Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe w zakresie pytania Nr 5 i jest nieprawidłowe w zakresie pytania Nr 1 i 3.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 maja 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 25 kwietnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia:

- czy wartość wydatków zgromadzonych na koncie „080 Środki trwałe w budowie” w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN – stanowi koszt uzyskania przychodów,

- w którym momencie wartość wydatków zgromadzonych na koncie „080 Środki trwałe w budowie” w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN - powinna stanowić koszt uzyskania przychodów,

- czy Spółka postąpiła prawidłowo, nie ujmując po stronie przychodów do opodatkowania tej części otrzymanej od Spółki A kwoty, która de facto odpowiada wartości `(...)` PLN, tj. w części odpowiadającej sumarycznej wartości kwot netto za urządzenia, która to wartość była zewidencjonowana na koncie „080 Środki trwałe w budowie”,

- w którym momencie kwota `(...)` PLN winna była zostać ujęta przez Spółkę jako przychód do opodatkowania,

- czy Spółka postąpiła prawidłowo ujmując po stronie przychodów do opodatkowania, z chwilą otrzymania, kwotę `(...)` PLN.

Uzupełniliście Państwo wniosek – na wezwanie – pismem z 2 września 2022 r. (data wpływu za pośrednictwem ePUAP w tym samym dniu, data wpływu za pośrednictwem poczty 5 września 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W. Sp. z o.o. (dalej: „Podatnik”, „Spółka” lub „W.”) zawarła `(...)` 2015r., ze spółką A umowę o dzieło na dostarczenie i wdrożenie systemu do nadzoru produkcji materacy z funkcjonalnością traceability oraz analizą wydajności i zarządzania maszynami.

Przedmiotem umowy w szczególności było wykonanie i wdrożenie w części produkcyjnej Podatnika systemu informatycznego (klasy MES, czyli Manufacturing Execution System) nadzorującego pracę Działu Szwalni oraz Działu Włókniny. W umowie i załącznikach do niej szczegółowo rozpisano funkcjonalności, które miały zostać opracowane przez spółkę A.

Realizacja umowy została podzielona na etapy. W ramach Etapu I spółka A zobowiązała się dostarczyć do Podatnika szereg urządzeń projektowanego systemu, obejmujących m.in. skanery, monitory, terminale mobilne, terminale stacjonarne, czytniki stacjonarne, terminale dotykowe. Łączna wartość urządzeń wynosiła `(...)` PLN netto. Urządzenia te miały stanowić istotną część całego systemu informatycznego.

Zgodnie z brzmieniem § 3 przedmiotowej umowy, za wykonanie całości dzieła Spółka zobowiązała się do zapłaty wynagrodzenia ryczałtowego w wysokości `(...)` PLN netto. Zapis umowy przewidywał, że wynagrodzenie jest płatne w następujących częściach: kwota `(...)` PLN netto po dostarczeniu przez spółkę A urządzeń do systemu wraz z oprogramowaniem (…); kwota `(...)` PLN netto po uruchomieniu pełnej funkcjonalności systemu w obszarze szwalni; kwota `(...)` PLN netto po przeprowadzeniu testów funkcjonalności i odbiorze systemu. Umowa przewidywała jednocześnie, że wynagrodzenie płatne jest na podstawie wystawionych przez spółkę A faktur częściowych.

Powyższe urządzenia zostały dostarczone do Podatnika. W dalszej kolejności spółka A, w uzgodnieniu z Podatnikiem, wystawiła na Spółkę następujące częściowe faktury VAT (podatek od towarów i usług) dotyczące w/w urządzeń:

1. faktura VAT z `(...)` 2015 r. na kwotę netto `(...)` PLN (VAT `(...)` PLN);

2. faktur VAT z `(...)` 2015 r. na kwotę netto `(...)` PLN (VAT `(...)` PLN).

Łączna wartość netto obu faktur to `(...)` PLN. Wartość ta jest niższa wprawdzie od kwoty `(...)` PLN netto, ale strony na tamtym etapie poczyniły takie uzgodnienia w formie ustnej.

Podatnik, za obie faktury, dokonał płatności na rzecz spółki A `(...)` 2016 . oraz `(...)` 2016 r.

Dalszych faktur spółka A nie zdążyła już wystawić. W łączącej strony umowie zostało bowiem przewidziane, że całość dzieła miała zostać oddana najpóźniej do `(...)` 2016 r. Wobec opóźnień z terminowym wdrożeniem całości systemu i oddaniem dzieła – Podatnik podjął w końcu decyzję o odstąpieniu od umowy o dzieło. Oświadczenie o odstąpieniu zostało złożone do spółki A przy piśmie z dnia `(...)` 2016 r. Jako podstawę odstąpienia Spółka wskazała na art. 635 kc, który stanowi, że jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.

Jednocześnie wezwano spółkę A do natychmiastowego zwrotu kwot dotychczas zapłaconych przez Spółkę. Wezwano także do zapłaty kar umownych zastrzeżonych w umowie o dzieło na wypadek odstąpienia. Kolejnym pismem, wysłanym już po odstąpieniu, ponownie wezwano spółkę A do zapłaty. Wezwano też spółkę A do odbioru wszystkich urządzeń.

Spółka A odmówiła zapłaty przedmiotowych kwot oraz początkowo odebrania urządzeń. Podniosła szereg twierdzeń, z których wynikało przede wszystkim, że jej zdaniem odstąpienie od umowy o dzieło było bezskuteczne, a co za tym idzie, że brak jest podstaw do zwrotu otrzymanych kwot oraz zapłaty kar umownych zastrzeżonych w umowie o dzieło na wypadek skutecznego odstąpienia od umowy.

Wobec powyższego, Spółka `(...)` 2017 r. złożyła pozew do sądu. Spółka wniosła opłatę sądową w kwocie `(...)` PLN, którą zaliczyła do kosztów uzyskania przychodów na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych. Do kosztów podatkowych Spółka zaliczyła także kwotę `(...)` PLN uiszczoną tytułem zaliczki na biegłego. Następnie Sąd Okręgowy w `(...)` nakazem zapłaty z `(...)` 2017 r. (wydanym w postępowaniu upominawczym) uznał w całości żądanie pozwu i zasądził od Spółki A kwotę obejmującą wartość opłaconych dwóch faktur VAT za urządzenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kosztami procesu.

Spółka A od powyższego nakazu złożyła sprzeciw, co spowodowało, że ów nakaz zapłaty utracił moc. Ostatecznie jednak postępowanie przed sądem I instancji zakończyło się wyrokiem zasądzającym. Sąd Okręgowy `(...)` 2020 r. zasądził od spółki A na rzecz Spółki następujące kwoty:

1. kwotę `(...)` PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od `(...)` 2016 r. do dnia zapłaty;

2. kwotę `(...)` PLN tytułem kosztów procesu.

Spółka A wniosła od powyższego wyroku apelację, jednakże przegrała także przed sądem II instancji. Sąd Apelacyjny w `(...)` wyrokiem z dnia `(...)` 2021 r. oddalił apelację spółki A. Tym samym, zgodnie z przepisami postępowania cywilnego należało przyjąć, że sprawa została prawomocnie rozstrzygnięta.

Całość zasądzonych kwot spółka A wpłaciła na rachunek bankowy Podatnika dopiero `(...)` 2022 r., tj. po prawomocnym rozstrzygnięciu sprawy. Kwota wpłacona przez Spółkę A to `(...)` PLN. Kwota ta obejmuje zatem:

1. kwotę `(...)` PLN tytułem należności głównej (zwrot kwot wpłaconych przez Spółkę plus kary umowne na wypadek odstąpienia);

2. kwotę `(...)` PLN tytułem kosztów procesu, za obie instancje;

3. kwotę `(...)` PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie.

W kwocie `(...)` PLN zawierają się kwoty brutto wynikające z obu faktur, tj. faktury VAT z `(...)` 2015 r. oraz faktury VAT z `(...)` 2015r. (zwrot w związku z odstąpieniem) oraz kara umowna należna dla Podatnika w związku z odstąpieniem od umowy z przyczyn leżących po stronie spółki A. Wartości brutto z obu faktur to kwota `(...)` PLN. Podatek naliczony (vat), który Spółka odliczyła w rozliczeniu za miesiąc otrzymania każdej z faktur, a obecnie zwrócony Spółce - to kwota `(...)` PLN

Od strony podatku VAT należy zatem wyjaśnić, co następuje:

Po otrzymaniu każdej z faktur VAT, o których była wyżej mowa, a wystawionych przez spółkę A – dokonano odliczenia podatku naliczonego na zasadach ogólnych wynikających z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Podatek naliczony wynikający z faktury VAT z dnia `(...)` 2015 r. wynoszący `(...)` PLN – Podatnik odliczył w rozliczeniu za `(...)`2015r . Podatek naliczony wynikający z faktury VAT z `(...)` 2015 r. wynoszący `(...)` PLN – Podatnik odliczył w rozliczeniu za `(...)` 2016 r.

W tym miejscu należy jednocześnie wskazać, że Podatnik, od strony prawa bilansowego, całość zapłaconych w roku 2015 i roku 2016 przez Podatnika kwot netto za urządzenia (tj. `(...)` PLN), ujmował na koncie "080 Środki trwale w budowie". Kwoty zaksięgowane na tym koncie nie zostały wyksięgowane w roku 2016, tj. z chwilą złożenia oświadczenia o odstąpieniu, lecz dopiero pod koniec `(...)` 2021r, tj. zaraz po wydaniu prawomocnego wyroku przez Sąd Apelacyjny w `(...)` . Dopiero z tą też chwilą Spółka rozwiązała rezerwę utworzoną na tą inwestycję. Tej kwoty Spółka nie ujęła jednak jako koszt uzyskania przychodów, albowiem nie uznawała jej na gruncie PdopU jako zaniechaną inwestycję.

Spółka, po otrzymaniu od spółki A zasądzonych kwot (`(...)` 2022r.), dokonała zwiększenia przychodów do opodatkowania o zasądzone kwoty, ale tylko w ograniczonym zakresie. Przychody zwiększono o:

1. wartość odpowiadającą wartości podatku VAT wynikającego z faktur otrzymanych od spółki A jeszcze w roku 2015 i 2016 (łącznie: `(...)` PLN);

2. otrzymaną karę umowną (`(...)` PLN);

3. odsetki ustawowe za opóźnienie (`(...)` PLN);

4. otrzymane koszty procesu (`(...)` PLN).

Zwiększenia przychodów jak wyżej, dokonano jednak dopiero z chwilą otrzymania wpłaty od spółki A, czyli w `(...)` 2022 r. Przyjęto tutaj za punkt wyjścia zasadę kasową, która wynika z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: PdopU). Do przychodów Spółka nie zaliczyła jednak wartości odpowiadającej wartości kwoty `(...)` PLN.

W tym miejscu należy jednocześnie wskazać, że do dnia złożenia niniejszego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, spółka A nie wystawiła i nie doręczyła do Spółki jakiejkolwiek faktury korygującej ww. faktury.

Odnotowania wymaga także fakt, że dopiero w `(...)` br. (2022) spółka A odebrała urządzenia, o których mowa powyżej. Na powyższe został sporządzony protokół odbioru.

W uzupełnieniu wniosku ujętym w piśmie z 2 września 2022 r. wskazali Państwo ponadto, że:

- w sprawie będącej przedmiotem wniosku o interpretację nie wystąpiły okoliczności zawieszające lub przerywające bieg terminu przedawnienia zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług, o których mowa w art. 70 § 2-8 Ordynacji podatkowej,

- Wyrok Sądu Okręgowego z `(...)` 2020 r., zasądzający od spółki A na rzecz Spółki uprawomocnił się `(...)` 2021 r.,

- Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.

Pytania

1. Czy wartość wydatków zgromadzonych na koncie „080 Środki trwałe w budowie” w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN - stanowi koszt uzyskania przychodów?

2. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 1 powyżej byłaby pozytywna, to w którym momencie wartość wydatków zgromadzonych na koncie „080 Środki trwałe w budowie” w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN - powinna stanowić koszt uzyskania przychodów?

3. Czy Spółka postąpiła prawidłowo, nie ujmując po stronie przychodów do opodatkowania tej części otrzymanej od Spółki A kwoty, która de facto odpowiada wartości `(...)` PLN, tj. w części odpowiadającej sumarycznej wartości kwot netto za urządzenia, która to wartość była zewidencjonowana na koncie "080 Środki trwałe w budowie"?

4. Jeżeli kwota `(...)` PLN, o której mowa w pytaniu nr 3 winna była zostać ujęta przez Spółkę jako przychód do opodatkowania, to w którym momencie?

5. Czy Spółka postąpiła prawidłowo ujmując po stronie przychodów do opodatkowania, z chwilą otrzymania, kwotę `(...)` PLN?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1. Czy wartość wydatków zgromadzonych na koncie "080 Środki trwałe w budowie" w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN - stanowi koszt uzyskania przychodów?

Spółka stoi na stanowisku, że wartość ta powinna stanowić koszt uzyskania przychodów, a to z następujących względów.

W pierwszej kolejności trzeba było ustalić czy wydatki w kwocie 337.520,00 PLN spełniają przesłanki wynikające z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej. PdopU). Po dokonanej analizie umowy pomiędzy Spółką oraz Spółką A należało dojść do wniosku, że wydatki w tej kwocie spełniały przesłanki wynikające z art. 15 ust. 1 PdopU. Wydatki te bowiem:

1. zostały przez Spółkę poniesione, co wynika z faktu opłacenia faktur i ich zarachowania w księgach Spółki;

2. zostały poniesione przez Spółkę w celu osiągnięcia przychodów, a więc kryterium związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy kosztem a przychodami także jest spełnione;

3. na moment ponoszenia, miały charakter definitywny;

4. zostały właściwie udokumentowane.

Do tego rodzaju wydatków odnosi się jednak dyspozycja przepisu art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b) PdopU. W przepisie tym ustawodawca przesądził, że nie stanowią kosztu podatkowego wydatki na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Ustawodawca dodał jednocześnie, że wydatki te, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone przez o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1, są jednak kosztem uzyskania przychodów, w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na czas ich poniesienia.

Powyższe oznacza, że Spółka po zakończeniu realizacji umowy ze Spółką A oraz po odebraniu całości dzieła – miałaby prawo, po oddaniu do używania całego systemu, przystąpić do jego amortyzacji. Odpisy amortyzacyjne byłyby kosztem przy założeniu, że byłyby dokonywane zgodnie z zasadami wynikającymi z art 16a-16m PdopU (vide: art. 15 ust. 6).

W odniesieniu do nabytych i zaewidencjonowanych na koncie „080 Środki trwałe w budowie” składników majątku (objętych fakturami VAT z `(...)` 2015 r. na kwotę netto `(...)` PLN oraz z `(...)` 2015 r. na kwotę netto `(...)` PLN) – Spółka zamierzała rozpoznać tzw. zbiorczy obiekt, którym m.in. może być zespół komputerowy Według KŚT zespoły komputerowe zalicza się do grupy 4 („Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania” i rodzaju 487 „Zespoły komputerowe”). Rodzaj ten obejmuje zatem maszyny i urządzenia do wprowadzania, przetwarzania, przechowywania i wyprowadzania informacji cyfrowych lub analogowych, w szczególności: jednostki centralne, jednostki pamięci, jednostki zasilające, urządzenia wejścia (w tym rejestratory, skanery), urządzenia wyjścia, urządzenia wejścia-wyjścia, konsole operatorskie, monitory ekranowe, urządzenia transmisji i ochrony danych, urządzenia wielofunkcyjne mogące pełnić rolę kopiarki, drukarki, a także skanera i faksu. Obiektem może zatem być cały zespół służący do przetwarzania informacji, złożony z jednostki centralnej i podłączonych do niej jednostek zewnętrznych, względnie poszczególna maszyna i urządzenie wydzielone w osobne jednostki.

Zdaniem Spółki, system, który miał powstać na podstawie umowy ze spółką A – wydawał się spełniać powyższe kryteria. W oparciu o umowę ze spółką A miał bowiem powstać system klasy MES „szyty na miarę”. System ten miał pozwalać na zbieranie danych z każdego stanowiska pracy w obrębie działu szwalnia oraz działu produkcji włókniny, którą Spółka wykorzystuje w procesie produkcji materacy piankowych. Aby można było zebrać te dane zaprojektowano system, który miał składać się z wielu urządzeń, na które to urządzenia wskazano w opisie stanu faktycznego. Każde z tych urządzeń (np. czytniki, monitory, drukarki etykiet, etc.) miało być zintegrowane poprzez jedno wspólne oprogramowanie, które w ramach realizacji umowy miała stworzyć spółka A. Dzięki temu systemowi (MES) – Spółka miała mieć możliwość generowania danych z każdego stanowiska pracy i śledzenia całego procesu produkcji w obrębie opisanych działów.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Spółka uznała, że w PdopU brakuje zapisu, który określałby explicite, że w przypadku odstąpienia od umowy cywilnoprawnej przez zamawiającego/nabywcę takiego obiektu zbiorczego – wartość netto ponoszonych wydatków na nabycie lub wytworzenie takiego obiektu jest kosztem podatkowym.

W PdopU jest natomiast art. 15 ust. 4f, który wprawdzie określając wprost jedynie moment czasowy ujęcia takich wydatków w kosztach uzyskania – to właśnie poprzez ten fakt, pośrednio przesądza o tym, że wydatki te, co do zasady i w swojej istocie, są kosztem uzyskania przychodów. Zdaniem Spółki łączna wykładnia art. 15 ust. 4f w zw. z art. 15 ust. 1 oraz w zw. z art. 4a pkt 1-2 PdopU – prowadzi do wniosku, że odpowiedź na pytanie nr 1 musi być pozytywna. Dlatego też Spółka stoi na stanowisku, że wartość wydatków zgromadzonych na koncie "080 Środki trwałe w budowie" w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN – co do swojej istoty winna stanowić koszt uzyskania przychodów.

Ad 3. Czy Spółka postąpiła prawidłowo, nie ujmując po stronie przychodów do opodatkowania tej części otrzymanej od Spółki A kwoty, która de facto odpowiada wartości `(...)` PLN, tj. w części odpowiadającej sumarycznej wartości kwot netto za urządzenia, która to wartość była zaewidencjonowana na koncie „080 Środki trwałe w budowie”?

Spółka nie zaliczyła wstępnie tej wartości do przychodów, albowiem uznała, że wartość ta nie stanowi także kosztu uzyskania przychodu. Uznała bowiem, że nie ma tutaj do czynienia z zaniechaniem inwestycji. Jak wynika natomiast z brzmienia art. 12 ust 4 pkt 6a PdopU do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Stanowisko takie wydaje się jednak być błędne, albowiem jak wykazano powyżej, w stanie faktycznym przedmiotowej spawy, mamy raczej do czynienia z zaniechaniem inwestycji. Dlatego też Spółka powinna raczej dążyć do wykazania po stronie przychodów podatkowych kwoty `(...)` PLN. Fakt, że Spółka stosuje metodę uproszczoną liczenia zaliczek na podatek dochodowy powoduje, że będzie musiała uwzględnić powyższą kwotę najpóźniej na moment złożenia zeznania CIT (podatek dochodowy od osób prawnych)-8 za rok 2022. Kwota powinna być rozpoznana jako przychód podatkowy na zasadzie kasowej, tj. z chwilą otrzymania wpłaty od spółki A, co nastąpiło w `(...)` 2022.

Ad 5. Czy Spółka postąpiła prawidłowo ujmując po stronie przychodów do opodatkowania, z chwilą otrzymania, kwotę `(...)` PLN?

Przypomnijmy, że ta kwota odpowiada wartości podatku naliczonego, o którą Spółka byłaby zobowiązana skorygować in minus podatek naliczony, gdyby otrzymała stosowną fakturę korygującą od spółki A.

W pierwszej kolejności zwraca uwagę treść art. 12 ust. 1 pkt 1 PdopU, który stanowi, że wartość otrzymanych pieniędzy, wartości pieniężnych, stanowi przychód podatkowy. Gdyby zatem wziąć pod uwagę tylko ten zapis to należałoby przyjąć, że także kwota `(...)` PLN winna stanowić przychód do opodatkowania. Przepis ten jest jednak modyfikowany przez regułę wynikającą z art 12 ust. 4 pkt 6a PdopU na zasadzie lex specialis derogat legi generali. Przepis art. 12 ust. 4 pkt 6a cytowanej ustawy stanowi, że do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Nie ulega wątpliwości, że wartość podatku naliczonego, odpowiadająca kwocie `(...)` PLN nie została i nie mogła być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów przez Spółkę. Z tego też powodu otrzymana płatność od spółki A (tj. `(...)` 2022 r.), w części odpowiadającej wartości podatku naliczonego – nie powinna stanowić przychodu do opodatkowania.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1800 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”),

kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na jego działalność przez osoby inne niż podatnik),

- jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- poniesiony został w celu uzyskania, zachowania albo zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- został właściwie udokumentowany,

- nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami.

W tym miejscu należy wskazać, że w myśl art. 15 ust. 4f ustawy o CIT,

koszty zaniechanych inwestycji są potrącalne w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji.

Zatem, wydatki poniesione na niedokończoną inwestycję mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w dwóch sytuacjach:

- sprzedaży niedokończonej inwestycji,

- zlikwidowania zaniechanej inwestycji.

Jak wynika z opisu stanu faktycznego, Wnioskodawca zawarł ze spółką A umowę na wykonanie i wdrożenie w części produkcyjnej systemu informatycznego nadzorującego pracę działu Szwalni oraz Działu Włókniny. Realizacja umowy została podzielona na etapy. W ramach Etapu I spółka A zobowiązała się dostarczyć Wnioskodawcy szereg urządzeń projektowanego systemu, obejmujących m.in. skanery, monitory, terminale mobilne, terminale stacjonarne, czytniki stacjonarne, terminale dotykowe. Łączna wartość urządzeń wynosiła `(...)` PLN netto. Urządzenia te miały stanowić istotną część całego systemu informatycznego i zostały dostarczone do Wnioskodawcy, a spółka A, w uzgodnieniu z Wnioskodawcą, wystawiła na Spółkę faktury VAT na łączną wartość `(...)` PLN. Wnioskodawca dokonał płatności na rzecz spółki A `(...)` 2016 r. oraz `(...)` 2016 r. Wobec opóźnień z terminowym wdrożeniem całości systemu i oddaniem dzieła, Wnioskodawca odstąpił od umowy o dzieło i `(...)` 2017 r. złożył pozew do sądu. Proces sądowy zakończył się w II instancji zasądzeniem od spółki A:

1. kwoty `(...)` PLN tytułem należności głównej (zwrot kwot wpłaconych przez Spółkę plus kary umowne na wypadek odstąpienia);

2. kwoty `(...)` PLN tytułem kosztów procesu, za obie instancje;

3. kwoty `(...)` PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie.

Wyrok uprawomocnił się `(...)` 2021 r. W kwocie `(...)` PLN zawierają się kwoty brutto wynikające z obu faktur, tj. faktury VAT z `(...)` 2015 r. oraz faktury VAT z `(...)` 2015r. (zwrot w związku z odstąpieniem) oraz kara umowna należna Wnioskodawcy w związku z odstąpieniem od umowy z przyczyn leżących po stronie spółki A. Wartości brutto z obu faktur to kwota `(...)` PLN. Podatek naliczony (vat), który Spółka odliczyła w rozliczeniu za miesiąc otrzymania każdej z faktur, a obecnie zwrócony Spółce - to kwota `(...)` PLN.

Wnioskodawca, po otrzymaniu `(...)` 2022 r. od spółki A zasądzonych kwot, dokonał zwiększenia przychodów do opodatkowania o zasądzone kwoty w ograniczonym zakresie, tj.

1. wartość odpowiadającą wartości podatku VAT wynikającego z faktur otrzymanych od spółki A jeszcze w roku 2015 i 2016 (łącznie: `(...)` PLN);

2. otrzymaną karę umowną (`(...)` PLN);

3. odsetki ustawowe za opóźnienie (`(...)` PLN);

4. otrzymane koszty procesu (`(...)` PLN).

Do przychodów Wnioskodawca nie zaliczył wartości odpowiadającej wartości kwoty `(...)` PLN. Do dnia złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, spółka A nie wystawiła i nie doręczyła Wnioskodawcy jakiejkolwiek faktury korygującej ww. faktury, a urządzenia odebrano w `(...)` 2022 r.

Zgodnie z art. 4a pkt 1 ustawy o CIT,

ilekroć w ustawie jest mowa o inwestycjach - oznacza to środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217), zwanej dalej „ustawą o rachunkowości”.

Natomiast, stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U z 2021 r. poz. 217, dalej „ustawa o rachunkowości”),

ilekroć w ustawie jest mowa o środkach trwałych w budowie - rozumie się przez to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej, podatnicy podejmują zadania inwestycyjne, związane w szczególności z wytworzeniem lub ulepszeniem środków trwałych. W toku prowadzonej inwestycji może również dojść do jej zaniechania, z którym mamy do czynienia wówczas, gdy podatnik nie podejmuje kolejnych czynności związanych z prowadzonym procesem inwestycyjnym, pomimo że nie został on zakończony.

Innymi słowy, jest to brak działania, zaprzestanie dokonywania następnych czynności, a w konsekwencji rezygnacja z podjętych wcześniej zamierzeń i odstąpienie od inwestycji.

Wydatki ponoszone w związku z inwestycją są kosztem uzyskania przychodu. Gdy powiększają wartość inwestycji, wpływają na przyszłą wartość początkową środka trwałego, który powstanie po zakończeniu inwestycji. Wydatki poniesione na zakończone inwestycje, staną się, co do zasady, kosztami uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne.

Ustawodawca pozwala także rozliczyć w kosztach podatkowych koszty inwestycji, która nie została przez podatnika dokończona, nie żądając spełnienia jakiś dodatkowych warunków, np. zaniechania z określonych powodów. Niewątpliwie jednak podatnik rozliczający w kosztach podatkowych wydatki poniesione na taką inwestycję, powinien być w stanie wykazać, że podejmując ją, zakładał jej związek z uzyskiwaniem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Jest to podstawowy warunek zaliczenia wydatku do kosztu uzyskania przychodów, na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy.

Aby uznać wydatki za koszty zaniechanych inwestycji, na podstawie cytowanego wyżej art. 15 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, musi dojść do zbycia inwestycji lub jej likwidacji. Przy czym zlikwidowanie inwestycji należy co do zasady traktować dosłownie, tzn. tylko fizyczna likwidacja inwestycji (np. jej rozbiórka, złomowanie, zniszczenie), umożliwi uznanie poniesionych na nią wydatków za koszty uzyskania przychodów. Z czynności tej sporządza się protokół fizycznej likwidacji, który oznacza zakończenie procesu likwidacji środka trwałego.

Odnosząc się do treści powołanych powyżej przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, należy wskazać, że Wnioskodawca poniósł wydatki na zakup środka trwałego, który nie został ukończony w umówionym terminie i nie był wykorzystany w prowadzonej działalności oraz co istotne w niniejszej sprawie, wszystkie jego elementy zostały odebrane przez spółkę A, a na mocy wyroku sądowego zapłacona kwota została w całości zwrócona. Zatem, w omawianej sprawie nie mamy do czynienia z zaniechaną inwestycją. Tym samym Wnioskodawca nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów ww. wydatków jako kosztów zaniechanej inwestycji, o których mowa w art. 15 ust. 4f ustawy o CIT.

Zatem, Państwa stanowisko, w którym wskazujecie, że wartość wydatków zgromadzonych na koncie „080 Środki trwałe w budowie” w części odpowiadającej wartości `(...)` PLN stanowi koszt uzyskania przychodów, należy uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się natomiast do oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie objętym pytaniem Nr 3 wskazać należy, że ustawa o CIT, nie zawiera definicji przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 ustawy o CIT, przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT,

przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o CIT można stwierdzić, że co do zasady przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku podatnika, powiększająca jego aktywa, mająca definitywny charakter, którą może on rozporządzać jak własną – przychód powstaje zatem z momentem jego faktycznego uzyskania przez podatnika, czyli wpływu, bezpośrednio do majątku podatnika względnie na jego rachunek, wymienionych środków, skutkującego powstaniem po stronie podatnika możliwości dysponowania tymi środkami.

Ponadto, wyjątek od reguły, zgodnie z którą przychodem podatnika są przysporzenia faktycznie przez niego uzyskane wprowadza art. 12 ust. 3 ustawy o CIT. Stosownie do tego przepisu,

za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Literalna wykładnia powołanego przepisu prowadzi do wniosku, że do przychodów podatkowych zalicza się takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. Do przychodów podatkowych podatnik winien zaliczyć tylko takie przychody, które są mu należne. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, w stosunku do których podatnikowi przysługiwać będzie prawo do ich otrzymania i które stanowić będą jego trwałe przysporzenie majątkowe. W piśmiennictwie i judykaturze przychód podatkowy identyfikowany jest z trwałym przysporzeniem majątkowym zwiększającym wartość aktywów (zob. P. Małecki, M. Mazurkiewicz, CIT. Podatki i rachunkowość – Komentarz do art. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. LEX 2014). Podobny pogląd wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 lutego 2013 r., sygn. akt II FSK 1248/11 stwierdzając, że z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem jest ta wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa. Przychodem jest zatem takie przysporzenie majątkowe o charakterze trwałym, które definitywnie powiększa aktywa osoby prawnej.

Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika lub zmniejsza jego zobowiązania w sposób trwały, a nie tymczasowy. Owa definitywność w zakresie środków pieniężnych definiowana powinna być przez pryzmat możliwości swobodnego nimi dysponowania. W ocenie organu przysporzenie w postaci otrzymania przez podatnika środków pieniężnych zostać może uznane za przychód w podatku dochodowym od osób prawnych, o ile łącznie zostaną spełnione poniższe warunki:

- przysporzenie to ma charakter definitywny, powodujący w sposób trwały zwiększenie wartości aktywów podatnika lub też zmniejszenie wysokości jego zobowiązań oraz

- podatnik może rozporządzać otrzymanymi środkami jak własnymi.

Przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku podatnika, powiększająca jego aktywa, o ile nie została wyłączona z przychodów podatkowych, na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT,

do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o CIT,

nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż wymienione w lit. a środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części,

- wydatki te, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1, są jednak kosztem uzyskania przychodów, w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na czas ich poniesienia.

Należy przy tym podkreślić, że art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT odnosi się wyłącznie do poniesionych i zwróconych podatnikowi wydatków niezaliczonych z mocy ustawy do kosztów uzyskania przychodów. Aby dany wydatek mógł być zaliczony do kategorii „innych wydatków”, o których mowa w art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT, konieczne jest, by „wydatek ten nie został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów” w rozumieniu przepisu art. 15 tej ustawy (lub stanowić wydatek wyłączony z tego na mocy art. 16 ustawy o CIT) oraz by wydatek został wcześniej przez podatnika poniesiony, a następnie zwrócony podatnikowi. Przy czym wydatek poniesiony powinien być odpowiednikiem wydatku zwróconego. Tak więc „wydatek zwrócony” to ten sam, a nie taki sam wydatek, który został poniesiony.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że kwota `(...)` zł jest łączną wartością netto za fakturę z `(...)` 2015 r. i z `(...)` 2015 r., która została zapłacona na rzecz spółki A tytułem zapłaty za urządzenia projektowanego systemu, a następnie zwrócona przez tą spółkę na rzecz Wnioskodawcy na podstawie prawomocnego wyroku sądowego.

Odnosząc wyżej cytowane przepisy prawa podatkowego do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku stwierdzić należy, że kwota odpowiadająca wartości kwot netto za zapłatę faktur na rzecz spółki A zwrócona na podstawie prawomocnego wyroku sądu stanowi zwrot wydatków poniesionych przez Spółkę, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, zatem nie będzie stanowiła przychodu podatkowego dla Spółki. W tej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT.

Zatem, Państwa stanowisko odnośnie ujęcia po stronie przychodów do opodatkowania tej części otrzymanej od Spółki A kwoty, która de facto odpowiada wartości `(...)` PLN, tj. w części odpowiadającej sumarycznej wartości kwot netto za urządzenia, która to wartość była zewidencjonowana na koncie „080 Środki trwałe w budowie”, należało uznać za nieprawidłowe .

Natomiast odnosząc się do pytania Nr 5 wskazać należy, że biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny i powołany wyżej art. 12 ust. 1 pkt 1, naliczony podatek VAT w kwocie `(...)` zł, który Wnioskodawca wcześniej odliczył w rozliczeniu za miesiąc otrzymania każdej z faktur, a który następnie został zwrócony po prawomocnym wyroku sądu, nie będzie dla Wnioskodawcy stanowił przychodu. Jak już wspomniano wyżej, aby dany wydatek mógł być zaliczony do kategorii „innych wydatków”, o których mowa w art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT, konieczne jest, by „wydatek ten nie został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów” w rozumieniu przepisu art. 16 tej ustawy. Wnioskodawca nie zaliczył wartości podatku naliczonego do kosztów uzyskania przychodów, bowiem na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a):

nie uważa się za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług, z tym że jest kosztem uzyskania przychodów podatek naliczony:

- jeżeli podatnik zwolniony jest od podatku od towarów i usług lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku od towarów i usług,

- w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Dlatego wyłączenie z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT będzie miało w tym przypadku zastosowanie.

W związku z powyższym, Państwa stanowisko, iż otrzymana `(...)` 2022 r. płatność od spółki A w części odpowiadającej wartości podatku naliczonego, nie powinna stanowić przychodu do opodatkowania jest prawidłowe.

Jednocześnie, tut. Organ wskazuje, że w związku z uznaniem za nieprawidłowe stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 oraz nr 3, bezprzedmiotowe stało się rozstrzyganie w kwestii dotyczącej pytania oznaczonego we wniosku nr 2 i nr 4.

Ponadto nadmienić również należy, że w pozostałym zakresie, tj. dotyczącym podatku od towarów i usług, wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).