0111-KDIB1-2.4010.443.2022.1.AW

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 czerwca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 14 czerwca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

1. sposobu rozpoznania przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnego nabycia obligacji;

2. sposobu rozpoznania skutków podatkowych zbycia części obligacji przed terminem ich wykupu;

3. sposobu rozpoznania skutków podatkowych wykupu obligacji w drodze zapłaty ze środków budżetu państwa;

4. ustalenia, czy dochód powstający na skutek rozpoznania przychodu z tytułu otrzymania obligacji lub przychodu ze sprzedaży części posiadanych obligacji może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, jeśli zostanie przeznaczony i wydatkowany na budowę centrum astronomicznego.

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca, zwany dalej Uniwersytetem lub Uczelnią, jest uczelnią publiczną w rozumieniu art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2022 r. poz. 574 z późn. zm., zwanej dalej: ,,Prawem o szkolnictwie wyższym i nauce”).

Uniwersytet otrzymał w 2019 r. obligacje skarbowe. Obligacje te zostały przyznane Uniwersytetowi na podstawie art. 310 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1669 z późn. zm., zwanej dalej: „Przepisami wprowadzającymi”). Zgodnie z art. 310 ust. 1 Przepisów wprowadzających, w latach 2019 i 2020 minister właściwy do spraw budżetu, na wniosek ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, może przekazać skarbowe papiery wartościowe uczelni publicznej na zwiększenie funduszu zasadniczego lub międzynarodowemu instytutowi naukowemu na zwiększenie funduszu statutowego.

Zgodnie z art. 310 ust. 7 Przepisów wprowadzających, skarbowe papiery wartościowe, o których mowa powyżej uczelnie publiczne lub międzynarodowe instytuty naukowe mogą posiadać do terminu ich wykupu albo podejmować czynności w zakresie rozporządzania nimi za zgodą ministra właściwego do spraw budżetu. Minister właściwy do spraw budżetu może udzielić zgody na rozporządzanie tymi skarbowymi papierami wartościowymi, uwzględniając w szczególności konieczność zapewnienia stabilności finansów publicznych oraz poziom deficytu sektora finansów publicznych.

Co istotne, zgodnie z art. 310 ust. 9 Przepisów wprowadzających, środki uzyskane z tytułu skarbowych papierów wartościowych mogą być przeznaczone wyłącznie na finansowanie nakładów na rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.) lub na spłatę kredytów lub pożyczek zaciągniętych na finansowanie takich nakładów.

W art. 310 ust. 3 Przepisów wprowadzających postanowiono, że minister właściwy do spraw budżetu określi, przez wydanie listu emisyjnego, warunki emisji skarbowych papierów wartościowych oraz sposób realizacji świadczeń z nich wynikających. Na podstawie przywołanego przepisu wydany został list emisyjny nr 25/2019 Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie emisji obligacji zerokuponowych o terminie wykupu w dniu 25 maja 2021 r., przeznaczonych na zwiększenie funduszy uczelni i międzynarodowych instytutów naukowych (zwany dalej: „Listem emisyjnym”).

Zgodnie z Listem emisyjnym, Minister Finansów emituje zerokuponowe obligacje skarbowe o terminie wykupu w dniu 25 maja 2021 r., o nazwie skróconej OB0521. Obligacje są papierami wartościowymi na okaziciela nieposiadającymi formy dokumentu i są rejestrowane w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. (Krajowy Depozyt).

Nabywcami obligacji na rynku pierwotnym są wskazane we wniosku ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, o którym mowa w art. 310 ust. 1 Przepisów wprowadzających:

1. uczelnie publiczne;

2. międzynarodowe instytuty naukowe;

3. uczelnie uprawnione do finansowania na zasadach określonych dla uczelni publicznej na podstawie odrębnych przepisów.

Wartość nominalną jednej obligacji ustalono na 1000 zł (§ 3 Listu emisyjnego).

Obligacje zostały przekazane nieodpłatnie w dniu 9 kwietnia 2019 r., przy czym w odniesieniu do uczelni (a wśród nich Uniwersytetu) przekazanie nastąpiło na zwiększenie funduszy zasadniczych.

Zgodnie z § 8 Listu emisyjnego, obligacje mogą być przedmiotem obrotu między osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub spółkami nieposiadającymi osobowości prawnej, przy zachowaniu warunków określonych w przepisach regulujących obrót dewizowy, a także obrót instrumentami finansowymi, ofertę publiczną i warunki wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz nadzór nad rynkiem kapitałowym.

Zgodnie z § 9 Listu emisyjnego obligacje są zbywane z dyskontem.

Minister Finansów może odkupować na przetargu obligacje przed upływem terminu, na jaki zostały wyemitowane (przetarg odkupu). W załączniku do Listu emisyjnego określono sposób obliczenia ceny odkupu obligacji zbywanych na przetargu odkupu.

Zgodnie natomiast z § 26 ust. 1 Listu emisyjnego, obligacje mogą być zamieniane, na organizowanych przez Ministra Finansów przetargach zamiany, na obligacje skarbowe innych emisji poprzez zaliczenie wierzytelności posiadaczom tych obligacji z tytułu odkupu na poczet ceny nabywanych przez nich obligacji kolejnych emisji.

Zgodnie z § 27 Listu emisyjnego, spełnienie świadczenia z obligacji następuje według stanu posiadania obligacji w dniu ustalenia praw, tj. w dniu 21 maja 2021 r. Przez dzień ustalenia praw rozumie się dzień, na który ustala się podmioty uprawnione do otrzymania, w dniu wymagalności, świadczeń z tytułu wykupu obligacji oraz wielkości tych świadczeń.

Natomiast zgodnie z § 28 wykup obligacji następuje w dniu 25 maja 2021 r. według ich wartości nominalnej, za pośrednictwem Krajowego Depozytu:

a) w drodze zapłaty, ze środków budżetu państwa,

b) przez zaliczenie wierzytelności posiadaczom obligacji na poczet ceny nabywanych przez nich obligacji skarbowych kolejnych emisji.

Na opisanych powyżej zasadach, Uniwersytet nabył w dniu 9 kwietnia 2019 r. obligacje o nazwie skróconej OB0521 (kod …) w liczbie (…) sztuk o łącznej wartości nominalnej (…) zł.

Obligacje OB0521, zgodnie z Uchwałą Zarządu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. z dnia 15 kwietnia 2019 r., z dniem 18 kwietnia 2019 r. uległy asymilacji z obligacjami o nazwie skróconej OK0521 i kodzie ISIN (…). Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. dokonał tym samym objęcia jednym kodem (OK0521, kod ISIN …) papierów wartościowych posiadających cechę zamienności, rejestrowanych dotąd pod odrębnymi kodami, na wniosek emitenta tych papierów (Skarbu Państwa). Zgodnie z § 43 ust. 4 Regulaminu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. (w wersji obowiązującej od 13 marca 2019 r. do 30 czerwca 2019 r.), papiery wartościowe objęte asymilacją występują pod wspólnym kodem począwszy od dnia asymilacji.

Obligacje OB0521, z uwagi na specyfikę ich emisji (nieodpłatne przekazanie), nie były notowane na giełdzie na dzień ich przekazania Uniwersytetowi (9 kwietnia 2019 r.). Istnieją natomiast notowania obligacji OK0521 na ten dzień. Kurs zamknięcia notowań obligacji OK0521, kod ISIN (…) w dniu 9 kwietnia 2019 r. wynosił (…).

W dniu 10 lutego 2020 r. Uniwersytet dokonał sprzedaży (…) sztuk obligacji o wartości nominalnej (…) zł, po cenie (…) zł. Sprzedaż została dokonana na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego za zgodą Ministra Finansów oraz Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

W odniesieniu do pozostałych posiadanych obligacji Uniwersytet nie podejmował żadnych działań zmierzających do ich zbycia przed dniem ustalenia praw, który – zgodnie z Listem emisyjnym – przypadł na dzień 21 maja 2021 r. W dniu wykupu obligacji (25 maja 2021 r.) zostało na jego rzecz spełnione świadczenie ze środków budżetu państwa w wysokości równej wartości nominalnej przekazanych Uniwersytetowi uprzednio (tj. w 2019 r.), a nie sprzedanych na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego obligacji. Uniwersytet otrzymał kwotę (…) zł, odpowiadającą wartości nominalnej pozostałych posiadanych (…) sztuk obligacji.

Uzyskane w wyniku sprzedaży obligacji, a także w drodze ich wykupu ze środków budżetu państwa, środki finansowe Uczelnia przeznacza na budowę centrum astronomicznego (jednostki naukowo-badawczej). Centrum astronomiczne będzie zasadniczo wykorzystywane do prowadzenia działalności statutowej Uczelni (działalność naukowa i badawcza, oświatowa – w tym kształcenie studentów). Uczelnia zakłada, że część inwestycji może być wykorzystywana w związku z inną działalnością (np. odpłatnym świadczeniem usług w ramach działalności gospodarczej).

Rokiem podatkowym Uniwersytetu jest rok kalendarzowy.

Pytania

1. W jaki sposób Uniwersytet powinien rozpoznać przychód podatkowy z tytułu nieodpłatnego nabycia obligacji?

2. W jaki sposób Uniwersytet powinien rozpoznać skutki podatkowe zbycia części obligacji przed terminem ich wykupu, w 2020 r.?

3. W jaki sposób Uniwersytet powinien rozpoznać skutki podatkowe wykupu obligacji w dniu 25 maja 2021 r. w drodze zapłaty ze środków budżetu państwa?

4. Czy dochód powstający po stronie Uniwersytetu na skutek rozpoznania przychodu z tytułu otrzymania obligacji lub przychodu ze sprzedaży części posiadanych obligacji może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, jeśli zostanie przeznaczony i wydatkowany na budowę centrum astronomicznego Uniwersytetu?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1. Nieodpłatne przekazanie Uniwersytetowi obligacji skarbowych (na zasadach wynikających z art. 310 Przepisów wprowadzających oraz z Listu emisyjnego) skutkowało powstaniem po stronie Uniwersytetu przychodu podatkowego. Przychód ten powstał przy tym w momencie przekazania papierów wartościowych Uniwersytetowi, a więc w 2019 r.

Podstawą prawną rozpoznania przychodu powinien być art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP. Zgodnie z tym przepisem, za przychody podatkowe uznaje się, w szczególności, wartość otrzymanych praw, w tym wartość praw otrzymanych nieodpłatnie. Obligacje skarbowe inkorporują w sobie wierzytelność względem Skarbu Państwa, a zatem prawo majątkowe. Z tego powodu, nieodpłatne otrzymanie przez Uczelnię obligacji jest objęte zakresem przywołanego przepisu.

Przychód, o którym mowa nie jest objęty żadnym z przedmiotowych wyłączeń lub zwolnień przewidzianych w ustawie o PDOP. Regulacji tego rodzaju nie zawarto również w ustawach ustrojowych dotyczących uczelni (tj. w Prawie o szkolnictwie wyższym i nauce oraz w Przepisach wprowadzających).

Pogląd o konieczności rozpoznania przychodu w dacie otrzymania obligacji znajduje pośrednie potwierdzenie w orzecznictwie organów podatkowych dotyczącym obligacji skarbowych przyznanych nieodpłatnie spółkom skarbu państwa prowadzącym działalność w zakresie radiofonii i telewizji (por. np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 20 września 2019 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.275.2019.2.AM).

Zgodnie z art. 12 ust. 5 ustawy o PDOP, wartość otrzymanych praw, w tym otrzymanych nieodpłatnie, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Z przepisu tego wynika reguła rozpoznawania przychodu w wysokości odpowiadającej wartości rynkowej otrzymanego prawa.

Ustalenie wartości rynkowej otrzymanych obligacji powinno nastąpić z uwzględnieniem z jednej strony specyfiki tego skarbowego papieru wartościowego, a z drugiej uwarunkowań emisji obligacji zerokuponowych przeznaczonych na zwiększenie funduszy uczelni, jakie wynikają z Listu emisyjnego.

Reguły emisji obligacji skarbowych zostały określone w art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 305 z późn. zm., dalej „ustawa o finansach publicznych”). Obligacja skarbowa jest skarbowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju lub za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek. Obligacja skarbowa sprzedawana jest na rynku pierwotnym:

1. z dyskontem (tzw. obligacja zerokuponowa),

2. według wartości nominalnej,

3. powyżej wartości nominalnej

– i wykupywana po upływie okresu, na jaki została wyemitowana.

Zatem obligacja zerokuponowa cechuje się brakiem oprocentowania. Co do zasady sprzedawana jest ona poniżej wartości nominalnej (tzw. sprzedaż z dyskontem). Cena, po której można nabyć obligację, stanowi cenę emisyjną. Obligatariusz w terminie wykupu otrzymuje sumę odpowiadającą wartości nominalnej. Można zatem stwierdzić, że dyskonto stanowi zysk obligatariusza – jego wynagrodzenie za korzystanie z kapitału powierzonego emitentowi obligacji w chwili ich nabycia poniżej wartości nominalnej.

W przypadku obligacji przekazanych celem zwiększenia funduszy uczelni, z uwagi na specyfikę tej emisji (nieodpłatne przekazanie obligacji), List emisyjny nie określa ceny emisyjnej oraz dyskonta. Jedną określoną w nim wartością jest wartość nominalna, czyli cena, po jakiej nastąpi wykup obligacji. List emisyjny (a dokładniej załącznik do niego) określa także sposób obliczenia ceny odkupu obligacji, ale jedynie w odniesieniu do obligacji zbywanych na przetargu odkupu.

Mając na względzie wskazaną specyfikę obligacji jako skarbowego papieru wartościowego oraz specyfikę emisji obligacji z przeznaczeniem na zwiększenie funduszy uczelni, za wartość rynkową otrzymanych nieodpłatnie obligacji zerokuponowych w przypadku Uczelni nie można uznać wartości nominalnej otrzymanych obligacji. Wartość nominalna odpowiada bowiem w istocie wartości przyszłego świadczenia z obligacji, a nie wartości samych obligacji w momencie ich otrzymania. W opinii Wnioskodawcy nie ma również podstaw, opartych na przepisach ustawy o PDOP, do ustalenia wartości przychodu jako wartość nominalną otrzymanych obligacji, pomniejszoną o kwotę dyskonta. Nawet zakładając poprawność takiego wyliczenia, w omawianym przypadku okazuje się ono niemożliwe do przeprowadzenia, bowiem wartość dyskonta nie została zdefiniowana w Liście emisyjnym. Nie ma ponadto możliwości określenia wartości przychodu jako wartości emisyjnej obligacji, gdyż, w związku z nieodpłatnym nabyciem, cena emisyjna nie została określona w Liście emisyjnym. Wnioskodawcy znany jest pogląd organu podatkowego, wyrażony w Interpretacji indywidualnej z dnia 22 czerwca 2021 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.173.2020.1.AR – powinno być: 0111-KDIB2-1.4010.173.2021.1.AR – przyp. Organu), zgodnie z którym: ,,Z uwagi na okoliczność, iż otrzymane obligacje stanowią obligacje zerokuponowe, a zatem obejmowane są przez Wnioskodawcę po cenie emisyjnej, niższej niż ich wartość nominalna (z dyskontem) – przychodem jaki Wnioskodawca winien wykazać z tytułu otrzymania ww. nieodpłatnego świadczenia winna być wartość emisyjna obligacji. Wbrew bowiem twierdzeniu Wnioskodawcy wartość nominalna obligacji w momencie ich nieodpłatnego nabycia nie odpowiada wartości otrzymanego przysporzenia. Prawo do otrzymania dyskonta (różnicy pomiędzy ceną emisyjną i wartością nominalną obligacji) Wnioskodawca uzyskał bowiem dopiero w dniu ustalenia prawa do otrzymania (w dniu wymagalności) świadczeń z tytułu obligacji, tj. 21 maja 2021 r. Ww. prawo zostało natomiast zrealizowane w dniu wykupu obligacji, tj. 25 maja 2021 r.”. Pogląd organu opiera się jednak na przyjęciu, że istnieje cena emisyjna obligacji, po której były one obejmowane przez poszczególne uczelnie. Należy jednak przypomnieć, że cena taka nie istniała w okolicznościach analizowanej sprawy, a obligacje były obejmowane nieodpłatnie. List emisyjny nie określał również dyskonta na dzień emisji (choć stwierdzał, że zbywanie obligacji następuje z dyskontem – stwierdzenie to powinno być jednak odczytywane jako dotyczące zbywania obligacji przez obligatariuszy po ich nieodpłatnym nabyciu). Zatem nie sposób podzielić poglądu wyrażonego w tej interpretacji indywidualnej i zastosować się do niego, w szczególności ze względu na brak takiego elementu, jakim jest cena emisyjna otrzymanych obligacji, niezbędnego do ustalenia przychodu w sposób opisany w przywołanej interpretacji.

W opinii Wnioskodawcy za wartość rynkową można natomiast uznać wartość wynikającą z danych dostępnych w zakresie notowań obligacji na rynku regulowanym. Określając wartość przychodu z nieodpłatnie otrzymanych praw Uniwersytet powinien zatem kierować się wartością wynikającą z tabeli notowań giełdowych na dzień otrzymania obligacji. Z uwagi na okoliczność, że na dzień otrzymania obligacji przez Uczelnię, tj. 9 kwietnia 2019 r. nie istniało notowanie w odniesieniu do obligacji o nazwie skróconej OB0521 (kod ISIN …), z uwagi na specyfikę emisji – nieodpłatne przekazanie, nie można odwołać się do wartości rynkowej obligacji o tej nazwie i kodzie. Natomiast papiery te zostały zasymilowane z posiadającymi cechę zamienności obligacjami OK0521, kod ISIN (…) z dniem 18 kwietnia 2019 r. W efekcie, zdaniem Wnioskodawcy, skoro w dniu 9 kwietnia 2019 r. istniało notowanie obligacji OK0521 i posiadają one cechę zamienności, wartość tych papierów wartościowych, wynikająca z ich notowania z dnia 9 kwietnia 2019 r., może stanowić wyznacznik wartości rynkowej obligacji o nazwie skróconej OB0521 na ten dzień. Jak wskazywano w opisie stanu faktycznego, kurs zamknięcia notowań obligacji OK0521 w dniu 9 kwietnia 2019 r. wynosił (…). Oznacza to, że wartość rynkowa jednej obligacji o wartości nominalnej 1000 zł wynosiła (…) zł. W efekcie wartość przychodu z nieodpłatnego świadczenia Uniwersytetu stanowiła iloczyn kwoty (…) zł oraz liczby obligacji (…). Jest to zatem kwota (…) zł.

Przychód z tytułu otrzymania obligacji powinien zostać zsumowany z innymi przychodami Uniwersytetu i wykazany w zeznaniu CIT (podatek dochodowy od osób prawnych)-8 składanym za rok 2019. Przychód ten należy przy tym traktować jako przychód z innych źródeł przychodów, nie zaś przychód z zysków kapitałowych. Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy o PDOP, za przychody z zysków kapitałowych uważa się m.in. przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych. W analizowanym przypadku, Uniwersytet nie uzyskuje jednak tego rodzaju przychodu. Zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. W momencie przekazania Uniwersytetowi obligacji, Uniwersytet nabywa więc w istocie zbywalne prawo majątkowe. Wartość tego prawa nie jest przychodem z zysków kapitałowych, ale jest innego rodzaju przychodem, który należało wykazać łącznie z pozostałymi przychodami podatkowymi Uniwersytetu. Przychód uzyskiwany przez Uniwersytet nie jest również objęty zakresem żadnej innej z kategorii przychodów wymienionych w art. 7b ust. 1 ustawy o PDOP.

Również pogląd dotyczący źródła przychodu znajduje pośrednie potwierdzenie w orzecznictwie organów podatkowych dotyczącym obligacji skarbowych przyznanych nieodpłatnie spółkom skarbu państwa prowadzącym działalność w zakresie radiofonii i telewizji (por. powołana już powyżej interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 20 września 2019 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.275.2019.2.AM).

Ad 2. Przychód ze zbycia obligacji przed upływem terminu ich wykupu powinien być kwalifikowany do przychodów z zysków kapitałowych na podstawie art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b i e ustawy o PDOP.

Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy o PDOP za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych. Z kolei, w myśl art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. e ustawy o PDOP, do przychodów z zysków kapitałowych zalicza się przychody ze zbycia m.in. praw określonych w art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy. Przychód ten powinien być rozpoznany w wysokości odpowiadającej cenie uzyskanej ze zbycia.

Rozpoznając przychód ze sprzedaży części posiadanych obligacji, Uczelnia była uprawniona do rozpoznania kosztu uzyskania przychodów. Koszty te odpowiadały wartości przychodu rozpoznanego w momencie nieodpłatnego nabycia obligacji, będących przedmiotem sprzedaży. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1i ustawy o PDOP, w przypadku odpłatnego zbycia praw otrzymanych nieodpłatnie, w związku z którymi został określony przychód, kosztem uzyskania przychodów jest wartość przychodu określonego na podstawie art. 12 ust. 5 ustawy o PDOP.

Przekładając powyższe na wartości liczbowe, po stronie Uczelni powstał przychód w wysokości (…) zł ze zbycia (…) sztuk obligacji o wartości nominalnej (…) zł. Jednocześnie powstał koszt uzyskania przychodu odpowiadający przychodowi z nieodpłatnego nabycia sprzedawanych obligacji w wysokości (…) zł za każdą obligację. Mnożąc kwotę (…) zł przez liczbę obligacji (…) zł, uzyskuje się kwotę (…) zł. Dochód ze sprzedaży części obligacji wynosi zatem (…) zł minus (…) zł, czyli (…) zł.

Ad 3. Otrzymane w 2021 r. środki z budżetu państwa, stanowiące świadczenie z tytułu wykupu obligacji, nie będą dla Uniwersytetu przychodem podatkowym w tej części, w jakiej odpowiadają wartości przychodu rozpoznanego w momencie nieodpłatnego otrzymania obligacji (według wartości rynkowej tych papierów wartościowych). Przychodem będzie natomiast nadwyżka środków otrzymanych z wykupu (według wartości nominalnej obligacji) ponad historyczną wartość rynkową.

Stanowisko to jest wynikiem poglądów przedstawionych w zakresie zasad rozpoznawania przychodów w odniesieniu do pytania nr 1. Uniwersytet powinien rozpoznać przychód w momencie nieodpłatnego przekazania mu obligacji. W obligacji – jako skarbowym papierze wartościowym – Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych). Skoro tak, to późniejsze spełnienie tego świadczenia przez Skarb Państwa na rzecz Uniwersytetu nie powoduje powstania nowego przychodu podatkowego. Jest to już jedynie kasowa realizacja pierwotnie rozpoznanego przychodu. Przysporzenie majątkowe powstaje po stronie Uniwersytetu w momencie przekazania mu obligacji. Pogląd o powstaniu przychodu także w momencie spełnienia przez Skarb Państwa świadczenia, do którego zobowiązanie wynikało z obligacji, prowadziłby do dwukrotnego opodatkowania tego samego w istocie przysporzenia majątkowego.

Uznając, że przychód z objęcia obligacji zostanie rozpoznany w wartości rynkowej obligacji z dnia ich objęcia, Uniwersytet powinien rozpoznać jako przychód nadwyżkę środków otrzymanych z wykupu (według wartości nominalnej obligacji) ponad historyczną wartość rynkową. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP przychodem są m.in. otrzymane pieniądze. W opinii Wnioskodawcy przychód ten należy zaliczyć do zysków kapitałowych, zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 lit b ustawy o PDOP. W rezultacie, jeżeli Uczelnia otrzymała kwotę (…) zł tytułem wykupu (…) sztuk obligacji, (pozostałych po sprzedaży (…) sztuk obligacji), przychodem podatkowym Uczelni nie będzie kwota (…) zł. Uczelnia powinna bowiem uwzględnić przychód z nieodpłatnie otrzymanych obligacji, rozpoznany w 2019 r., czyli kwotę stanowiącą iloczyn (…) sztuk obligacji oraz wartości (…) zł, tj. kwotę (…) zł. Przychód Uczelni w momencie wykupu obligacji wyniesie zatem (…) zł.

Ad 4. Dochód powstający po stronie Uniwersytetu na skutek rozpoznania przychodu z tytułu otrzymania lub sprzedaży obligacji może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, jeśli zostanie przeznaczony i wydatkowany na budowę centrum astronomicznego Uniwersytetu.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, wolne od podatku są dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele. W art. 17 ust. 1b ustawy o PDOP doprecyzowano, że zwolnienie dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i – bez względu na termin – wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów.

Uniwersytet niewątpliwie jest podatnikiem prowadzącym działalność objętą zakresem art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP – w szczególności w zakresie kształcenia studentów.

Jak to wskazano w stanie faktycznym wniosku, zgodnie z art. 310 ust. 9 Przepisów wprowadzających, środki uzyskane z tytułu obligacji mogą być przeznaczone wyłącznie na finansowanie nakładów na rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości lub na spłatę kredytów lub pożyczek zaciągniętych na finansowanie takich nakładów. Uniwersytet, mając na uwadze przytoczoną regulację ustawową, zamierza przeznaczyć i wydatkować uzyskane środki na sfinansowanie budowy uniwersyteckiego centrum astronomicznego. Środki te będą zatem wydatkowe w sposób przewidziany przez art. 17 ust. 1b ustawy o PDOP (na nabycie środków trwałych). Jak to również wskazano w stanie faktycznym, głównym przeznaczeniem centrum astronomicznego Uniwersytetu będzie prowadzenie działalności statutowej Uczelni (działalność naukowa i badawcza, oświatowa – w tym kształcenie studentów). Skoro tak, to wydatki ponoszone na centrum astronomiczne – w tym na wytworzenie środków trwałych (składających się na centrum sportowe – powinno być: astronomiczne – przyp. Organu) – będą służyły bezpośrednio celowi wymienionemu w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, a więc działalności oświatowej, w tym kształceniu studentów. Spełniona będzie zatem również przesłanka wynikająca z art. 17 ust. 1b ustawy o PDOP. Gdyby jednak jakaś część inwestycji była związana z inną działalnością (np. typową działalnością gospodarczą), to dochody Uczelni wydatkowane na tę część inwestycji nie mogą zostać objęte zwolnieniem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interprertacji indywidualnej

Zgodnie z art. 310 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1669 z późn. zm., dalej: „pwu”):

W latach 2019 i 2020 minister właściwy do spraw budżetu, na wniosek ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, może przekazać skarbowe papiery wartościowe uczelni publicznej na zwiększenie funduszu zasadniczego lub międzynarodowemu instytutowi naukowemu na zwiększenie funduszu statutowego.

W świetle art. 310 ust. 3 tej ustawy:

Minister właściwy do spraw budżetu określi, przez wydanie listu emisyjnego, warunki emisji skarbowych papierów wartościowych oraz sposób realizacji świadczeń z nich wynikających.

W myśl art. 310 ust. 5 ww. ustawy:

Emisja skarbowych papierów wartościowych następuje z dniem zarejestrowania skarbowych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych oraz w kwocie równej wartości nominalnej wyemitowanych papierów wartościowych.

W oparciu o art. 310 ust. 7 cyt. ustawy:

Skarbowe papiery wartościowe, o których mowa w ust. 1, uczelnie publiczne lub międzynarodowe instytuty naukowe mogą posiadać do terminu ich wykupu albo podejmować czynności w zakresie rozporządzania nimi za zgodą ministra właściwego do spraw budżetu.

Według art. 310 ust. 9 powołanej ustawy:

Środki uzyskane z tytułu skarbowych papierów wartościowych mogą być przeznaczone wyłącznie na finansowanie nakładów na rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2019 r. poz. 351) lub na spłatę kredytów lub pożyczek zaciągniętych na finansowanie takich nakładów.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca, będący uczelnią publiczną, na podstawie przytoczonych wyżej przepisów art. 310 pwu, otrzymał obligacje skarbowe. Zgodnie z Listem emisyjnym – otrzymane przez Wnioskodawcę obligacje są zerokuponowymi papierami wartościowymi na okaziciela nieposiadającymi formy dokumentu, rejestrowanymi w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. o terminie wykupu 25 maja 2021 r., przeznaczonymi na zwiększenie funduszy uczelni i międzynarodowych instytutów naukowych. Obligacje zostały Wnioskodawcy przekazane nieodpłatnie 9 kwietnia 2019 r. na zwiększenie funduszy zasadniczych. Zgodnie z § 9 Listu emisyjnego obligacje są zbywane z dyskontem. Zgodnie z § 27 Listu emisyjnego, spełnienie świadczenia z obligacji następuje według stanu posiadania obligacji w dniu ustalenia praw, tj. 21 maja 2021 r. Natomiast zgodnie z § 28 Listu emisyjnego wykup obligacji następuje 25 maja 2021 r. według ich wartości nominalnej.

W dniu 10 lutego 2020 r. Wnioskodawca dokonał sprzedaży części obligacji. Sprzedaż została dokonana na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego.

W odniesieniu do pozostałych posiadanych obligacji Wnioskodawca nie podejmował żadnych działań zmierzających do ich zbycia przed dniem ustalenia praw. W dniu wykupu obligacji (25 maja 2021 r.) zostało na jego rzecz spełnione świadczenie ze środków budżetu państwa w wysokości równej wartości nominalnej przekazanych w 2019 r., a nie sprzedanych na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego obligacji.

Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy jest w pierwszej kolejności kwestia ustalenia sposobu rozpoznania przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnego nabycia obligacji, jak również ustalenia sposobu rozpoznania skutków podatkowych wykupu obligacji 25 maja 2021 r. w drodze zapłaty ze środków budżetu państwa.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 z późn. zm., dalej: „updop”):

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. W przypadkach, o których mowa w art. 21, art. 22 i art. 24b, przedmiotem opodatkowania jest przychód.

W świetle art. 7 ust. 2 tej ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11c, art. 11i, art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera legalnej definicji przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 przykładowych przysporzeń zaliczanych do tej kategorii.

I tak, w myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

W oparciu o art. 12 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Według art. 12 ust. 5 powołanej ustawy:

Wartość otrzymanych rzeczy lub praw, w tym otrzymanych nieodpłatnie, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania, z zastrzeżeniem ust. 6b.

Stosownie do art. 12 ust. 3 przywołanej ustawy:

Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Z powołanych wyżej regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, lub pomniejsza pasywa. Otrzymane świadczenie może być uznane za przychód jeżeli ma ono charakter definitywny, ostateczny oraz pewny w tym znaczeniu, że podatnik uzyskuje swobodę dysponowania określonym świadczeniem lub środkami pieniężnymi, a więc takie, którym może on rozporządzać jak właściciel. Jednocześnie do przychodów podatkowych podatnik winien zaliczyć tylko takie przychody, które są mu należne. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, w stosunku do których podatnikowi przysługiwać będzie prawo do ich otrzymania i które stanowić będą jego trwałe przysporzenie majątkowe.

Ustawą z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 2017 r. poz. 2175 z późn. zm.; dalej: „ustawa nowelizująca”), od 1 stycznia 2018 r. przychody podatników tego podatku zostały rozdzielone na dwa źródła:

- z zysków kapitałowych oraz

- z innych źródeł.

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, rozgranicza źródła przychodów („z zysków kapitałowych” oraz „inne źródła”, które de facto stanowić mają przychody z działalności operacyjnej) i nakazuje odrębnie określać przez podatnika uzyskany z tych źródeł odrębny wynik podatkowy – dochód bądź stratę.

Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b updop:

Za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

Użyte w powyższym przepisie sformułowanie „przychody z papierów wartościowych” należy interpretować w ten sposób, że celem ustawodawcy było zakwalifikowanie jako zysków kapitałowych przychodu, którym jest przysporzenie uzyskiwane przez podatnika w momencie realizacji (wykonania) prawa inkorporowanego w papierze wartościowym.

Przepisy updop nie zawierają definicji papierów wartościowych, dlatego też w celu określenia znaczenia tego pojęcia, należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634 z późn. zm., dalej: „ufp”).

Zgodnie z art. 95 ust. 1 ufp:

Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

W świetle art. 96 ufp:

Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane jako papiery wartościowe o pierwotnym terminie wykupu:

1. nie dłuższym niż rok, do których zalicza się w szczególności bony skarbowe (krótkoterminowe skarbowe papiery wartościowe);

2. dłuższym niż rok, do których zalicza się w szczególności obligacje skarbowe.

W myśl natomiast art. 97 ust. 1 ufp:

Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, warunki emitowania danego rodzaju skarbowych papierów wartościowych, a w szczególności:

1. jednostkową wartość nominalną,

2. walutę, w której może następować emisja, lub sposób określenia waluty emisji,

3. zasady i tryb sprzedaży, w tym termin lub sposób ustalenia ceny sprzedaży emitowanych papierów wartościowych na rynku pierwotnym,

4. podmioty, którym skarbowe papiery wartościowe danej emisji są oferowane do nabycia na rynku pierwotnym,

5. ograniczenia co do obrotu skarbowymi papierami wartościowymi na rynku pierwotnym i wtórnym,

6. sposób realizacji świadczeń z tytułu skarbowych papierów wartościowych

- kierując się koniecznością optymalnego zaspokajania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz efektywnego zarządzania długiem Skarbu Państwa.

Pojęcie obligacji zawarte jest natomiast w art. 4 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz.U. z 2022 poz. 454 z późn. zm.), zgodnie z którym:

Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji, zwanego dalej „obligatariuszem”, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Należy zauważyć, iż otrzymane przez Wnioskodawcę obligacje skarbowe, zgodnie z warunkami określonymi w Liście emisyjnym, stanowią obligacje zerokuponowe.

W literaturze określa się, że obligacje zerokuponowe (zero coupon bonds) są emitowane z dyskontem, a w terminie zapadalności następuje jednorazowa płatność w wysokości ich wartości nominalnej. Zatem obligacje zerokuponowe (nazywane również papierami dłużnymi z dyskontem) charakteryzują się tym, że nie są oprocentowane, a jego emitent nie ma obowiązku wypłacania odsetek. Zyskiem posiadacza takich obligacji jest różnica pomiędzy ceną emisji a ceną wykupu po terminie zapadalności. Zasada jest taka, że inwestor, który nabywa obligacje zerokuponowe, kupuje je po cenie niższej niż cena nominalna. Zbycie jednak takiej obligacji następuje po cenie nominalnej. Obligatariusz nie może więc liczyć na wypłatę odsetek, ale otrzymuje jednorazowo nadwyżkę, jaka wynika z dyskonta, które zostało ustalone podczas emisji tego rodzaju papierów wartościowych przez emitenta. Obligacje zerokuponowe emitowane są głównie przez Skarb Państwa oraz większe spółki giełdowe. Mają dwuletni termin wykupu. Mogą być sprzedawane na rynku wtórnym.

Jak wynika z powołanych przepisów, obligacje skarbowe w momencie ich otrzymania obejmują jedynie zobowiązanie Skarbu Państwa do spełnienia określonego świadczenia.

W związku z powyższym, w momencie nieodpłatnego otrzymania skarbowych papierów wartościowych nie powstaje przychód, o którym mowa w art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b updop.

W tym przypadku osiągany przychód nie wynika bowiem z praw inkorporowanych w papierze wartościowym, a z odrębnej czynności skutkującej tylko ich nabyciem w sposób nieodpłatny jako prawa majątkowego.

Na gruncie niniejszej sprawy otrzymanie wskazanych we wniosku obligacji będzie jednakże generować przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 updop, jako że Wnioskodawca otrzyma nieodpłatne przysporzenie, mające konkretny wymiar finansowy, które zwiększy majątek Wnioskodawcy, a jednocześnie Skarb Państwa nie otrzyma świadczenia wzajemnego za przekazane skarbowe papiery wartościowe. Tym samym przychód z tego tytułu, ustalony na podstawie art. 12 ust. 5 updop, winien być kwalifikowany do tzw. innych źródeł przychodów.

Z uwagi na okoliczność, iż otrzymane obligacje były obejmowane nieodpłatnie (cena emisyjna obligacji nie istniała), to należy się zgodzić z Wnioskodawcą, że powinien wartość przychodu z nieodpłatnie otrzymanych obligacji ustalić na podstawie notowań giełdowych na dzień otrzymania obligacji w sposób wskazany we wniosku.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania 1 – jest prawidłowe.

Jak wynika z powołanego wyżej art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b updop do przychodów z zysków kapitałowych zaliczyć należy przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

Na podstawie art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. e updop:

Za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody ze zbycia praw, o których mowa w lit. a-c.

Stosownie do art. 15 ust. 1i pkt 1 updop:

W przypadku odpłatnego zbycia rzeczy lub praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, w związku z którymi, zgodnie z art. 12 ust. 5-6a, został określony przychód, a także w przypadku odpłatnego zbycia rzeczy, praw lub innych świadczeń będących przedmiotem wykonania świadczenia niepieniężnego, o którym mowa w art. 14a, kosztem uzyskania przychodów z ich odpłatnego zbycia, z uwzględnieniem aktualizacji dokonanej zgodnie z odrębnymi przepisami, jest odpowiednio wartość przychodu określonego na podstawie art. 12 ust. 5 i 6 - pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1.

Z przepisów tych wprost wynika, że przychód ze zbycia obligacji przed terminem ich wykupu powinien być kwalifikowany do przychodów z zysków kapitałowych.

Natomiast kosztem uzyskania przychodu w przypadku odpłatnego zbycia jest wartość przychodu określonego na podstawie art. 12 ust. 5 updop.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania 2 – jest prawidłowe.

Jednocześnie zauważyć należy, iż istota obligacji polega na tym, że ich emitent (którym w przypadku obligacji skarbowych jest Skarb Państwa) co do zasady poprzez emisje uzyskuje od obligatariuszy określoną kwotę pieniężną, którą obowiązany jest zwrócić w oznaczonym terminie oraz zapłacić określoną kwotę lub procent za korzystanie z pieniędzy obligatariuszowi. Można zatem przyjąć, że charakter obligacji jest zbliżony do pożyczki.

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm., dalej: „Kc”):

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W konsekwencji obligacje, jako dłużne papiery wartościowe wykazujące duże podobieństwo do pożyczek, spełniają tożsamą funkcję w obrocie gospodarczym (tj. są stosowane jako instrument służący pozyskiwaniu finansowania), gdzie emitent papieru wartościowego postrzegany jest jako „pożyczkobiorca”, a obligatariusz jako „pożyczkodawca”. Tym samym do określania na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodów z wykupu obligacji, przez analogię stosować należy przepisy o rozpoznawaniu przychodów z pożyczek.

W świetle art. 12 ust. 4 pkt 1 i 2 updop:

Do przychodów nie zalicza się :

1. pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów);

2. kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów).

Na gruncie updop udzielenie pożyczki i późniejsza jej spłata pozostają zatem neutralne podatkowo i nie stanowią źródła przychodu dla pożyczkodawcy, ponieważ umowa pożyczki nakłada na pożyczającego obowiązek zwrotu tej samej ilości pieniędzy. Inaczej rzecz ujmując, kwota przenoszona w wykonaniu takiej umowy ma charakter zwrotny, nie stanowi dla podmiotu otrzymującego taką kwotę definitywnego przysporzenia majątkowego i z tego względu jest zdarzeniem nierodzącym konsekwencji na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania przychodów i kosztów.

Mając na uwadze powyższe, skoro przychodu pożyczkodawcy nie stanowi spłata pożyczki w części kapitałowej, a jedynie faktycznie otrzymane od pożyczkobiorcy odsetki (w omawianej sprawie dyskonto), to analogicznie w przypadku wykupu obligacji, za przychód obligatariusza należy uznać jedynie odsetki (dyskonto) wypłacone przez emitenta, nie zaś kwotę nominalną wykupionych obligacji. Wspomniana bowiem neutralność pożyczek, jak również innych transakcji niemających cech definitywnego przysporzenia (w zakresie kwoty głównej) na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych powoduje, że również dla obligatariusza kwota wykupu uzyskana od emitenta (do wysokości „pożyczonej” wcześniej kwoty emitentowi obligacji, tj. w omawianej sprawie do wysokości wartości emisyjnej) nie stanowi przychodu na gruncie updop.

Zatem stwierdzić należy, że w przedstawionym stanie faktycznym kwota wypłacona Wnioskodawcy przez emitenta tytułem wykupu obligacji, będących obligacjami zerokuponowymi, nie będzie w całości stanowić przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W momencie wykupu obligacji przez Skarb Państwa Wnioskodawca zobowiązany będzie do wykazania przychodu, o którym mowa w art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b updop, wyłącznie w wysokości należnego dyskonta, tj. różnicy pomiędzy wartością obligacji w dniu ich nieodpłatnego nabycia przez Uniwersytet a ich ceną nominalną (ceną wykupu po terminie zapadalności). Przychód ten jako przychód z praw inkorporowanych w papierze wartościowym stanowić będzie przychód z zysków kapitałowych.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania 3 – jest prawidłowe.

Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy jest w dalszej kolejności kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 updop dochodu.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 updop:

Dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11c, art. 11i, art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Dopiero ustalony w powyższy sposób dochód może być przedmiotem zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 17 ust. 1 updop. Przepis ten zawiera bowiem katalog dochodów wolnych od podatku. Innymi słowy, wyłącza z podstawy opodatkowania dochody uzyskane z tytułów w nim wymienionych.

Jak stanowi art. 17 ust. 1 pkt 4 updop:

Wolne od podatku są dochody podatników, z zastrzeżeniem ust. 1c, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele.

Zwolnienie przedmiotowe, o jakim mowa w ww. art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, ma zastosowanie do dochodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 17 ust. 1a tej ustawy.

Zgodnie z art. 17 ust. 1a updop:

Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, nie dotyczy:

1. dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami; zwolnieniem objęte są jednak dochody podmiotów, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, uzyskane z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego;

a) dochodów uzyskanych z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k;

2. dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach.

Na podstawie art. 17 ust. 1b updop:

Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 5a.

Stosownie do art. 17 ust. 1c updop:

Przepis ust. 1 pkt 4 nie ma zastosowania w:

1. przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach i spółkach;

2. przedsiębiorstwach komunalnych mających osobowość prawną, dla których funkcję organu założycielskiego pełnią jednostki samorządu terytorialnego lub ich jednostki pomocnicze utworzone na podstawie odrębnych przepisów;

3. samorządowych zakładach budżetowych oraz jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - jeżeli przedmiotem ich działalności jest zaspokajanie potrzeb publicznych pośrednio związanych z ochroną środowiska w zakresie: wodociągów i kanalizacji, ścieków komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych oraz transportu zbiorowego.

Mając na uwadze brzmienie powołanego wyżej art. 17 ust. 1 pkt 4 updop należy wskazać, że zastosowanie przedmiotowego zwolnienia będzie możliwe w przypadku spełnienia następujących warunków:

- podatnik prowadzi działalność statutową we wskazanych powyżej zakresach (jego działalność statutowa odpowiada przynajmniej jednej z wymienionych powyżej),

- podatnik nie zalicza się do podmiotów wymienionych w art. 17 ust. 1c updop,

- podatnik przeznaczył oraz wydatkował, bez względu na termin, osiągnięte dochody na cel wskazany w statucie, odpowiadający celowi wskazanemu w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop.

Podkreślenia wymaga, że zwolnienie to nie jest uzależnione od rodzaju uzyskiwanego dochodu, oprócz dochodów wymienionych w art. 17 ust. 1a updop. Ważny jest bowiem cel na jaki jest ten dochód przeznaczony, a nie źródło jego pochodzenia, przy czym źródłem dochodów mogą być przykładowo dochody z działalności statutowej, z działalności gospodarczej.

Użycie przez ustawodawcę w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, sformułowania „w części przeznaczonej na te cele” oznacza, że jeżeli statut będzie przewidywał również realizację innych celów niż wymienione w tym przepisie – to przeznaczenie dochodów podatnika na realizację tych „innych celów” nie będzie stanowiło podstawy do zwolnienia od opodatkowania. Nie można bowiem w tym zakresie zastosować wykładni rozszerzającej ustawowy zakres zwolnienia podatkowego.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że zwolnienie podatkowe zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, jest obwarowane licznymi zastrzeżeniami. Obejmuje tylko tę część dochodów, która przeznaczona zostanie na cele statutowe wskazane w tym przepisie. Ponadto przepisy ograniczają zakres podmiotowy zwolnienia poprzez wyłączenie spod możliwości jego zastosowania dochodów różnych grup podatników – czy to z uwagi na rodzaj ich działalności, czy też na określoną formę organizacyjną.

Niezależnie od powyższego podkreślenia wymaga, że przepisy ustanawiające zwolnienia i ulgi podatkowe w systemie polskiego prawa podatkowego są istotnym wyjątkiem od zasady sprawiedliwości podatkowej (powszechności i równości podatkowej) – toteż muszą być interpretowane w sposób ścisły i jakakolwiek wykładnia rozszerzająca w odniesieniu do przepisów dotyczących ww. preferencji podatkowych jest niedopuszczalna. Zatem wydatkowanie dochodu na inne cele niż wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, nie może być objęte przedmiotowo zwolnieniem.

W orzecznictwie wskazuje się, że z zapisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż zwolnienie dotyczy określonej kategorii dochodów, które muszą być przeznaczone, jak i wydatkowane na opisane w ustawie cele. Zwolnienie określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop jest zwolnieniem warunkowym, uzależnionym od spełnienia dwóch istotnych wymogów. Pierwszym jest zgodność celów statutowych działalności podatnika z działalnością uznaną przez ustawodawcę za preferowaną, drugim przeznaczenie dochodu na te cele. Analizowane zwolnienie jest jedną z form ulg podatkowych, a więc stanowi odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania. Z tego względu norma ta winna być interpretowana w sposób precyzyjny i ścisły. Niedopuszczalne jest stosowanie wykładni rozszerzającej, gdyż mogłoby to prowadzić do zatarcia wyjątkowego charakteru ulgi podatkowej.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że uzyskane w wyniku sprzedaży obligacji, a także w drodze ich wykupu ze środków budżetu państwa, środki finansowe Uczelnia przeznacza na budowę centrum astronomicznego (jednostki naukowo-badawczej). Centrum astronomiczne będzie zasadniczo wykorzystywane do prowadzenia działalności statutowej Uczelni (działalność naukowa i badawcza, oświatowa – w tym kształcenie studentów). Uczelnia zakłada, że część inwestycji może być wykorzystywana w związku z inną działalnością (np. odpłatnym świadczeniem usług w ramach działalności gospodarczej).

Odnosząc się do wątpliwości Wnioskodawcy raz jeszcze należy podkreślić, że ustawodawca w analizowanym art. 17 ust. 1 pkt 4 updop zwalnia z opodatkowania wszelkie dochody, podatników realizujących określone w przepisie cele statutowe, w części przeznaczonej na te cele statutowe, a więc z wyłączeniem działalności gospodarczej.

W związku z powyższym, dochód Wnioskodawcy uzyskany w związku z bezpłatnym otrzymaniem obligacji skarbowych, jak również późniejszym ich wykupem (sprzedażą) może zostać przeznaczony na działalność statutową i w takim przypadku będzie podlegał zwolnieniu z opodatkowania. Jednak w przypadku, kiedy uzyskany dochód zostanie wydatkowany na cele związane z działalnością o charakterze gospodarczym (zarobkowym), nawet jeśli będzie to działalność zbieżna z celami statutowymi Wnioskodawcy, nie będzie on podlegał zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 updop gdyż na podstawie tego przepisu dochód przeznaczony na działalność gospodarczą nie został przez ustawodawcę wyłączony z opodatkowania.

Podsumowując, w analizowanej sprawie, dochody Wnioskodawcy przeznaczone i wydatkowane na budowę centrum astronomicznego, które będzie wykorzystywane zarówno w działalności statutowej, jak i gospodarczej, będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 updop tylko w części, w jakiej ten środek trwały będzie służył realizacji celów statutowych Wnioskodawcy. Natomiast w części, w jakiej planowana inwestycja będzie związana z działalnością gospodarczą – dochody Wnioskodawcy będą podlegały opodatkowaniu.

Omawiany przepis wyłącza bowiem ze zwolnienia, dochody wydatkowane na działalność inną niż statutowa. Dochody przeznaczone i wydatkowane na działalność gospodarczą nie podlegają tym samym zwolnieniu, nawet jeśli uzyskane z tej działalności gospodarczej dochody w całości byłyby przeznaczone na działalność statutową Wnioskodawcy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania 4 – jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Końcowo, odnosząc się do powołanych we wniosku ORD-IN interpretacji indywidualnych organ zauważa, że rozstrzygnięcia w nich zawarte nie stanowią powszechnej wykładni przepisów prawa podatkowego, ponieważ wydane zostały w indywidualnych sprawach, w konkretnym indywidualnie określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i wiążą tylko strony danego postępowania.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).