia celnego). Oznacza to, że tymczasowo organy celne nie będą sprawdzały warunku zgodnie z którym pozwolenia skrócone nie powinny być stosowane nagminnie i systematycznie.
Zastosowanie trybu skróconego zamiast złożenia wniosku w pełnej formie, nie zmienia faktu, że muszą być spełnione określone przepisami prawa warunki do udzielenia takiego pozwolenia, w tym art. 163 UKC-RD.
Możliwość stosowania zgłoszenia uproszczonego bez wcześniejszego uzyskania pozwolenia
Możliwość dokonywania zgłoszeń uproszczonych bez wcześniejszego uzyskania pozwolenia, przewidziana jest w art. 166 UKC. Warunkiem jest, aby zgłoszenie uproszczone składane było nieregularne lub okazjonalne. Ponieważ przepisy celne nie definiują terminu „regularne stosowanie”, w obecnej wyjątkowej sytuacji dopuszczalna jest większa elastyczność. Należy pamiętać, że do zgłoszenia uproszczonego wymagane jest złożenie zgłoszenia uzupełniającego (obowiązek ten jest zniesiony w przypadku objęcia procedurą składowania celnego).
Przedstawienie towarów w miejscach uznanych i wyznaczonych
Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 139 ust. 1 UKC towary przedstawiane organom celnym mogą się znajdować m.in. w miejscach uznanych lub wyznaczonych przez organy celne. Ułatwienie to pozwala przedstawiać towary znajdujące się bezpośrednio na terenie prowadzonej działalności, zarówno w ramach pozwolenia na uproszczenia, jak również w procedurze standardowej. Oczywiście uznanie miejsca następuje w formie decyzji lub w formie zgody wyrażonej przez organ celny, w przypadku uznania miejsca dla jednorazowego przedstawienia towarów.
Towary składowane czasowo przez okres dłuższy niż 90 dni
Termin składowania towarów nieunijnych w magazynie czasowego składowania, jest określony w przepisach UKC i wynosi 90 dni. Ten maksymalny termin nie może zostać przedłużony bez zmiany UKC.
Niemniej jednak, na wniosek posiadacza pozwolenia na prowadzenie magazynu czasowego składowania, jest możliwe udzielenie nowego pozwolenia obejmującego obiekty stanowiące magazyn czasowego składowania, takiego, aby obiekty te stały się jednocześnie składami celnymi. Umożliwi to, po upływie 90-dniowego okresu wyznaczonego dla czasowego składowania, zgłoszenie tych towarów do procedury składowania celnego, bez zmiany ich lokalizacji. Wnioski o takie pozwolenia powinny być rozpatrywane, w miarę możliwości, w sposób priorytetowy.
Jeżeli towary nie zostaną zgłoszone do procedury celnej (lub powrotnie wywiezione) w ciągu 90 dni, powstaje dług celny. Jeżeli towary nie mogły zostać objęte procedurą celną lub powrotnie wywiezione ze względu na okoliczności związane z pandemią COVID-19, organy celne muszą indywidualnie ocenić każdą sytuację i, w uzasadnionych przypadkach, zastosować „zasadę słuszności”, zgodnie z art. 120 UKC lub uregulować sytuację towarów zgodnie z art. 124 ust. 1 lit. h) i art. 124 ust. 1 lit. k) UKC, w zależności od tego, czy towary zostały ostatecznie dopuszczone do swobodnego obrotu, czy powrotnie wywiezione. Nie powinno to jednak prowadzić do sytuacji, w której za towary pozostające w swobodnym obrocie w ogóle nie są płacone należne należności celne.
W tym kontekście zastosowanie art. 120 ust. 2 UKC nie odnosi się do samej pandemii COVID-19; odnosi się natomiast do różnych skutków, jakie pandemia ma dla różnych podmiotów gospodarczych, w zależności od ich zdolności i możliwości ochrony przed taką sytuacją.
Pozwolenia celne
1. Nowe wnioski tylko wtedy, gdy to konieczne
Przepisy art. 22 ust. 2 UKC oraz art.11 UKC-RD stanowią, że jeżeli złożony wniosek o wydanie pozwolenia spełni wymagane warunki, organy celne zobowiązane są do jego przyjęcia. Organy celne nie mogą zatem odrzucić takiego wniosku bądź wydłużyć terminu na jego przyjęcie powołując się na trudności i problemy spowodowane COVID-19 (np. absencja dużej liczby pracowników).
W obecnych okolicznościach wskazane jest, aby przedsiębiorcy udostępniali organom celnym jak najwięcej stosownych informacji potrzebnych do rozpatrzenia wniosku o udzielenie pozwolenia przy wykorzystaniu środków elektronicznego przekazu (np. maile), co pozwoli organom celnym na zweryfikowanie, z „za biurka”, czy spełnione zostały warunki wymagane przepisami prawa do udzielenia pozwolenia.
2. Przedłużenie terminu na rozpatrzenie już złożonego wniosku o wydanie pozwolenia
Uzyskanie pozwolenia celnego wymaga weryfikacji przez organ celny warunków i kryteriów do jego wydania. W przypadku niektórych pozwoleń konieczna jest w tym celu wizyta u przedsiębiorcy i sprawdzenie miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, weryfikacja procedur wewnętrznych, audyt systemów informatycznych, itp.
Z powodu ograniczeń związanych z wprowadzeniem stanu epidemii, przedsiębiorca nie ma możliwości przyjęcia wizyty organu celnego i wykazania, że spełnia wymagane warunki i kryteria. W związku z tym, zaleca się by po upływie terminu na wydanie pozwolenia, przedłużonego z urzędu o 30 dni (zgodnie z art. 22 ust. 3 akapit pierwszy UKC), wnioskodawca wystąpił do organu celnego z wnioskiem o przedłużenie terminu na wydanie decyzji, zgodnie z art. 22 ust. 3 ostatni akapit UKC. Zgodnie z powołanym przepisem „organy celne mogą przedłużyć termin na wydanie decyzji, określony w przepisach prawa celnego, w przypadku gdy wnioskodawca zwróci się o przedłużenie tego terminu, aby dostosować się do warunków i kryteriów. O tym dostosowaniu oraz o dodatkowym okresie niezbędnym do wprowadzenia tego dostosowania powiadamia się organy celne, które podejmują decyzję o przedłużeniu terminu.”
Przedstawianie świadectw w oryginale
Zgodnie z przepisem pkt 1 w Załączniku nr 7 (Dowody potwierdzające pochodzenie towarów) do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zgłoszeń celnych (tekst jednolity w Dz.U. z 4.12.2018 r. poz. 2262), jeżeli w celu dopuszczenia towaru do obrotu lub zastosowania preferencji taryfowych jest przedstawiane świadectwo pochodzenia tego towaru, to przedstawia się oryginał tego dokumentu.
Zasadniczo zgłaszający nie są zobowiązani do przedstawiania dowodów pochodzenia sprowadzanych towarów w każdym przypadku, ale w sytuacji gdy wnioskują o ich preferencyjne traktowanie taryfowe muszą w tym momencie dysponować właściwym dowodem potwierdzającym status pochodzenia takich towarów. Fakt dysponowania takim dowodem jest potwierdzany przez zgłaszającego poprzez zadeklarowanie w zgłoszeniu celnym kodu odpowiedniego dokumentu oraz jego cech identyfikacyjnych (numer, data). Wyjątkiem jest możliwość wnioskowania o preferencyjne traktowanie taryfowe towarów pochodzących z Japonii w oparciu o tzw. „wiedzę importera”. Tym niemiej organ celny w przypadku np. wątpliwości co do pochodzenia towarów, ich kontroli fizycznej czy dokumentowej może wymagać od zgłaszającego przedstawienia dowodu pochodzenia. W przypadku świadectw muszą być one przedstawione w oryginale.
W obecnej sytuacji związanej z zagrożeniem wywołanym epidemią COVID-19 importerzy nie dysponują często oryginalnymi (papierowymi) wersjami świadectw, albo posiadają jedynie ich papierowe kopie lub wersje elektroniczne (np. skany). Dlatego możliwe są następujące rozwiązania:
‒ importerzy przy dopuszczaniu do obrotu przywiezionych towarów mogą skorzystać ze zgłoszenia uproszczonego i przedstawić organowi celnemu oryginał świadectwa w terminie późniejszym. Ta forma zgłoszenia wiąże się jednak z koniecznością złożenia zabezpieczenia.
‒ importerzy, którzy przy dopuszczaniu do obrotu przywiezionych towarów dysponują jedynie papierową kopią świadectwa lub jego wersją elektroniczną, mogą wnioskować o ich preferencyjne traktowanie taryfowe w oparciu o posiadane nieoryginalne wersje świadectwa i na żądanie organu celnego przedstawiają je w takiej formie. Do czasu zakończenia występowania zagrożenia związanego z epidemią COVID-19 taka forma świadectwa powinna być akceptowana przez organy celne. Elastyczność ta nie dotyczy jednak zawartości samego świadectwa, tzn. powinno być ono prawidłowo wypełnione, wystawione przez upoważniony do tego organ, potwierdzone właściwą pieczęcią i odręcznie podpisane. Po uzyskaniu oryginału świadectwa importer jest zobowiązany do jego dołączenia do pozostałych dokumentów dotyczących przywiezionych towarów. Organ celny będzie mógł wówczas poddać je dodatkowej kontroli i ewentualnie przekazać je do weryfikacji w kraju wywozu, jeżeli pojawią się wątpliwości co do jego autentyczności lub prawidłowości informacji w nim zawartych.
Powyższe ma zastosowanie także w odniesieniu do świadectw przewozowych A.TR potwierdzających status celny towarów przywożonych z Turcji. Jednakże z dniem 24.04.2020 świadectwa A.TR., ale również EUR.1 i EUR-MED, będą wystawiane w Turcji bez odręcznego podpisu. Świadectwa te będą potwierdzane przez tamtejsze organy celne elektronicznie, co znajdzie odzwierciedlenie w dokumencie w formie kodu QR oraz linku do strony internetowej. Za ich pośrednictwem możliwe będzie potwierdzenie faktu wystawienia danego świadectwa przez tureckie organy celne. Taką formę potwierdzania świadectw w Turcji należy akceptować do końca okresu związanego z zagrożeniem wywołanym epidemią COVID-19.
Jednocześnie należy zwrócić też uwagę, że z brzmienia pkt 1 w Załączniku nr 7 ww. rozporządzenia wynika, że przy stosowaniu preferencji taryfowych importer musi dysponować oryginałem świadectwa pochodzenia. Przepis ten nie wprowadza identycznego warunku w odniesieniu do innych form dowodów pochodzenia towarów, takich jak np. deklaracje pochodzenia czy oświadczenia o pochodzeniu. Takie rozwiązanie wynika z faktu, że o ile świadectwa pochodzenia wystawiane są w formie papierowej, to faktury, jak i inne dokumenty handlowe, na których mogą być sporządzane deklaracje pochodzenia, obecnie bardzo często sporządzane są w formie elektronicznej. Wydruk takiego elektronicznego dokumentu jest zwykle nie do odróżnienia od dokumentu sporządzonego bezpośrednio w formie papierowej. W związku z tym deklaracje pochodzenia czy oświadczenia o pochodzeniu mogą być akceptowane jako dowody pochodzenia towarów także w sytuacji, gdy występują w innej formie niż sporządzone na oryginalnym papierowym dokumencie.
Jeżeli importer przy dopuszczaniu przywiezionych towarów do obrotu nie wnioskował o ich preferencyjne traktowanie taryfowe, to może to zrobić w terminie późniejszym (do 3 lat od dnia powiadomienia o długu celnym) i złożyć wniosek o zwrot zapłaconych należności celnych przywozowych, na podstawie uzyskanego prawidłowego dowodu pochodzenia wystawionego retrospektywnie.
11. Potwierdzanie unijnego statusu celnego
W przypadku przedstawienia w urzędzie wprowadzenia/przeznaczenia, w celu udokumentowania unijnego statusu towaru, dokumentu T2L wystawionego w innym państwie członkowskim, tymczasowo dopuszczalne jest akceptowanie skanu ww. dokumentu w miejsce oryginału, do czasu unormowania sytuacji, gdy przedstawienie oryginalnych dokumentów będzie możliwe. Warunkiem jest, aby oryginalne dokumenty pozostawały dostępne do ewentualnej kontroli, zgodnie z art. 51 ust. 1 UKC. Niezależnie od powyższego, mogą mieć zastosowanie środki kontrolne lub inne środki pomocy administracyjnej, szczególnie w przypadku podejrzenia przestępstwa lub nieprawidłowości.
12. INTRASTAT
Rekomenduje się rozważenie możliwości mniej restrykcyjnego stosowania procedury upominawczej oraz nakładanie kar jedynie na przedsiębiorców, którzy notorycznie nie wywiązują się z obowiązku statystycznego. Wprowadzone zostało również czasowe przesunięcie terminu do złożenia zgłoszenia INTRASTAT z dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu sprawozdawczym na piętnasty dzień miesiąca. Przesunięcie to obowiązuje do odwołania, a przedsiębiorcy są informowani o przedłużeniu terminu.
13. Platforma Usług Elektronicznych Służby Celno-Skarbowej (PUESC)
Na portalu PUESC została wprowadzona i udostępniona procedura odzyskiwania dostępu do konta PUESC dla osób, które utraciły dostęp do tego konta, bez konieczności osobistego stawiennictwa w urzędzie.